Þjóðviljinn - 14.05.1955, Blaðsíða 7

Laugardagur 14. maí 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
SKÆÐADRTFA
Sárindi
Jóns Sigurðssonar
Jón Sigurðsson („klofning-
ur“) birtir í Alþýðublaðinu 12.
þ. m. fyrri grein af tveimur
fyrirhuguðum er hann nefnir
„Hugleiðingar um verkfallið".
Er fljótséð af grein Jóns að
honum sviður sárt sá saman-
burður sem verkafólk gerir á
undirbúningi, rekstri og úrslit-
um nýlokinnar vinnudeilu ann-
arsvegar og þeim vinnubrögð-
um hínsvegar sem tiðkuðust í
tíð atvinnurekendastjórnarinn-
ar í Alþýðusambandinu.
Þessi samanburður lítur í
stuttu máli út á þessa leið:
Meðan Jón Sigurðsson og lags-
bræður hans úr hópi hægri-
krata og íhaldsmanna réðu
stefnu Alþýðusambandsins var
þar enga aðstoð að fá í kjara-
átökum við atvinnurekendur.
Þvert á móti reyndist það eitt
erfiðasta og vandasamasta við-
íangsefni verkalýðsfélaganna
þegar þau höfðu sjálf undirbúið
kjarabaráttu og skapað henni
forustu úr eigin röðum, að
gæta sín fyrir bakstungum og
liðhlaupi „forustu“ heildarsam-
takanna sem jafnan leit á það
sem hlutverk sitt að þjóna
stéttarandstæðingnum með því
að koma í veg fyrir að verka-
lýðurinn næði nema sem
minnstum árangri.
Meðan þ'étta hörmungará-
stand varði í alþýðusamtökun-
um bárust allar ráðagerðir í
kjaramálum og fyrirætlanir um
tílhögun baráttunnar jafnóðum
til skrifstofu atvinnurekenda í
Holsteini. Til þess að annast
þetta mikilvæga verkefni höfðu
atvinnurekendur eigin fulltrúa
í sjálfu innsta vígi alþýðusam-
takanna. Komust þeir í þessa
aðstöðu fyrir tilverknað Jóns
Sigurðssonar og samherja hans.
Að þessu sinni horfðu málin
öðruvísi við. Einingarstjórn
verkalýðsins í Alþýðusamband-
inu hafði leyst afturhalds-
- stjómina af hólmi og rekið
sendimenn atvinnurekenda á
dyr. Allan undirbúning deil-
unnar önnuðust nú sameigin-
lega forusta verkalýðsfélag-
anna og stjórn Alþýðusam-
bandsins. Verkalýðsfélögin
fengu nú alla nauðsynlega fyr-
irgreiðslu og umbeðna aðstoð
hjá heildarsamtökunum, eins
og vera ber. Hafa forystumenn
verkfallsins látið þá skoðun
opinberlega í Ijós að aðstoð og
fyrirgreiðsla Alþýðusambands-
ins í þessu mikla verkfalli
verði seint of metin.
Samstaða verkalýðsins sjálfs,
örugg forusta verkfallsins, bæði
við verkfallsgæzlu og samn-
ingaviðræður, öflugur stuðn-
ingur Alþýðusambandsins og
einhuga almenningsólit — allt
átti þetta sinn þátt í að skapa
þann stórsigur sem nú vannst:
grunnkaupshækkun, lengingu
orlofs, leiðréttingu á vísitölu,
veikindagreiðslur, kauphækkun
til iðnnema, styttingu eftir-
vinnutímans, og síðast en ekki
sízt — atvinnuleysistrygging-
amar. Áldrei hefur Verkalýður-
inn unnið slíkan sigur siðan
1944 þegar sókn hans reis
hæst áður og fyrri einingar-
stjórnin hélt um stjórnvöl Al-
þýðusambandsins.
Sárindi J. S. eru skiljanleg.
En nöldur hans er ekki stór-
mannlegl. En hver bjóst líka
við nokkru stóru frá J. S.?
