Þjóðviljinn - 23.04.1959, Blaðsíða 6

•fi) — WÓÐVILJINN — Fimmtudagur 23. apríl 1959
ÞlÓÐVILIINN
Útgefandl: Sameinlngarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurlnn. -r Rltstjórar:
Magnús KJartansson (áb.), §igurður Guðmundsson. — Préttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Asmundur SigurJónsson. Eysteinn Þorvaldsson,
Ouðmundur Vigfússon,, ívar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Slgurður
V. PrlðbJófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — RitsUórn, af-
greiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Síml 17-500 (5
línur). — Askriftarverð kr. 30 á mániiði. -r* Báusasöluverð kr. 2.
Eymdar skrif
T¥ik og aðgerðarleysi utan-
ríkisráðherra eftir sívax-
andi yfigang Breta hefur að
vonum vakið furðu og reiði al-
, mennings. Hins vesar hefur
staðið í. ráðherranum að gera
grein fyrir afstöðu sinni. þar
•til í gær að forustugrein birt-
•ist í Alþýðublaðinu um land-
h.elgismálið, og er hún vænt-
anlega skrifuð af Guðmundi í.
Guðmundssyni eða að undir-
lagi hans. Þótt greinin sé jafn
lc'afloðin og vænta mátti koma
l>ar fram sjónarmið sem vert
«r að vekja athygli á. í>ar er
sérstaklega rætt um nauðung-
arsamnjnga þá sem Danir og
Bretar hafa svikið upp á
Færeyinga og sagt að með
|>eim telji Bretar sig hafa
„sýnt mikla saríngirni og
undanlátssemi og tekið verð-
ugt tillit til smáþjóðar, sem
lifir á fiskveiðum. Með þessu
ætla Bretar að vinna samúð
ríkja um allan heim og þannig
fylgí við einhverja færeyja-
lausn á landhelgismálum á
ráðsteflttumi sídm fþamundan
er í Genf 19G0. í>etta er aug-
. ljóst mál, — og þetta er nú
-kjami málsins. Framkoma
Breta við íslendinga síðustu
vikumar er í samræmi við
t>etta taugastríð til að vinna
fylgi í Genf 1960. Bretar færa
sig upp á skaftið, opna vemd-
arsvæði á hávertíð 'íslendinga
og höfuðmiðum þeirra. láta
livert atvikið koma á faetur
öðru, eru harðorðir í svörum
sínum við mótmælum ís’end-
inga. Ætlunjn er að láta ís-
lendinga missa þolinmæðina
«g grípa til örþrifaráða. Þann-
i? á að sýna heimjnum fram
á að við séum ofstopamenn,
sem gera ósanngjarnar kröfur,
en á bak við allt sé kffmmún-
istískt samsæri til að skaða
Breta og NATO. íslendingar
verða að gera sér1 þetta Ijóst,
mega ekki grína til neinna
vanhugsaðra örþrifaráða, —
það væri að ganga í gin ljóns-
: ins.“
¥7kki má á milli sjá hvort
ríkara er í pistli þessum
óís’enzkur heirrsóttarskapur
eða fáfræði um stöðu landhelg-
' ismálsins á alþjóðavettvangi,
og fróðlegt mun íslendingum
- þykja að sjá inn í það hugar-
far utanríkisráðherra síns að
smánarsamningurinn um Fær-
eyjar verði notaður sem vott-
t>r um „sanngirni og undan-
látssemi" Breta. Hann mun
'serri hetur fer næsta einri um
í>að sjónarmið hér á latidi, og
mikill misskilningur er það
áð Færeyjasamningurinn
'styrki aðstöðu Breta á vænt-
anlegri haflagaráðstefnu. Það
’ér kjami landhelgismá’sins að
fríeirihluti þjóða heims telur
'dð sérhvert strandríki haíi
Lýðveldi Islands 15 ára
Herinn til sinna heimkynna
einhliða rétt til að stækka
landhelgi sína upp í 12 mílur,
þar sé um algert innanríkis-
mál strandríkisins að ræða.
