Þjóðviljinn - 16.10.1957, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 16. október 1957 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Þeir komu í rauðabíti,
bændumir, rifu mig upp á
rassinum, svo maður hnupli
frá meistara Þórbergi, rétt
orðið sauðljóst.
Þeir rifu í bringu mína ó-
þyrmilega og sögðu: Ræs!
Það var líkt og vera kom-
inn til sjós, utan það var
enginn veltingur.
Ég teygði mig í olíulamp-
ann á borðinu, kveikti síðan
í sígarettu, reykti þar til þá
brast þolinmæði og sögðu mér
að hætta þessu bölvuðu púi,
það yrði ekki telcið út með
sældinni í dag.
O, maður hefur það bara
eins og tóusprengur, sagði ég
og lét fylg'ja með það væri
ekki skaði skeður þó skolli
hirti lungun, þau væm ónýt
hvort eð er, iíklega morkin.
ÍEkki er verra að hafa þau
með, laxi, sögðu þeir. Fáðu
þér heldur í ranann.
Ég tók nokkur korn í ran-
ann, hnerraði svo ég faélzt
ekki lengur við í bælinu, rauk
á fætur.
Morgunsárið var fölt og ^
kalt, marr i hélaðri jörð, það
beit í eyrun.
Þeir voru vettlingalausir,
bændumir, börðu sér og bölv-
uðu nepjunni, sögðu haustið
léti ekki á sér standa, það
yrði líklegast harðæri.
Það voru stjörnur á hvelf-
ingunni og tungl í fyllingu.
Fjallkóngurinn skipti liðinu
í fcvo hópa og bað það duga
vel, skildi annar halda á fjall-
ið, hinn suður með þvi, allt
að Merkigili, sem deilir löndum
milli landa í Stöðvarhreppi og
Hafnamess og er óhrekjanleg
hreppamörk Fáskrúðsfjarðar-
hrepps og Stöðvarfjarðar.
Það kom í minn hlut að
fara með f jallinu, ásamt fjall-
kóngi og nokkmm öðmm kot-
ungum og tík glæsóttri, sem
hundar af næsta bæ elskuða
mjög heitt þennan morgun,
okkur til sárra gremju.
Við grýttum nágrannahund-
ana, orðljótir, til þess þeir
hættu að elska tíkina, en þeir
elskuðu hana engu minna,
komu í humátt á eftir og áttu
skar brekkuna með tíkina og
elskhugana í eftirdragi, enda
fémargt þar uppi.
Það var komið rennsli á fé
í Brúnunum og Geldingabotn-
unum, enda heyrðist hóað
digurbarkalega austur í Skolla-
rák.
Svo komum \ið að Gvendar-
nesi.
Fyrir um það bil öld var
Hafnames bithagi frá Gvend»
arnesi.
Þarna eru fomar bæja.r-
tóftir, Finnbogatóft, Sturla-
tóft og margar aðrar, sem ég
Það kemur í miim hlut að
arka upp í Hálsadalinn og
stugga við fénu, sem kann
að koma niður, svo það renni
ekki yfir lahdamærin.
Þetta er ekki mikill bratti.
En þegar ég er kominn upp,

Magnús Jóhannsson frá Hafnarnesi:
Qangnadagur

í styrjöld. Nú hefði maður átt
að eiga, sagði fjallkóngurinn
og hafði ekki lagt niður
nepjubölvið, þó ekki væri
nema á fleyg. Andskotans
gásagustur er þetta. Brekkan
undir fjallinu var græn þrátt
fyrir næturfrostið, áfeng ang-
an af gleymérei og mjaðar-
jurt.
Uppi á stöllum og nöfum,
príluðu fjallelskar ær með
lömb sín, cn árvakir hrafnar
í dauðdýflisleit svámu frost-
blátt heiðið með hásu gor-
hljóði. Nokkrir stórhyrndir
hrútar háðu höggomstu á
bersvæði og homaglamið
heyrðist langar leiðir í morg-
unkyrrðinni.
Þegar við komum suður
undir Drúldu, sem er hjalli
undir aðalklettabeltinu, beygði
kóngsi útaf veginum og ská-
kann ekki að nefna, enda
Gvendarnes talið með beztu
sauðajörðum hreppsins og sér-
lega gott beitarland.
Nú er hér eyðibýli.
Og áfram örkum við suður
í Hálsinn.
Austan til í Hálsinum eru
Torfur. Þar kom eitt sinn
frönsk dugga að landi, skaut
upp báti með mönnum í og
líki, sem þeir heygðu þar.
Upp af Hálsinum em Hálsa-
dalirnir, efri og neðri, einnig
Hálsá, sumiar og neðar Teig-
ur. Þar er gott slægjuland,
slétt og greiðfært, en blautt.
