Þjóðviljinn - 15.11.1955, Blaðsíða 7

Þriðjudagnr 15. nóvember 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7

Björgvinjarbúar kaila bæinn
sinn stundum borg binna sjö
fjalla; engin ástæða ti! að efast
um að þeir telji rétt. Og Loft-
leiðir fóru með okkur upp á of-
urhátt fjall, — en svikust um
að bjóða okkur öll ríki verald-
ar, enda kröfðust þær engrar
tilbeiðslu. Fyrir neðan fjall
þetta, Flöien, breiðist Björgvin
út vrið víkur, vötn og fjöll, með
marglit ljós og margskyns gull.
Uppi yfir máninn blindfullur.
(Við vorum enn ófullir). Og
þarna uppi sá ég snöggvast inn
fyrir hversdagsskel starfs-
bræðra minna: hve rómantískir
þeir eru. Það lá við sjálft að
þeir féllu fram og tilbæðu
Björgvin! Og dvölin þarna uppi
hafði þau áhrif að hlédrægasti
maðurinn í hópnum var á nið-
okkur ýmsa markverðustu staði
bæjarins, formálalaust að lesa
vfir okkur á ensku. Við erum
allir íslendingar og skiljum
allir norsku,. svo þú skalt held-
ur tala norsku, sagði Sigurður
Magnússon. í „Stjörnuhöllinni"
kvöldið áður var fyrsta spum-
ing norska blaðamannsins er
lenti við hlið mér: Skilur þú
norsku? Ofuriítið, svaraði ég,
til þess að valda honum ekki
alltofmiklum vonbrigðum með
norsku mina. Eigum við þá
ekki heldur að tala ensku?
spurði hann. Hann taldi ó-
þarfa að spyrja fyrst hvort ég
skildi ensku. Þetta, ásamt ýms-
um fleiri slíkum atburðum gef-
ur nokkra vísbendingu um hve
enska — bandaríska — Skandi-
navar telja okkur vera orðna.
bands uppi á vegg, en kynóra-
vofur Heimilisritsins, Venusar,
Bérgmáls og Lögreglumála
skipi nú þann sess í hugum
íslenzkra æskumanna sem Auð-
ur djúpúðga, Þorgeir ljósvetn-
ingagoði, Þorkeil máni, Njál!
á Bergþórshvoli og Gunnar á
Hlíðarenda sátu hjá eldri kyn-
slóðinni. Og jafnvel þótt ísvo
væri myndi slík andleg mænu-
sótt réna á ný, — þótt margir
yrðu kannski til endadægurs
að hafast við í siðferðilegum
hjólastóli.
• Aðeins þrjú
nöfn
þótt hér verði ekki skrifuð
„leiðsögn um Björgvin" skal
drepið á fáein atriði. Björgvin
er bær þeirra Holbergs, Óla
Bull og Edvards Grieg, en flest-
ir íslendingar munu einhve'rju
sinni hafa raulað lög eftir
annanhvorn hinna siðarnefndu,
eða báða. Jafnvel Holberg gamli
er ekki gleymdur enn. Á leið-
inni að Tröllahaugi, en þar bjó
Grieg yfir 20 ár, og vann að
tónsmíðum í kyrrð litlu vikur-
innar, var okkur sýnt hús
handan lítils vatns. 1 þessu húsi
samdi Grieg lagið við Ja, vi
elsker, sagði leiðsögukonan með
stolti i röddinni. Svo benti hún
á risbratt hús nokkru fjær inni
Þarna inni á niilli trjánna leikur Oli búll enn á fiðluna sína,
á hæla okkar út að Tröllahaugi
komu fjórir þeldökkir Indverj-
ar á pílagrímsgöngu að bú-
stað — og legstað — hins
norska tónskálds.
Björgvinjarbúar eiga sinn
urleiðinni allt í einu farinn að
tala við okkur — á norsku.
