Þjóðviljinn - 20.07.1955, Page 5

|>jóðinni leiðist
' „FrakWandi leiðist!" Með
svofelldum orðum lýsti fræg-
ur stjórnmálamaður föður-
landi sínu og pólitísku sálar-
ástandi frönsku þjóðarinnar
nokkru fyrir júlíbyltinguna
1830. Og til þess að gera sér
dagamun hrundu Frakkar af
stað byltingu með svo mikl-
um hávaða, að undir tók um
alla Evrópu, og jafnvel hér
i fásinninu norður á íslandi
brugðu menn blundi — og
hafa raunar ekki sofnað síð-
an. Á þessari löngu 'pólitísku
vöku hefur íslandi einnig
leiðzt á stundum, þótt ekki
hafi byltingar orðið, enda er
þjóðin seinþreytt til vandræða
og rasar sjaldan um ráð fram.
!Þó hefur mátt marka það af
rnörgu undanfarna mánuði,
að nokkurs óyndis hafi kennt
með þjóðinni. En hitt fer ekki
á milli mála, að ríkisstjórn
landsins leiðist í meira lagi,
og svo þeim stjórnmálaflokk-
um, sem að henni standa. Það
er í almæli, að í herbúðum
ríkisstjómarinnar geti ,,bylt-
ing“ brostið á þegar minnst
varir, og væri raunar illt til
afspurnar um svo góðborg-
aralega og ábyrga flokka.
Já, það er ekki um að vill-
ast: ríkisstjórn Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknar 'leið-
ist. Enn hafa stjórnarflokk-
arnir að vísu sameiginlega
sæng, dúk og disk, en þeir
horfast á í geispandi lífsleiða,
sem nálgast hatur, líkt og
hjón, sem eru orðin slitin og
þreytt eftir langa og stirða
sambúð. Hjónin reyna þó !
lengstu lög að gæta kaldrar
hurteisi út á við, en þeim
verður æði oft sundurorða,
einkurn á máltíðum, og þá
verður eiginmanninum stund-
um laus höndin, og þá fer
eiginkonan ekki varlega með
krystalinn, og hjúin á heim-
ilinu heyra hjónin deila og
gangandi fólk götunnar
glottir illgirnislega, því að
stundum hefur gleymzt að
loka gluggunum.
Einu sinni var hús, sem
var svo gamalt, að það var
komið að niðurfalli. En það
vissi ekki til hvorrar hliðar-
innar það átti að falla, og
þess vegna hékk það uppi-.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks-
ins og Framsóknar er slíkt
hús. Því hefur mörgum flogið
í hug, að í rauninni væri það
miskunnarverk að hjálpa því
til að falla í frumefni sín. Það
stendur nefnilega uppi, ekki
aðeins sjálfu sér til leiðinda,.
heldur öðrum til óþurftar.
Það er orðið meinlegur far-
artálmi á pólitískri framfara-
braut íslenzku þjóðarinnar.
Það er ekki til neins nýtilegt
nema niðurrifs.
Stjómmálaflokkum hættir
oft við að stirðna í stein-
runnum mótum, barátta
þeirra, starfsemi og athafnir
allar verða háttbundnar end-
xirtekningar. Þegar svo hefur
gengið um stund tekur póli-
tískur lifsleiði að sækja á fólk-
ið. Já, fólkið er að vísu ekki
mikils metið milli kosninga,
þegar stjómmálaflokkamir
brýna upp bátum sínum
og njóta hins\ léttúðar-
fulla lífs landlegunnar á sælu-
dögunum milli gamalla kosn-
ingaloforða og nýrra. En
jafnvel þeir dagar eiga sér
líka kvöld, og rykaðir land-
i krabbamir verða enn á ný að
Miðvikudagur 20. júlí 1955 — ÞJtoVILJINN — (5
■ 9M - Hvini u/vv’U'-.
Einar Olgeirsson
ýta bátum úr vör og leggja
út á sollið og viðsjált haf.
En þetta haf er fólkið sjáift.
Sú saga er sögð af einum
steigurlátum konungi Persa,
að hann hafi látið strýkja
öldur Hellusunds vegna þess
að þær gerðust svo djarfar
að brjóta brúarsmíði hans. ís-
lenzkir stjómmálaleiðtogar
hafa þrásinnis fetað í fótspor
þessa ágæta austurlenzka ein-
valda: í landlegunni hafa þeir
staðið hnakkakertir í fjörunni
og strýkt hvítfyssandi öld-
urnar, hrækt á þær, rekið' út
úr sér tunguna framan í þær.
Þeim var það alveg óhætt.
Þeir höfðu þurrt land und-
ir fótum. En þeir sigla ekki
neinn sjó með því að strýkja
öldurnar að persneskum sið.
Á hafinu sigla þeir einir und-
an feigð sinni, sem þekkja
háttu lofts og lagar og kunna
þá íþrótt sjómem^ku að sigla
upp í vindinn, en láta ekki
reka stjómlaust út í voðann.
