Þjóðviljinn - 19.05.1956, Blaðsíða 9

4
Laiig&rðagiar 19. maí 1956 — 2. árgaagur —18. tölublað
Hver er höfundurinn?
Hver er höfundur ljóðsins, sem hefst á
eftirfarandi erindi? Við hvaða tækifæri
var kvæðið ort? Hvenær var það sungið
fyrst? Hver er höfundur lagsins við þetta
ijóð?
Sjá roðann á hnúkunum háu!
Nú lilýnar um strönd og dal,
nú birtír í býlunum lágu,
nú bráSna fannir í jöklasal.
Allar elfur vaxa
og öldum kvikum hossa.
Það sindrar á sægengna laxa,
er sækja í bratta fossa.
Fjallató og gerði gróa,
grund og mói skipta lit.
tít um sjóinn sólbiik glóa,
syngur lóa í bjarkaþyt.
Iláðnltuj
á heilabrotum í næst
síðasta biaði
Keikningsþrautín. Þar
stóð: Flaskan var 10
krónum ódýrari en tapp-
inn, en átti auðvitað að
vei'a: dýrari en tappinn.
Vonandi -hafa flestir átt-
að sig á þessu. Ráðning:
Tappinn kostaði 50 aura,
flaskan 10 kr. 50 aura.
Gátan. Símastaur.
fcerðlaunakeppní
um teikningar
í' bréfi K. K., Reykja-
vík, segir svo m.a.: „Það
hefur verið verðlauna-
keppni um teikningar,
svo að mér datt í hug
að biðja þig um að koma
einni slíkri á aftur“.
Já, við höfum haft
teiknikeppni um sjálfval-
ið efni, en nú er einmitt
í fullum gangi keppni
um kortateikningar, og
vísast til umsagnar um
þá keppni hér annars
staðar í blaðinu
þá keppni liér annars-
Krossgátur
Nú kemur krossgáta í
næsta blaði. Nokkrar
krossgátur hafa borizt
fiá lesendum, en þær
hafa flestar haft ein-
hverja smágalla, þess-
vegna ekki komið. At-
hugið vel, hvernig kross-
gátur eru gerðar og mun
ykkur þá takast að gera
gátur, sem okkur væri
ftngur að fá.
Gitti á við báða
Pétur, sem var mjög
lítill vexti var á gangi
milli tveggja kunningja,
sem voru risar að vexti.
| Þá segir annar þeirra:
Finnst þér nú ekki, Pét-
ur minn, að það fari lítið
fyrir þér héma á milli
okkar.
1 — Ójú, svaraði Pétur,
— ég er á milli ykkar
svona eins og tíeyringur
milli tveggja fimmeyr-
inga.
Spiliö
09 peitlngurinn
Þú leggur spil á fing-
urgóm vísifingurs og of-
an á spilið tuttugu og
fimm eyring. Þú getur
náð spilinu undan pen-
ingnum, án þess að hann
detti níður, með því áð
gefa spilinu „selbita"
með löngutöng hinnar
handarinnar. Ef þú gerir
þetta snöggt mun spilið
fjúka burt, en peningur-
inn sitja eftir á gómnúm.
Hér er svolítið sam-
lagningardæmi (þó ekki
samlagning eins og í
skólanum.J Þú strikar út
tölur, svo að eftir verði
1111, þegar lagt er sam-
an. Þegar þú ert búinn
að leysa þrautina, skaltu
leggja hana fyrir kunn-
ingja þína og sjá, hvort
þeir geta leyst bana.
111
333
555
777
999
„SkólahurS affur skell-,
ur og skruddan með"
Þær fregnir berast
hvaðanæva, að prófin,
sem börn og unglingar
eru skylduð til að ganga
undir séu fávíslega þung
og muni í mjög mörgum
tilfellum missa marks.
Það er því sízt að undra,
þó að börnin séu létt á
sér, þegar þau eru kom-
in undan fargi prófanna
og vorið og sumarið
brosa á næsta leiti. Rit-
stjóri blaðsins . okkar
hitti fimmtudaginn 17.
maí nokkra fulltrúa
ungu kynslóðarinnar í
Reykjavík, sem hoppuðu
af fögnuði yfir frelsinu
og fyrirheitum sumarsins
í sveitum landsms. Þau
voru nefnilega öll á leið
i sveitina, sum ætluðu
að fara í dag, önnur í
næstu viku.
— Æ, ég er alveg vit-
laus að komast í sveit-
ina, sagði 11 ára telpa
fjörmikil, hraustleg og
þétt á velli,— ég fer í
Landeyjamar, að.Amar-
hóli, næsta bæ við Berg-
þórshvol, þar sem Berg-
þóra
þykir
mjólka og svo við hey-
skapinn, koma heyinu
inn, — og í hlöðunni er
gaman, maður!
— Þykir þér ekki gam-
an að hestunum?
— Jú, jú, ég var að
temja hest, sem heítir
Litli-Moldi og maðurinn
á bænum sagði, að ef ég
gæti tamið hann, mætti
eg kannski eiga hann, —
en hann var .alveg vit-
Nú birtum við mynd
Ingu Svanbergs á ísa-
er hún nefnir:
OBi’andur og
laus af fjöri.
Tólf ára telpa, stór og
tápmikil, segist ætlaj
austur í Meðalland. Bær<
inn heitir Strönd.
— Mér þykir svo gam.<
an að vera í smalamennsk*
Unni, segir hún, — Þadl