• f „Stjörnuhöll-
inni“
Skömmu síðar um kvöldið
fórum við á fund norskra stétt-
arbræðra í „Stjörnuhöllinni“,
einskonar „Röðli“ þeirra Björg-
vinjarbúa. þar inni dönsuðu
hárprúðir ungir menn og sköll-
óttir gamlingjar við nýút-
sprungnar sem löngu fölnaðar
blómarósir. íslendingar eru
(guði sé lof) frekar kven-
hollir. Það er því nánast skylda
okkar að var.a unga menn, sem
til Björgvinjar kjmnu að fara,
ofurlítið við. Björgvin er gam-
all bær með hefðbundnum,
fastmótuðum venjum. Þar í bæ
er það ekki til siðs þótt manni
kunni að lítast vel á stúlku að
bjóða henni upp í dans fyrir-
varalaust. Gerir þú slíkt ón
þess að hafa verið kynntur
dömunni með tilhlýðilegri al-
vöru áttu á hættu að þjónarnir
komi og fleygi þér út! (Raunar
mun það svo í Björgvin sem
annarstaðar, að ef maður og
kona aðeins vilja heldur þeim
enginn siðvenjugaddavír). Og
því var það að Sigurður Magn-
ússon stríddi okkar ágætu gest-
gjöfum á því að Björgvin væri
kynlaus bær. Það kvað ein-
hvemveginn hafa síazt út að ís-
lendingarnir ásökuðu Björgvin
um að vera kynlausan bæ. Og
vitanlega þoldi hið fagra kyn
ekki slíka móðgun, heldur kvað
hafa ákveðið að afsanna slík-
an rógburð um bæ sinn. En
því miður vorum við Hensi þá
komnir heim í hótel, hann far-
inn að tala upp úr svefninum á
15—20 tungum, en ég að blaða
í kynlausum bókum!
• Svo liyggja
Skandinavar
Þegar við morguninn eftir
komum út í bílinn hóf leiðsögu-
kvinnan, er ætlaði að sýna

Björgvin er ein fegurst borga á Norðurlöndum— eða hvað finnst ykkur?
• Þaðan komu
landnámsmenn
Þótt Sigurður Magnússon,
fulltrúi Loftleiða, hefði undir-
búið dvöl okkar með það fyrir
augum að við gætum kynnzt
sem flestu markverðu, þá verð-
ur hér engin „leiðsögn um
Björgvin" skrifuð, Margir af
eldri kynslóðinni þekkja Björg-
vin, því einmitt hún — næst
Höfn — var sá erlendi bær
sem flestir íslendingar sáu
fyrstan áður fyrr. Eftir að áætl-
unarferðir Bergenska gufu-
skipafélagsíns íéllu niður í
byrjun síðasta stríðs breyttist
þetta. íslendingar fóru að leita
í vestur. Með áætlunarferðum
Loftleiða mun þetta breytast
aftur. Það er ástæða til að
ætla að „söguþjóðinni" renni
blóðið til skyldunnar við forn-
an uppruna sinn, og vilji hún
gjarna kynnast Noregi betur.
I huga okkar sem lásum ís-
lendingasögurnar sem smá-
strákar greyptust óafmáanlega
nöfn staða og atburða um endi-
langan Noreg, samhliða atburð-
um um gervallt ísland. Og ekki
vil ég trúa að óreyndu að síð-
ustu útgáfur íslendingasagnanna
séu aðeins einn metrí skraut-
miUi trjánna: Og þarna átti
Nordahl Grieg einu sinni
heima. — Lög Edvards Grieg
hafa borizt víðar en til Islands:
eigin háskóla. (Þaðan er fyrir
skömmu kominn frá riámi einn
af okkar yngstu og efnilegustu
arkitektum). í Björgvin er
töluvert af söfnum. Ekki er ó-
líklegt að margir islendingar
hefðu gaman af að líta inn
í fiskveiðasafnið, þjóðminja-
safnið,
þeirra.
eða sjóminjasafnið
í þessum kofa í kyrrð litlu
víkurinnar vann Grieg að tón-
smíðuni sínuin. Þar inni er
hljúðfæri hans, borð, stóll og
pennastöng eins og Iiann Itvað
liafa skilið við það. Húsið
háns uppi á bakkanum er nú
minjasafn.
