Þjóðviljinn - 05.10.1957, Side 1

Laugardagnr 5. 'október 1957 — 22. árgangur — 224. tölublað
Fjórði ársfjórðungur flokks-
gjaldanha féll í gjalddaga
dag. Félagsmcnn í Sósíalist*-
félagi Reykjavíkur eru minnt-
ir á að koma í skrifstofu fé-
lagsins í Tjarnargötu 20 og
greiða flokksgjöld sín.
Fyrsti gervihnötturinn kominn á lolt
Sendur upp í efri lög gufuíivolfsins frá Sovétríkjununi í gær, fer
með 8000 metra hraða á sekúndu um jörðina á 95 mmútum
Seint í gærkvöld barst sú fregn frá sovézku
Tass-fréttastofunni að gervitungl hefði verið
sent upp í háloftin frá Sovétríkjunum. Með
þessu afreki sem markar tímamót í sögu vís-
inda og aliri sögu mannkynsins hafa sovézkir
vísindamenn gengið skrefi framar starfsfélög-
um sínum í öðrum löndum og Sovétríkin sjáif
sannað, svo að enginn fær um villzt’ yfirburði
þess þjóðfélags sem á fjörutíu árum hefur lyft
þjóðum þeirra úr algerri eymd og niðurlðeg-
ingu í æðsta sess vísinda og menningar-
Tilkynning Tassfréttastof-
unnar um þennan einstœða
atburð fer hér á eftir:
„Um nokkurt árabil hefur í
Sovétríkjunum verið unnið að
rannsóknmn og tilraunaupp-
dráttum í því skyni að búa
jörðinni til gervitungl.
1 blukkustund og 35 nnmútur.
Braut þess halíar um 65 .gráð-
ur frá miðbaug jarðar. 5. obtó-
ber mun gervitunglið fara tví-
vegis yfir Moskva, kltikkan 1.46
og kl. 6.42 eftir staðartíma.
Útvarpsstöðvar mnnu gefa
reglulega upplýsingar <im írek-
Frá því hefur þégar verið ari rás fyrsta gervitunglsins,
skýrt í hlöðum, að aetlunin væri
að scnda fyrstu gervátunglin
frá, Soyétríkjúnum í sambandi
ýið rannsóknaáætlun Alþjóð-
lega jarðeðlisfræðiársins.
Vegna þroílauss starís
vísindamanna hefur nú
tekizt að búa til ívrsta
gervitungl jarðarinnar.
Þerta fyrsta gervitungl
var í dag sent út í geim-
inn. frá Sovétríkjunum
með góðum árangri.
Samkvæmt bráðabirgða-
skýrslu stóíaði burðareld-
flaugin gervitunglinu nauð-
synlegum brautarhraða,
sem er nm 8066 metrar á
sekúndu. Á þéssari stundú
fer gervifcunglið umhverfis
jörðina effcír sporlaga braut
og á að sjást \ið sólarupp-
rás og sólarlag með að-
stoð einföldustu sjóntækja,
eins og t.<5. venjuiegra
sjónauká og liíilla stjörnu-
kíkja.
Samkvæmt útreíknsngum scm
nú er verið að auka við með
beinum atluigunum mun gervi-
tunglið fara upp í aílt að 900
kílómetra hæð yfir yfirborði
jarðar. FuII unjferð gervi-
tunglsins uin jörðÍFsa mun taka
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
kr
★
★
,★
sem sent var á loft frá Sovét-
ríkjumnn 4. októher. '
★ Gervitunglið er hnatt-
kr laga, 58 sentímetra að
★ þvermáli og vegur 83.6
★ kg. Það er búið tveim
★ útvarpssendistöðvum, er
★ gefa frá sér merki í sí-
~k fellu á 20.005 og 40.002
k megacycle tiðrii, eða 15
k og 7.5 metra toylgju-
lengd. Styrkleiki stöðv-
k anna er slíkur að mikill
★ fjöldi radíóamatöra. ætti
★ örugglega að geta tek-
it ið á móti þeím. Merkin
k sem stöðvamar senda
k eru morsemerki sem
k vara í u.þ.b. 0.3 sek-
ic úndur með þögn af sama
k varanleika. Merkin á
~k annarri bylgjulengdinni
-jír eru send meðan þagnir.
k eru á hinni.
