Þjóðviljinn - 18.11.1958, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 18. nóvember '1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Atlanzhafsbandalagid hefur ekki
getað verndað okkur fyrir sjálfu sér
ur fyrir árás af há!fu eins
helzta forusturíkis þess marg-
nefnda bandalags.
Sem sagt, Atlanzhafsbanda-
lagið hefur ekki einu sinni get-
að verndað okkur fyrir sjálfu
sér, — hvað þá meira.
Góðir áheyrendur.
Eg hef fyrirhitt menn, fleiri
en tvo og fleiri en þrjá, sem
vilja í alvöru halda því fram,
að við íslendingar e-igum aldrei
um aðra leið að velja, en samn-
ingsleiðina gagnvart stórveld-
unum, vegria þess hve við sé-
um fáir og smáir, aðeins 160
þúsundir, eða eins og íbúar
einnar meðalgötu í Lundúnum
eða New York. Og vegna smæð-
ar okkar verðum við að taka
fegins hendi við því sem að
okkur sé rétt, en mögl sé sama
og sjálfsmorð og sjálfsákvörð-
un sama og fíflalæti.
Og þessu er haldið fram, að-
eins og einvörðungu af þeim
mönnum sem alltaf sjá sólina
í vestri og virðast trúa á nótt-
lausa Natóveröld undir náð og
miskunnsemi Dullesar og doll-
arans. En á hvað trúa þessir
menn? Hvar er traustið? Hvar
er sanngirnin, göfuglyndið og
góðmennskan? Fyrir hvað höf-
um við að þakka, og hvar eig-
um við að leita halds og
trausts, ef þessir margrómuðu
vinir vorir, segjum Bandarík-
in, sem hafa troðið her inn í
land okkar, — eða Bretaveldi,
sem hefur sent flota sinn, grá-
an fyrir járnum til að berjast
við okkur upp á líf og dauða,
ef þessir aðilar, og forustu- og
flaggríki hins vestræna banda-
lags, Atlanzhafsbandaiagsins,
taka af okkur öll gögn og gæði,
hvort sem við játum eða neit-
um? Um hvað er þá að semja?
Já, allt talið um góðvildina
og drengskapinn í þessu tilliti
er lygi, og allt skrafið um
,,vemdina“ sem okkur verður
auðsýnd, er blekking.
„Svo langt kemst mannúð
manna, sem matarvonin nær“,
sagði Örn Arnarson. Góðvild
og- drengskapur Bretans kemst
jafn nærri okkur og þorskur-
inn, sem þeir fá að veiða ó-
áreittir upp við íslenzka land-
steina.
Ameríka verndar okkur fyrir
óvinum, sem ekki eru til, en
„víeí" okkar, sem herja á ís-
landsmiíum sér hún ekki, —
og þegar brezk herskip ösla
inn á leguna í Keflavík, svo
að segja upp í nefið á Nató-
„verndurunum“ og svívirða
landhelgi og lögsögu íslands,
þá blindast allar byssur og rat-
sjár á Keflavíkurflugvelli, og
allur Herinn horfir í aðra átt
sennilega á hraunið á Reykja-
nesi, sem brann í upphafi og
brann aftur í sumar til dýrð-
ar Dullesi.
Hefði 'þeini gengið betur að
koma auga á Rússa í sömu
fjarJægð? Eða sjá ratsjár Atl-
anzhafsþandalagsins ekkert
nema Rússa? Hér eftir höfum
við rökstuddan grun um það.
En þótt við séum fáir. og
smáir, þá þurfum við aldrei
að segja já við öðru en þvi
sem okkur sýnist og er fyrir
. beztu. Svo fremi að við ger-
um það| höldum við virðingu
okkar og heiðri. Vinir okkar
jafnt sem andstæðingar geta
vitaskuld sagt jú þegar við
segjum niei, — en þeir um það.
Þedr getá toeitt okkur valdi og
tekið það af okkur sem þeim
sýnist, og þeir líká um það.
Það er annað að verða að þola
ofbeldi, en að þiggja það með
þökk og auðmýkt.
Við höfum ekki annað vopna
og viljum ekki hafa en rétt-
inn til að lifa og starfa í þessu
landi. Látum Bandaríkin hafa
Ræðu þessa ílutti
Rósberg G. Snædal rit-
höfundur á fundi ,Frið-
lýsts lands' á Akureyri
fyrir nokkru.
hér her, ef .þau virða orð okk-
ar einskis, en segjum aldrei já.
Og látum Breta veiða í land-
helgi okkar, með tvö eða þrjú
herskip á togara hvern, mánuð-
um og árum saman, eða svo
lengi, sem brezk drenglund
hefur efnj á því, — en segj-
um aldrei: „Gerið svo vel“
v$>-
Neiið okkar getur orðið
sterkt nei. Heimurinn, í austri
og vestri, tekur eftir því, hvort
við játurn eða neitum. Fólkið,
hinn stríðandi og friðelskandi
fjöldi í Ameríku, Asíu, Evrópu
og Afríku, sem eru bandamenn
okkar og neibræður gegn vald-
inu, dollaranum og pundinu,
tekur undir við okkur. „Sú
böðulshönd, sem sem höggið
greiðir, hæfir aldrei það sem
mest er vert“. Neikvæði okkar
leiðir lífsstefnuna til sigurs að
lokum, hversu lengi og mjög,
sem á hlut okkar er gert, í
skjóli valds og vopna stórveld-
anna. Það er þessi réttur okk-
ar, rétturinn til að segja nei,
sem er okkar sverð og skjöld-
ur.