Fólkið er eins og hafið,
svipult, mislynt, breytilegt,
lýtur lífslögmálum hinna ei-
lífu umskipta. Það færir sum
skip í kaf, öðrum fleytir það
í höfn. Fólkið á Islandi er
engin undantekning í þessu
efni. Islenzka þjóðin hefur
vottað það á ýmsan hátt, að
hún muni ekki gleyma húð-
strokunum, sem henni hafa
verið veittar milli kosninga
Þegar Einar Olgeirsson
flutti hina miklu ræðu sína
í almennum stjómmálaum-
ræðum á Alþingi hinn 9. maí
síðastliðinn, máttu Islending-
ar heyra hinn nýja lagboða
íslenzkra stjómmála. Raunar
var það ekki þá í fyrsta
skipti, að Einar Olgeirsson
þingmenn og hæstvirtir ráð-
herrar, að það er ekld aðeins
ILLT verk að vera að strita
við að stjórna þessu landi á
móti verkalýðnum, það er líka
VONLAUST verk“.
Alþýða Islands, sem var
komin vígmóð út úr mesta
verkfalli sögu sinnar, skildi
Sverrir Kristjánsson:
&
Straumhvörf eða stöðupoll-
ur í stjórnmálum íslands?
undanfarin ár. Hún hefur
þegar látið í ljós megna ó-
beit á þeirri pólitisku síbylju,
sem jTir henni hefur verið
kveðin af hinum svokölluðu á-
byrgu flokkum. Henni líkar
ekki sigling þessara flokka.
Henni leiðist. Hún vill ný
markmið, nýja stefnu og nýja
stjórn.
BfepL /
^ Sósíalistaílokkurinn
markar stefnuna
Sósíalistaflokkurinn hefur
fyrstur orðið við hinni ósjálf-
ráðu og óljósu kröfu fólksins
um pólitíska nýsköpun. Hann
hefur fyrstur orðið til að gera
sér grein fyrir þeim viðfangs-
efnum, sem risið hafa í sögu
íslands á síðasta áratug, at-
vinnulegum, félagslegum og
pólitískum vandamálum þess,
og boðizt til að leggja sinn
hlut fram til að leysa þau með
þeim hætti, að hagsmunum
verðalýðsins og íslenzku þjóð-
arinnar allrar væri borgið. En
enn hafa aðrir íslenzkir
stjórnmálaflokkar ekki mynd-
að sig til að svara þeim spurn-
ingum og ráðgátum, sem saga
Islands hefur lagt fram til
úrlausnar. Þeir láta sem ekk-
ert hafi skeð. Árið 1955 troða
þeir marvaðann með sama
fótaburðinum og á þeim ár-
um, sem nú eru liðin og aldrei
koma aftur. Þeir skilja ekki,
að nú verður að raddsetja
lagboða íslenzks stjómmála—
lífs að nýjum hætti.
gerði Alþingi vort að Lög-
bergi Islendinga, að vettvangi,
þar sem brennandi vandamál
líðandi stundar voru hafin
upp úr fuglagargi dægurþrass-
ins og túlkuð í því ljósi, sem
eitt ætti að ljóma yfir við-
fangsefnum þjóðarinnar, ljósi
sögunnar, ljósi þess, sem var,
er og verður. Af sama toga
var ræða hans sú hin mikla,
er hann flutti fyrir ellefu ár-
um á Alþingi, nýsköpunar-
ræðan, er hratt af stað hinni
hröðu atvinnuþróun til sjávar
og sveita og markað hefur
efnahag þjóðarinnar fram til
þessa dags. Boðskapurinn,
sem hann flutti þjóðinni 9.
maí síðastliðinn, var í raun-
inni framhald þeirrar frægu
nýsköpunarræðu.
Ræða Einars Olgeirssonar í
hinum almennu stjórnmála-
umræðum 9. maí, mun án efa
verða talin meðal merk-
ustu pólitísku skilríkja lög-
gjafarþings okkar á síðustu
árum. Engum duldist heldur,
að ræðan hitti í mark: Morg-
unblaðið veinaði eins og
stunginn grís. Það var góðs
viti. Morgunblaðið er að vísu
alla jafna dálítið treggáfað,
en stéttvís eðlisgreind hefur
oft dugað því vel þegar það
hefur komizt í hann krapp-
an, enda má það vera æði
smátt, sem hundstungan ekki
finnur. Morgunblaðið skildi
vel þessi orð Einars Olgeirs-
sonar:
einnig strax þessi orð Einars
Olgeirssonar: „Án þess sið-
gæðismáttar, sem gerði alla
íslenzka alþýðu eina þjóðar-
sál í afstöðnum átökiun, án
þess máttuga valds, scm 27
þús. meðlimir Alþýðusam-
bands íslands eru, án þess
stórhuga og þeirra framtíðar-
hugsjóna, seni Sósíalistaflokk-
urinn mótar sögu þjóðarinn-
ar með á úrslitastundum
hennar, án verkalýðshreyfing-
arinnar — verður ríkisstjórn
á íslandi þegar bezt lætur
hrossainarkaður, þegar ver
lættur ræningjabæli og þegar
dýpst er sokkið leppstjórn er-
lends hervalds á Fróni“.
