Þjóðviljinn - 16.05.1959, Blaðsíða 5

Laugardagur 16. maí 1959 — ÞJÓÐ*VILJINN — (5
90 millj. lesta af Kelryki
falla éðfluga til iarðar
Hœftan er langmesf i norSlœgum löndum
Eftir því sem næst verður komizt hafa 90 milljónir
lesta af geislavirkum efnum borizt út í andrúmsloftið
við kjamasprengingar á undanförnum árum.,
Við yfirheyrslur fyrir einni
undimefnd kjarnorkumála-
nefndar Bandaríkjaþings birti
dr. Charles L. Dunham þessa
töhi, sem hingað til hefur ver-
ið haldið leyndri. Dr. Danham
er yfir líffræðí- og læknisfræði- til jafnaðar.
deild kjarnorkunefndar Banda-
ríkjastjómar.
lægum breiddargráðum en ann-
ansstaðar á hnettinum. Veður-
fræðingurinn dr. Lester Machta
; telur að tveim og hálfu sinnum
meira helryk falli nú yfir norð-
ilæg lönid en yfir jörðina alla
65 og 25 milljónir
Bandarísku vísindamennirnir
gera ráð fyrir að 65 milljónir|
leeta af helryki hafi myndazt i
og borizt á loft við kjamorku-
sprengingar Bandaríkjamanna
og Breta og 25 milljónir lesta
við sprengingar í Sovétríkjun-
um. .
Um þverbak keyrði á árun-
um 1957 og 1958. Þau tvö ár
mynduðust 40 milljónir lesta
við kjamorkusprengingar.
2 y2 sinni mcira
Mælingar á vegum kjam-
orkunefndar Bandaríkjanna
bera með sér að helrykið fellur
mikdu örar til jarðar en gert
var ráð fyrir í upphafi, og
dreifist, ekki jafnt yfir hnöttinn.
Lega staðanna þar sem til-
raunir með kjamorkusprengj-
ur hafa verið gerðar, veðurlag
og loftstraumar í mikilli hæð
valda þvi að miklu meira hel-
ryk fellur til jarðar á norð-
„Vesalingarnir"
teknir úr banni
sagði dr. Dunham. Hann vitn-
aði einnig til útreikninga, sem
benda til að næstu 70 árin
munu 3.500 til 7000 Bandaríkja-
menn láta lífið af beinkrabba
sem stafar af því helryki sem
myndazt hefur við kjarnorku-
sprengingar til þessa.
Aðrir vísindamenn telja að
þessir útreikningar séu alltof
lágir, vanskapanir og krabba-
r
Osiðleg kirkjullst
skcsl kulin sfónum
Danskar söfnaðnr þolir ekki veggmálvezk
M miðöMam í kirkju sinni
Ákveðiö hefur verið að mála yfir rúmlega 500 ára
i gömul kalkmálverk á vegg' danskrar kirkju.
páfastólsins
sæp^Siga
1 fyrsta skipti svo sögur
fari af hefur páfastóllinn tekið
bók af Index libromm prolú-
bitorum, lista bóka sem róm-
verskaþólskir menn mega ekki
lesa nema
með sérstöku
prestsleyfi,
vilji þeir
ekki fyrir-
gera sálar-
heill sinni.
Bókin sem
tekin var af
listanum er
skáldsaga
Victors
Hugo
„Vesalingamir". Ekki mega þó
kaþólskir menn lesa bókina
eins og höfundur gekk frá
henni, þeir verða að lesa hana
í sérstakri útgáfu með neðan-
málsathugasemdum við þau
atriði sem kaþólska kirkjan
telur varhugaverð.
Hugo
Dlor-sýning
í Moskva
Tízkuhúsið Dior i París efn-
ir til tízkusýningar í Moskva
í næsta mánuði. Samningar
hafa tekizt milli stjómenda Di-
or og sovézka verzlunarráðsins
um að eovézkum konum verði
sýnd Parísartízka 10. til 16.
júní.
Mest strontíum
Það efnið í helrykinu sem
hættulegast er talið, strontíum
90, safnast enn meira saman í
norðlægum löndum en önnur
geislavirk efni frá kjamorku-
sprengingum, sagði dr. Machta.
