Þjóðviljinn - 22.09.1957, Qupperneq 6

&) — ÞJÓÐVILJINN — Sumradagur 22. september 1957
lOÐVILJIIIII
ÚtKeíandl: Samelnlngarílokkur alþýðu — Sósíp.Ustaflokkurinn. — Rltstjórar:
Magnús KJartansson (áb), Sigurður Guðmundsson. — Préttarltstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Ouðmundur Vigfússon.
ívar H. Jónsson, Magnús Toríi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson. •- Auglýs-
ingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: SkóIáVörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 25 á
mán. í Reykjavik og nágrenni; kr. 22 annarsstaðar. — Lausasöluverð kr. 1.50.
Prentsmiðja Þjóðviljans.
TeiksHng eftir 12 ára loforð
Morguritílaðið birtir í gær
mjog ’öinfalda rissmynd af
væninnlcgu verkamannahúsi,
sem íhaidið seg'st ætla að
að breyta í raunverulegt hús
einhvern tíma síðar. Virðist
teikningin gerð í miklu flaustri
J>ví helmingurinn af henni er
rissmynd af skipi og er óskýrt
hvað það kemur væntanlegu
verkamannahúsi við. Er ef-
laust verður teikningin endur-
bæt.it og fegruð á ýmsar lundir
áður en hún kemur á prenti
á B!áu bókinni sem vitnisburð-
ur um framtak og störf íhalds-
áns í þágu verkamanna.
kað er óneitanlega mikið átak
að teikning af verkamanna-
húsínu skuli nú komast í Biáu
óókina. Árið 1946 hét það r:t
því að húsið skyldi byggt. á
næsía kjörtímabili, en ekki
hafði unnizt tími til að draga
mpp mynd af mannvirkinu í
toókinni. Árið 1950 endurtók
sama sagan sig; enn kom lof-
«rð um húsið án teikningar. Og
íillt er þá þrennt er; sama lof-
crðið var endurtekið í Bláu
bókinni 1954 á sama hátt. En
j958 koma umskiptin mikiu;
toforðið verður myndskreytt.
Það hefur þannig tekið 12. ár
fyrir íhaldsmeirihlutann í
Reykjavík að koma því í verk
að láta arkitekt flaustra riss-
tekningu á blað. Allir vita
hvað slíkt verk er mikiii hluti
af endanlegri byggingu, og
geta menn gert það sér til
dundurs að áætla hvenær nús-
ið verði komið upp með slílcum
vinnubrögðum; sú tíma’.engd
verður ekki reiknuð í árum,
heldur í áratugum og gott ef
ekki öldum.
að er alkunna hvemig stjóm
íhaldsns á málefnum
Keykvíkinga er. Þao hefur
aldrei frumkvæði að neinu
máli; frumkvæðið kemur ævin-
lega frá minnihlutaflokkunum
og bæjarbúum sjálfum. Verk-
efni íha’dsins er að þybbast á
móti, streitast við, gefast að
lokum upp þegar þrýstingur al-
mennings er orðinn nógu mik-
ill og eigna sér heiðurinn. En
þetta tekur oft geysilangan
tíma. Bygging verkamanna-
húss hefur verið krafa verk-
lýðssamtakanna um langt
ske'ð enda óafsakanlegt
hneyksli hvernig búið hefur
verið að t eim málum. En und-
anhald íi.aídsins er í því fólgið
að það hefur neyðzt til að gera
teikningu éftir 12 ár. Skyldi
ekki vera hagkvæmara fyrir
Reykvíkinga að tryggja aðra
og virkari stjórn á málefnum
sínum?
,eim mönnum hér á landi,
sem mest dáðust að Hitl-
«er o« þýzka nazismanum hefur
orðið það mikil huggun að
taka skyidi við stjórn í Vestur-
Þýzka'andi maður, sem að vísu
talcl; sig forðurn ósammála naz-
istum um ýmislegt en hefur í
stjórnarjíð sinni sýnt, að hann
Jiefur:óspart lært af fyrirrenn-
ara sínum. Hrifn ng Morgun-
Maðsmanna, og þó einkum
Bja rna Ben. á Adenauer hefur
aukizt í réttu hlutfalli við aft-
urhaldssemi og nazistískan gor-
ge:r vesturþýzkra stjórnar-
valda.
