Þjóðviljinn - 02.10.1956, Qupperneq 7

Þriðjudagur 2. október 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Þetta mun vern „Dagsbrúnarhúsið“ í Moskva
smiðjustjórinn er ekki heima
og varamaður hans afsakar
mjög að við skulum ekki geta
hitt hann, en upphefur því
næst ýtarlegt erindi um verk-
smiðjuna. Verksmiðja þessi er
byggð fyrir 5 árum og fram-
leiðir gas fyrir Moskva og koks
fyrir járnsteypu. En jafnframt
er þetta efnaverksmiðja sem
vinnur margvísleg efni úr kol-
unum. Þið fyrirgefið þótt ég
sleppl öllum tölum um fram-
leiðsluafköst, enda hygg ég að
þið hafið meiri áhuga fyrir
'svari við spurningunni: hvernr
ig lifir rússneskt verksmiðju-
• Vinnulaun
Starfsmenn verksmiðjunnar
eru um 1800 talsins. Unnið er
látlaust allain sólarhringinn í
þrem 8 stunda vöktum. Byrj-
unarlaun fullgildra verka-
manna eru 950 rúblur á mán-
uði. Lágmarkslaun nema eru
600 rúblur. Kaup tæknimennt-
aðra verkamanna eru 1200—
1400 rúblur á mánuði.
• Skipulag
Þetta er ríkisverksmíðja.
Jafnhliða því að verksmiðjunni
• „Þess vegna eru
verkamenn
áhugasamir
Hverfum aftur að kjörum
verkamanna. Laun hafa áður
verið nefnd. Sumarfrí er yfir-
leitt 4 vikur, en nokkrir sem
vinna léttustu og hollustu störf-
in hafa þó aðeins 3ja vikna
sumarfrí. Læknishjálp og
sjúkrahúsvist er ókeypis. Taia
veikindadaga er ekki ákveðin,
heldur miðast hún við þörf, þ.
e. menn dvelja ókeypis í
sjúkrahúsi eins lengi og lækn-
ir telur þess þörf. Að sjálf-
sögðu halda verkamenn kaupi
þótt þeir verði veikir og annast
stéttarfélagið kaupgreiðslu til
þeirra á meðan. Ennfremur hef-
ur stéttarfélagið umsjón með
sumarfríum. Allmargir starfs-
mannanna fá ókeypis dvöl á
hressingar- eða hvíldarheimil-
um í sumarfríum sínum, en
aðrir greiða lítinn hluta kostn-
''aðar við sumardvalirnar. Af
starfsmönnUnum (1800) voru
677 sendir á hressingarheimili
sér að kostnaðarlausu í fyrra.
Verksmiðjan greiðir í sér-
stakan sjóð (vissan hundraðs-
hluta miðað við útborguð
vinnulaun) og hefur stéttarfé-
lagið umsjón með greiðslum úr
Frá gasstöðinni. Áletrunin (sem vafasamt er að komi
út í prentuninni) er: fy.nr friði, lýðrœði og sósíalisma.
• Dálítið
kindarlegir
Við sitjum í svörtum bílum,
af þeirri gerð sem íslenzku bíl-
stjórarnir hafa keppzt um und-
anfarið að ná í. Við erum á
hraðri leið út úr Moskva. Okk-
ur er sagt að verksmiðjan sem
við ætlum að skoða sé í út-
jaðri borgarimnar eða rétt fyr-
ir utan hana, — ekki nema 20
kna frá henni. Allir erum við
sammála um að skoða verk-
smiðju, en enginn hefur látið
í ljós nokkra sérósk í því sam-
bandi. Samt verðum við dálítið
kindarlegir á svipinn þegar við
komum á staðinn, því þetta er
gasverksmiðja, gasstöð Moskva,
og raunar ekki sú eina. Eitt af
því fáa sem bæjarstjóm okkar
Reykvíkinga hefur orðið sam-
mála um er það að leggja gas-
stöðina niður. Sumir okkar
telja sig því vel hafa ráð á
því að viðra undrun sína yfir
því að Rússar skuli enn starf-
rækja svo úreltan hlut sem
gasverksmiðju! Enda þótt ég
hefði frekar kosið verksmiðju
annarrar tegundar gerir þetta
mér ekki til, því til Sovét-
ríkjanna er ég alls ekki kom-
inn til þess að læra verk-
smiðjuvinnu. Enginn okkar 7-
menninganna mun sérfræðing-
ur í neinni verksmiðjuvinnu.
• Hvernig lifir
rússneskt
verksmiðjufólk?
Okkur er boðið inn í sal,
er virðist fundaherbergi verk-
smiðjustjómarinnar. Verk-
fólk heldur en því hve marga
rúmmetra af gasi ein verk-
smiðja framleiðir.
Kjör verkafólks munu víðast
hvar svipuð innan Sovétrikj-
anna, en alstaðar er erfið og
óholl vinna greidd með hærra
kaupi en létt vinna og lítt
heilsuspillandi. — Þeim, sem
kynnu að hugsa að gasverk-
smiðja þessi hafi verið „sett
á svið“ vegma okkar 7-menn-
inganna og annarra útlendinga,
er í hæsta máta hægt að vor-
kenna sem illa fömum sjúkl-
ingum.
var ákveðinn staður var skipu-
lagt íbúðahverfi. íbúar þess
eru nú um 12000. Það er stað-
sett 4 km frá verðsmiðjunni,
þar sem hvorki er hollt né
skemmtilegt að búa í næsta ná-
grenni gasstöðvar. Strætis-
vagnaferðir milli verksmjðjunn-
ar og íbúðahverfisins eru á 6
•—8 mínútna fresti.
