Þjóðviljinn - 22.01.1956, Blaðsíða 5

Sunnudagur 22. janúar 1956 — JÞJÓÐVILJINN — (5
Bandarískt oiíygoif spillir
fyrir Bretum í arabarikjum
ÁstandiS i löndunum viS MiSjarSarhafsbotn
helzta umrœSuefni Edens og Eisenhowers
Brezka stjórnin hefur kvartað yfir því viö þá banda-
rísku aö miklum fjárfúlgum sem bandarískt olíufélag
greiðir stjórnendum Saudi Arabíu sé variö til aö grafa
undan því sem eftir er af drottnunaraöstööu Breta í lönd-
unum viö Miöjarðarhafsbotn.
Embættismenn í brezka ut-
anrikisráðuuevtinu staðhæfa að
bandarískt olíugull frá Saudi
Arabíu hafi átt drjúgan þátt
í að ónýta fyrirætlun Breta um
að fá Jórdan til að ganga í
Bagdadbandalag Vesturveld-
anna.
Þegar Templer, forseti yfir-
herráðs brezka heimsveldisins,
kom til Amman, höfuðbórgar
Jórdan, og lagði fast að stjórn-
inni þar að ganga í Bagdad-
bandalagið, bnitust út óeirðir
um landið þvert og endilangt.
Þrjár ríkisstjórnir féllu á
jafn mörgum vikum og kyrrð
komst ekki á fyrr en við tók
rikisstjóm sem hét því að Jór-
dan skyldi ekici gert aðili að
neinu hemaðarbandalagi.
Eina arabaríkið sem Vestur-
veldunum hefur tekizt til þessa
að fá í (Bagdabandal. er Irak
Stjórnir Vestui-veldanna töldu
sig myndu geta lokkað önnur
arabaríki til að ganga í banda-
lagið eitt og eitt. Til þess að
fyrirbyggja að það áform tak-
ist hefur stjóm Egyptalands,
sem keppir við Iraksstjórn um
forustu fyrir arabaríkjunum,
komið á laggirnar öðru banda-
lagi, sem aðeins á að ná til
arabaríkja. Standa nú að því
Saudi Arabía og Sýrland auk
Egyptalands. Líbanon er einn-
ig komið með annan fótinn í
þetta bandalag.
Bretar kenna áhrifum frá
Egyptalandi, Saudi Ai-abíu og
Sýrlandi um að þeim tókst ekki
að fá Jórdan i Bagdadbanda-
lagið. Frétzt hefur að ríkis-
stjómir þessara landa hafi
boðið Jórdan 540 milljón króna
etyrk á ári, svo að það geti
ihafnað styrkveitingum frá
Bretum, sem staðið hafa straum
af herkostnaði Jórdans frá því
rikið var stofnað. Bretar segja
að féð sem boðið er sé ættað
Réttur kvenna
viðurkenndur
Egypzkar kvenréttindakonur
em sigri hrósandi þessa dag-
ana. Nýja stjómarskráin, sem
Nasser forsætisráðherra birti í
vikunni, kveður svo á að eg-
ypzkar konur skuli hafa kosn-
ingarétt og í hvívetna jafnan
rétt á við karhnenn að lögum.
Hingað til hafa konur verið
mjög réttlitlar í Egyptalandi
eins og flestum öðrum múha-
meðstrúarlöndum.
Kvenskömngur að nafni Do-
ria Shafik stofnaði egypzku
kvenréttindahreyfinguna árið
1948. Eitt sinn reyndi hún og
nokkrar stallsystur liennar að
knýja fram kosningarétt lcon-
um til handa með föstu, en sú
baráttuaðferð bar ekki tilætl-
aðan árangur þótt hún yrði til
þess að vekja atliygli á kröfum
kvennanna.
úr fjárhirzlu Saudi Arabíu, en
Saud konungnr fær 4080 millj-
Eden muni ekki koma að tóm-
um koíunum hjá þeim Eisen-
hower og Dulles. Bandarískir
embættismenn telji að Bretar
geti kennt sínum eigin frunta-
skap og klaufaskap um það.
hvernig fór í Jórdan. Þeir hafi
borið fram kröfuna um að
óna króna olíuafgjald á ári landið gengi í Bagdadbandalag-

„Friðrik var lietja mótsins44
Skákritstjóri New Statesman stórhriíinn aí
írammistöðu hans og íramkomu í Hastings
„Hetja mótsins var auðvitað hinn tvítugi Friðrik Ólafs-
son, sem vel má vera að hljóti (og verðskuldar fylli-
lega) titil stói-meistara áður en honn verður myndugur".
Þannig farast ritstjóra skákdálks New Statesman and
Nation, þess útbreiddasta af hiimm vönduðu brezku viku-
ritum, orð í frásögn af skákmótinu í Hastings um dng-
inn.
„Þegar hann sagði mér, að hann væri að hefja læknis-
nám, gat ég ekki stillt. mig um að láta þá von í Ijós
að hann verði eins miklum tíma til að tefla og dr. Tarr-
asch gerði, en hinum unga Ísíendingi svipar til han3 um
alvörugefna og athugula framgöngu, þótt hann beri af
honum í yfirlætislausum þokka sem hann býður af sér.
En á skákborðinu er hann svo ágengur að furðu eætir
Svona fór hann að þvi að bursta Persitz“. Síðan er birt
skák þeirra Friðriks.