■j gær lýsir svo Bjarni aðairit-
stjóri því yfir í einkad.á'ki
sínum í Morgunblaðinu að
homihgarnar síðustu í Vestur-
Þýzkaiandi hafi orðið mikill ó-
s gUr. fyrir jafnaðarmenn og
komrnúnista. Sigurinn yfir
kommúnistum var eins og
kunnjugt er fenginn á sama
há.ti og Hitler tryggði sér slíka
sigrp, með því snjaila og ein-
falda bragði að banna komm-
úni::taf!okk;nn og banna kom-
rnún stum a Ja stjórnmálastarf-
semi! Er von að Bjami Ben.
sé hrifinn af jafn einfaldri að-
ferð t;l að vinna „kosninga-
sigur“ á stjórnmálaandstæðing-
■uir., þó að það kunni að hafa
vet.Iðs af vangá, að hann birtir
opinberlega vottorð um innræti
sitt og þá virðingu fyrir lýð-
ræð'. og þingræði sem það lýs-
ir.
st þýzka nýnazismans á ís-
lenzku nazistunum hefur
heldur ekk' farið leynt. Ekki
var .langt iiðið frá styrjahlar-
lokum þegar Adenauer fór að
láta orðutn og heiðursmerkjum
rigna yfir ýmsa þá sem þekktir
voru af stuðningsmönnum Hitl-
ers hér á land: og Bjarni Ben.
geklrst fyrir því að þessari
þýzku stjórn var afhent að gjöf
myndarlegt síórhýsi við Tún-
götu, e'gn íslenzka ríkisins, og
var það vægast sagt einkenni-
leg meöferð á eignum alþjóð-
ar. En svo undarlega heppi’ega
vild; til, að v'ð það að snarað
var í vestur-þýzku stjórnina
þessari myndarlegu eign ís-
lertzka ríkisins, losnaði hús
sem Sjálfstæðsflokkurinn í
Reykjavík þurfti mjög á að
haida sem ,.félagsheimi!i“, og
fengu þannig báðir nokkuð,
Adenauer og Bjarni Ben
. Sólveig Andrésdótt:r, er
fædd 23. 3ept. 1862. Foreldrar
hennar voru Andrés Einarsson
og Sólveig Jónsdótt'r, bæði
ættuð úr Húnavatnssýsium en
dvöldu lengst af á Vatnsnesi.
Blaðinu barst fregn um að
Sólveig væri í þann veginn að
eignast stórafmæli, og þvi var
lagt af stað með ljósmyndara
blaðsins vestur á Ehiheimilið
Grund.
Við sækjum vel að Sólveigu,
hún seg'st reyndar hafa verið
lasin af kvefi í hálfan mánuð
en sé nú að verða fullhress aft-
Alkunnugt er, að Bjarni hef-
ur troðið til áhrifa í Sjálf-
síæðisflokknum og í mikilvæg
opinber embæítj aðalsprautum
íslenzku nazistahreyflngarinn-
ar, og telur þá nánustu stuðn-
ingsmenn sina. Það kemur því
sem heitið getur. — Upp úr
sextán ára aldrinum , byrjar
vlnnumennskan. Nítján ára
görnui er ég kom'n sem v'nnu-
kona að Hrísum í Víðidal til
hjónanna Jóhanns Snorrason-
ar og Maríu Ólafsdóttur. í því
sambandi minnist ég ekki að
haf't I.fað kaldara su'mar en þá.
það hríðaði svo að s:gja í
hverri viku allt sumárið. En
frá Hrísum f’uttis' ég á/i síð-
ar með þe!m hjónum að Vatns-
hóll. — Hjá þessu fólki var ég
í fjögur ár — og tel hau ár
beztn tímabil ævi minnar Þar
„Ég gleymi því oldrei...."
Rætt við Sólveigu Andrésdóttur 95 ára
<k>
ur. Hún lætur vel af sér og
kveðst hafa átt heilsuláni að
fagna um dagana.
— Svo þú, með öll þessi ár
á bakinu, ert enn þá svo hress
að fylgja fötum — verður mér
að orði, eins og til að segja
eitthvað.
— Já, það held ég nú, segir
Sólveig, og lítur á mig eins
og ég hefði sagt ejtthvað skrýt-
ið; síðan ég kom hingað hef ég
ætíð þegar veður hefur leyft,
jafnt vetur og sumar, fengið
mér göngutúr á morgnana og
notið í því samfylgdar og fé-
lagsskapar ágætrar vinkonu
minnar hér, Ingibjargar Krist-
jánsdóttur.
Á meðan Sólveig sinnir
myndasmiðnum, sem vill ólmur
fá að taka mynd af 95 ára
smávaxinni fjörlegri konu með
prjónana sína, spjalla ég við
þá ágætu konu Ingibjörgu
Kristjánsdóltur, sem þarna er
inr.i og fæ m. a. að vita að hún
er ekkja Valdimars heitins
Jónssonar, sem margir Reyk-
víkingar kannast við og dó fyr-
ir fjórum árum.
Siðan sný ég mér að Sól-
veigu aftur. Hvað varstu göm-
ul þegar þú manst fyrst eftir
þér og í sambandi við hvað?