Á það vil ég sérstaklega
benda í þessum örfáu orðum
mínum: Bandaríki N-Ameríku
hafa hér her og vilja hafa hér
her. Nokkrir ófyrirleitnir og
skammsýnir stjórnmálamenn
sögðu já við því á sínum tíma,
og þóttust eiga með það, en við
— og allur fjöldinn, höfum
aldrei talað það já. Og nú eig-
um við að segja nei og segja
það oft og lengi, þar til síð-
asti dátinn frá Keflavík flýgur
vestur um haf. Og það verður.
Bretland hefur eitt allra
þeirra ríkja, sem fiskveiðar
stunda við íslarid, háfið beina
styrjöld við okkur Vegna út-
færzlu landhelginnar. Allar
hinar hafa viðurkennt ótvíræð-
an rétt okkar til landgrunnsins,
annað hvort með yfirlýsingum
eða í verknaði. Það er visulega
þyngra á metunúm, en yfir-
gangur Breta, og strákslegar
hótanir.
Við höfum þegar unnið sig-
ur í þessu stóra og lífsriáuð-
synlega máli, þ.e. að segja, ef
við komum fram gagnvart óvini
okkar, eins og sæmir okkur
sem sjálfstæðri þjóð. Ef við
bognum ekki fyfir brezka ljón-
inu nú, þá knýjum við það á
flótta. Anderson á Eastbourne
og allt það lið hrekst til sín
heima með fyrirlitningu allra
frjálsra manna og íslenzk fjöll
munu bergmála okkar nei og
hlátur heimsins að baki þeirra.
En þetta skeður aðeins, svo
framarlega- að við komum fram
sem fullvalda og einhuga þjóð,
og semjum ekki við ofbeldið.
Við höfum ekki byrjað að
troða neinar iilsakir við Breta,
fremur en aðrar þjóðir, og okk-
ur hefur verið sagt, og við nöf-
um jafnvel trúað því, að þeir
væru okkur vinveittir, enda
kaOaðir, af sjálfum sér og sum-
um öðrum, „verndarar smá-
þjóðanna“. Sá sem ekki er með
okkur, hann er á móti okkur,
— og Bretland er sannarlega
á móti rétti okkar nú.
Þess vegna höfum við ekkert'
við þá að virða. Við eígum ekki
að láta ambassador okkar í
London, Akureyringinn dr.
Kristin Guðmundsson, sitja
veizlur enskra út í London, á
sama tima og brezki flotinn
beítir ofbeldi við okkar land-
gæzlulið og fangar íslenzka
þegna. Við eigum að kalla liann
heim strax og áttum að vera
búrir að gera það fyrir löngn.
Við eigum líka að biðja
ambassador Bretaveldis bér, að
axla sín skinn í flýti og fara
heim.
Þetta er engin frekja eða
dólgslæti af okkar hendi, þetta
eru sjálfsagðir hlutjr, diplómat-
ískar aðferðir allra annarra
þjóða, undir sömu kringum-
stæðum, því Bretar fara að
okkur með ófriði og eiga í
stríði við Islendinga.
Á sama degi og Bretar viður-
kenna okkar sjálfsagða rétt.
sem fullveðja þjóðar erum við
aftur vinir þeirra, og óskum
að það verði sem fyrst.
Við getum enganveginn dæmt
vini okkar eða óvini af öðru
en verkum þeirra og framkomu
í okkar garð.
Nú höfum við séð það svart
á hvítu, að stjórnendur Stóra-
Bretlands og Bandaríkja Norð-
ur-Ameríku hafa brugðizt svo
hrapalega trausti því, sem
sumir íslendingar settu á þessi
bandalagsríki okkar. Herliðið í
Keflavík, verndararnir, lífvarð-
arsveit, sem Ameríka sendi
okkur á vegum Atlanzhafs-
bandalagsins, hefur ekki getað
og ekki reynt til að verja okk-
íslendingar frábiðja sér líf-
verði, sem sitja á svikráðuni
við lif þeirra og rétt.
Er nokkur íslendingur á öðru
máli?
Og því verða íslendingar að
segja NEI, mörg og sfiór nei, —
og hreinsa með því iand sitt og
bjarga lieiðri sín sjálfs. Hreinsa
Keflavík, Hvaifjörð, Aðalvík,
Langanes, Hornafjörð af her
hernaðartækjum, slíta stjóm-
máiasambandi við Breta, þar
til þeir hafa tekið upp manna-
siði í umgengni við okkur,
segja ísland úr ölium tengslum
við Atlanzbafsbandalagið, þar
sem félags- og bandalagsbugtak
ckkar nær ékki yfir illsakir og
árásir, og því kuiuium við ekki
að meta þá „verndaia" scm
si'ija á hlut okkar og fara að
okkur með vopnuni.
