Þjóðviljinn - 27.06.1958, Blaðsíða 7

FÖstudagur 27. júní 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Eíiir danska skáldið Hans Scheríig;
Fyrstu jnennirnir sem lyftu
sér upp í loftið og flugu
voru byggingaverkfræðingur-
inn Daidalos og Ikaros sonur
hans. Daidalos er talinn
brautryðjandi grískrar listar.
Af öfundsýki listamannsins
hafði hann framið morð og
orðið að flýja frá Aþenu til
Krítar, og þar byggði hann
■ völimdarhúsið fræga fyrir
Mínos konung.
Minos konungur var sonur
Seifs og Eatópu, og hann var
friðsamlegur konungur og
löggjafi. Hann varð fyrir því
óláni að kona hans Pasifae
varð gegntekin óeðlilegri ást
á nauti og ól hina skelfilegu
ófreskju Minotáros, sem var
lokuð inni í völundarhúsinu
og alin á ungum jómfrúm.
Síðar drap Þeseus ófreskjuna,
og þar sem Daidalos hafði að-
• stoðað Þeseus, var hann á-
samt syni sínum lokaður inni
í sínu eigin völundarhúsi, sem
var svo flókið að jafnvel
byggingafræðingurinn sjálfur
fann ekki leiðina út úr því.
En hann beitti þá snilli einni
til að gera tvenna vængi úr
stuttum og löngum fuglsfjöðr-
um og límdi þær saman með
vaxi. Síðan hófu þeir sig báð-
ir auðveldlega til flugs og
sveimuðu út yfir hafið. íkar-
os var svo hrifinn af því að
geta flogið að hann hóf sig
hærra og hærra og komst svo
nálægt sólinni að vaxið á
vængjunum bráðnaði. Fjaðr-
irnar sundruðust, og íkaros
féll í Ikaríska hafið, baðandi
öllum öngum. Daidalos hélt
flugi sínu áfram til Sikileyjar,
og lenti þar heill á húfi.
Svo gamall er draumur
mannsins um að geta hafið
sig til flugs. Sama drauminn
er að finna í ævintýrum og
þióðvísum, þar sem menn
fljúga í tilbúnum fjaðraham.
Og hann er einnig að finna
í teikningum fjölmargra loft-
kastalasmiða af loftskipum og
vængjuðum vélum. Fræg er
hugmynd franska skáldsins
Cvrano de Bérgeracs rim loft-
skin sem borið væri uppi af
loftfylltum flöskum, sem sólin
átti að hita upp, og hinar
snjöllu teikningar Eeonardos
da Vincis af flugvélum með
leðurblökuvængi sem hugvits-
samlegar vélar áttu að bæra.
17011 er drauminn að finna i
býsna raunsæju ævintýri
eftir H. C. Andersen: „Eftir
þúsundir ára“. — „Já, eftir
þúsundir ára koma þeir á
vængjum gufunnar gegnum
loftið vfir heimshafið! Hinir
ungu íbúar Ameríku gista
hina fornu Evrópu. — í Evr-
óþu er margt að sjá, segir
ameríkumaðurinn ungi, og við
höfum séð það í átta daga,
og þeir nægja ——.“
Það kann að idrðast lítið
nú. En þegar verk er hafið
eru engin takmörk fyrir þró-
uninni. í 3ok síðasta árs var
opnuð flugleið milli Moskvu
og Kaupmannahafnar með
nýjum sovézkum vélum TU-
104, sem fara milli þessara
tveggja höfuðborga á tveim-
ur tímum. Á sama tima og
heimur okkar stækkar nálgast
mennimír sífellt hverir aðra.
Það er til annað ævintýri
eftir H. C. Andersen. litil
frásögn, eem er ekki sérlega
þekkt: „Dís hinnar nýju áld-
ar,“ heitir hún og er fremur
draumur en ævintýri. Skáldið
skrifar um öldina nýju, sem
hann fær ekki að lifa sjálfur.
Hann sér fyrir hina geysilegu
þróun tækninnar, vísindin
munu færa mönnum vængi.
Andstætt liinum vísindalegu teikningum Leonardos da Vincis gefur þessi teikning eftir Goya
hugmynd um hinn sígilda flugdráum: mennirnir fá aðeins vængi eins og fuglar.
dularfullt eins og máninn, og
Kínverja hafði maður aðeins
séð málaða á postulínsbolla
ásamt drekum og öðrum
kynjaverum! Nú hefur okkur
vitrazt að Kínverjar eru eins
og annað fólk. Þjóðimar
í villta vestrinu gætu margt
af þeim lært.
Áður en öldin er liðin verð-
ur máninn varla fjarlægur og
Flótti Ikarosar og Daidalosar úr fangavistinni á Kr,ít.