Og fyrr en varir mun ís-
lenzka þjóðin verða á einu
máli um, að þessi orð Einars
Olgeirssonar vildu allir kveðið
hafa: „Myndun ríldsstjórnar,
sem styðst rið samtök verka-
manna, bænda, fiskimanna,
menntamanna og millistétta,
alls hins vinnandi' lýðs, er
mikilvægasta hlurierkið, sem
nú þarf að vinna í íslenzkum
stjórnmálum“.
Orð Einars Olgeirssonar í
síðustu útvarpsumræðum al-
þingis bárust inn á hvert ein-
asta heimili, sem útvarpstæki
hefur. En fræðilegan rök-
stuðning þessarar ræðu hafði
hann áður birt á öðrum vett-
vangi. I 38. árgang Réttar,
1.—4. hefti, 1954, skrifaði
lEing.r Olgeirsson stjórnmála-
„Ég segi ykkur það, ritgerð, er hann nefrnr;
Nokkrar hugleiðingar um leið
fslendinga til þjóðfrelsis og
sósíalisma. Einar Olgeirsson
hefur í ritgerð þessari rann-
sakað ýms mikilvægustu
vandamál Sósíalistaflokksins.
Þessi vandamál eru í sama
mund pólitísk viðfangsefni,
sem varða alla þjóðina, og
þess vegna er skylt að þau
séu rædd af einurð og hrein-
skilni frammi fyrir alþjóð.
Einar Olgeirsson ræðir í
stjórnmálaritgerð sinni ekki
aðeins dagskrármál flokksins,
heldur einnig, og ekki siður,
þau viðfangsefni flokksins,
sem meira framhorf hafa.
Sósíalistaflokknum er brýn
nauðsyn á að kryfja þessi
mál öll til mergjar, gera sér
ljósa grein fyrir því, hver
staða hans er í dag og hvem-
ig hann hugsar sér að ráða
fram úr þeim úrlausnarefnum,
sem berast honum í hendur
dag hvern og í náinni framtíð.
★ Stéttarílokkur
verkalýðsins —
ílokkur hins ís-
lenzka málstaðar
Sósíalistaflokkurinn er
verkalýðsflokkur, sem hefur
það hlutverk að skapa þjóð-
félag sósíalismans á Islandi.
Samkvæmt stefnuskrá sinni
og starfsemi frá upphafi til
þessa dags hefur Sósíalista-
flokkurinn hlítt pólitískura
leikreglum þess lýðræðis, er
sjálft kennir sig við vestur-
áttina. Flokkurinn hefur hald-
ið þessar leikreglur út í yztu
æsar, en því miður skort afl til
þess að afstýra stjórnarskrár-
brotum og þingskapa, er hinir
ábyrgu flokkar vestræns lýð-
ræðis á íslandi hafa gerzt
sekir um, svo sem þingsaga
vor ber ólygnust vitni.
Verkalýður nútímans getur
ekki brotizt út úr ánauð auð-
valdsskipulagsins án þess að
leysa um leið fjötur af öll-
um öðrum stéttum, er verða
að bera ok þess. Sósíalista-
flokki Islands var þetta auð-
vitað ljóst frá upphafi. Fyrr
eða síðar hljóta sannir verka-
lýðsflokkar að verða mál-
svarar meirihlutans hjá
hverri þjóð, leiðtogar allra
vinnandi manna, sem bera
skarðan hlut frá borði auð-
valdsins. Þeir verða að taka
að sér meira hlutverk en for-
ustu verkalýðsins í þrengri
merkingu. En sérstakar, á-
stæður ollu því, að Sósíalista-
flokkurinn á Islandi varð fyrr
en ætla mætti að gæta heild-
arhagsmuna íslenzku þjóðar-
innar. Lífið sjálft lagði hon-
um þá skyldu á herðar. Því
að borgarastéttin íslenzka
kiknaði undir þeirri byrði,
sem var þó ekki annað en ó-
breytt þegnleg skylda henn-
ar: að varðveita sjálfstæði Is-
lands. Borgarastéttin ofur-
seldi nýfengið sjálfstæði þjóð-
arinnar erlendu stórveldi,
seldi landið undir herstöð.
Fyrir þetta tók hún stórfé,
og þótti sómi að sölunni.
Sósíalismi verður aldrei
skapaður á seldu landi.
Verkalýðurinn getur aldrei
reist þjóðfélag sitt í landi,
sem er ánauðugt öðru ríki.
Þótt sleppt sé öllum tilfinn-
ingum, sem tengja íslenzka
sósíalista þjóðerni þeirra,
Framháld á 7. síðu.