Lýsing á kjarna
samstarfsflokksins
Hermann Jónasson formaður
Framsóknarflokksins gaf svo
athyglisverða lýsingu i útvarps-
umræðunum frá Alþingi s.l.
þriðjudagskvöld á kjarna Sjálf-
stæðisflokksins að vert er að
vekja á henni frekari athygli
en gert hefur verið til þessa.
H. J. ræddi aðferðir millilið-
anna og braskaranna við að
arðræna framleiðsluna og al-
menning og komst í því sam-
bandi að orði á þessa leið:
„Þegar báílur kemur að landi
í islenzkri höfn, er fiskurinn
eígn útgerlðamianna og sjó-
manna, unz honum er skilað á
land. Þar tekur við fiskinum
miililiðastarfsemi í óteljandi
myndum, unz fiskurinn er
kominn til neytendanna. Og áð-
ur en báturinn fer í róður
streyma um borð allskonar
nauðsynjar til úthaldsins, einn-
ig gegnum hendur óteljandi
milliliöa. Hér eru bátaeigend-
ur, sjómenn og verkamenn eins
og smáflugur í kóngulóarneti
milliliðanna. Þeir kaupa nauð-
synjar, selja framleiðsiu og
vinnu, án þess að hafa hug-
mynd um sannvirðið ....
Af þessu sem nú hefur verið
sagt, er augljósii mál, að á
meðan milliliða- og arðráns-
stefnan ræður rikjum, hljóta
að verða harðar deilur um
skiptingu arðsins og afleiðing-
arnar sífelld verkföll. Þau eru
skuggi gróðahyggju og óhófs.
Verkföll eru tilraun verka-
mannsins til að hrista af sét
þessa ófreskju. . .
Þeir menn eru pólitísk böm,
sem ekki hefur ennþá skilizt
það, að flokkur milliliðanna er
stofnaður og áhrifum hans og
pólitísku valdi viðhaidið og
beitt með milljónakostnaði í
blaðaúrtfeáfu og áróður einmitt
til þess að vernda gróða milli-
liðanna. . . .
Landsmönnum verður ljósara
með hverjum degi, að sífelldar
vericfallsstyrjaldir milli sterkra
verkalýðssamtaka í stjórnarþ
andstöðu annarsvegar og á-
gengrar þurftarfrekrar milli-
liðastéttar með rikisvaldið að
baki híns vegar, endar á þann
hátt, sem allir tæpa á ög
hvísla um, en enginn þorir að
segja. Ég sé ekki að neittí nema
lýðræðissinnaðir ihaldsandstæð-
ingar í stjórnaraðstöðu með
-Framsóknarflokknum, geti héð-
an af stöðvað þessa skriðu.“
Þetta eru ummæli Hermanns
Jónassonar, formanns annars
stjórnarflokksins sem fer með
völdin í landinu og beitir rík-
isvaldinu sem akneyti milli
liðanna. Má fara nærri um hug
álmennra kjósenda Framsóknar
til stjómarstarfsins þegar for-
maður flokksins treystir sér
ekki til annars en kveða upp
slíkan dóm í áheyrn alþjóðar
yfir atferli íhaldsins og mis-
notkun ríkisvaldsins í þágu
auðstéttarinnar. Ef til vill
mætti þó minna H. J. á þá
staðreynd, að þetta ástand var-
ir ekki deginum lengur en
flokkur hans sjálfs, Framsókn-
arflokkurinn, ljær íhaldinu og
auðstéttinni stuðning og að-
stöðu til arðránsins á fram-
leiðslunni og fólkinu.
Væri ekki ráð, Hermann
Jónasson, að Framsóknarflokk-
urinn hætti að veita íhaldinu
aðstöðu „til þess að vernda
gróða mi)liliðanna“ og svifti
það þeim yfirráðum yfir ríkis-
valdinu og misnotkun þess
gegn vinnandi fólki í landinu,
sem H. J. talar réttilega um
í ræðu sinni?
Slíku spori yrði áreiðanlega
fagnað af mörgum óbreyttum
Framsóknarmanni sem blöskrar
íhaldsþjónusta forustunnar og
ber þungar áhyggjur í brjósti
út af helgöngunni með ihald-
inu.