Hættan af helrykinu er enn
meiri en liingað til hefur verið
talið, og stafar það af því að
það fellur örar til jarðar en
búizt hafði verið við. Dr. Will-
ard F. Libby, eini kjamorku-
fræðingurinn í kjarnorkunefnd
Bandaríkjastjómar, skýrði frá
því að komið hefði í ljós að
helrykið félli helmingi örar til
jarðar en gert hafði verið ráð
fyrir.
Eituráhrif hinna geislavirku
efna sem berast til jarðar eru
af þessum sökum meiri en ætl-
að var, því að geislaverkun
efnanna þverrar því meira sem
þau svífa lengur í lofinu áður
en þau falla til jarðar.
i Nú telja vísindamennirnir að
helrykið sem myndazt hefur til
þessa verði svo til allt fallið
til jarðar árið 1965.
300% aukning
Eitt af vitnum kjamorku-
nefndar Bandaríkjastjómar,
Merril Eisenbud, skýrði þing-
nefndinni frá því að strontíum-
regnið á jörðinni hefði aukizt
um 35% á tímabilinu frá júní
1957 til október 1958. Hann
kvað útreikninga bera með sér
að á sama tíma hefði etrontíum-
magnið í gufuhvolfinu aukizt
um 300%.
Eins og fyrri daginn vom
bandarísku visindamennimir ó-
sammála um áhrif helryksins
frá kjamorkusprengingunum á
fólkið sem verður fyrir þvi.
Starfsmenn kjarnorkunefndar
Bandaríkjastjórnar vildu gera
sem minnst úr líf- og heilsu-
tjóni sem helrykinu er sam-
fara, en aðrir vísindamenn sök-
uðu þá um að draga fjöður
yfir hættuna.
Vanskapanir, beinkrabbi
Vísindamönnum bar saman
um að helrykið hefði þau áhrif
að fóstur vansköpuðust í móð-
urlífi og það bakaði mönnum
beinkrabba, en mikill ágrein-
ingur var um hve mikill f jöldi
fólks myndi verða fyrir þessu.
Dr. Dunham, sem fór væg-
ast í sakirnar, taldi að nú þeg-
ar stöfuðu á ári hverju í Banda-
ríkjunum 20 alvarlegar van-
skapanir á nýfæddum börnum
af áhrifum helryksins. Við það
bætast andvana fæðingar og
minni vanskapanir af völdum
strontíum 90.
„Telja má að um 500 liarm-
leikir af þessu tagi gerist í
Bondaríkjunum á ári hverju“,
Fimm sólarhringa, á rehi
Nú á tímum vilja fáir láta af óhefluðu athæfi liðinna kyn-
um sig spyrjast þá villimennsku slóða, sem lifðu á hispurslausri
að þeir spilli fornum minjum, öld.
veggmyndum og öðrum lista-
verkum, en söfnuður Taaning Frjósemisdýricun í föstu- ’
kirkju nærri Árósum er stað- inngang
ráðinn í að láta virðinguna fyr-j Kalkmálverkiná kirkjuveggn-
ir handaverkum forfeðranna um munu- vera frá kaþólskri
meinstilfelli af völdum hel- lönd og leið. Ástæðan er að tið. Rök hafa verið leidd að
ryksins muni skipta tugum þetta siðavanda, józka sveita- því að þau séu verk Sever'm-
þúsunda í Bandaríkjunum ein- fólk þolir ekki að hafa fyrir usar ábóta, sem uppi var á
um. augunum í kirkju sinni myndir, öndverðri 15. öld.
Fræðimenn telja að fyrir á-
bótanum hafi vakað að leiðá
sóknarbömum eínum fyrir sjón-
ir að léttúð þeirra og gáski
á kjötkveðjuhátíðum áður en
fasta fór í hönd gengju úr
hófi fram.
Myndimar sýna fólk i skripa-
búningi sem ber stóreflis frjó-
semistákn og hefur í frammi
óskikkelsislátbragð.
