Þjóðviljinn - 02.10.1956, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 2. október 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (11
I GASINU
3. dagur
hafði oftlegið við að þessi stóll yrði einnig fulltrúi Dans.
Nú var hann staöráðinn í að deyja í rúminu.
Dan horfði á stóru flugvélina, dáðist að útlínum henn-
ar í sólskininu, hann stóð gleiðstígur og krosslagði hend-
ur á brjósti. Hann flautaði lágt án þess að reyna að
fylgja nokkru lagi. Hann var eins og sjómaður í land-
legu að horfa á hafið, og hann hugsaði aðeins um
vélina fyrir framan sig. í rauninni var þetta miklu
meira en flugvél. Þetta voru tímamót, sem hann hafði
átt sína hlutdeild í að skapa. Hann tók þátt í því fyrir
mörgum árum, þegar líf mannsins var aðeins bambus
og vírar. Nú var hann aftur orðinn hluti af þessu —
og að vissu leyti var það hlægilegt. Dan Roman hófst
enn á loft og kom aftur til jaröar í einu lagi eftir
þrjátíu og fimm ára-flug. Hann neri kinnina hugsandi
og honum flaug í hug að ekki væru margir menn sem
gætu sagt hiö sama.
Og hvað var mikið eftir af hinum gamla Dan Roman
auk hins svífandi svips — að virðast ekki tilheyra neinni
stétt, óljóss, óráðsetts svips sem allir atvinnuflugmenn
fá með tímanum? Talsvert var eftir, þótt nokkuð
hefði að sjálfsögðu orðið að gjalda fyrir þrjátíu og fimm
ára starf. Hann haltraði örlítið eftir slysið, svo að ekki
var eingöngu hægt að kalla það hrörnun. Það var
hægara að nota gleraugu við lestur, en dýptargreining-
in, þjálfuð af mikilli æfingu, var eins glögg og nokkru
sinni fyrr. Samkvæmt síðustu læknisskoðun var hjart-
að mjög sterkt. Blóðþrýstingurinn var eins og hann
átti aö vera. Veðrunin virtist aðallega hafa verið út-
vortis. Dan strauk höndinni eftir andlitinu og þreifaði
eftir hrukkunum um munn og augu
Hamingjan
góða, þær voru djúpar eins og skuröir. En þær voru
að minnsta kosti í samræmi við hörundið, sem fyrir sitt
leyti var í samræmi við lúiö leðrið í gömlu skjala-
töskunni sem stóð nú upp við yélina. Þessi skjala-
taska hafði flogið meira en tvær milljónir mílna. Hún
var dálítið farin að láta á sjá. Hún var sett örum og
veðurbarin, en það var enn mikil ending eftir í henni.
Það var ekki ástæöa til að fleygja henni enn, ekki
fremur en Dan Roman — þau voru ekki enn orönir
forngripir.
i Spalding, flugfreyjan, þóttist ekki trúa því að hann
iværi fimmtíu og þriggja ára, og það var að sjálfsögðu
Ikurteisishjal. En Spalding vissi ekki hvað það var að
ihitta ást sína aftur — vegna þess að hún hafði ekki
ímisst hana enn. Hún gæti ekki heldur skilið hvernig
Imaður sneri aftur úr útlegð aðgerðaleysis og fyndi aftur
löngun til að lifa.
Sterk rödd fyrir aftan Dan Roman rauf hugsanir
Ijans.
,,Hæ, lagsi .... ertu ekki Dan Roman?“ Hann sneri
sér við og sá þrekinn, þéttvaxinn mann í hvítum sam-
festingi. Hann tuggöi dauðan vindilstúf og ljósblá augu
hans voru hálflukt eins og hann væri að reyna aö
endurvekja löngu gleymda sýn. Úfnar svartar auga-
brúnir hans lyftust meðan hann beiö næstum þrjózku-
lega eftir svari. Maðurinn otaði fingri að brjóstinu á
Dan.