Og svo emm við komnir í
Merkigil. Þar setjumst við
niður, blásum mæðinni.
Nú væri gott að fá í ran-
ann, segi ég.
Hvemig er með lungun?
spyrja þeir. Það sér ekki á
þau séu morkin. Þú blæst ekki
úr nös.
Við emm ekki famir að
hlaupa, segi ég og kvíði hálf-
partinn fyiir.
Síðan iæ ég í ranann,
hnerra einhver ókjör, því ég
er ófrægur neftóbaksmaður,
reyki aftur á móti Chest-
erfieldinn á dag.
Það stafar á sjóinn af bliðu,
enda hillir undir báta yzt
við sjónarhring.
Manni hefði verið fjandans-
nær að róa, segi ég, þvi það
er fiskilegt um að litast, fugl
og hvalablástrar, heldur en
að vera að yxnast þetta kring-
um rolluskjátur, sem ekkert
gefa af sér nema stritið.
Þeir sögðu strit í öllu, það
hefðist ekkert upp nema með
striti.
En af hverju em þessir
menn ekki ríkir? Af hverju
eiga þeir ekki éppa og banka-
bók úr því stritið gefur svona
mikið 5 aðra hönd. Þeir em
þó allir meira og minna slitn-
ir. Em það laun stritsins?
Það er bezt að fara að
haska sér, segja þeir, og ég
finn að þeir vilja sneiða hjá
þessum málum. Dagurinn bíð-
ur ekki.
er ég sprengmóður, lemst um
af hósta drjúga stund.
Nokkrar kindur eru þarna
í dalsfaðminum, flest geldar
og una vel í gleymérei, blóð-
bergi og öðru kjamgresi.
Ég sezt iiiður, því sólin hef-
ur brætt héluna og jörðin er
þurr, kæfi kjöltrið með reyk-
ingum og hef gát á hjalla-
brúninni fyrir ofan mig.
Hér er gott að vera, mikil
angan, og grænir grasgeirar
milli smá skriðufalla þrátt
fyrir haustið og hélunóttina,
þó annað segði í kvæðinu,
Hvað er svo glatt, enda mun
skáldið hafa átt við eitthvað
annað.
En frjálst er í fjallasal,
enda lítur ekki féð upp úr
kjarngresinu.
Svo er hóað á brúninni fyr-
ir ofan mig.
Féð lítur felmtrað upp úr
grasinu og tekur á rás niður.
Fi’jálsræði sumardagsins er
lokið.
Framundan er hundgá,
langir rekstrar og réttin þessi
vindbarða grjótgás, síðan
skilnaður, scknuður, sárt
jarm.
Þessi fallegu lömb, sem
sperrast þarna á eftir mæðr-
um sínum af fjalli, fædd í vor,
sum í regni, önnur í sólskini,
verða senn lögð undir hníf
slátrarans.
Mér er ekki til setunnar
boðið lengur.
Austur í Hálsinum mæti ég
fjallkóngnum aftur.
Hann er heitur og ai'gur, segir
Brýrnar hafa smalazt djöful-
lega, þessir strákar geri ekki
annað en liggja í berjunum,|
enda liafa nágrannahundarnir
tælt frá honum tikina, hel-
vískir flagararnir þeir tarna
og ekki nefdráttur eftir í
struntunni. Eðlilegt þó mann-
greyið formæli.
Ég rek npp í hann líkkistu-
nagla, kveiki í og eftir nokkra
drætti, hættir hann að for-
mæla, á orðið fjári væna dilka,
og vill ólmur selja mér brund-
hrút.
Ertu ekki sjálfur að fá
brundhrút? spyr ég. Reyð-
firzkan.
Jú, en mínir eni ekkert lak-
ari, segir hann. Maður verður
að breyta til.
Ætli maður skeri ekki þess-
ar skjátur, segi ég. Þetta eru
óræktartruntur og lömbin
bölvaðir kettlingar, geta stað-
ið í lófa manns.
Síðan höldum við af stað,
hann brekkurnar, ég mýrarn-
ar, hinir með sjónum.
Það er þrjózka í fénu, þessi
heimsfræga sauðþrjózka, sem
hleypur í kindina þegar reynt
er að hefta frelsi hennar.
Það er argað, hóað og sigað
og menn eru heitir, æstir og
lifnir.
Nei, það er ekki tekið út
með sældinni í dag.
Ég er sveittur, reiður og
móður, rauðmýrareðjan vellur
upp um skóvörpin.
Hott, hoj!
Og áfram sníglast safnið,
jarmandi.
Svo erum við komnir heim.
Þeir sem gengu fjallið, era
komnir fyrir góðri stundu og
við fáum heldur en ekki orð
í eyra.
Það þykknar í mannskapn-
um, enda eru menn heitir fyr-
ir.
