Þjóðviljinn - 02.08.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 2. ágúst 1958
tUÓÐVIUiN
Útprefandl: Samelnlngarflokfcur alt>ýBu — Sósíallstaflokkurlnn. — Rltstjórar:
Maænús Kjartansson (áb.), Slgurður Guðmundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
BJarnason. — ^laðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V,
FHSþjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, augl^singar, prentsmiðja: Skclavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur)- — Áskriftarverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaöai. - Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Estgin hersfcip voru send er
Hússczr færðu út landhelginci:
Samþykkf togaraeigenda fcer misjafnar
undirtektir í brezkum blöSum
Fórna hagsmumim Reykjavíkur
Reykvíkingar hafa að vonum
fylgizt af mikilli eftirvænt-
ingu með þeirri leit að heitu
vatni í bæjarlandinu sem hafin
var seint á s.l. vetri með nýja
gufubornum sem bær og ríki
keyptu í sameiningu. Borun
eftir heitu vatni hafði staðið
yfir um árabil með misjöfnum
árangri þótt um nokkra aukn-
ingu hafi vissulega verið að
ræða. Hitt er eigi að síður
staðreynd að hlutfallslega fór
þeim bæjarbúum fækkandi frá
ári til árs sem nutu kosta hita-
veitunnar í ódýrari upphitun
húsa sinna, auknum þægindum
og meira hreiniæti. Kom hér
allt til í senn, seinvirkur árang-
ur að kostnaðarsamri vatns-
ieit, framkvæmdri með ófull-
nægjandi tækjum, frámuna-
lega léleg nýting heita vatns-
ins og loks sú furðulega tæm-
íng á sjóðum hitaveitunnar í
óskildar framkvæmdir, sem átt
hefur sér stað fyrir tilstilli og
undir forustu Sjálfstæðis-
flokksins í bæjarstjórn Reykja-
víkur.
argir munu hafa vænzt þess
að á þessu ófremdará-
standi í hitaveitumálum höf-
uðstaðarins yrði nokkur bót
ráðin með tilkomu gufubors-
ins bæri notkun hans tilætlað-
an árangur. Vitað var að hér
var um stórvirkara tæki að
ræða en áður hafði verið not-
að hér á landi til borunar eft-
ir heitu vatni. Þetta gaf góðar
vonir um að vetlingatökunum
við leit .að auknu heitu vatni
í bæjarlandinu yrði lokið og
að notkun þessa stórvirka tæk-
is skilaði þeim árangri sem
brennsluefni. Þessi afstaða er
að allir Reykvíkingar geti á
hagkvæman hátt ídt kost á
hitaveitu sem varmagjafa í
húsum sínum.
í rangurinn af notkun djúp-
borsins fór líka fram úr
öllum vonum. A skömmum
tíma skilaði notkun hans veru-
legu heitu vatni úr borholum
í Höfðahverfi og á Klambra-
túni, en þessir staðir höfðu ver-
íð valdir til vatnsleitar ásamt
fleirum að fyrirsögn sérfræð-
inga bæjarins í hitaveitumál-
um. Vatnsleitin í bæjarland-
inu með gufubomum var þann-
ig á byrjunarstigi og áætlun
um áframhaldið ráðin af bæj-
arráði eftir tillögum sérfræð-
inga. Allir virtust sammála um
að höfuðáherzlu bæri að leggja
á það, að gengið yrði örugg-
lega úr skugga um hvort nægi-
legt heitt vatn fengizt í sjálfu
bæjarlandínu til þeirrar atuikn-
ingar á hitaveitunni sem verð®.
þarf, eigí sem flestir eða aiii-
'ir bæjarbúar að njóta hennaj",
Þetta gat og varla verið deilu-
efní. Virkjun vatns sem fæst í
baenum sjálfum kostar aðeins
brot af því sem margra kíló-
metra leiðslur, hvort heídur
Væri frá Krísúvík eða Hengil-
svæðinuK hlytu óhjákvæmilega
að kosta. Og ekki þarf heldur
að efast um að virkjun og
nýting vatns sem fæst inn í
bænum sjálfum tekur undir
öllum eðlilegum kringumstæð-
um langtum skemmri tíma en
þess sem lengra er sótt. Þetta
sjónarmið var líka viðurkennt
i verki með þvi að Reykjavík-
urbær tryggði sér í sameignar-
samningnum full yfirráð bors-
ins fyrsta árið sem hann yrði.
notaður. Eftir það átti ríkið
að taka við í jafnlangan tíma.