; „Ég heyrði þig blístra og sagði við sjálfan mig, að
SVóna gerði aðeins einn maður í heimi. Ég myndi þekkia
þetta- ljóta fés þitt hvar sem væri .... énaeg þori að
l'.ii moriot Q-f'fív
Pramhald af 7. síðu
greiða 32 rúblur á mánuði fyrir
húsnæðið, hita, vatri, gas og
rafmagn. Við spyrjum um af-
komuna og nær hún þá í spari-
sjóðsbækur þeirra. í hennar
bók er inpeignin 1822 rúblur,
en í bók mannsins 4091 rúbla.
Maður hennar er verkstjóri
og hefur því 1500 rúblna kaup
á mánuði, enda eiga þau bíl,
gamlan, sem þau aétla að selja,
og búast við að fá næstum
sama verð og fyrir nýjan bíl,
sem þau hafa pantað. Þau eru
á biðlista, því eftirspumin
eftir bílum er mikil.
• Horfin
fjölskylda
Við litumst um í íbúðinni.
Það er eikarskrifborð í stof-
unni. Tvö útvörp, venjulegt
útvarp og sjónvarpstæki (þau
eru að verða algeng). Fyrir
framan tæki þetta er hálfkúla
úr gleri, fyllt vatni, og stækkar
hún myndina 4 sinnum frá því
sem væri án hennar. (Guð
forði mér frá blessuðu sjón-
varpinu! Eg fékk nóg af fjand-
ans fótboltasparkinu sem ís-
leifur opnaði fyrir í herberginu
okkar í Moskva). Það er und-
antekning að sjá varalitaða
konu í Rússlandi — þessi hús-
freyja er það ekki heldur —•
en í svefnherberginu er þó
varalitur og púður, ásamt ilm-
vatnsglösum o. f 1., sem ég er
lélegur til frásagnar um. í eld-
húsinu eru hrúgur af berjum i
ílátum, við Hallgrímur fáum
ekki betur séð en þetta séu
bláber og krækiber svipuð og
á íslandi. Yfir eldinum pottur
með rauðri berjasaft. Á eldhús-
borðinu deig og óbakaðar kök-
ur þær sem víða ganga undir
nafninu „hálfmánar“ heima á
íslandi (rússneska nafninu hef
ég gleymt). „Krakkamir tína
berin í skóginum“ segir kon-
an. í garðinum að húsabaki,
tómatar, allskonar grænmeti o.
fl. '
Konu þessari fer líkt og ís-
lenzkri húsmóður, hún afsakar
að hún hafi staðið í bakstri og
allt sé á rúi og stúi í eldhús-
inu, hún hafi ekki átt von
á komu okkar, — og heimtar
síðan að við bíðum eftir kaffi.
Við afþökkum slíkt, en áður
en við förum verður Hallgrími
það á að minnast á stríðið, og
konan verður skyndilega mið-
ur sín. Þegar við erum komnir
frá húsinu segir leiðsögumaður-
inn að hann hafi ekki athugað
að vara okkur við því að minn-
ast á stríðið við konuna. Hún
hafi búið í héraði sem Þjóð-
verjar lögðu undir sig. Ekki að-
eins fyrri maður hennar hafi
fallið í stríðinu heldur hafi
biirn hennar og fjölskyldan
öll verið tekin af lífi, sum
að henni ásjáandi. Hún hafi
ein lifað af styrjöldina. Og
liann bætir við að leitun
muni að þeirri fjölskyldu
innan Sovétríkjanna sem
ekki hafi misst einhvern í
striðinu.