Síðan er farið að rétta.
Það gengur á ýmsu, elt-
ingaleik, svita, blóðspreng,
hotti, hói.
Menn verða villimannlegir
ásýndum, fleygja af sér klæð-
um, baða út öllum öngum,
nokkrir fara að þreifa um
hupp og bringu með kjöt-
bragð í munninum.
Markaskráin, þessi þjóðlega
bændabckmennt, er tekin
fram og glugguð af mikilli
gaumgæfni. Biti, hamarskorið,
miðhlutað, sýlt og fjöður,
enda margt um ókunnugt fé.
Þarna er hún írsa mín, já
og Skakkhyrna, Kolla og
Bílda. Þarna era tvær ær,
sem báðar áttu að vera tví-
lembdar. Það er vatn í þeim.
Já, og þarna er snoppubitið
lamb. Bölvuð verði tófan.
Mörg er búmanns raunin.
Slátrunarféð er dregið sér í
dilk, vænstu lömbin, utan
gimbrarnar, sem færar þykja
til eldis.
Menn ráðgast hver við aðra
um ásetninguna, því betur sjá
augu en auga og sauðgleggjan
ekki öllum í blóð borin þó
fjáreigendur séu, dæmi um
manninn, sem ættrak féð sitt
með þessum nöfnum: Stóri
djöfullinn undan litla djöflin-
um og litli djöfullinn undan
stóra djöflinum o. s. frv.
Það er tekið að halla þess-
um fyrsta gangnadegi,
skyggja í aðsigi og mesti
jarmurinn þagnaður.
hlaupa, æpa, bölva, stappa.
Og svo er féð komið í rétt-
ina.
Menn tína upp klæði sin,
jakka, peysur, trefla, húfur,
strjúka svita af énnum og
Bókmenntir dagsins eru
lagðar á hilluna.
Magnús Jóhannsson
Hafnarnesi
FáskrúSsfirði.
Nokkur orð og reglur um að-
göngumiðasölu Þjóðleikhússins
Þjóðleikhúsið hefur beðið
Þjóðviljann að birta eftirfar-
andi:
Þegar aðsókn að leiksýn-
ingum er jöfn og eðlileg,
þannig að upp selst eða því
sem næst 4 1—-3 dögum, eins
og mjög oft er í Þjóðleik-
húsinu, þarf ekki áð selja
miða eftir ströngum reglum
um skömmtun, hver og einn
fær þá tölu, er hann óskar
eftir að kaupa. Þótt biðrað-
ir hafi oft myndazt, hafa þeir
sem í þiðröðunum hafa verið
oftast allir fengið aðgöngu-
miða.
Erfiðleikarnir verða fyrst
þegar miklu fleiri vilja fara
og sjá eina sýningu heldur
en komast í húsið, ef t. d.
2000-—3000 manns vilja sam-
tímis komast í húsið, sem tek-
ur aðeins 661, og koma svo
til allir á sama tíma, þá
myndast erfiðleikarnir og ó-
mögulegt að fullnægja óskum
allra. Þannig var það á af-
mælissýningu Stefáns íslandi
á „Tosca“. Það, sem mesta
erfiðleikana gerði, var það
hve marga miða hver mað-
ur keypti, af þeim sem fremst-
ir vora í biðröðinni. Það er
skiljanlegt, að fólk sem lengi
er búið að standa í biðröð,
reiðist þegar röðin kemur loks
að því og það fær enga miða
og veit að nokkrir, sem á und-
an hafa verið í röðinni, hafa
keypt mjög marga miða hver.
Til þess að koma í veg fyrir
óréttlæti og óánægju í slík-
um tilfellum verður að taka
upp skömmtun, sem kemur til
framkvæmda þegar Þjóðleik-
húsið telur ástæðu til.
Þegar biðröð myndast við
aðgöngumiðasölu hefur miða-
sölufólk rétt til þess að
skammta, þannig að hverjum
kaupanda eru aðeins seldir 4
miðar, og ekki tekið á móti
pöntunum í síma á meðan bið-
röðin er, nema í landssíma
fyrir pantanir utan af landi.
Þegar um sýningar, sem
skammta þarf á, er að ræða
er ekki tekið á móti fleiri
pöntunum utan af landi og
frá skipum en allt að 80
sætum. Þegar þau eru upp-
pöntuð er vitanlega ekki hægt
að taka á móti fleiri pöntim-
um. Þegar miðar eru pantað-
ir með símskeytum sendir
Þjóðleikhúsið ekki símsvar
um pöntunina nema svarskeyti
hafi verið greitt. Pantanir
verða að greiðast minnst sól-
arhring áður en sýning fer
fram því komið hefur fyrir,
að stórar pantanir hafi aldrei
Framhald á 10. síöu.