Engum — nema utanríkisráð-
herra íslands — dettur i hug
að næsta haflagaráðstefna
eigi að fjalla um „sanngimi
og úndanlátssemi" Breta; þar
vérður þess aðeins krafizt að
þeir hlíti alþjóðalögum. Og
Færeyjasamningurinn verður
aðeins tekinn sem dæmi um
yfirgang og dólgsskap Breta;
auðvitað hafa þeir engu meiri
rétt ti.1 þess að semja um það
hver lög skuli gilda á færeýsku
svæði en t.d. Saii Marino eða
Nepal. Það er sannarlega kom-
inn tími til að utanríkisráð-
herra skilji að í landhelgis-
málinu er um alþjóðalög að
íefla, en ekki „sanngirni“ og
,,undanlátssemi“ og „verðugt
tillit“ Breta.
l
/\g ennþá viðurstyggilegra
er það að utanríkisráð-
herra skuli orða það að hætt
sé við að í landhelgismálinu
verði litið á fslendinga sem
,.ofstopamenn“ sem „grípi til
örþrifaráða" og að landhelgis-
barátta okkar sé „kommúnist-
ískt samsærj" — menn geta
nærri hvemig kjammsað verð-
ur á þessum ummælum hans í
brezku blöðunum á næstunni.
Allir — og einnig ut.anríkis-
ráðherra — vita þó að tilgang-
urinn með sívaxandi dólgsskap
Breta er að reyna að neyða
okkur ti.l að setjast að samn-
ingaborð og fá sérsamning
við okkur áður en næsta hjaf-
'agaráðstefna kemur saman |til
þess að veikja—~aðstöðrr ”12
mílna rikjanna. Rökrétt svar
okkar er ekki að'éins'' það að
standa hiklaust á rétti ókkar
og hvika aldrei ffá honúm
heldur að sækja Breta til saka
frammi fyrir öllum heimi með
voonum laga og réttar.
Enda þótt landhelgisbaráttan
við Breta sé okkur nákomin,
veit umheimurinn því miður
næstg lítið um það sem hér
fer fram, ekki sízt vegna þess
hversu gersamlega utanríkis-
ráðherra hefur vanrækt hlut-
verk sitt. En við getum á svip-
stundu beint athygli heimsins
að þeim óhæfuverkum senv hér
er verið að fremja, með þ-ví að
slita stjórnmálasambandi, við
Breta eins og allar aðrar þjóð-
ir heims myndu vera búnar að
gera fyrir löngu i okkar spor-
um, með því að kæra Breta
fyrir brot þeirra á sáttmála
Sameinuðu þjóðanna, með því
að neita að vera í hemaðar-
bandalagi við ofbeldisríkið og
með því að neita samtökum
andstæðinga okkar um nokkra
•aðstöðu í landi okkar. Með
slíkum aðgerðum, einarðlegum •
og rólegum, værum við að

Með hverju árinu, sem líður
verður það augljósara, að
herstöðvar og herseta á landi
hér, eru til þess eins, að við-
halda óréttlæti og ala sundr-
ungarandann innanlands og á
erlendum vettvangi. Og því
öflúgri sem herstöðvarnar eru
og hemaðarmannvirkin dreifð-
ari um landið, verða lóðin
fleiri og stærri á vogarskál
ófriðaraflanna og tortímingar-
hættan yfir lar.di og lýð ægi-
legri. Þangað yrði öflug-
ustu eyðingarvopnunum fyrst .
stefnt, sem feitastan köttinn
er að flá, ef til ófriðar kæmi.
Til áréttingar þessari full-
yrðing skal þess hér getið, að
áður en Winston Churchill lét
af völdum í heimalandi sínu,
lagði hann niður allar her-
stöðvar við Súeseiði og flutti
allt lið þáðan brott og færði
fyrir því þau hin sömu rök,
sem hér hafa verið tilfærð, í
móti herstöðvum og hersetu
hérlendis.