Svo vMlsS sem sovézkiz vísindamenn séu
komnfíF íengza áleiðis en bandazískir
Fjtrsta gervitungl Bandaríkjamaima veröur sent út í
geiminn frá Patriekilugvelli í Cocoa i Florida fyrir 30.
september 1957.
200 prestar
handtekeir
Belgiskar hersveitir í nýlend-
Siofnun Bagdadbandalagsms hefur oröiö til pess að þau
ambaríki sem ekki vilja lúta forsjá Vesturveldanna þjappa i
sér fastar saman en áöur og treysta vináttu- og viöskipta- j
bönd viö sósíalistísku ríkin og hlutlausu ríkin i Asíu. j
Þessi mynd var tekin þegar sendinefnd frá sijrlenzka þing- unni Kongó j Miö-Afríku hand-
inu kom til Moskva á dögunum í boöi Æðsta ráðsins. to}.u j sjöustu viku yfir 200
Rafik Baschur, vataforseti Syriandsþings, er aö halda presta innborinna manna, þar
útvarpsrœðu við komuna á flugvöllinn viö Moskva. j á meðal einn sem er höfðingi
\ ættflokksins Kitawala. Öll
ið á mjög óheppilegum tíma og stjórnmálastarfsemi er strang-
hverju frá bandaríska olíufé-
laginu Aramco.
Fréttamenn í London hafa
eftir embættismönnum í utan-
ríkisráðuneytinu þar, að Eden
forsætisráðherra muni leggja
megináherzlu á að ræða á-
standið í löndunum við Miðjarð-
arhafsbotn, þegar hann fer til
Washington á fund Eisenhow-
ers Bandaríkjaforseta í lok
þessa mánaðar. Evelyn Schuck-
burgh, sérfræðingur brezka ut-
anríkisráðuneytisins í málum ar
abaríkjanna, hefur þegar dval- j
izt um tíma í Wshington og!
átt imdirbúningsviðræður við
bandaríska embættismenn. í
London er fullyrt að Eden
muni meðal annars leggja fast
að Eisenhower að finna einhver
ráð til að stemma dollara-
strauminn til stjórnar Saudi
Arabíu meðan hún er eins mót-
snúin Vesturveldunum og raun
ber vitni. Þá eru Bretar gramir
Bandaríkjastjórn fyrir að hún
hefur látið hjá líða að ganga
fomlega í Bagdadbandalagið,
þótt það væri stofnað fyrir
hennar áeggjan og bandarískir
hersliöfðingjar og embættis-
menn taki þátt í störfum þess.
Grunar Breta að það búi undir
að stjóm Eisenhowers vilji
forðast að gera nokkuð það
sem styggt gæti kjósendur af
gyðingaættum þegar forseta-
kosningar standa fyrir dyrum.
í Washington segja menn að
með alltof hranalegum hætti.
Hvað sem þessum ágreinings-
efnum líður er vitað að Eden
lega bönnuð í Kongó og liggja
þungar refsingar við ef útaf er
hmgðið. Hefur því krafa lands-
mun leggja til við Eisenhower manna um sjálfstæði fundið
að stjórnir Bretlands og Banda- j sér farveg í f jölda trúflokka,
ríkjanna samræmi stefnu sina sem sameina ýmislegt úr krist-
í löndunum við Miðjarðarhafs-
botn eins og frekast er unnt.
Telja Bretar að öll aðstaða
Vesturveldanna á þessurn slóð-
um, hernaðarleg og pólitísk, sé
indómi og fornum trúarbrögð-
um landsmanna. Trúflokkar
þessir em í raun og vera
stjórnmálalireyfingar í trúar-
legum búningi og mjög illa séð-
í voða ef þau komi þar ekki ir af belgísku nýlenduyfiiwöld-
fram sem einn maður. i unum.
Floti og flugher • Bandaríkj-
anna gáfu út tilkynningu um
þetta i lok síðustu viku. Banda-
rískir og sovézkir vísindamenn.
eiga nú í liarðri samkeppni um
hvorir verði fyrri til að senda
gervitungl út í geiminn, og
fyrir skömmu var tilkynnt í
Moskva, að þar væri gert ráð
fyrir, að fyrsta sovézka gervi-
tung'lið yrði sent af stað á þessu
ári.
Áður en fyrsta gervitunglið
verður sent út í geiminn frá
flugvellinum í Florida munu
Bandaríkjamemi senda út mörg
minni gervitungl í tilraunaskyni.
Gervitunglið verður búið
margvíslegum mælitækjum. Bú-
izt er við að allur kostnaður
við smíði þess muni nema um
10 milljónum dollara. Önnur
gervitungl munu fylgja því
fyrsta eftir og gert er ráð
fyrir að þau verði 10 alls a.m.k.
Þau munu fara umliverfis jörð-
ina á 90 mínútum með 28.80®'
km hraða á klukkustund.
Líkan af gervihinglinu sem bandarískir vísindamenn œtla aö senda út í geiminn J|