íbúðarhúsin voru reist jafn-
hliða verksmiðjunni. Þar býr
ekki aðeins það fólk sem vinn-
ur í sjálfri verðsmiðjunni held-
ur og byggingamenn, kennarar
og læknar og aðrar starfsstéttir
sem nauðsynlegar eru hverjum
bæ, því þar eru sjúkrahús fyr-
ir íbúana og verksmiðjan starf-
rækir poliklinik fyrir starfs-
fólkið. Að sjálfsögðu eru þar
einnig barnaskólar, kaffihús og
félagsheimili. Er það föst regla
í Sovétríkjunum að skipuleggja
ekkert íbúðarhverfi án slíkra
sjálfsagðra bygginga. f bæ
starfsfólksins eru 3 miðskólar
og 4 skólar fyrir verkamenn-
ina. Skólavist fá þeir ókeypis
og eftir nám í þeim skólum
geta þeir gengið á hærri skóla,
ef þeir kjósa og fá þá náms-
styrk frá ríkinu.
í GASBNU
þeim sjóði. Sjóður þessi er not-
aður til greiðslu á sumardvöl
verkam'anna, til starfsemi fé-
lagsheimilisinSj íþrótta, verð-
launaveitinga til verkamanna
o. s. frv. til að bæta kjör
þeirra á ýmsan hátt.
„Þess vegna eru verkamenn-
irnir áhugasamir um vinnu og
afköst því þeir njóta hagnað-
arins sjálfir", sagði varaverk-
smiðjustjórinn.
• Kauphækkanir
eftir
starfsaldri
Eins og í mörgum öðrum
verksmiðjubæjum Sovétríkj-
anna var það einkum ungt fólk
sem þama hóf störf. En þó er
ekki úr vegi að athuga hvernig
búið er að hinum gömlu verka-
mönnum.
Eftir þriggja ára starf fá
starfsmenn uppbætur á kaup,
sem smáhækkar og eftir 20 ára
starf hefur kaup þeirra hækk-
að um 20—30%. Vinni þeir í
heitum og óhollum stöðum hafa
þeir náð 50% kauphækkun eft-
ir 20 ára starf.
Ellilaun fá menn eftir 55
ára aldur, en haldi þeir samt
fær 800 rúblur í laun á mánuði
greiðir 58 rúblur í skatt, af 900
rúblna launum eru greiddar
70 rúblur og af 1000 rúblum
82 og þannig stighækkandi.
Hafi einhver fleiri en 3 fjöl-
skyldumeðlimi óvinnufæra
greiðir hann aðeins 70% af
þeim skatti sem honum ella
bæri að borga.
• Hundrað sinnum
Hallgrímur
Þegar við höfum ekki fleiri
spurningar fram að færa er
okkur boðið að sjá verksmiðj-
una. Við hvert sæti var vasa-
bók til þess að við gætum
skrifað að vild. Aldrei þessu
vant hefur Steinn líka skrifað.
Einhver okkar hefur orð á þess-
ari Hfsvenjubreytingu hans, og
hyggur gott til að bera sig sam-
an við hann, — en: ,,Eg skrifaði
aðeins hundrað sinnum Hall-
grímur Jónasson“ svarar Steinn.
• Húsaleigukvittun
og bankabók
Við ökum yfir í bæ starfs-
fólksins. Staðnæmzt er hjá húsi
einu og gengið inn. Húsbóndinn
Félagslieimili gasstöSvarfólksins. Litlu deplarnir sem
sjást framan við súluna vinstra megin vi& miðju mynd-
arinnar, eru samferðamenn mínir.
áfram að vinna, (sem margir
gera),. fá þeir 25% kaup-
uppbót til viðbótar því kaupi
er þeir höfðu.
• Húsaleiga
og skattar
Húsaleiga hér er hlægileg í
augum okkar íslendinga, eða 6
—7% af kaupi (í stað allt að
50% hjá okkur). En eru þeir
þá ekki skattpíndir? Skattar
eru teknir af launum. Sá sem
er ekki heima, konan tekur á
móti okkur. Öll íbúðarhús eru
byggð af ríkinu (þau eru
þriggja hæða) eða verksmiðj-
unni (þau eru 1 eða 2 hæðir).
Konan leiðir okkur til stofu.
íbúð þeirra er 3 herbergi, um
50 fermetrar, en auk þess er
eldhús, bað og gangsr. . sem
ekki er talið í flatarmáli íbúð-
arherbergja. Konan finnur
húsaleigukvittanirnar. Þau
Framhald á 11. siðu
Fyrir utan garðshlið íbúðarhússins sem við skoSuðum.
Öll hús í götunni voru umlukt trjám. Þið munuð pekkja
parna Agnar Þórðarson (fremst til vinstri) og ísleif
Högnason (nœstan Agnari).