Sá smánarblettur yrði aldr-
ei af íslenzku þjóðinni þveg-
inn, ef hún léti erlend stór-
veldi hafa sig lengur sem ó-
vita í þessum efnum, — ef
hún létist vera óvitandi um
það, að með framhaldandi
andvara- og aðgerðarleysi
væri hún að skara glóðum
elds að höfði sér og þurrka
út heilbrigða þjóðerniskennd.
Svo augljóslega blasir of-
beldi og yfirgangur Breta á
Islandsmiðum nú við íslenzku
þjóðinni, að jafnvel þeir, sem
ekkert hafa fylgzt með ný-
lendukúgun þeirra fyrr og
síðar ættu að geta rennt
grun í þær ofbeldLsaðgerðir^
og þá óvirðing, er þeir sýna
innfæddum í nýlendum sínum.
Bretar líta nú á íslenzku
fiskimiðin sem nýlendu sína
og halda því fram, að ís-
lendingar hafi engan rétt til
að hrekja, sig þaðan burt. Það
ætti þói að vera augljóst mál
að landsmenn eigi forréttindi
að þeirri námu, sem tilheyrr
ir landgrunninu. Þar að auki
hafa 'þéir einir annazt um alla
landhelgisgæzlu og staðið und-
ir öllum tilkostnaði hennar.
Þeirri gæzlu er það að þakka,
að fiskimiðin eru ékki með
öllu uppurin. Ef landsmenn
hefðu ekki reynzt trúir þeirri
gæzlu, ættú brezkir togarar
ekkert erindi á íslándsmið, til
að draga fisk úr sjó.
Eftir framkomu Breta nú á
íslenzkum fiskimiðum, ættu
landsmenn að geta . sagt sér
það sjálfir, hvernig hún mpni
vera í nýlendum þeirra,
þar sem þeir hafa borið all-
an tilkostnað orkuvera í sam-
handi við þær auðlindir, sem
þeir hafa með ofbeldi tekið
eignarréttinn yfir.
Auk alls þess, er að framan
’getur, ber og að renna huga
rtil þess, hve gífurlega marg-
•þætt og flókin vandamál skap-
ast, þar sem erlend þjóðabrot
hafa tekið bólfestú og völdin
í sínar hendur.
Þeir einir, sem vita sig brot-
lega gegn algildu réttlætis-
lögmáli tilverunnar, eru eífellt
uggandi ,um þáð, og ekki að
ástæðulausu, að óréttlætið
verði brotið á bak aftur. Þeir
eru þvi aldrei óhultir um sig,
eða það, er þeir búa við. Og
þetta öryggisleysi flyzt yfir á
böm þeirra og bamaböm og
verður því flóknara og átak-
anlegra, sem lengra líður frá
upphafsmönnum óréttlætisins.
Hér gildir hið fomkveðna, að
„syndir feðranna koma niður
á bömunum í þriðja og fjórða
lið“.
Allt þangað til núverandi
valdhafar viðurkenna ofbeld-
isinnrás upphafsmanna órétt-
lætisins í nýlendunum, verður
réttlætinu misþyrmt gagnvart
réttbomum eigendum ný-
lendnanna. Þannig verður .
þetta, þangað til valdhafarn-
ir viðurkenna, að forréttindin
séu hjá þeim innfæddu.
Með samþykki hersetu og
hernaðaraðgerða Bandaríkj-
anna í landi hér og aðild að
Atlanzhafsbandalaginu, standa
Isleridingar í móti því, að
hugarfarsbreyting vesturveld-
anna gagiivart forréttindum
innfæddna í nýlendunum eigi
sér stað. Til þess> vilja Vest-
urveldin viðhalda vopnavald-
inu að vemda forréttindi arð-
ræningjanna i nýlendunum.
Það væri hatramlegt, ef nú-
lifandi Islendingar, hverra
forfeður og formæður öldum
saman lifðu við erlenda á*
þján, óréttlæti og hverskonar
niðurlægingu, sæu nú ekki og
viðurkenndu hvað þeir em að
gera — að með þvi að við-
halda hernaðarsamningum við
Bandaríkin og aðiiid að At-
lanzhafsbandalaginu,; em þeir
að svívirða sína . eigin sjálf-
stæðisbaráttu og fótumtroða
sjálfsvirðing sína og sam-
vizku.
