Þjóðviljinn - 26.09.1958, Blaðsíða 3

Föstudagur 26. september 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (3
fCröfynrii um brottför hers-
ins vex fylgi um land allt
AtburSirnsr i iandhelgismálinu hafa opnað
augu margra fyrir haldleysi hernámssfefnu
— Það er auðfundið að atburðirnir í landhelgismál-
inu hafa opnað augu almennings fyrir eðli þessa skot-
íélags sem nefnist Atlanzhafsbandalag. Fólk hefur nú
íengið að þreifa á því sjálft hvert hald okkur er í
því að vera í slíkum samtökum. Og hvarvetna um land
er þess nú krafizt af vaxandi þunga aö ríkisstjórnin
standi án tafar viö fyrirheit sín um endurskoðun her-
námssamningsins og brottför bandaríska hersins af
Tslandi.
Þannig komst Jónas Árna-
son rithöfundur að orði þegar
Þjóðviljinn átti stutt viðtal við
hann um fundi samtakanna
„Friðlýst land“ fyrir austan og
norðan að undanförnu.
— Hvað hélduð þið marga
f undi ?
— Við héldum sex fundi á
átta dögum; á Höfn í Horna-
firði, Norðfirði, Eskifirði,
Húsavík, Siglufirði og Akur-
eyri.
— Og hvernig var aðsóknin ?
— Hún var góð og sumstað-
ar alveg prýðileg. T. d. sótti
talsvert á annað hundrað
manns fundinn á Hornafirði,
eða um það bil sjötti hver full-
orðinn maður ; bænum. Á
Húsavík sóttu fundinn einnig
á annað hundrað manns.
— Ykkur virðist þannig al-
menningur hafa mikinn áhuga
á hemámsmálunum ?
— Á 'því er ekki nokkur
vafi. Og það er auðfundið að
atburðimir í landhelgismálinu
hafa einmitt orðið til þess að
opna augu margra fyrir því
hversu lánlaus sú stefna er að
binda okkur við hernaðar-
bandalag, þar sem andstæðing-
ar okkar ráða lögum og lofum,
og ljá land okkar undir her-
stöðvar manna sem nota fyrsta
tækifæri sem gefst til að aug-
lýsa að þeir em hér sízt af
öllu til að ,,vernda“ okkur.
Yfirleitt má finna það að
menn era mjög svo uggandi
um efndirnar á loforðum ríkis-
stjórnarinnar um brottför hers-
ins, þar sem nú eru að verða
síðustu forvöð að standa við
fyrirheit á þessu kjörtímabili
— það verður að gerast þegar
í haust því uppsagnarfrestur-
inn er 18 mánuðir. En það verð-
ur auðsjáanlega ekki gert
nema ríkisstjórnin finni þunga
almenningsálitsins hvíla á sér.
Þess vegna hefur það mikla
þýðingu sem gert var í álykt-
un hins ágæta fundar á Akur-
eyri, að skora á verkalýðssam-
tökin og önnur félagssamtök
Eimskip kynnir
málstað Islend-
inga erlendis
Eimskipafélag fslands h.f. hef-
Ur nýlega sent öllum umboðs-
mönnum sínum erlendis bækling
ríkisstjómarinnar um íslenzku
fiksveiðiiögsöguna, ásamt bréfi
þar sem málstaður íslendinga
er frekar skýrður og umboðs-
mennirnir beðnir um að kynna
sér hann og ef kostur er vekja
athygli annarra, opinberra aðjla,
almennings og blaða, á honum.
Þess skal getið, að umboðsmenn
Eimskiþafélagsins erlendis eru
nú nær 200 talsins, flestir að
sjálfsögðu í Evrópu, einkum í
Danmörku, Bretlandi, Noregi,
Þýzkalandi og Belgíu, en einnig
í Norður- og Suður-Ameríku, Af-
ríku og Asíu.
Jónas Arnason
að taka án tafar hernámsmál-
in til umræðu og gera svo
snarpa hrið að ríkisstjórninni
að hún dirfist ekki að svíkja ]and.
fyrirheit sín lengur. En til þess
þarf skjótar aðgerðir, því þing
kemur saman eftir hálfan mán-
uð.
— Ætlið þið að halda fleiri
fundi á næstunni?