Það tók ekki þúsundir ára.
Aðeins mannsaldri eftir að H.
C. Andersen dó gátu tveir
ungir ameriskir bræður Wright
hafið sig frá j"rðu með vél-
knúinni flugu. I þriðju tilraun
flugu þeir 250 metra, tveimur
ámm siðar tókst þeim að
halda sér 38 mínútur á lofti.
Hann sér „tíð vélaþytsins",
þegar blcðlausar, sjálfvirkar
vélar vinna dag og nótt, og
hann sér vélarnar sem þjóna
mannanna og þræla. Hann
sér ný samgöngutæki, sem
færa mennina nær hverjum
öðrum — þau þjóta gegnum
g"ng, yfir höf, um loftið.
„Brátt fellur kínverski múr-
inn; jámbrautir Evrópu ná
til hinna lokuðu menningar-
safna Asíu — menningar-
straumamir tveir mætast!“
Og H. C. Andersen spáir falli
hinna fornu guða og „fram-
þróun mannúðarinnar i vitund
um frelsi".
dularfullur lengur. Á einni og
sömu öld hafa mennirnir lagt
loftið undir sig og síðan tóma ævintýrið ekki verið skrifað
rúmið fyrir utan andrúmsloft- fynr hundrað ámm, hefði
ið. Þetta hefur gerzt á einni
kynslóð. Síðasta ár mun lifa
í sögunni vegna nýju stjörn-
unnar sem Sovétríkin lyftu
upp á himin okkar allra.
Rússneska orðið fyrir ferða-
félagi — spútnik — hefur
þegar orðið heimilisfast í öll-
um þjóðmálum.
Og maður minnist þriðja
ævintýrisins eftir H. C. And-
ersen. Það heitir „Það ótrú-
legasta".
Sá sem gæti gert það ótrú-
legasta átti að hreppa
prinsessuna og konungsríkið
hálft. Árangurinn átti að
birta ákveðinn dag, og það
kom hreint safn af ótrúleg-
um hlutum. En allir voru
sammála um að ótrúlegast af
löllu væri dásamlegt úr með
hugvitssamlegu verki. Hvenær
sem klukkan sló komu fram
lifandi myndir og verur sem
hreyfðu sig, sungu og töluðu.
— Þetta er það ótrúlegasta
sagði fólk.
Listamaðurinn var ungur
maður, hjartahreinn, bam-
góður, tryggur vinur og góð-
ur þeim sem aldurhnignir
voru. Hann verðskuldaði
prinsessuna og rikið hálft. En
þá birtist allt í einu langur,
beinaber beljaki — og hefði
maður haldið að hann væri
bandarískur öldungadeildar-
maður. — Maðurinn sveiflaði
öxi sinni að listaverkinu, og
þarna lá það allt! Hjól og
fjaðrir —- allt var eyðilagt.
Þetta gat ég! -— sagði mað-
urinn. — Afrek niitt hefur
yfirunnið afrek hans og af-
rek ykkar allra! Eg hef gert
það ótrúlegasta! —
Og þá átti prinsessan að
giftast fúlmenninu, og hún
var ekki fegin. En einmitt
þegar brúðkaupið átti að hef j-
ast, kom úrverkið í fylkingu
og skipaði sér milli brúðar og
brúðguma. — Dauðir menn
geta ekki gengið aftur, það
vitum við vel — segir H. C.
Andersen. —• En listaverk
getur gengið aftur! — og
verurnar úr úrinu komu í
hópum og þær stækkuðu á
skelfilegasta hátt, og sú síð-
asta, sem var varðmaðui- með
morgunstjörnu, réðst á fúl-
mennið og sló hann í ennið:
— Liggðu þarna! — sagði
hún. Og rétti maðurinn, scm
gert hafði listaverkið, hreppti
prinsessuna.
Þegar Sovétríkin lögðu það
fram til hinnar alþjóðlegu
vísindasamvinnu á jarðeðlis-
fræðiárinu að senda spútnik
upp í himingeiminn og láta
Framhald á 10. síðu
Hið ,,fjarlæga“ Kína er
ekki lengur fjarlægt. Leiðin
frá Moskvu til Peking er nii
flogin á 8 til 9 tímum með
þotunum nýju. I bernsku
minni var Kina fjarlægt og
Fyrsta loftferð mannkynssögunnar með loftbelg, fylltum af heitu lofti, var gerð j nóvember
1783. Hún stóð í hálftima. Þegar uppfimiingamaður gasbelgsins, Jaegues Charles, Iyfti
sér í desember yfír Tuileri-garðana hélt liann sér uppi í tvo tiiua. — Draumurinn \ ar
orðinn að veruleika.
Frá íkarosi
til spútniks