íslenzk stjórnarvöld verða
hér að segja ákveðið NEI, og
þjóðin öll verður að samein-
ast í baráttunni fyrir þvi að
það NEI VERÐI SAGT.
Og þó við séum fámennir,
eða ekki fleiri en íbúar eins
ögnstrætis í Lundúnum, verður
vissulega tekið eftir því, þegar
ísland segir NEI við Ameríku
og Atlanzhafsbandalagið.
Mmningartónleikar um
dr. Urbancic í kvöld
Dr. Vjctor Urbancic er öllum
íslendingum kunnur af list-
störfum sínum. Hann helgaði
tónmenntalífi íslendinga nærri
helming ævi sinnar, enda var
Dr. Victor Urbancic
hann löngu orðinn íslendingur,
þótt, hann væri fæddur i Vín-
arborg af júgóslavneskum ætt-
um. Fimmtíu og fjögurra ára
varð hann, fæddur 9. ágúst
1903, dáinn 4. apríl 1958.
Mikil stoð varð hann voru
fátæklega tónlistarlífi. Hann
flutti hér í fyrsta sinni hin
miklu kórverk meistaranna,
oratorium og guðspjallaverk.
Hann var einn þeirra, sem
lögðu grunninn að hinni vax-
andj hljómsveit hérlendis. Hann
var mikill organleikari og þjón-
-aði hinni kaþólsku kirkju hér
til dauðadags. Hann leiðbeindi
og kenndi og æfði með söngv-
urum 02 allskonar tónlistar-
fólki. Sem vanur óperustjórn-
andi varð hann brautryðjandi
fyrir óperuflutning á íslandi og
vann oft margra manna verk
við undirbúnirig að söngleikja-
sýningum Þjóðleikhússins.
Urbancic var orðinn kunnur
maður erlendis áður en hann
fluttist til Islands. Hugur hans
hneigðist mjög að tónsmíða-
vinnu, en önnur störf hans
urðu til þess að skyggja á þá
hlið listar hans. Eftir hann
liggja mörg verk hinna mis-
munandi tegunda, og eru sýn-
ishorn þeirra flutt á tónleikum
Ferðafélapð
Framhald af 3. síðu
Reykjavíkur á s.l. hausti og leið-
beindu þeir Jón Eyþórsson og
Hallgrímur Jónasson þar urn
ferðlög.
Til þess að unna íslandi
þurfa menn að þekkja það
Ýmsir fleiri tóku þarna til
máls. Þorsteinn Þorsteinsson
fyrrverandi sýslumaður minnti á
að ýmsir beztu inenn félagsins
hefðu nú fallið frá, og aðrir
væru að gerast gamlir. Því yrði
að fá nýja áhugasama menn til
að halda uppi landkynningar-
starfi og stefnu félagsins og
slaka í engu frá því markmiði.
Hallgrímur Jónasson kennari
sagði m, a.: Til þess að unna ís-
lahdi þurfa menn að kynnast
því, þékkja það. Að því hefur
Ferðafélagið unnið. Þetta furðu-
lega og dásamlega land okkar er
þannig áð yið þekkjum það
aldrei . til fulls, hve oft sem við
komum á sama stað, svo mikil
er fjölbreytni þess.
þessum. Hann öð’.aðist mikinn
skilni.ng á íslenzkum þjóðiög-
um, safnaði þeim og setti fyr-
ir blandaðan söngflokk.
Tónskáldafélag Isiands minn-
ist þessa félaga sins nú me5
sérstökum tónleikum, og er
það í annað skipti, sem félagið
minnist látins tónskálds. Fyrir
nokkrum árum stjórnaði ein-
mitt Dr. Urbancic tdjómleikum
félagsins til minningar um
Emil Thoroddsen.
Tónskáldafélagið þakkar
stjórnanda, hljómsveit, söng-
flokki, einsöngvurum og ein-
ieikurum aðstoð og mikla
vinnu að undirbúningi þessara
tónleika, sem eru þakklætis-
vottur til hins látna fórnfúsa
og vinsæla listamanns.
jl.
Mjög harður
árekstur í gær
Framhald af 12. síðu.
föst. Tveim stórum dísilbíhtm
tókst að lokum að draga stræt-
isvagninn til, svo umferðar-
teppan leystist.
Einn lítill drengur, sem var í
strætisvagninum, mun hafa
skorið sig lítilsháttar við á-
reksturinn, en aðra farþega
mun ekki hafa sakað. Einn far
þega var með ljósakrónu og
mun hún hafa brotnað.
Farþegarnir munu flestir
hafa verið viðbúnir árekstrin-
um, en stjórnandi strætisvagns-
ins slökkti öll ljós áður en á-
reksturinn varð.
Veðrið var mjög slæmt, aus-
andi rigning' og rok.
Lögreglan i Hafnarfirði sagði
að stjórnandi fólksbifreiðar-
innar hefði komið hið bezta
fram og verjð mjög prúður.