Þjóðviljinn - 01.06.1958, Qupperneq 3

Það ér'mál slcilgóðra manna
að ' söngleikirnir amerísku,
The musicals, séu frumlegast-
ur skerfur hins nýja heims til
leikmennta nútímans, en þeir
eru fæddir á Broadway og
hafa vaxið þar og dafnað í
hálfa öld, og náð fádæma vin-
sældum í Evrópu á síðustu
árum, sýndir, dáðir og stældir
víða um l;önd. Listgrein þessa
mun torvelt að skilgreina, en
hún á ætt sína að rekja til
margháttaðra skemmtana
vestur þar af alþýðlegum og
gamansömum toga. Þar ægir
öllu saman, f jörugum ísmeygi-
legum lögum, skringilegum
samtölum og látum, gáska-
fullum kátlegum dönsum,
smellnum gamanvísum — blá-
eygri barnalegri rómantík,
skopi og liáði. Þegar bezt læt-
ur eru söngvaleikirnir heill-
andi, þróttmikil og lifandi list,
enda eiga þeir framar löðrum
hylli þjóðar sinnar, eru blóð
*®f hennar blóði. Og þótt gam-
anið sé oft létt á metunum
hefur hin alþýðlega listgrein
eignast merk tónskáld og
margvíslega snillinga, en einn
þeirra er Cole Porter, höfund-
ur laga og Ijóða í „Kysstu
mig Kata“, hinu alkunna,
fyndna og fjöruga verki sem
flutt er á íslandi fyrst amer-
ískra söngvaleika. Leikritið
sjáíft sömdu hjónin Bella og
Samuel Spewack, hin vinsælu
gamanskáld, að ógleymdu
eldra skjildi og stærra —
William Shakespeare.
um, þá mikilsverðu atvinnu-
stétt má að sjálfsögðu ekki
vanta í bandarískan gaman-
leik. Nánar skal efnið ekki
rakið, það myndi ósköp mjó-
slegið ef elcki nyti Shake-
speares, persóna hans og orð-
evara, en sjálfur efnisþráður-
inn er í rauninni aukaatriði
í slíkum leik.
Ég hef víst oftar en einu
sinni hvatt Þjóðleikhúsið til
að hverfa frá evrópskum ó-
perettum nítjándu aldar 'sem
flestár virðast staðnaðar og
væmnar, og leita vestur um
haf að lifandi lífi, að æðaslög-
um okkar daga, leggja á nýj-
ar brautir. Að því hlaut auð-
vitað að koma fyrr eða síðar,
. og það skal þegar tekið fram
að tilraun þessi veldur eng-
um vonbrigðum, heldur þvert
á móti: hér er myndarlega
ýtt úr vör og fleyginu stýrt
öruggiega í höfn. iSýningin er
öðrum mannfleiri, kostnaðar-
samari og margbrotnari, hér
hafa ófáar hendur unnið sam-
an og góðum árangri náð.
Mestur er hlutur leikstjórans,
Sven Áge Larsen, „Kysstu
mig Kata“ ber tvímælalaust
af fyrri sýningum hans hér á
landi. Larsen hefur sem kunn-
ugt er eett leikinn á svið í
flestum stórborgum Norður-
landa, gagnkunnugur öllum
atriðum h.ans og minnstu
blæbrigðum. Honum tekst
furðuvel að laða fram kímni
leiksins, sameina hina mörgu
og ólíku þætti og beina kröft-
Sænska leikkonan Ulla Sallert.
Þjóðleikhúsið:
fíysstu mig Kata
eftir Cole Porter
Leikstjóri: Sven Age Larsen
Efni leika þessara er að
jafnaði sótt í þekktar skáld-
sögur eða sjónleiki, og í þetta
sinn varð „Vargurinn taminn“
fyrir valinu, gaman það sem
Shákespeare sneri ungur að
árum úr öðrum grínleik með
sama nafni, og fór raunar um
þeim snillingshöndum að þau
Kata og Petruchio eru við
beztu heilsu enn í dag. Óþarft
er að taka leik þennan hátíð-
lega þótt hann beri nafn
meistarans frá Avon, en
kjarni hans er sú gamalkunna
en úrelta kenning að konan
eigi að vera manni sínum und-
irgefin og hlýðin í einu og
öllu; þó undarlegt kunni að
virðast í fljótu bragði hefur
„Vargurinn taminn“ verið
jafnástsæll af konum sem
körlum allt til þessa dags.