er svo gaman að smalað
og svo hlakka ég til að
fara í réttirnar á haust*
in.
— Ég fer upp í Borg-í
arfjörð, að Ytri-Skeljai
brekku, segir 9 áraj
snáði, hnellinn og ka nk»
víslegur, — ég hef veriði
hundurinn Snati. „Þamai
eru þeir að kyssast einái
og góðum vinum saamir*^
sagði Inga í bréfi.
átti heima. Mér firði,
svo gaman að Kötturihn
Framhald á 2. síðu
Laugardagur 19. maí 1956 — ÞJÓÐVILJINN —
Póll Exiixtgssoit sundkenxxarl
1856 19. mai 1956
Fyrsta kennslubók í sundi,
sem gefin var út hér á landi,
vorn „Sundreglumar,“ og
stóðu Fjölnismenn að þeirri
útgáfu. Þær komu út 1836.
Jónas Hallgrímsson, skáld,
þýddi þær úr dönsku. Fjölnis-
menn höfðu mörg járn í eld-
inum, sem marka má m.a. á
þvi, að ‘ andvirði þessarar
fyrstu sundkennslubókar rann
til vegagerðar, því að þá voru
greiðfærir vegir varla til á Is-
landi. Otgefendur Sundregln-
anna, Fjölnismenn, tileinkuðu
þær æskulýðnum. Tileinkunin
er á þessa leið:
„Öllum vöskum og efnileg-
um unglingum á íslandi, sem
unna góðri menntun, og í-
þróttum feðra sinna, eignum
við þessi blöð vinsamlegast.
— Kaupmannahöfn, þann 1.
marz 1836. Otgefendurnir.“
I formála fyrir þessari hók
segir m. a,: „Forfeður vorir
voru fullnuma í þessari kunn-
áttu, og þykir okkur enn í dag
góð skemmtun að lesa frá-
söguna um Kjartan Ólafsson,
er lék á sundi við Ólaf kon-
ung Tryggvason, eða þá um
Gretti sterka.“ — „En það fór
með sundið okkar íslendinga
eins og annað. Þegar deyfðin
kom yifir þjóðina, týndist sú
menntj og er varla ofhermt,
að fyrir 14 eða 15 árum hafi
ekki verið fleiri en svo sem 6
menn á öllu landinu, sem voru
sjálfbjarga, ef þeir Ientu í
Páll Erlingsson
var fæddur að Stórumörk und-
ir Eyjafjöllum 19. maí 1856.
Hann lézt í Reykjavík 19.
april 1937.
polli, sem þeir náðu ekki niðri
í. Herra Jón Þorláksson frá
Skriðu varð fyrstur til að
ráða bót á þéssari vankunn-
áttu og sýna okkur aftur
sundtökin, sem allir voru
búnir að gleyma.“ (Kvæði
Jónasar „Á gömlu leið“, var
ort til minningar um J. Þ. frá
Skriðu).
Ólafur Davíðsson fræðimaö-
ur skrifar 1888: „Eftir daga
J. Þ. var víða minnzt á synda
menn, en þó var sundið svo
fátítt og hefur verið allt til
þessa dags að fæstir Islend-
ingar hafa séð mann synda.“
„1 flestum sóknarlýsingum er
tekið skýrt fram, að enginn
kunni sund í sókninni.“
Sannleikurinn er sá að
sundið lá niðri um 60 ára bil.
(1824—1884). Björn Jónsson
reyndi að hressa upp á sund-
kunnáttu landsmanna. Og
Sundfélag Reykjavíkur var
stofnað 1884. Þrátt fyrir
þetta myndaðist enginp vísir
að áhugaliði í sundmennt.
Sundfélag Reykjavíkur logn-
aðist út af án þess að marka
nokkur spor. 17. júní skrifar
Björn Jónsson í blað sitt ísa-
fold: „Núna í sumar eiga
menn kost á ágætri tilsögn í
sundi í Laugunum við Reykja-
vík, eins og í fyrra, og þó
hetri en þá að því leyti til,
að sundstæðið er nú helmingi
stærra og þægilegra 'en áður.
En hvað margir nota þessa
tilsögn? Fáeinir heldrimanna-
synir hér úr Rvík, og ein-
stöku nærsveitamenn, en al-
menningur alls eigi.“ í þessari
sömu grein ræðst hann á hjá-
trú alþýðunnar, að sundkunn-
átta sé hefndargjöf_, og sjó-
menn hljóti kvalafyllri dauð-
daga en ósyndir, ef þeir lenda
í sjávarháska. Hann endar
Framhald á 10. síðu.
HANDSNUNAR
Saumavélar
með zig-zag íæti

Búsáhaldadeild
Skólavörðustíg 23 — Sími 1248

Hiiumn
Aðallundur
Sölusambands ísl. íiskframlelðenda
verður lialdinn í Reykjavík mánudaginn
4. júní 1956.
Dagskrá samkvœmt félagslögum .
Stjóra
Sölusambands ísl. fiskframleiðenda
HVITBEKKINGAR
í tilefni þess að 25 ár em liðin frá skólaslitum
Hvítárbakkaskólans, veröur efnt til ferðar aö Hvít-
árbakka sunnudaginn 3. júní í sumar.
Áski'iftalisti, fyrir þátttkendur í förinni, liggur
frammi í verzluninni Brynju, Laugaveg 29. Reykja-
vík. — Uppl. eru eimiig gefnar í síma 82013. —
Hvítbekkingar fjölmennið.
Undiröúningsnefndin.
'I
m
gj
n
|
■>
|
■>
Bk
S
n
■>
n
E
s
•
» -
IH
m
8
l
»
|
i
I
■■■■■■■■■■■■Bl