Vísindastöðvar víða ran Sov-
étríkin gera athuganir á gervi-
tunglinu og ákvarða hluta af
braut þess. Þar sem ekki er
vitað nákvæmlega um þéttleika
hinna þunnu loftlaga, gufu-
hvolfsins eru engar heimildir
enn sem stendur til að segja
með vissu fyrir um hve lengi
gervitunglið verður á lofti né
hvar það mun koma inn í hin
þéttari lög gufuhvolfsins. TJt-
reikningar hafa sýnt að vegna
Æskan .hafi forustu um
nýja sókn gegn hemáminu
Á fundi Æskulýðsfylkmgarinnar í fyrradag 'uiö’u mikl-
.ar umraeður .uni hernámsmálin og nauösyn þess að ís-
.lenzk seska hæíi nýja sókn til þess aö tryggja brottför
hersins úr landinu.
u0 M
Yfirborð iarðar
; Jón . Böðyarsson forseti
Æskulýðsfylkíngarinnar hafði
framsögu um ináíið og rakti
þróun þess að undaníömu.
Minnti haim á áiyktun Alþingis
; Framhald á 5. síðu.
Fór ióðrétt á loft
"■M®
Teikningin sýnir braut
eldflau gari nnar sem ber
gervitnngliö frá því henni
er skotið á loft þar til
gervitunglið losnar frá
þriðja og siðasta stigi
hciwmr os heldur sjálft
áfram á braut sinni um-
hverfis jörðina.
hins gífurlega hraða gervi-
timgslins þegar að endalokum
þess líður, muni það brenna
upp þegar það mætir hinum
þéttari lögum gufuhvolfsins í
nokur hundruð kilómetra hæð.
★r Þegar í lok 19. aldar
★ bar hinn ágæti rúss-
•k neski vísindamaður Tsí-
ic olkovskí fram vísinda-
★ lega sönnun fyrir því að
★ hægt væri að stunda
k geimflug með eldíi-iug-
k um.
Fyrsta, tungl jarðar, scm
gert er af tnanna höudum er
melri háttar framlag til vís-
inda heimsins og menningar,
Vísimlatilrauu sem fer fram í
slíkri hæð hefur hina allra-
mestu þýðingu lj'rir rann-
sóknir ú eðli geimrúmsins og
böimunar á jörðinni sem einni
af reikistjörnum sólkerfis
okkar.
ic Á hinu Alþjóðlega jarð-
k eðlisfræðiári ætla Sovét-
ár ríkin sér að senda upp
★ í liáloftin nokkur fleiri
★ gervitungl. Þau sem á
it eítir koina verða bæði
it stærri og þyngri og
-fc muiiu notuð til víðtækra
Vr visindarannsókna.
Gervitunglin ern fyrsta spor-
ið á ferðiun iuanna. milli reiki-
stjarnanna og' svo virðist sem
okkar kynslóð eigi eftir að
lifa það að menn hins nýja
þjóftfélags sósíalismans geri
djörfustu vonir mannkyns að
veruleika með frjálsu og vök-
ulu starfi“.
Myndin sýnir likan af hinni 22 metra háu eldflaug, seiu ber
gervitunglið út í gcimiun. Eldflaugin er í þrem hlutuni, sent
kallaðir eru „stig“. Fyrsta stigið kemur eldflauginni upp i Ctt
km. hæð, en þá losnar það frá og fellur til jarðar; iuesta stlg
eykur bæðina upp í 225 km, en fylgist með sein stýrisútbúnaður
upp í 480 km hæð, þar sem brmldur eldílaugarinnar brotnar
af jafnframt því sem gervitunglið losnar frá þriðja og síðasta
stiginu. Á myndinni sést iika mynd af krananum sem notaður er
til að koma eldflaugiuni fyrir á pallinn sem heimi er skotið af.
(Rafcetspids: ddflaugarbroddur. satellit: gervitimgl, trin: stig,
platform: Fallur),.