Þjóðviljinn - 27.03.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 27. marz 1958
Fáein orð um leikrit Einars
Kristjánssonar Freys
Undan straumniím
; Lengi hef ég beðið þess
f nokkuð forvitinn, að einhver
i okkar gáfuðu gagnrýnenda léti
Ijós sitt skína yfir þessa bók,;
en það hefur ekkert ljós skin-
ið. Er þá þessi bók máske það
i ómerkilegri flestum öðrum
j: bókum á þrykk úfgefnum
! . þennan vetur, að hún sé ekki
verð svo mikils sem einnar
lítillar umsagnar, hvorki tii
ills eða góðs? Ég held ekki.
Mér finnst, að þótt ekki væri
nema fyrir þser sakir einar.
' hve mjög þessi bók hins unga
. skálds. stendur framar hinni
fyrri bók hans. Tíndum höf-
undi, útkominni aðe'ns fyrjr
| ”■ tveimur árum síðan, sé þefta
mjög athýglisvérð bok. Þetta
í Hgikrit.. gjfears.. OPtnberaii mantji
r- ' þó ekki' a.ðeins ungt skáld á
t "■ fvamfarabraut'. heldur býr það
manni sterkan grun um, að
hér sé á ferðinni sá höfundur,
sem einna mest megi af vætfa
á sviði leikbókmennta okkar i
náinni framtíð. Dirfska höf-
undarins, að fara ótroðnar
leiðir — minnstakosti hvað til
íslenzkra vega tekur í leikrita-
gerð —- er sérstak’ega virðing-
arverð. Það er náttúrlega af
minu bæjarhlaði séð, í furðu-
lega mikið ráðizt af ungu skáldi
uppi á íslandi, að ætla sér
að fella kafla úr Hamlett á-
samt með hei'um herskaræ af
ferhendum Ómars Khayyans inn
Einar Kristjánsson Freyr
í verk sitt án ■ þéss *a<ttiriéyksí-
un valdi, en ég sé þó ekki bet-
ur en Einar sleppi furðu létt
frá því fífldjarfa uppátæki.
Raunar er of mikið af þessu
gert og af haépinni smékkvísi
hvað Órriar áhrærir, en Shake-
áþfeáre "held’ ég megi vel við
una. Vald Einars yfir sam-
talsforminu og aliri' atburðarás
vérksins er með ágætum, þó
bregður því fyrir, að einstök
•persóna, sem í aðaLatriðum er
heilsteypt allt til enda, verði
snögglega helzti framandleg í
kynningu, ekki ó'.íkt því sem
hún hafi orðið fyrir sviplegu
áfalli, þannig á persónuleiki
Clarks Parsons — grunnmúruð
einstaklirigshyggja í fyrstu
kynningu höfundar — það til,
•að Ieysast uppí kontúrulausa
blaðamannafí'ósófíu um húm-
anisma áður en nokkur veit af.
Og fleira er skrítið, til dærnis
móðir Bettyar, sem kynnt er
svolátandi orðum: grönn dugn-
aðarleg roskin kona, sem virð-
ist ekki láta sér allt fyrir
þrjósti brenna, en er þó mjög
viðkvæm þegar á herðir. Á
mig orkar sú kona eins og
fífl eingöngu. Eg held að
stærsti galli þessa unga gáf-
aða höfundar sé sá, hvað hann
er lélegur húmoristi. Hins veg-
ar býr Einar Freyr yfir ríkri
hugkvæmni og skáldlegt inn-
sæi hans er hafið yfir allan
efa. Sem sagt, það leikrit, sem
hér er með örfáum orðum leit-
azt við að minna á, er ein
þeirra bóka, sem hinir vitru
ritdómarar ættu sízt að gleyma
þegar þeir stinga niður penna
af skyldurækni við híénriing-
una eða þá sér til dundurs eips
samans.
Jón Jóhannesson.
OfhreiS/S
ÞjóSvilfonn
Tónleilíar í ÞjóðleikMsmu
Tékkneski hljómsveitarstjpr-
inn Smetacek; étj|íii.^Si;'^inö5n-
íuhJjómsveit Islands i Þjóðleik-
húsipu á þriðjudpgskvöldið, í
annaö'sinn í.'þe|sa'ri annarri ís-
landsför siririi, sem verður'von-
andi.ekki.sú síðasta. Fyrrr tón-
leikarnir, 18. þ. m., voru nær
Gnðrún Kristinsdóttir
eingöngu helgaðir tékkneskri
tónlist, en þessir voru vígðir
• meistáranum Beethoven. Bæði
hljómsveitarviðfarigsefnin, átt-
unda sinfónían og Prómeþeifsfor-
leikurinri, tókúst rn’eð afbrigð-
um vel, en ef gera skyldi upp
á milli þessara tveggja lón-
verka, mætti ef til vill segja,
að'fórleikurinn hefði verið enn-
þá betur fluttur, þegar á allt
er litið, nálpvæqpnin fuIi)rpTtin-
ari og hljómuríriri, iærafi. fÞað
var auðfundið, að hljómsveitin
lék þetta af lífi og sál og
sannri söngvagleði,, i | ;T T-
Þar með er þó ekki allt gott
talið, þó að þetta hefði vissu-
lega mátt kallast góð uppskera
eins. tónlistarkvö’ds. Hér gaf
einnig að heyra fimmta píanó-
konsert Beethovens, síðasta
tónverk hans þeirrar tegundar.