Að þessu háttalagi vill eng-
inn heilvita íslendingur
standa. Það er í lófa iagið
fyrir kvenfélög, ungmennafé-
lög og hverskonar önnur ■ fé-
lagasambönd, að ganga í sam-
band við hreppsnefndir og
bæjarstjórnir hvarvetna í
bæjum og bvggðum landsins
og greiða atkvæði í móti her
i landi hér og aðild fslands að
Atlanzhafsbanidalaginu. For-
ráðamenn stjómmálaflokk-
anna og ríkisvaldið eru orðin
svo flækt í allskonar netum,
að alþjóð verður að taka í
stjórnartaumana og losa land
og þjóð úr böðuls böndum.
Það er alveg óhugsandl, að
lengur sé unnt, að bjóða þeim
ágætu sonum fósturjarðarinn-
ar, sem á varðskipunum eru,
að eltast lengur við hið brezka
ofurefli úti á reginhafi.
Skyldu búendur til sjávar og
sveita vilja láta bjóða sér
Framhald á 11. siðu
Heiðlóan
(Fluvalis apricaríús)
Heiðlóan eða lóan, sem all-
ir þekkja, er einhver kunn-
asti farfugl hér á landi. Marg-
ir telja hana einn fyrsta vor-
boðann, a.m.k. til sveita, þar
sem hún kemur með sitt bí,
bí, dírrin-dí, einhvern af
fyrstu hlýju vordögunum.
Heimkynni hennar eru um
norðan- og vestanverða Ev-
rópu yfir sumarið, en á vet-
sækja Breta til sakar frammi
fyrir almenningsálitinu í
heiminum — og ekkert myndi
eins veikia stöðu Breta á
næstu haílagaráðstefnu. .
>1 c,- •.. ^ i
\Ti(S íslendingar cigum allan
" rétt í landhelgisbarátt-
unni og þau vopn sem duga til
sigurs. En við þurfum .þá ,,að
hafa i fyrirrúmi menp sem
þora að framfylgja rétti okkar
og hugsa eins og fslendingar.
urna flytja þær sig suður að
Miðjarðarhafi. Lóan er heiða-
hrjóstra, móa- og mýrafugl og
lifir helzt á ánamöðkum, mý-
flugum og skordýralirfum.
Hreiðrið er oftast örlítil laut
í. flata þúfu, eða í lyngrunni
með iiálitlu undiriagi af strá-
um og blöðum. Eggin eru
venjulega fjögur dálítið minni
en > hænuegg; á í mögid ? Ólméð
mörgum mósvörtum dílum.
Verpir um mánaðamótin maí
— júní. Foreldrarnir liggja
bæði á eggjunum í 20—21
dag, einkum karlfuglinn. Þeg-
ar ungarnir koma úr eggjun-
um, fara þeir strax á stjá
og finna sér fljótlega fæðu
á eigin spýtur, en foreldram-
ir gæta þeirra sem bezt þeir
geta fyrir ýmsum sem koma
oft eins og þruma úr heið-
skýru lofti og gleypa hrein-
lega þessi litlu grey.
Þá sitja foreldramir eftir
og syngja dapum röddu sitt
bí, bí.
Á haustin hópast þeir ung-
ar sém kömizt hafa á legg’
úm sumárið saman í stóra
flokka til flugæfinga fyrir
langflúgíð mikla yfir úthafið
óg eru vehjúlega nokkrir full-
orðnir fulgar í þeim hóp.
Þegar kólnar í veðri, fljúga
hóparnir til hinna heitu Mið-
jarðarhafslanda til vetursetu
en einstaka eftirlegukiriiúr
eru hér þó allan veturmn, áð-
allega á Suð- og Vesturlandi,
ýn fremur sjaldgæfar. • .- r-.r
Hér á landi er lóan alfrið-
uð, sem betur fer, en í Bret-
landi og Irlandi, er það mjög
vinsælt, spprt *ð skjóta hana
til matar, sem og ýmsar aðr-
ar vaðfuglategundir. — F.K.