— Ég gleymi því aldrei þeg-
ar ég var tekin frá foreidrum
mínum á fjórða ári og látin til
vandalausra. — Þetta var sú
eini fátækrahjálp, sem þekkt-
ist ? þá daga. — Þá fór ég til
Eggerts Ásmundssonar og Guð-
ríðar Árnadóttur að Sauðadals-
á og var þar í fjögur ár Það-
an fór ég til Jósafats Stefáns-
sonar og Sigurbjargar Bjarna-
dóttur á Ánastöðum, en hún
var bróðurdóttir Friðrlks
Bjarnasonar, sem kemur við
Natans sögu Ketilssonar og
tekmn var af í Vatnsdalshól-
um. Níu ára gömul fór ég til
Einars Teitsson afa mins og
þriðju konu hans Jú’íönu Jósa-
fatsdóttir. Þar var ég smali á
sumrum en fjármaður á vetr-
um þar til ég var á sautjánda
ári.
— Heldur hefur þetta verið
erfið bernska, f'nnst mér. En
hvað segirðu mér af æskuár-
unum?
— Það er álitamál hvort
maður hefuj- átt nokkra æsku,
ekkj á óvart, að hann skuli
iýsa hrifningu sinni á „kosn-
ingasigri" sem vmnst með að-
ferðum Hitlers og Adenauers,
að banna hreinlega andsta:ð-
ingaflokkinn áður en til kosn-
inga er gengið
fanost mér ég geta um frjálst
höfuð strokið.
— Síðan, lieiclur Sölveig á-
fram, var ég hingað og þangað
í vinnumennsku eins cg það
var þá ka'lað og 10 ár sam-
fleytt hjá Jósef Jóna anssyni
yfirle.'tt ekki . í kynni við. Ég
mirmist. þess.; nú áð faðir m;nn
boraði göt á sperrreggi bann-'
ig að hægt var að draga í
gegnum þau ólar eða bönd og
nota tíl að renna sér á stöku •
simum þégar tími var til á
sunnudagskvöídum ,að vetrar-
lagi. Þet a þættu léleg r skaut-
ar nú. Og svo voru það gesta-
komur sem rufu tilbreytingar-
’eysið, jpínvej- íiakkarar sem
rnargir v’pru hvimleiðir, kunnu.
humfr hveriir ýmsar listir' Sem *
sksmmtan var að á þrirri- tíð,
be r lásu eða sögðu sögur á .
vökum og . kváðu sumir prýði-
lega.
— Finnst, þér ckki ’nafa orðið
nokkur’ hreýting á högum
manna ,og háttum írá því á
so’rkab r,n d s-ór um. • þínum?'
• - Jí, svó-mikil breyting að
mér íinnsT helzt engu saman
j'afnaiidi. Ég"ýár til aæmis orð-
in 13 ára begar ég sá olíu-
'ampa í fyrsta s'nn, og þótti
hattn þá lúxus. sem ekki hæfði
fátækri aibýðu — og þannig
rr.ætti neína margt fleira
•— Og hvernig unir þú nú
hag bínum þcgar þú nú byrjar.

Sóiveig Andrésdóttir.
~at>
og Guðrúnu Frí:r áphsdóttur að
Miðhópi í Víðidál. Þar næst
var ég að Hnausum í Þing: um
ske ð og flutti síðan niður á
Blönduós þar sern ég dvaldi
stöðugt þangað til ég flutti til
sonar míns Björns Bjarnason-
ar h'ngað t'! Reykjavíkur
kringum 1949,
— Já, en svo maðui haldi
sér við 'gam’a tímann. Eitthvað
svohtið kaup mun þó hafa ver-
ið greitt fyrir aiia þessa v nriu
í garnla daga?
— Hæsta árskaup mitt þar í
sveituffi var 50 krónur. Og
þegar ég kórn á BÍönduós íékk
ég 75 króna árskaup. Það þótti
hreint ekki. Iítið að borga það
þá.
■ — En hvað var halzt til gam-
ans fyrir börn og unglinga í
þan.n tíð?
— Skemmtanir komst maður
seinni helming tíuhdá áratugs-
ins : lífi þinu?
— Ag'ætlega. Hér eru mér
allir góð r. Björn soáúr minn
heíur allan tímann sem ég er
bú:n að vera hér, en það er á
þr'.ðja ár, jafnan kornið ti! mín
hvern laugardag og sunnudag'
og þá sagzt stundum vera kom-
irm til að segja mér að hann
mætti ekki vera að ltoma nú,
en svona er það nú samt, slíkri
sonarást eiga' fáar gamlar nræð-
ur að fagna.
Svo þakka ég þessari hálf-
tíræðu dugnaðar- og ágætis-
konu fyrir ánægjulega stund
og óska henni til hamingju
með afmælið.
Á. afmælisdag'nn verður/Sól-
veig Andrésdóttir st.ödd hjá
systursyni sínum, Hálfdáni
Bjarnasyni, að Heiðvangi við
Sogaveg.