• Félagsíieimilið
Félagsheimilin, — sem ég
kalla svo hér samkvæmt ís-
lenzkri málvenju — kalla Rúss-
ar venjulega menningarhallir,
enda eru mörg þeirra raun-
verulegar hallir. Það er lagt að
okkur að ganga á röðina og
skoða fleiri íbúðir í götunni
— „svo þið sjáið að þetta er
ekki sérstaklega valið til sýn-
is“, en meirihluti hópsins nenn-
ir ekki slíku. Við ákveðum að
sjá félagsheimilið. Við komum
í sal með 200 sætum. Hér eru
flutt erindi, einkum um tækni-
leg efni, en við hliðina er
tækniherbergi, með líkani af
verksmiðjunni. Okkur er tjáð
að hingað komi verkamenn
daglega og beri fram spurn-
ingar varðandí tækni og starf
sitt, en verkfræðingum, véla-
og tæknifræðingum er skylt að
vera til staðar og svara öllum
spnrningum.
veöjá aö þú manst ekki eftir mér'
Dan hélt niðri í sér andanum vegna
að hann
mundi eftir manninum, en einkum vegna þess að hann

sá fyrir sér mús í grænu búri. Búrið hékk neðan úr
Útför .
Þémiotar Sigriðar Þérðardóttur,
fer fram frá Fossvogskapellu, miðvikudaginn 3. október
, kl. 1.30. ji Y';«; -I V; .
CBlóm afþökkuð, en þeim sem vildu mirinast hinnar
látnu, er: hent á Styrktarfélag fatlaðra og lamaðra.
Vandamenn.
Fjöldi bíla tepptur
Siglufirði.
Frá fréttaritara Þjóðviljans.'
Siglufjarðarskarð lokaðist s.'
1. fimmtudag. í fyrramorgunl
var byrjað að ryðja veginn, en|
seint í gærkvöldi barst fregn'
um að ýtan væri oltin út af
veginum og óvíst hvenær tæk- ^
ist að ná henni upp á veginn. J
Beggja megin skarðsins bíð-|
ur fjöjdi bíla þess að komast
leiðar sinnar.
„Notenda$amtök“
stofnuð e London
Sendiherrar 15 af þeim 18
rikjum sem áttu fulltrúa á síðari ^
Lundúnaráðstefnunni um Súez |
komu saman á fund í London í
gær (il að setja á stofn „not-
endasamtök Súezskurðarins“,
sem kölluð eru SCUA eftir upp-
hafsstöfum í hinu enska heiti
þeirra Sendiherrar hinna ríkj-
þeirra. Pakistan, Abessinía og
Japan hafa ekki viljað gerast að-
Uar að samtökunum.
• Barnaherbergi
og danssalur
Við komum í herbergi búið
allskonar leiktækjum, m. a.
vélrænum fótboltavelli (leik-
fangi). Hingað koma mörg börn
eftir skólatím.a. Þarna er líka
fleira en leilsföng, ýmiskonar á-
höld og eíni til tómstunda-
vinnu, m. a. sjáum við útskurð
eftir 9 ára telpu. blómsveiga
o, fi. gert af börnurn.
Við lítum inn í kórherbergið
og er tjáð að hér starfi 300
manna kór. Þaðan förum við
í danssalinn. Eftir honum endi-
löngum eru marmarasúlur,
sennilega til skrauts fremur en
til þæginda fyrir dansfólk. Á
veggjum er safn mynda úr lífi
Leníns. Meðal þeirra ein, sen
ég minnist ekki að hafa séð v
neinni Leninbók. Frummyndin
hefur auðsjáanlega verið illa
tekin augnabliksmynd, en sýnir
þó Lenin í nýju ijósi, þar sem
þessi barnlausi maður leiðir lít-
inn, dreng úti í skógarkjarri.
Það er rétt, ég hef gleymt að
geta þess að áður »n við fórum
, í félagsheimilið komum við í
barnaheimili, vorum íklæddir
skósíðum hvítum sloppum og
vísað um herbergi full af leik-
föngum og litlum húsgögnum.