Sóknarnefnd ofurliði borin
Sóknamefndin í Taaning
hafði ákveðið með eins atkvæð-
is meirihluta að þyrma hinum
ö’.dnu myndum sökum menn-
ingareögulegs gildis þeirra, en
minnihlutinn fékk því fram-
gengt að kirkjumálaráðuneytið
í Kauþmannahofn ákvað að
safnaðarfundur skyldi taka
lokaákvörðun. Þá gafst meiri-
hlúti sóknarnefndar uþp, því að
vitað var að mikill meirihluti
safnaðarins vill ekki líða ósið-
legar myndir í kirkju sinni, hve
gamlar og merkar sem þær
kunna að vera.
Starfsmenn danska Þjóð-
minjasafnsins, sem eiga að
varðveita fomar minjar frá
Fimm danskir flotaforingjar liafa hafzt við í gúmmíbát í glötun, hafa tekið því með
finun sólarhrin*a, ekki vegna þess að þeir værn skipreika, i f“linSu að málað verði £ir
heldur I tilraunaskyni. Björgunarskóli flotans gerði mennina
1 kirkjumálverkin í Taaning. Þau
. , hafa verið ljósmynduð ræki-
út með nokkurra desilitra vatnsskammt og þrjar þrúgusykurs-^ oggvo verður málað þann.
töflur á dag, og tilgangurinn var að kanna hvernig þetúa .g yfir þau að auðvelt verður
viðurværi myndi reynast skipbrotsmönnum. Fimmmenningamr að afhjúpa þau aftur ef á-
ir, sem sjást á myndinni í fleka sýnum, voru vel hressir en stæða þykir til. Loks var Se-
ákaflega innantómir, þegar þeir fóru um borð í fylgdarskip verinus ábóti ekki sérstaklega
sitt að fimm sólarhringum liðnum. snjall málari, dr. Otto Norn
safnvörður telur verk hans
hafa hverfandi lítið listagildi,
en menningarsöguleg þýðing
þeirra er slík að hans dómi að
| þau ber að veiðveita, hulin eða
afhjúpuð eftir því sem söfnuð-
inum í Taaning sýnist.
Móðir lét myrða börn sín
til að spara sér húsþrif
Ungir bræöur létu lífið í fyrri viku, svo að móðir
þeirra gæti haft allt í röð og reglu í stofum sínum.
Þetta gerðist í San Diego, það, hún hefði beðið hann svo
í Kaliforníu. Drengimir Virgil ákaft að ráða þá af dögum.
fimm ára og David þriggja ára, j Frú Brogdon játaði að hún
fundust kyrktir á skógivöxnu hefði talið Merriam á að ganga
fjalli spölkom fyrir utan borg- af sonum sínum dauðum, xegna
ina. þess að sér hefðu fundizt þeir
Daginn eftir játaði 36 ára svo erfiðir og fyrirferðarmiklir.
gamall trésmiður, Archie Merr- Þeir hefðu brotið og bramlað,
iam, að hafa ráðið drengjun- leikið sér í bílnum hennar
um bana að beiðni móður hvemig sem hún hefði bannað
þeirra. þeim það og sett allt á tjá og
Maður þessi hefur búið með tundur í stofunum, sem hún
móður drengjanna, fráskilinni væri að reyna að halda þokka-
konu að nafni Wanda Brogdon.! legum og hreinum.
Merriam játaði ódæðisverkið „ . , , „ ........
undir ems og fanð var að ,yfir- .
heyra hann. Hann sagðist hafa ^ðru kjúin með drengina í bíln-
tekið nærri sér að vinna á 11111 til f jalla, þar sem Merriam
bræðmnum, en hann hefði ekki fér með þá afsíðis og kyrkti
getað neitað lagskonu sinni um
BERDREYMl
Eugibio Vargas í Miami í
Flórída er maður tortrygginn
og hafði alltaf fyrir sið að
sofa með hlaðna skammbyssu
undir ltoddanum. Nótt eina fyr-
ir skömmu dreymdi hann að
hann yrði fyrir árás og vakn-
aði við að hann var búinn að
skjóta sjálfan sig í annan hand-
legginn og annan fótinn.
Kóngur varð þegn
Farúk fyrrverandi Egypta-
landskonungur er orðinn rikis-
borgari í dvergríkinu Monaco
og þegn Rainiers fureta. Ásamt
2800 öðrum Monacoborgurum
af 21.000 íbúum furstadæmis-
ins verður hann algerlega
skattfrjáls.