Leikflokkur hefur reynslu-
sýningu í Baltimore, viðfangs-
efnið er söngleikur reistur á
ieikriti Shakespeares. Þar
verða ýmsir tálmar á vegi og
árekstra skortir ekki — aðal-
leikendurnir eru fráskilin
hjón, skapmikil og aðsópsmik-
il líkt og hjónin frægu sem
þau túlka, ást þeirra og erj-
ur fléttast inn í sýninguna
sjálfa með ærið kátlegum
hætti, og svo mjög að fyrir-
tækið riðar til falls. Og tveir
ósviknir bófar taka þátt í sýn-
ingunni af sérstökum ástæð-
unum farsællega að einu
marki; þess gætti vonum
minna að leikendumir íslenzku
væru staddir á ókunnum slóð-
ið verk og vel unnið. Falleg-
ast er útisviðið í Padúa og
myndi hvarvetna til sóma í
Shakespeareleik, en lýsing
hans á leikhúsinu að tjalda-
baki er ekki síður hnitmiðuð
og. athyglisverð og á ríkan
þátt í að skapa sterkan hug-
blæ, rétt andrúmsloft. Það
kom ekki sízt í ljós í upphafi
annars þátar, það er kæfandi
hiti í lofti, leikendurnir híma
aðframkomnir að baki sviðs-
ins, en fara allt í einu að
syngja og dansa — þáð er
aldrei of heitt til að stíga
'sporið! Búningarnir eru und-
antekningarlaust fallegir, —
mjög fjölbreyttir og skraut-
legir og auðsæilega ekkert
sparað til neins. Stundum gat
jafnvel virzt um ofrausn að
ræða, það var eins og umbúð-
Eindansarinn Svend Bunch ásamt tveimur dansmeyjum.
um. Hinu má auðvitað ekki
gleyma að hann nýtur ómet-
anlegs stuðnings annarra er-
lendra gesta, eigi sízt hljóm-
sveitarstjórans og tónskálds-
ins bandaríska Saul Schecht-
mans, hins ágætasta lista-
manns sem stýrir hljómsveit
leikhússins af sönnum mynd-
ugleik og snilli. Lothar Grund
málaði leiktjöld og teikhaði
búninga og verður framlag
hans vart of hátt metið, mik-
imar bæru innihaldið ofurliði.
Dönsunum má ekki gleyma,
þeir eru mikilsverður þáttur
þessarar sýningar. Þar kemur
enn útlendur gestur við sögu,
eindansarinn Svend Bunch,
mjúkur og kattfimur, öruggur
og skemmtiíegur listamaður,
en með honum dansaði Bryn-
dís Schram sem fullyrða má
að orðin sé augasteinn okkar
allra. Og enn á ný birtist góð-
ur árangur af kennslu Eriks
Sunnudagur 1. júní 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (3
eru ágætir fulltrúar kímninn-
ar í leiknum, þeir njóta ó-
skiptrar hylli áhorfenda, og
mjög að verðleikum. Ævar
hefur orð fyrir þeim kumpán-
um, hæfilega skuggalegur í
sjón og raun, leikurinn léttur
og öruggur; og svo innilega
brosleg eru svipbrigði og allt
látbragð Bessa að hláturinn
kveður við í salnum. Þeir fé-
lagar eru jafnan samtaka og
mjög skemmtilegur t'vísöngur
þeirra í lokin, „Rifjaðu upp
Shakespaere“. Þriðji skopleik-
arinn lætur ekki heldur sitt
eftir liggja, það er Rúrik
Haraldsson sem leikur for-
ríkan embættismann í Wash-
ington, magaveikan og nokk-
uð við aldur, af þeirri hnit-
miðuðu kímni sem honum er
laginn, gerir mikið úr litlu
hlutverki.
Vegna forfalla' var Sigríði
Þorvaldsdóttur, hinni korn-
ungu óreyndu leikkonu falið
annað mesta kvenhlutyerkið í
leiknum. Hún ræður lítt við
það sem að líkum lætur, skort-
ir þroska til að lýsa hinni
léttúðugu, veraldarvönu stúlkú
og söngkona er hún ekki, enda
vist aldrei sungið fyrr á æv-
inni. Hún ýkir og ofleikur
þegar svo ber undir, áreynsl-
an er auðsæ; og þó gefur ein-
mitt þessi leikur hinnar fríðu,
geðþekku, tápmiklu og óvenju-
lega skýrmæltu stúlku vonir
um að hún sé efni í góða leik-
konu. — Árni Jónsson er vin-
sæll s"ngvari, en hann er frá-
léitur Lucentio — hann á að
vera ungur maður, gáfaður og
friður og bera af meðbiðlum
sínum sem gull af eiri. Það
er ervitt að skilja að hann
skuli hljóta hönd og hjarta
Biöncu, ég hefði hiklaust gef-
ið Gremio hana, hinum rösk-
lega og laglega pilti Ólafi
Jónssyni.