— Já, ætlunin er að efna
til funda á Vestfjörðum nú
um helgina. Einnig vinnum við
nú að því að bjóða hingað til
lands heimskunnum forustu-
mönnum úr friðarhreyfingunni
til fyrirlestrahalds, til þess að
opna augu þjóðarinnar fyrir
nauðsyn þess að við skipum
okkur í sveit hlutlausra ríkja
á ný og vinnum þannig að
friði í heiminum, eflum öryggi
annarra um leið og við treyst-
um öryggi okkar eftir megni.
— Hvernig farið þið að því
að standast kostnað af þessari
starf semi ?
— Einfaldlega þannig að við
göngum milli manna og söfnum
peningum. Okkur hefur orðið
ágætlega ágengt, og það er enn
eitt merki þess hvern hug al-
menningur ber til þessarar við-
leitni.
Alstaðar þar sem við höfum
komið hefur verið tekið ein-
staklega vel á móti okkur; við
höfum yfirleitt ekki þurft að
greiða fæði eða húsnæði.
Þá hafa einstakir menn lagt
fram mikið og fórnfúst starf,
og vil ég sérstaklega nefna
séra Rögnvald Finnbogason í
Bjarnarnesi, sem lagði til bíl
sinn og ók sjálfur í öllu ferða-
laginu um Austur- og Norður-
Starfsfólk hiunar nýju kjörbúðar KRON, talið frá vinstri:
Jónína Eiríksdóttir, Sigríður Guðmundsdóttir, Jónas Jóhanns-
son, Jón Helgason, Dóra Magnúsdóttir og Lovísa Eyþórsdóttir.
F0aribær iðja að berja
iteininn11
Vísir kreíst aðildar Kína að SÞ og gagn-
rýnir framferði Bandaríkjanna harðlega
í gær — daginn eftir aö fulltrúar íslands á þingi
S.Þ. urðu sér enn til minnkunar meö því aö sitja hjá
um aöild Kína aö alþjóðasamtökunum — birti Vísir
mjög afdráttarlausan leiðara, þar sem hann gagnrýnir
harölega framferði Bandaríkjanna á Formósusundi og
krefst þess aö stjórnin í Peking fái aöild aö Sameinuðu
þjóðunum.
Lýðræðishugsjón íslendinga og
jafnréttiskennd vekja athygli
segir Ermoshin ambassador Sovétríkjanna
sem nú hefur tekið við öðrum störfum
Ambassador Sovétríkjanna, Pavel K. Ermoshin, og
kona hans eru nú farin frá íslandi, en Ermoshin amb-
assador hefur veriö kvaddur til starfa í utanríkisráöu-
neyti Sovétríkjanna,
Ermoshin sendiherra og kona
hans hafa dvalizt hér á landi
siðan í apríl 1954, og á þeim
tíma hafa þau eignazt marga
vini hér. Ermoshin sendiherra
hefur einnig átt ríkan þátt í því
hver vinsamleg samskipti ís-
lands og Sovétríkjanna hafa auk-
izt á undanförnum árum, bæði
menningartengsl og verzlunar-
viðskipti. í stuttu viðtali sem
Þjóðviljinn átti við Ermoshin,
áður en þau hjón fóru, sagði
hann að þeim hefði fallið mjög
vel að dveljast hér á landi. Um-
fram allt féll mér vel við fslend-
inga sjálfa, sagði hann, alúðlega
framkomu þeirra og einlægni.
Það hefur vakið sérstaka athygli
okkar hversu rótgróin lýðræðis-
hugsjónin er og hversu sjálfsagt
jafnrétti allra manna þykir á
íslandi.
Við höfum átt þess kost að
ferðast um landið, og ýmsir stað-
Jr munu aldrei líða okkur Ur
minni, t d. Mývatn; náftúrufeg-
urðin þar og hin djúpa þögn
höfðu rík áhrif á mig, það var
eins og að heimsækja ósnortið
land, áður en mannkynið kom
til sögunnar.
Eg vil gjarnan biðja Þjóðvilj
ann að skila kveðjum okkar
hjóna til allra vina okkar hér á
landi og þakka þeim hin beztu
samskipti. Það er fullvíst að við
munum ævinlega minnast dval-
ar okkar hér með ánægju, og
hvar sem við eigum eftir að
dveljast munum við kappkosta
að halda tengslum við vini okk-
ar á íslandi.
Eftirmaður Ermoshins verður
A. M Alexandroff. Hefur hann
starfað í utanríkisþjónustu Sov-
étríkjanna í Búlgaríu, Ástralíu
og Nýja Sjálandi. Mun hann
væntanlegur upp úr mánaða-
mótunum.
