Þjóðviljinn - 10.01.1959, Qupperneq 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 10. janúar 1959
ÞlÓÐVILJINN
ÚtKefandi: Samelnlngarflokkur albýðu — Sóslallstaílokkurlnn. Rltsuorar
Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.). — Fréttaritstjóri: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Asmundur Sigurjónsson. Guðmundur Vigfússon
ívar H Jónsson. Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V
Friðbiófsson. Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. Ritstjórn, af-
areiðsla. auglýsingar, prentsmjðja: Skólavörðustíg 19. Sími: 17-500 (B
linurL Áskriftarverð kr. 30 á mán. 1 Reykjavík og nágrennl; kr. 27 anT\
í rsstaðar. - Lausasöluverð kr. 2.00 Prentsmiðju ÞjóðviljanR
lC'kki væri rétt að halda því
fram, að ríkisstjórn Al-
þýðuflolrksins og Sjálfstæðr's-
flokksins hafi glatað trausti
almennings á þriggja vikna
stjóranrtímo, því • torveít
mvndi henni að g’ata því sem
hún hefur aldrei átt. Hins
vegnr ha.fa Alþýðuflokks-
rr.enn þnð við orð, að rikis-
stjórnnrtimí flokksins muni
nú senn nógn langur. Að v;su
er þuð tæpast á vnldi Alþýðu-
flokksins að ákveða andlács-
tíma rílu'sptiérnar sinnar, því
Sjálfstæðisflokkurinn mun
hafa tryggt sér ráð á aldiir-
tilastund hennar með afdrifa-
rikri fæðingarhjálp á Þorláks-
messu. Iíins vegar er vel
hugsan'egt að foriugjar Al-
þýðuflokksins í ráðherrastól-
unnm reynist ekki færir um
það eina verk er samstarfs-
flo'kkur þeirra, Sjálfstæðis-
flokkurinn trevst.i þeim til:
Að koma fram árásinnj á iífs-
kjör og laun verkafóiks í
landinu. Og e’’ þá vandséð
hvort honum þvkir borga sig
a.ð haida þessari skrípastjórn
öllu lengur í stólunum.
¥>að er hugsjón afturhaldsins
* á tslandi enn, ei.ns og
jafnan nðiu’, að „leysa'- vanda
efrr>hngsmá1anua með því að
velta byrðunum j'fir á aiþvð-
una. Þegar menn eins og Ev-
steinn .Tónsson hevra orðin
„lausn efna,hagsmáia“ kemur
orðið ..kau”’1ækkun“ eins og
skilorðshundið viðbragð. Þeg-
ar slikir menn taka þátt í
myndun ríkisstjómar sem lof-
ar þv' að ráða efnabagsmál-
um til tv'kta í náinni sam-
vinnu við verkalýðshreyfin.g-
una, gera þeir það tilnevdd-
ir og reyna eftir sem áður
að leika þann leik að leysa
málin á kostnað vinnustétt-
anna. Og nú í haust virðist
Eysteinn Jónsson og sálufé-
lagar hans í Framsókn hafa
talið að flokkurinn ætti svo
góða he’mvon h.iá Sjálfstæðis-
flokknum, að óhætt væri að
taka unp fyrri hrokagikks-
Jiætti gagnvart verkalýðs-
hrevfing’inni opt heimtia stór-
fellda kanplæklkun. Og Ev-
steinn J6ncson fekk því ráð-
ið að Framsóknarflokkurinn
gekk svo langt, að hann rauf
stjómarsamstarfið' er hann
.fann, að hvorki Aiþýðusam-
bandið né Alþýðubandai'agið
létu sveigjast að vílja Fram-
sóknarafturhaldsins í þessu
máli, að verkalvðshrevfingin
er orðið bað vaM i þjoðfélag-
inu að hún lætur ekki Eystein
Jónsson og afturhaldskliku
Pramsókmar setia sér kosti.
Framsókn hefur ekki farið
dult með að hún telji þetta
hafa valdið stjórnarslitum, og
Alþýðublaðið hefur haldið því
fram einnig, nú fram á síðustu
dagana, þegar allt eins og um-
hverfðist fvrir því, að stjóm-
larsamstarfið hafi rofnað
vegna þess að Alþýðúbanda
lagið hafi ekki viljað fallast 1
á fyrirætlanirnar um almgnna
kauplækkun.