Eirileikarinn á píanóið, Guð-rún
Kristinsdóttir, hefur áður hald-
ið tvenna tónleika hér í bæ, en
þetta er fyrsti einleikur henriar
hér með aðstoð hljómsveitar,
Þessir þrennir tónleikar hafa
endurspeglað sívaxandi tónlist-.
arþroska og kunnáttu listakon-
unn.ar, og með frammistöðu
sinni á þessum síðustu tón-
leikum hefur Guðrún Kristins-
dóttir óefað unrið. s.ér sæti á
bekk með vorum allrabeztu
píanóleikuv.um, Kpa&ertinn. var
leikinn af þrólti og þó- mýþt
og tónlistarskilningi studdum
öruggri tækni. Samleikur ein-
leikara og h’jómsveitar var sér-
lega nákvæmur, og eflaust hef-
ur ágæt aðstoð Smetaceks verið
listakonunni mikils virði.
Hljómleikasalurinn var fuli-
skipaður, og hlaut allt það tón-
listarfólk, sem þarna kom.
fram, bæði ein’eikari, hljóm-
sveit og hljómsveitarstjóri, á-
gætustu viðtökur.
B. F.
Strætisvaíínafarþs.sri skrifar:
„Póstur sfoll! Þú ert stund-
um ?ð tala um börnin og
unglinýana.. leiki þeirra o,?
hepðun o" þar fram eft.ir
götunum. Nú langar mig til
að segja bér frá dálithi at-
viki, sem ég var siónarvottur
að um daginn. 'Ég var að
fara heim í strætó, og var
hvert sæti skmað, þecrar ég
kom inn í vagninn. t nokkr-
. um sætanna sátu krékkar og
ekkert þeírra lét sér til hug-
ar koma að bióða mér sæti
sit-t, enda kannski eVki til-
'tökumál, þótt krakkarnír
rými eklci sæti fvrir fuú-
frískum manni á bezta aldri.
En rétt á eftir mér kom inn
í vagninn vama11 maður. sem
sýnilesm átti erfitt með að
hr» vfa sig, Iflrlega sökuní
gigtar eða kölkuuar. Fkki
dat krökkunum í hun að hióða
• gamla manninum ssnti. þeerar
hann tr'kti inn eftir vagn-
gó-Ifin”, og hlutu þau þó að
sjá, að honum vnr þunprt um
vik. Tvær uusrlingsstelpur
sátn snman öðm megin í
vagninum, masandi og fliss-
andi. Þær gáfu öldungmun
hornnnr"' þegar hann hah.raði
frambjn þeim. en ekki datt
þeim í hug að bióða houum
sætí. Aftan til við m'ðian
vagninn stóð loks uriri ung
kona og bauð gaml-a mannin-
um sa?fi sitt og hann varð
sýnilega guðsfeginn, enda
vir,'ic't mér. nð hann mundi
. eiga mjög bárrt me.ð að atanda
í vagninum. <rat ekki anu-
-að en þuevksiart A ónmrgætni
og till’taleysi krakkanna. og
og ungbngsstelrinanna, enda
hef ég oftar horft unn á svin-
uð afvik i strætó Það er á-
gætt, að börn og unglingar
séu djörf og hisnurslaus í
framgörgu og láti ekki ganga
á rétt sinr>, en hnð tillitsleysi
Börn og unglingar í sírætó — Tillitsleysi við
gamalmenni — Um innheimtu — Maðurinn, sem
borgar er ekki við í dag.
að hliðra ekki til fyrir hálf-
farlama gamalmenni er þeim
til einskis sóma. Það er sjálf-
sagt að innræta börnunum að
sýna mannúð og lipurð í um-
gengni við aðra, þau þurfa
ekki að minnkast sín neitt
fyrir það“.
Ég fer sjálfur að jafnaði all-
langa leið í strætó tvisvar á
dag, og mér virðist, að krakk-
ar og nnglingar revni yfirleitt
að komast í sæti og sitja sem
fastast. þótt þau horfi unn á
bæði eldri konur og vinnu-
lúna verkamenn sanda rétt
hiá sér. Og einhvem tíma
datt mér í hug. að krakkam-
ir væm að „taka út forskot á
sæluna". þar eð þau reiknuðu
með að fá nóg af því að
standa í strætisvögnurium,
þevar þou fæm að reskjast.