þessu efni hefur nú orðið sú
furðulega og skyndilega
breyting, eftir að bærinn hefur
notað gufuborinn um fárra
mánaða skeið og með ágætum
árangri, að borunum er hætt
í bæjarlandinu og meirihluti
bæjarráðs afsalar bornum til
leitar að gufu austur í Hvera-
gerði á vegum kjamfræði-
nefndar. Er ætlunin að sú gufa,
er þar kynni að fást, verði not-
uð til framleiðslu á þungu
vatni ef hyggilegt þykir að
reisa slíka verksmiðju hér á
landi. Hafa þeir að sjálfsögðu
sínar ástæður til að ganga ríkt
eftir að flýta gufuleit fyrir
austan f.iall í þessu skyni, en
á sama hátt hefði mátt ætla að
forráðamenn Reykjavíkur teldu
sér skylt að gæta hagsmuna
bæjarins og bæjarbúa og hefðu
því haldið fast á þeim skýlausa
rétti sem Reykjavíkurbær hef-
ur til gufuborsins fyrsta ár
starfrækslu hans.
' n fulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins í bæjarráði hafa síður
en svo borið gæfu til að halda
fast á rétti og hagsmunum
Reykjavíkur. Þvert á móti hika
þeir ekki við að fórna samn-
ingsbundnum og ótvíræðum
yfirráðarétti bæjarins yfir
gufubornum til að geta þókn-
ast þungavatnsmönnum, sem
að sjálfsögðu hafa takmarkað-
an eða engan áhuga fyrir þeirri
aukningu Hitaveitu Reykjavík-
ur, sem meirihluti bæjarbúa
bíður eftir og þarf á að halda
til að losna við hina ó-
hagkvæmu og kostnaðarsömu
kyndingu með innfluttu
er eitt af skilyrðum fyrir því
furðuleg og svo óhagkvæm
Reykjavíkurbæ sem hugsast
getur. Forráðamenn bæjarins
og trúnaðarmenn bæjarbúa
hafa hér látið nota sig til að
tefja um langan tíma fyrir
nauðsynlegum framkvæmdum
sem áttu að efla hitaveituna
og færa bæjarbúum betri af-
komu og aukín þægindi. Hafa
Reykvíkingar hér enn á ný
fengið að kynnast því hvemig
Sjálfstæðisílokkurínn heldur á
málum þeírra, og hvemig stað-
íð er við gefin loíorð og yf-
íriýsingar þegar íhaldið hefur
§10j>pið yfir kosníngar. Slík
reymla er víssulega dýrmæt
tíl jeiðbeiningar í framtíðínni
en tjóníð sem hún veldur er
iíka æríð kóstnaðarsamt íyrir
Reykjavík og íbúa hennar.
Nýtt líf hefur færzt í skrif brezkra blaða um landhelg-
ismál íslendinga eftir ráSstefnu togaraeigenda Vestur-
Evrópuríkja í Hollandi.
Eins og áður hefur verið
skýrt frá hér í blaðinu báðu
togaraeigendur ríkisstjórnir
sínar að hóta íslendingum.
hernaðaraðgerðum út af vlkk-
un fiskveiðilandhelginnar í 12
mílur og þar að auki vilja þeir
setja viðskiptabann á ísland.
Skiptir í t\ö horn
Eins og áður skiptir skrif-
um brezkra blaða mjög í tvö
horn. Stórblöðin flest og frjáls-
lynd blöð vara við hótunum um
valdbeitingu, en íhaldsblöðin úti
um land fagna því að brezka
Ijónið skuli loks hafa fundið
andstæðing sem óhætt virðist
að sýna tennurnar.
Óháða blaðið East Anglian
Daily Times í Ipswich segir í
ritstjórnargrein 16. júlí, að éin-
hliða aðgerðir íslendinga séu
ir að íslendingar séu svo háðir
ekki réttmætar, en viðurkenn-
fiskveiðum að þeir hafi algera
sérstöðu. Loks segir í greininni:
„Þetta tal um að stunda fisk-
veiðar í skjóli fallbyssubáta
rifjar það upp fyrir okkur að
Rússar tóku sér fjTir löngu
tólf mílna fiskveiðilögsögu. Við
höfum óþægilegan grun um að
þá hafi engir fallbyssubátar
verið sendir á vettvang og að
engum hafi dottið neitt slíkt
í hug“.
Ihaldsblaðið Evening News í
Portsmouth er hinsvegar hreyk-
ið af hótunum togaraeigend-
anna í garð Islendinga. Það seg-
ir 16. júlí: „Það er orðið svo
útbreidd tízka að toga í skott-
ið á ljóninu án þess að hefnd
komi fyrir, að manni finnst
hressandi að verða þess var
að brezku togaramennirnir ætla
ékki að láta Islendinga kom-
ast upp með neinn moðreyk . . .