QW fstæðisflokkurinn vai
lengi vel dýr á úrræði sín
í efnahagsmálunum. 1 stjórn-
armyndunarþófinu fór þó svo
|að, hann varð að sýna ein-
hverjar tillögur. Fór þá svo
að þessi flokkur, sem syo
mjög hefur látið í veðri vaka
p* hann v’ldi verkamönnum j ^Burt með krumlurnar af Afríku! Afríka skal verða frjáls!” var letrað á vegginn bakvið
iallt hið bezta, kom nú grímu- j
laust .frarn með sömu kröfuna
og Frarnsókn, kauplækkun
skyldi framkvæmd, og gengig-
lækkun framundan fengi hann
ráðið. Og S.já’fstæðisflokkur-
inn hefur ekki farið dult með
jað hann hafi ekki talið sig
geta myndað stjórn með Al-
þýðubandalaginu vegna þess,
að það vildi ekki fallast á
kauplækkunarkröfur Ólafs
Thórs og Bjarna Benedíkts-
sonar
íundarstjóraborðið á ráðstefnu þjóða Alijku í Accra, höfuðborg Ghana, um daginn. Þar
voru sainan komnir um 500 fuiltrúar Aírílcuþjóða og lögðu á ráð um sameiginlega bar-
áttu gegn nýlendukúgun og kynþáttamis’.étti. Uppreisnin í Belgisku Kongó sýnir að jafn»
vel þau vígi sem nýlenduveldin löldu traustust riða nú til falls.
TT’n þannig fóru leikar iað
*-1 heimvon Evsteinc! og aft-
urhalds Frp.msóknar hjá Sjálf-
stæðisflokknum brást. Ey-
steinn hafði með gegndar-
lauori frekju sinní og skiln-
ingsleysi á ábrifamætti verka-
lýðssamtakanna sett flokk
sinn ræki’ega utangarðs, hent
frá Fnomsókn þeirri aðstöðu
að leysa Irjördæmamálið í
samvinnu við verkalýðsflokk-
ann., án þess að fá færi á
myndun aftnrhaldsstjórnar
með íhaldinu er til 'kom. Þá
fundu Ólafur Thórs og iBjami
Benediktsson það snjallræði
íeða var hiigmyndin frá æðri
máttaraöldum ?) að láta heita
svo að Alþýðuflokkurinn einn j
myndaði stjórn, er fram-!
kvæmdi skítverkin, árásina á ;
laim verkpfólksins í landinu.
Sjálfstæðisflolckurinn ætlaði
að veria stjómina falli meðan
á verkinu stæði en þurrka svo
óþverranum og óvinsældunum
í Alþýðuflokkinn. Og Alþýðu-
flokkurinn va.r e'kki seinn á
sér að grípa tækifærið til pð
mynda fyrstu íog einustu)
ríkisstjórn Alþýðuflokksins á
íslandi. Hann var til í að
vinna skítverkið, sem Fram-
sókn og S.jálfstæðisflokknrinn
kröfðust báðir að unnið væri.
rjpilbubðir ríkirstjórnarinnar
að framkvæmd þess ætl-
unarverks hafa þó verið svo
grátbroslegir, að hætt er við
að afturhaMshendumar sem
stjórna 'eikbrúðunum í ráð-
herrastólunum, fari að ör-
vænta um árangur. Rikis-
stjómin byrjaði á að reyna
að hhmnfara sjómenn og hef-
ur vafalaust treyst á yfirráð
sín í sjómannafélögunum við
Faúa.flóa til að berja svikhi
suðurbakka Kongófljótsins
nærri ósunum stendur
Leopoldville, höfuðborg Belg-
ísku Kongó. Hún skiptist í tvo
hluta, glæsilegt hverfi E.vr-
ópumanna með háreistum
skrifstofubyggingum námufé-
laganna og vöruhúsum eins og
í evrópskri stórborg og hverfi
Afríkumanna, þar sem húsa-
kostur nær frá þægilegum
smáhýsum iðnaðarmanna og
skrifstofumanna niður í leir-
kofa og blikkskúra atvinnu-
leysingja. Árið 1939 voru borg-
arbúar 40.000, fimmtán árum
síðar voru þeir komnir upp í
284.000 og nú eru íbúar hverf-
is Afríkumanna eins orðnir
300.000. Sama sagan og í Léop-
oldville hefur á síðari árum
gerzt annarsstaðar í Belgísku
Kongó, stóraukinn námugröft-
ur og málmvinnsla hefur dreg-
ið Afríkumenn hundruðum þús-
unda saman frá þorpum þeirra
til borganna í þjónustu ev-
rópskra atvinnurekenda. Þessi
nýlenda, sem er á stærð við
hálfa Evrópu, 2.385.000 ferkíló-
metrar, er einhver málmauðug-
asti blettur jarðar. Þar kemur
úr jörðu meira af kjarnorku-
hráefnjnu úran en í öllum öðr-
um löndum utan hins sósíal-
istiska heims samanlögðum,
þaðan koma 75% af kóbalt-
<»-
framleiðslu heimsins og 70%
iðnaðardemanta, Auk þess er
grafið úr jörðu tin, mangan,
kopar og enn fleiri málmar.