Vísir segir að það láti ,,hlá-
lega í eyrum“ að fjölmennasta
þjóð heims skuli ekki eiga aðild
að SÞ, bendir á að Bretar og
Norðurlönd (nema ísland) líti
svo á „að ekki hafi verið stætt
á öðru en viðurkenna kinversku
stjórnina, hvort sem þeim lík-
aði betur eða verr. Og er nokk-
uð annað að gera?“ Niðurlagið á
leiðara Vísis er orðrétt á þessa
leið:
„Rök Mr. Dulles eru meðal
annars þau, að hefta beri út-
breiðslu kommúnismans í Asíu,
og til þess sé það ráð vænlegast
að berja höfðinu við steininn og
viðurkenna ekki Pekingstjórn-
ina. Þá sé kínverska stjórnin of-
beldisstjórn, seni engan rétt eigi
á sér þess vegna. Vitaskuld er
það rétt, að það er óskemmtileg
tilhugsun, að fjölmennasta þjóð
heimsins sé undir stjórn komm-
únista. En eins og málum er hátt-
ar í heiminum, er ógerlegt að
neita .að viðurkenna tilteknar rík-
isstjórnir fyrir þá sök eina, að
þær séu komúnistískar. Væri
það rétt, yrði líka að afturkalla
viðurkenningu á Sovétstjórninni
og ríkisstjórnum Austur-Evrópu-
þjóðanna, og það myndi tæpast
gerlegt, ekki sízt þegar þess er
gætt, að Sovétríkin voru meðal
stofnenda Sameinuðu þjóðanna.
Þess vegna hefur flestum
Vestur-Evrópumönnum þótt sýnt,
að finna þurfi einhvern mögu-
leika á því að halda áfram að
vera til í nábýli kommúnista-
ríkjanna, finna einhvern „modus
vivendi", eins og það er kallað
á alþjóðamáli. Þess vegna hlýtur
að reka að því, iað Kína verði
viðurkennt sem aðili að Sam-
einuðu þjóðunum, þótt ekki
væri nema fyrir þá sök, að auð-
veldara væri að semja við það
ríki um ýms mál, til dæmis
Formósumálið, innan vébanda
Sameinuðu þjóðanna, þá mætti
jafnframt fella niður hið til-
breytingarsnauða og heimsku
lega tal fallbyssnanna á Form-
ósusundi.
Það er vægast sagt óþolandi fyr-
ir alla hugsandi menn í heiminum,
að stjórn Sjang-kai-séks á Form-
ósu, skuli leyfa sér að lýsa hafn-
banni á fjölmennasta ríki heims
og halda fyrir því eyjum undan
ströndinni, sem óumdellanlega
eru kínverskar. Þetta hljóta Is-
lendingar að hafa góð skilyrði
til þess að skilja. Sé það rétt,
að vér eigum tólf mína land-
helgi, talið frá eyjum og annesj-
um, hlýtur það að vera jafnrétt.
að Kínverjar eigi Quemoy og
Matsú. í bili sýnist ekki önnur
lausn vænlegri á deilunni á
Formósusundi en að Mr. Dulles
tjái Sjang-kaisék, að hann flytji
þegar í stað herafla sinn frá
eyjum þessum, sem hann á eng-
an rétt á, og létti þar með af
heiminum þeim ugg, sem nú
grúfir yfir vegna yfirvofandi
stríðshættu.
Þá ætti Mr. Dulles að beita
sér fyrir því, að Kína fengi að-
ild að Sameinuðu þjóðunum, og
taka í því máli sömu aðstöðu
og Bretar, Danir, Norðmenn og
Svíar; svo að einhverjar þjóðir
séu nefndar, sem telja það óarð-
bæra iðju að berja höfðinu vi5
steininn.“
Minningarathöfn
Jarðneskar leifar Torgeirg
Anderssen-Rysst verða fluttár
frá íslandi til Noregs með ís-
lenzkri flugvél í fyrramálið.
Utanríkisráðuneytið, fyrir hönd.
ríkisstjórnar Islands, sér uni
minningarathöfn, sem haldin
verður á flugvellinum. Verður
fyrst sungið sálmalag, síðan
flytur séra Bjarni Jónsson
vígslubiskup minningarræðu og
loks verða sungnir þjóðAngvar
Islands og Noregs. Athöfnin
fer fram við flugskýli Flug-
félags íslands. .