Brezkir togaramenn ætla. að
halda áfram að fiska innan
línunnar undir vernd flota
hennar hátignar."
Nær engri átt
I tveim áhrifamestu blöðum
Bretlands hefur verið lýst yfir
í ritstjórnargreinum að ekki
nái neinni átt að fara að herja
á íslendinga. Times vitnaði 22.
júlí í yfirlýsingu brezku stjórn-
arinnar um að hún verði að
„koma í veg fyrir tilraunir til
að hafa afskipti af brezkum
skipum á úthafinu" og segir
síðan; „Það er óhugsandi að
slíkar hugmyndir verði látnar
hafa sinar rökréttu afleiðing-
ar“.
Sunnudagsblaðið Observer
heldur því fram 27. júlí að á-
kvörðun íslendinga sé óheimil.
„En það greiðir ekki heldur
fyrir lausn þessarar deilu, þeg-
ar fiskveiðasambönd sjö Ev-
rópuríkja (þar á meðal Bret-
lands) ákveða, eins og þau
gerðu í Haag í síðustu viku-
að biðja ríkisstjórnir sínar um
flotavemd. Slíkur hrottaskap-
ur Ieysir engan vanda og get-
ur haft í för með sér ó-
komið er hefur brezka ríkis-
stjórnin ekki gefið neitt ófrií-
rætt loforð um að láta fíota-
vemd í té.“
Observer og Times láta
bæði í Ijós von um að deilan
verði leyst með viðræðum.
Lízt ekki á blikuna
Meira. að segja f útgerðar-
bæjimum Hull og Grimsby
eru blöðin farin að viðurkenna
í aðra röndina, að hótanir um
sjóhernað gegn Islendingum
eru ekki raunhæf stefna af
Bretlands hálfu. Grimsby
Evening Telegraph segir 17.
júlí, eftir að sir Farndale Phill-
ips hafði lýst yfir að brezkir
togarar myndu halda áfram
að fiska innan 12 mílna lín-
unnar í skjóli herskipa:
„Skipstjórar í Grimsby eru
ánægðir ýfir að ástandið hef-
ur skýrzt dálítið, en þeim
lízt ekki meira en svo á hvað
komið getur fyrir ef ísland
reynir að framfylgja bann-
inu.“
Einn benti á þetta atriði:
„Hvað skeður ef reynt er að
hafa afskipti af okkur og
verndarskip kemur okkur til
bjargar? Við yrðum staddir
mitt í sjóorustu".
„En það eru litlar líkur á að
til sljks komi,“ bætir blaðið
við.
1 ritstjórnargrein í Hull-út-
gáfu íhaldsblaðsins Daily Mail
22. júlí kveður við svipaðan
tón. Þar segir að ástandið
eftir ákvörðun Islendinga um
víkkun landhelginnar sé „við-
kvæmt, ef ekki beinlítnis
hættulegt“. Togareigendur
Vestur-Evrópu séu í slæmrl
klípu. Þéir séu ófúsir til að
sleppa fiskimiðum við Island,
en hins vegar geti tilraunir
til að bjóða íslandi byrginn
haft í för með sér „alvarleg-
an árekstur, sem enginn sæk-
ist eftir“.
Blaðið Evening TelegrapK
& Post í Dundee i Skotlandi
lýsir yfir ánægju með sam-
þykkt togaraeigenda á fund-
inum í Haag, en segir að ís-
lendíngar geti verið kotroskn-
ir þrátt fyrir hana., þeir njóti
stuðnings Krústjoffs.
l'on um á.greining meðal
Islendinga
Fishing News, harðsvírað-
asta málgagn brezkra togara-
eigenda, fagnar einnig sam-
þykkt togaraeigenda og lætur
í ljós von um að Islendingar
sjái að sér og gangi til samn-
inga um landhelgina:
„Eins og islenzk blaðaum-
mæli sýna er til allrar ham-
ingju fleiri en ein skoðim á
F.ramhald á 3. síðu.
Brigiiíe Bardot ihmmerkur
Danski bæriim Köge efndi um daginn tii kjötkveðjuhátíðar á
sumri til að Iiæna þangað ferðamenn. Látið var í veðri vaka,
að Brigitte Bardot myndi koma, en það reyndist auglýsinga.
brella. í staðinn var Vivi Bak, „Brigitte Bardot“ Danmerkur,
kjörin hátíðardrottning. Hún sést hér ganga á hátíðarsvæðið
í drottningarskrúða sjnum við hJiðina á hátíðarprinsinum, Va.g»
skemmtilega árekstra. Enn seni Bro lögreglustjóra I Kögc,