„Athafnasöm
og dugmikií
framf arast jórn‘ ‘
í útvarpsumræðunum gaf Ól-
afur Thors stjórn sinni þá
einkunn sem að ofan getur. í
reyndinni horfir þetta nokkuð
öðruvísi við. Auðstéttarstjórn
Ólafs Thors, Eysteins og Bjarna
Ben. mun fá þá einkunn í sög-
unni að hafa verið ein sú ó-
þarfasta sem setið hefur við
völd í landinu. Hún hefur auk-
ið á misskiptinguna milli þegn-
anna. Hún hefur hlúð að ó-
heftum gróðamöguleikum fárra
auðmanna en niðst á alþýðu-
stéttunum. Tilvera hennar og
stjórnarframkvæmdir eru und-
irrót grimmilegra stéttaátaka
sem kosta þjóðarbúið milljóna-
tugi ef ekki hundruð milljóna.
Hún er bakhjarl ósvífinnar
arðránsklíku sem liggur eins
og mara á sligaðri framleiðslu
og sækir ómældan striðsgróða
á fjörur erlends hernámsliðs
meðan atvinnuvegum þjóðar-
innar sjálfrar blæðir út. Rík-
isstjórn Ólafs Thors horfir á
það sljóum augum og án at-
hafna að við landauðn liggur
víða um land vegna skorts á
atvinnutækjum og aðstöðu ti'.
að hagnýta möguleikana sem
hvarvetna blasa við væri skyn-
samlega á málum haldið
Hennar markmið er að beygja
íslendinga til að sætta sig við
smán og hættur hernámsins
með þeirri falsröksemd að
þjóðin geti ekki á annan hátt
haft í sig og á, full atvinna
og sæmileg afkoma verði að
byggjast á hernámi landsins og
undirgefni þjóðarinnar við hér-
vist hernámsliðsins og dráps-
tækja þess.
Fyrir þetta ætlast Ólafur
Thors til þakklætis af þjóðinni.
Sennilega eiga láglaunamenn
einnig að þakka fyrir „forust-
una“ í húsnæðismálunum þar
sem umbótalöggjöf nýsköpunar-
áranna hefur verið rústuð end-
anlega og níðst á byggingar-
sjóði verkamanna. Austfirðing-
um ber að sjálfsögðu að þakka
og meta þá „dugmiklú* for-
ustu sem fram kemur í virkj-
unarmálum fjórðungsins, þar
sem ein smáárspræna skaL
virkjuð í stað Lagarfoss og
þannig komið í veg fyrir að
Framhald á 11. siðu.
r~
n
Pétur Hrauníjörð sjötugur í dag
Mönnunum fer fram
þrátt fyrir allt.."
Ég er kominn á heimili
Péturs Hraunfjörðs og konu
'hans, Sigurástu Kristjáns-
dóttur, í Rauðagerði 17. Ég
veit að á morgun á hann 70
ára afmæli. Og þegar ég
Virði hann nú fyrir mér sjö-
tugan enn vel á sig kominn
með þunga langs og strangs
vinnudags á herðum, flýgur
mér í hug meira en 40 ára
mjmd: Ungur maður, kvikur
í hreyfingum og hinn vask-
legasti, fulltrúi nýrra strauma
og félagslegrar vakningar
meðal æskumanna í Eyrar-
sveit við Breiðafjörð vestur.
Hann var einn af mest um-
töluðum ungum mönnum þar í
sveit, og fyrir bernskuaug-
um mínum þá var hann einn
þeirra, sem ég vildi líkjast
þegar ég væri orðinn stór. —
Löngu síðar átti ég eftir að
kynnast honum nokkuð sem
samherja og eldri bróður í
baráttu verkamanna fyrir
hagsbótum og réttlátu þjóð-
félagi.