• Miðstöð sigiinga
og- verzianar
Björgvin er hið forna norska
konungasetur frá því um 1070.
Það var höfnin frá náttúrunn-
ar hendi sem réði úrslitum um
það, að Björgvin varð ekki að-
eins konungasetur heldur allt
frá söguöld miðstöð siglinga og
verzlunar. Þótt að baki Björg-
vinjar væru illfærir fjallgarðar
var sjóleiðin greið og fram á
þessa öld var Björgvin mesti
siglingabær Norðmanna. Skipa-
floti bæjarins er talinn 783
þús. brúttólestir, enda eru sum
stærstu skipafélög Norðmanna
búsett þar. í höfninni í Björg-
vin getur yfir 50 þús. lesta skip
lagzt að bryggju.
Hlutur Björgvinjar i utanrik-
isverzlun Noregs er álitlegur.
Fyrir þá sem hafa gaman a£
tölum er eftirfarandi: 60% af
þurrfiskútflutningnum, 54% af
meðalalýsinu, 43% af saltsíld-
inni og 30% af niðursuðuvör-
um. Geymslur frystihúsanna
taka 12000 tonn. Vel að merkja
fást Björgvinjarbúar við fleira
en siglingar, fiskveiðar, verzl-
un og túristastjan: þriðji hluti
af silfurvarningi Noregs er
smíðaður þar. (Seldur ferða-
mönnum i líki víkingaskipa c.
þ. h.).
® Vinstri stjórn
Björgvin er nokkurskona:
Hafnarfjörður þeirra Norð-
manna — í pólitískum skiln-
ingi. Bæjarstjórnarkosningar
eru afstaðnar þar fyrir all-
skömmu. Sósíaldemókratar eru
langstærsti flokkurinn, og sósí-
aldemókratar og kommúnistar
stjórna bænum, hafa samtals 40
fulltrúa af 77. Fulltrúatala
flokkanna er þannig: Sósíai-
demókratar 34, Hægri menn 18,
Vinstri 12, Kristilegi flokkur-
inn 7, kommúnistar 6.
Þótt ég hafi litla skemmtim
af tölum, er skylt að taka til-
lit til hinna mörgu sem unna
þeim, og því nokkrar tölur
enn. Árið 1952/53 var kostnað-
ur við stjóm Björgvinjarbæj-
ar 4,3 millj. af 121,9 millj. kr.
heildarupphæð bæjarreikning-
anna, eða 5,24%. Til saman-
burðar má geta að árið 1952
kostaði stjórn Reykjavíkurbæj-
ar (og er þá raunar ekki allt
talið) 7,4 millj. kr. af 101
(100,98) millj. kr. heildarupp-
hæð, eða 7,47%. Gjöld Björg-
vinjar til lögreglu voru fyrrnefnfc
ár 1,6 millj. kr. eða 1,95%, en
árið 1952 greiddu Reykvíkingar
fil löggæzlu 5,1 millj. kr., eða
5%. Að vísu sá ég fátt lögreglu-
þjóna i Björgvin, en heldur
engin merki þess að þeir þyrftu
að vera fleiri.
• Vinátta — jafn-
rétti
Björgvin er tengd íslandi
margháttuðum böndum, allt frá
landnámstíð, sagði Bernh Bernt-
sen, varaforseti bæjarstjórnnr-
innar í hófi er vi(5 satum hjá
bæjarstjórninni. Við áttum
Frh. á 10. síðu.
;
;
í