Annars fir.nat mér, eins og
bréfintara. þetta tiliitslevsi
krakkannn leiðinlegt fyrir-
brigðb
Kunningi minn einn, sem fæst
við innheimtustörf, kvartaði
yfir þid um daginn, þegar
fnndnm okknr bar saman, að
erfitt væri að innheimta
reikninga hjá ýmsum fyrir-
tækjum. Sagði hann, að bað
væri nokkurn vcgfnn öruggt,
að þagar Iromið væri með
reikninga, væri einn starfs-
manna, ekki við, nefnilega sá,
sem ætti að borga reikning-
ana. Þyrfti af þessum sökum
oft að gera margar ferðir eft-
ir tiltölulega litlum unphæð-
um, og væri slíkt ekki til
að bæta skansmuni rukkar-
ans. Þetta minnti Póstinn á,
að fvrir nokkrum árum var
hann að innheimta auglýsing-
ar fvrir blað nokkurt. Meðal
annarra var þar auglýsing
frá víðfrægu fyrirtæki með
eriendu nafni, og hljóðaði
re'kninsrurinn upp á tænar
þriú hundruð krónur. Þau
skilaboð höfðu fylgt auglýs-
ingunni frá fyrirtækisins
hálfu. að reikningurinn yrði
að vera í þríriti. Nú fór ég
nokkrir ferðir með þennan
þríritaða þrjú-hundruð króna
re’kning, en aldrei var mað-
urinn, sem einn manna virt-
ist kunna skil á að borga
slíka upphæð. við'átinn, og
seinast var mér tilkynnt að
hann var lagstur í inflúenzu.
Þá stakk ég reikningnum upp
í 'hillu og hef ekki framvísað
honum síðan, né heldur
spurzt . fyrir um heilsufar
mannsins, sem átti að borga
hann. — Annars er það ieið-
inlegur ósiður hjá allof mörg-
um að humma í lengstu lög
fram af sér að borga rétt-
mæta reikninga. Auðvitað get-
ur erfiðum fjárhag verið um
að kenna, en oftar hygg ég
þó, að slíkt stafi af trassa-
skap.
VERZLUNARMANNAFÉLAG
REYIíJAVfKUR
Árshátíð
félagsins verður haldin miðvikudaginn 2. apríl
kl. 20.30 í Sjálfstæðishúsinu.
1. Kvartettsöngur.
2. Gamanvísur. Baldur Hólmgeirsson.
3. Leikþábtur. Emilía Jónasdóttir og Aróra Halldórsd.
4. Dans.
Aðgöngumiðapantanir á skrifstofu félagsins
í síma 1—52—93.
Verð aðgöngumiða kr. 65.00. — NEFNDIN
Ekki
samkvæmisklæðnaður
ÍJtsýsiar
Ferðafélagið Útsýn heldur
kvöldvöku í Sjálfstæðishúsinu
n.k. fimmtudag, 27. þ.m., og
hefst hún kl. 9 e.h. Þar mun
J. A. F. Romero, sendikennari
við Háskóla íslands, fiytja er-
indi, er hann nefnir Svipmyndir
með tilliti til ferðamanna og
fjallar einkum um siði og venj-
ur á Spáni, hugmyndir útlend-
inga um landið og viðbrögð
þeirra, þegar þeir kynnast
landi og J. jóð af eigin sjón og
reynd. Sendikennarinn mælir á
íslenzku, enda talar hann málið
ágæta vel. Á kvöldvökunni
verður ýmislegt til skemmtun-
ar, m.a. verða sýndar lit-
skuggamyndir frá ferðum Út-
sýnar um ýmis lönd Evrópu,
einnig myndagetra””. Skýrt
verður frá áætlunum um
starfsemi félagsins á komandi
sumri og að lokum dansað til
kl. 1 eftir miðnætti. Félags-
skírteini og gestakort fást við
1 innganginn.
jSveinaíálags jámiðnað-
armanna á Akureyri
Frá fréttaritara Þjóðviljans.
Aðalfundur Sveinafélags járn-
iðnaðarmanna a Akureyri var
haldinn fyrir nokkru. Stjórn fé-
lagsins var öll endurkjörin og ér
þannig skipuð: Jóhann Indriða-
son, formaður, Stefán Snæ-
björnsson, varaformaður, Ottó
Snæbjörnsson ritari, Sigurður
Stefánsson gjaldkeri og Þórður
B.iörgúlfsson spjaldskrárritari.
Félagsmenn eru 56, Eignir fé-
lagsins nema nokkuð á annað
hundrað þúsund krónum.