<r
En nú er ég kominn á heim-
ili hans og vil, úr því svona
stendur á, fá eitthvað að
heyra af því sem á daga hans
hefur drifið í lífsins ólgusjó,
því ég veit, að þar er af miklu
að taka. En Pétur Hraunf jörð
lætur lítið yfir og telur málið
ekki meira en svo umtalsvert.
„Jú, rétt er það, ég slys-
aðist í þennan heim fyrir 70
árum eða þann 14. maí 1885“.
Svo fæ ég að vita að hann
er fæddur að Valabjörgum í
Helgafellssveit og er sonur
hjónanna Jóns Jóhannssonar
og Guðlaugar Bjamadóttur.
Sjó byrjaði hann að stunda
11 ára gamall og eyddi blóma
aldurs síns í glimu við Ægi.
Bernsku- og æskusporin liggja
við sunnanverðan Breiðafjörð,
í Hraunsfirði og Grundarfirði,
en frá Vindási í Eyrarsveit er
fyrrnefnd kona hans. Þau
hjón hafa komið til manns
Fétur Hraunfjörð
B>L- »
sjö efnisbörnum og eiga nú á
lífi nærri 40 afkomendur.
Ungur hugsaði Pétur út
fyrir heimaþúfuna. Fór til
Reykjavíkur í Sjómannaskól-
ann. Síðan var hann um langt
skeið skipstjóri á fiskiskipum
við Breiðafjörð og víðar. Þau
atriði, sem hér eru talin, eru
vissulega efni í mikla sögu,
en vini mínum Pétri er sjáan-
lega ekki áhugamál að fjöl-
yrða um slíka hluti. Mér er
kunnugt um listhneigð hans
og hagmælsku og vek máls á
því við hann að fá nokkrar
vísur hjá honum í blaðið, en
hann tekur því heldur fálega
og kveðst ekki hafa haldið
saman kveðskap sínum þótt
einhver væri. Hinsvegar aftek-
ur hann ekki með öllu að ræða
um þetta mál nánar síðar.
En þegar ég er í þann veg-
inn að búast til brottfarar.
berst talið að ástandi og horf-
um í heiminum. Þá er komið
á dagskrá umtalsefni, sem
Pétri Hraunfjörð er sjáanlega
skapi nær að tala um en sín
einkamál. Og áhugi hans er
vakinn. Honum er sjáanlega
ljóst, að heimurinn og gjör-
vallt mannkyn stendur nú í
dag á tímamótum mikilla ör-
laga. Honum er ljóst að bar-
áttan milli ljóss og myrkurs
— lífs og dauða — er að
komast á úrslitastig. Hann
fylgist sjáanlega vel með
hamförunum í vigbúnaði
heimsauðvaldsins og sér ógnir
þær, sem öllu mannkyni eru
búnar af völdum þess. En
hann sér jafnframt vaxandi
mátt sósialisma og friðarafla
í heiminum. Hann trúir á vax-
andi félagslegan og andlegan
þroska fólksins: „Mönnunum
fer fram þrátt fyrir allt, þótc
hægt gangi....“. Þetta eru
hans lokaorð í þessu stutta
samtali okkar inni á heimili
hans. Vaxandi mannvit og
aukinn félagslegur þroski
manna er hugsjónum þessa
sjötuga manns, réttlætinu, ör-
ugg sigurtrygging. Og hvers
virði er þá upprifjan langrar
margslunginnar baráttusögu
eínstaklingsins á landi og sjó
við að koma sjö börnum til
manns og leggja drög að mikl-
um ættboga.. ..
Aftur bregður fyrir í hug-
skoti mínu meira en fjörutíu
ára mynd af ungum manni,
kvikum í hreyfingum, manni
sem var fulltrúi nýrra
strauma og félagslegrar vakn-
ingar meðal æskumanna við
sunnanverðan Breiðafjörð
vestur. — „Ef allir væru eins
og Pétur Hraunfjörð þá væri
öllum mönnum tryggt gott og
ánægjulegt líf á jörðinni“,
hugsa ég þegar við göngum.
saman út að strætisvagninum
— og gleymi að óska honum
hamingju með afmælið.
13. maí 1955.
Jón Raí'nsson.