Af öðrum leikendum er mér
Klemenz Jónsson minnisstæð-
astur í örlitlu hlutverki dyra-
varðarins, gamall og giktveik-
ur, l"ngu samgróinn umhverf-
inu. Valdimar Helgason leikur
Baptista gamla skýrt og skil-
merkilega. en minnir að von-
um meir á íslenzkan forn>,''ann
en ítalskan auðmann á o^dur-
re:snartímanum. Erlingur
Gi^lason leikur snotur1e<Ta, en
viðfangsefnið er honum bó of-
viða; og enn fleiri hafa ör-
smá hlutverk með h"ndum.
Egill Bjarnason snaraði
bundna málinu í leiknum og
skal ég sízt lasta verk hans,
textarnir eru liprir og ná-
kvæmir eftir atvikum, en
naumur timi til stefn'u. En
þýðing slíkra söngvaleika er
mikið vandaverk, og raunar
he'zt á færi skapandi skálda,
manna sem eiga nóg ímyndun-
arafl, myndugleik og smekk-
vísi til að eemja upp að nýju,
fara á stundum eigin leiðir; og
þeir eru því miður ekki 4
hverju strái.
Enn er ógetið ágætrar þátt-
töku leikhúskórsins og söng-
stjóra hans, Magnúsar Bl. Jó-
hannssonar, en sjálfa tónlist-
ina verð ég að láta öðrum
eftir að ræða. — Söngva-
leikirnir amerisku eiga vísa
mikla og alménna hylli Islend-
inga, um það var einlægur
fögnuður áhorfenda á frum-
sýningu þessa fyndna, geð-
fellda og íburðarmikla leiks
ljóst vitni.
Bidsted, dansfólkið unga gerði
tvímælalaust skyldu sína.
Að ýunsu má finna sem að
líkum lætur, leikur og söngur
er ærið misjafn að gæðum.
Fullkomna tækni skortir í
sumu, en stundum næga inn-
lifun, fjör og glóð; sum at-
-riði njóta sín ekki til hlítar,
en þau eru vonum færri. Það
skiptir mestu máli að aðal-
hlutverkin tvö eru í traust-
um liöndum, Ulla Salert og
Jón Sigurbjörnsson eru hvort-
tveggja í senn, snjallir söngv-
arar og vel til þess fallin að
túlka hlutverkin frægu í skop-
leik Shakespeares.
Listakonan sænska Ulla Sal-
ert hefur getið sér frægðarorð
fyrir söng og leik í óperett-
um, gamanleikum og kvik-
myndum og breezt áreiðanlega
engra vonum. Hún hefur góða
söngrödd, ræður yfir mikilli
og alhliða tækni, þróttmikil,
glæsileg og skapheit og lýsir
jafn vel ástum og dutlungum
ieikkonunnar Lilli sem ástríðu
og ofsa. skassins Katarínu,
leikur og svngur af lífi og
sál. Hinn góðkunna söng Kötu
„Eg hata menn“ túlkaði hún
af þeirri sannfæringu og
þrótti að það atriði leiksins
mun einna lengst geymast í
minnum.
Jón Sigurbjönisson var alls
ekki í essinu sí.nu á frum-
sýningu og virtist nolckra
snerpu vanta í leik hans, en
hitt dylst ekki að hann hefur
hlutverkið á sínu valdi, á næg-
an mymdugleik og manndóm,
reisn og raddgæði til að halda
á lofti merki þeirra Freds og
Petruchio. Vel nýtur hann sín
í gervi hins síðarnefnda, karl-
mannlegur maður, harður í
horn að taka, en þó kurteis
og riddaralegur eins og Pet-
ruchio á að vera. Söngur hans
er jafnan innilegur og falleg-
ur, hvort sem um er að ræða
gáskafullar ,gamanvísur eða
rómantíska mansöngva.
Bófana tvo leika Ævar
Kvaran og Bessi Bjarnason og
Á. Hj.