í gegn. Það hefur þó farið á
annan veg. Það er ekki vel
sannfærandi að halda því
fram að vondir kommúnistar
ráði því ' að S.jómannafélag
Reykjavíkur og Sjómannafé-
iag Hafnarf.jarðar hafna
grautargerð ríkisstjórnar Al-
þýðuflokksins og að Sjó-
mannafélag Revkjavíkur hef-
ur nú fyrst verkalýðsfélagla
boðað verkfall sem Alþýðu-
blaðið hlýtnr að telja gert
í þeim tilgangi að fella ríkis-
stjóm Alþýðuflokksins! Sann-
leikurinn er að siálfsögðu sá,
að alþýðan er að rísa gegn
þeirrj árás á lífsk.jörin sem
Alþýðuflokksstiórnin var
mynduð til að fpamkvæma.
Skal ríkisstjórn Alþýðuflokksi-
ins hér með ráðlagt að viður-
kenna án frekari vafninga
hinar grátbroslegu hrakfarir
sínar, og segja af sér frekar
í dag en á morgun.
Ei:
’ms og önnur hráefnafram-
leiðslulönd er Kongó næm
fyrir viðskiptasveiflum á
heimsmarjkaði(num. Samdráittl-
urinn í atvinnulífi auðvalds-
landanna á siðasta ári hefur
orðið til þess að sala á kopar
og tini gengur illa. Af því hef-
ur hlotizt mikið atvinnuleysi
meðal Afríkumanna, sem unn-
ið hafa við námugröft og iðnað
í Belgísku Kongó. Talið er að
af rúmlega 300.000 Afríku-
mönnum í Léopoldville séu
58.000 atvinnuleysingjar. Þegar
svo er i pottinn búið þarf ekki
mikið til að uppúr sjóði. Það
gerðist í Léopoldville á sunnu-
daginn að lögreglulið nýlendu-
stjórnarinnar réðst með offorsi
á Afríkumenn, sem yfirvöldin
töldu að væru að halda ólög-
legan fund. Afríkumenn sner-
ust til varnar og á einu vet-
fangi breyttist borgin í víg-
völl. Belgíustjórn segist svo
frá að í þriggja daga óeirðum
hafi á fimmta tug Afríku-
manna fallið fyrir lögreglu
hennar og herliði en særðir
menn séu hálft þriðja hundrað,
um fimmtungur þeirra Evrópu-
menn. Hverfi Afríkumanna
hefur síðan á þriðjudag verið
umkringt gaddavirsgirðingu,
og við öll hlið á henni standa
belgískir fallhlífahermenn með
vélbyssur til taks.
í tökin sem hófust í Leopold-
Á*- ville breiddust til margra
annarra • staða í Kongó. Ný-
lendumálaráðherra Belgíu held-
ur’því fram að samtök Afríku-
manna hafi undirbúið allsherj-
ar uppreisn, sem átt hafi að
hefjast 13. janúar, en þá ætlaði
Belgíustjórn að leysa frá skjóð-
unni og skýrir frá fyrirætlun-
um sínum um framtíð þessa
lands, sem er áttatíu sinnum
stærra en Belgía og þar sem
íbúamir eru hálf þrettánda
milljón, þriðjungi fleiri en i
Belgíu. Til skamms tima hafa
embættismenn belgíska utan-
ríkisráðuneytisins stjórnað
Kongó með alræðisvaldi. Öll
stjórnmálastarfsemi var bönn-
uð og engin borgaráréttindí
viðurkennd fram til 1956. Þá
tók Belgiustjórn sig til vegna
gagnrýni frá SÞ og veitti læs-
um og skrifandi Afríkumönn-
um réttindi til að kjósa borgar-
stjórnir. Jafnframt var þá
komið á takmörkuðu félaga-
frelsi, Öflugustu samtökin sem
risið hafa upp nefnast Abako
og stefna að því að sameina
landsvæði sem. nú eru undir
belgískri, franskri og portú-
galskri nýjendustjórn í sjálf-
stætt ríki, sem ná mundi yfir
svipað ríki og Kongóríki svert-
Framhald á 10. síðu,.