Þjóðviljinn - 19.11.1959, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 19, nóvember 1959
Dvwsíaaili. £5umeiDlnKarliot!.&ui alÞyOu - ðOBialistalloK&unnn. - Rltsijoraz. |
Ma^nUA KJartansson <6.b.» SígurOur QuömundsKor, PréttarltstKSrt- Jón
Siamaaon BlaOamenn Ásmundur Slgurjónsson Eysteinn Þorvaldsson.
OuOmundur Vlgfússon,. ívar H. Jónsson, Magnús Torfl Ólaísson, 81gurður
i FrlðbJóÍBSon. - AuglýslngastJózi: Quögelr Magjjusson — Rltstjorn: aí-
rraiösia. auglýslngar. prentsmiðJa: S&olavoröusti* ir 81mi n-ó<X» *
Unur) - AHkrlftarveiO kr 30 4 mánuöl - LausasöluverO kr 3
PrentsmlðJa ÞJÓðvlljAnB
Afturganga Bogesens
TVfbrgunblaðið heldur áfram að
tala í tilhlökkunartóni um
aðgerðir þær sem framundan
séa í efnahagsmálum. Blaðið
segir í gær í forustugrein að
undanfarið tæpt ár — fyrir
kosningar — „hafi aðeins verið
framkvæmd bráðabirgðaúrræði
til stöðvunar verðbólgunni.
kaupg.jald og verðlag var að
vísu lækkað lítillega til þess að
stöðva verðbólgu kapphlaupið.
En meginráðstafanirnar hafa
verið fólgnar í því að auka
verulega niðurgreiðslur á verð-
lagi. En í því felst, eins og al-
þjóð skilur nú áreiðanlega bet-
ur en áður. engin varanleg
lækning á því meini sem nú
þjáir íslenzkt efnahagslíf".
Þarna viðurkennir Morgunblað-
ið berum orðum að allar að-
gerðir núverandi rikisstjórnar
Alþ.ýðuflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins hafi verið bráða-
birgðakák, hún hafi aðeins gef-
ið út vanskilavíxil, og nú sé að
koma að skuldadögunum. Sér-
staka athygli vekur það að
Moreunblaðið seeir að ríkis-
stjórnin hafi aðeins lækkað
kauoið „lítilleea": 13.4% kaup-
skerðing er auðsjáanlega smá-
ræði hjá því sem koma skal.
IJlaðið ræðir enn í almennum
** orðum um það sem koma
skal: „Lagður verður nýr og
traustari grundvöllur að efna-
hagskerfi þjóðarinnar", segir
það i forustugrein sinni og
heldur áfram: ,.í því sambandi
skiptir það meginmáii, að ein-
staklings- og félagsframtak
verfli eflt og aðstaða bætt til
þess að hafa foreönt?u um blóm-
legt og þróttmikið atvinnuiíf
í öiium byggðum landsins. Vax-
andi athafnafrelsi, þverrandi
höft og ófrelsi. eru frumskil-
yrði hess, að kraftar einstak-
linganna nvtist tii óm^tanlegs
gagns fvrir bióðarbeildina og
þá r.ialfa. Það er þess vegna
óbif'”Veg feknðun Sjálfstæðis-
ílokksins, að til bess að nauð-
s.vnlog framleiðsluaukning geti
orðið; þurfi aðstaða einstakl-
ingsins að verða sem bezt til
þess að afla sér atvinnutækja
og reka þau á heilbrigðum
grundvelli“.
lyótt hér sé flíkað nokkru
t"- tæpitungumáli er ljóst hvað
fyrir greinarhöfundi vakir.
„Nýr og traustari grundvöllur
að efnahagslífinu" er gengis-
lækkun sú sem skuldakóngar
íhaldsins hafa stefnt að um
langt skeið. Og tilgangur geng-
islækkunarinnar á að verða sá
að hægt verði að taka hér upp
aftur gróðarekstur, láta einstak-
lingana og hiiðarfélög þeirra
um að starfrækja atvinnutæki
þjóðarinnar samkvæmt leiðar-
ijósi auðsöfnunar. ,,Það er ó-
bifanleg skoðun Sjálfstæðis-
fiokksins" að nú burfi að bæta
sem mest „aðstöðu einstakling-
anna“ í atvinnurekstrinum,
einkaatvinnurekenda, gróða-
manna og braskara.
P'yrir kosningarnar í haust
dró Einar Olgeirsson upp
þessa eftirminnilegu mynd af
einkaframtakinu ihaldsins: „Það
ríður draugur húsi þjóðarinn-
ar í þessum kosningum. Boge-
sen er að ganga aftur og heimt-
ar að fá allar stassjónirnar
sínar að allar þær stassjónir
sem alþýðan hefur byggt síðan
hann gafst upp óg fór á haus-
inn. Og þessi vábeiða ætlast til
þess að gráðugt ýifur hennar
eftir gróða og draugalegt væl
hennar út af opinberum af-
rakstri láti sem fagnaðarboð-
skapur frelsisins í eyrum þeirr-
ar J)jóðar sem Bogesenarnir
skildu eftir í atvinnuleysi og
fátækt með ryðkiáfana og
manndrápsbollana í skulda-
fjötrum Bretans fvrir 20 árum“.