Þar urðum við allir 7 að gjalti
þegar við komum skyndilega
inn í herbergi fullt af kon-
um með börn að sjúga. Og þó
er fátt eðlilegra né elskulegra
en lítið barnshöfuð við móður-
brjóst. — Og slavnesk börn
virðast ekki þurfa að óttast
mjólkurþrot í móðurbrjósti.
• Leikhús
og bækur
Við erum leiddir inn í sal er
tekur 600 manns í sæti. Þar er
myndarlegt leiksvið, sem Agn-
ar skoðar með augum sérfræð-
ingsins, og virðist geðjast all-
vel. Ung stúlka, formaður leik-
flokksins, er komin þar að hlið
okkar, en vegna þess að túlkur-
inn er önnum kafinn annars-
staðar takast ekki samræður.
Hér eru sýnd leikrit, bæði af
heimamönnum og gestum frá
ýmsum borgum. Hér eru flutt
erindi um margskonar efni, þ.
á. m. jarðfræði og lönd — „það
hafa einnig verið flutt erindi
um ísland“. Þama eru eim-
fremur sýndar kvikmyndir. Tvö
kvikmyndahús eru starfandi í
bænum þar fyrir utan. Kvik-
myndasýmngar hér segja þeir
venjulega 18 á mánuði. Strætis-
vagnaferðir eru reglulegar liéð-
an til Moskva og margir fara
í leikhús og kvikmyndahús þar.
Við lítum inn í bókasafnið
og er tjáð að í því séu 16400
bindi. Vinsælastir eru sagðir
sovéthöfundar og 19. alaar
enskir höfundar, m. a. minnist
ég þaðan bóka Byrons og
Walter Scottsi
® Að kynnast
er að hætta
að vera hræddur
Hallgrímur þakkar móttök-
urnar fyrir okkar hönd. Óskar
þess að hvorki Rússar né nein
önnur þjóð þurfi að lifa stríð
framar.
Varaverksmiðjustjórinn svar-
ar og segir m. a.: Að kynnast
okkur er að hætta að vera
hræddur við okkur. Við hér
höfum þekkt stríð og þess
vegna berjumst við fyrir friði.
Við skulum allir berjast fyrir
friði. Svo óskar hann íslandi
og íslendingum frelsis og ham-
ingju.
* ★
Morgunblaðsmenn liafa oft
hneykslast mjög á því að kjör
rússnesks verkalýðs séu iítt í
samræmi við hinar miklu hug-
sjónir Lenins! Það er að vísu
enn töluverður spölur til alis-
nægtaþjóðfélags kommúnism
ans, þar sem allir hafi tekj-
ur eftir þörfum. En þótt einhver
ykkar kunni að verða örlítið
undrandi á því ef tvö—þúsund
—hæna—hugsjónamenn telja
kjör þau er hér hefur verið
lýst ruddalegt, andlaust og ó-
mannúðlegt ofbeldi, sem sé
harla óskylt hugsjónum Len:-
ins, þá held ég að j'kkur sé ó-
hætt að spara ylckur allar
meiriháttar áhyggjur, af þyí. að
rússneskur verkalýður sé kúg-
aðir aumingjar.
J. B.
Útgefandl: SamelninEarflokkur alþýSu — Sósialistaflokkurlnri. — Rltstjðrar: Maínús Kiartansson
. (áb.i, .SfBurðUT OuSmundsson. — Préttaritstióri: • Jón Bjarnason. — BlaSamenn: Asmundur Slsbr-
jónsson, Bjarni Benedlktsson, GuSmundur Vlgfússon, fvar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson. —
Auglísingastjórl: Jónsteinn Haraldsson. — Ritstjórn. afBreiSsla, auglýsingar, prentsmlSja: SkólavörSustig 19. — Sími 7500 (J
linur). — AskriftarverS kr. 25 ó mánuSi í Reykjavík osc nágrenni: ^r. 22 a«nar**tASar. — Lausasöluvcrð kr. 1. — PrentsmiSJt
ÞjóSvlljans b.l. -—