— Úrslit kosnineanna urðu þau
að íhaldið fór miklar hrakfar-
ir um land allt veena þessarar
stefnu, en samt tókst ekki að
kveða afturgöngu Bogesens nið-
ur: hún riður enn húsum eins
og forustu'írein Morgunblaðsins
í gær sannar bezt.
Vanþekking eða gleymska
l/'ísir lætur i ijós undrun yf-
* i- bví að Bandaríkin skuli
seníulltrúa á ráðstefnu þá
sem -odstæðingar okkar í land-
hel°''-riálinu haida í Lundún-
um. b>essi undrun stafar ann-
aðhvort af vanbekkingu eða
gleymsku. Á síðustu Genf«rráð-
stefnu sviku Bandaríkin fslend-
inga á lúalegasta hátt og fluttu
þá t:iinfíu sem Bretar hafa síð-
an f-rst og fremst notað í bar-
áttumi yið okkur. fslenzka rík-
isstiórnin mótmæiti þá form-
lega afstöðu Bandaríkjastjórn-
&
ar, taldi hana „hnífsstungu í
bak fslendinga“ og utanríkis-
ráðherra lýsti yfir því að „til-
lagan gæti haft ófyrirsjáanieg-
ar afleiðingar fyrir utanríkis-
pólitík íslands". Þetta hafa að
vísu reynzt orð ein hiá ráðherr-
anum; en ef íslendingar eiga
að undirbúa aðild sína að
næstu Genfarráðstefnu af ein-
hveriu viti meaa hvorki stjórn-
málaleiðtogar né blöð gleyma
því að Bandaríkin eru hættu-
legasti andstæðingur okkar í
baráttunni fyrir 12 mílna land-
helgi.
Friðrik er einn limni bezin
skákmeznnci viSon Hiísslands
Síðasta umferð 29.
til 30. október.
Tal — Benkö y2—i/,
Smisloff — Fiseher 0— 1
Keres — Friðrik o— 1
Petrosjan — Gligoric 1— o
Loks rann upp lokadagur
þesa maraþonmóts, sem í tvo
mánuði hafði haldið öllum
skákheiminum í spennu. Tíminn
sniglaðist áfram unz klukkan
varð fjögur síðdegis eftir júgó-
slavneskum tíma. Þá birtist Tal
á senunni í Dom Sindikata fyr-
ir tvö þúsund áhorfendum, all-
ur uppstrokinn eins og ætti að
slá hann til riddara. Við lang-
dregið lófakiapp áhorfenda
settist hann gegn Benkö, sem
enn kom til leiks með dökk
gleraugu til þess að verða ekki
dáleiddur.
Öðrum keppendum var einnig
heilsað með lófataki. Einkum
bar á vinsældum Keresar, sem
hafði teflt svo vel á mótinu og
verið svo nálægt takmarkinu,
en virtist þó enn einu sinni
ætla að víkja hæversklega til
hliðar fyrir hættulegasta keppi-
nautnum. Sigur Tals í mótinu
lék naumast á tveim tungum.
Slíkir atburðir eins og fall
Bronsteing fyrir Cardóso í síð-
ustu umferð mótsins í Portoroz
gerast ekki oft á öld.
Golombek setti skákúrin í
gang hiá Rússunum fjórum,
sem. aliir höfðu hvítt að þessu
sinni, og brátt höfðu þrír
þeirra, Tal, Keres og Smisloff
leikið e4, leiknum sem Fischer
heldur að eigi að ieiða til vinn-
ines, ef hvorueur keppenda
leikur af sér. Petrosjan einn
valdi hinn „hægfara" leik d4.
Fréttamenn voru á stöðueum
þönum; þeir austrænu höfðu
símasamband við Rússland á
stuttum fresti, og jafnvel til
íslands voru send skeyti á
stundarfresti. sem fluttu leik-
ina í úrslitaskákum mótsins,
skákunum Tal — Benkö og
Keres — Friðrik.
Fins oe oft vill verða h?gpp
líður á skákmót. leika keppend-
ur nú yfirleitt byrianirnar
hraðar en í uonhafi mótsins.
M’nnstur er hraðinn hiá Frið-
riki. sem iön^um lifir eft.ir orð-
takinu. sia.idan er flan tii fpvn-
v"n fáir taka ef+ir sllku.
skák Keresnr hefur bá aðejns
eiirij j haráttunni um f.vrsta
sæt.i, ef Tal taoar. Hins veear
fviCTiast, ftöeur þúsund aueu
mo*. V'^/iarri hrc‘vfincru Tals. S+ö-
uudt laiVíir l)onq oairn
orrrilrninrii er æ + teðlir frá
Tri„„ ncf frrrc,t daesins liós
í sVnkinnj T?icr.fiar — Panno.
Par+nros 1 OSít Mnðurmn rrtað
rUiT-i-,, crlnnoiicrun haeereef ekki
í smtimi, bátt andrtmðinenninn
v ..„Ai; nm, r»e ennnna
l'kt etr íkorni. Fn bvort. sem að
milritj oðq ró-t í ennrmcm
crTr\„mtmin. bá or ,„0+ nn Vvnfí
pð núinfii leiknrinn b + á PnnVn
or aivor'oo skvssa \ herfræði-
Tnenm skilniuei. Tal hofnr nú
vfirburðastöðu oe býður 'jafn-
tefli i 11. ieik, þar sem hann
þarf ekki að vinna þessa skák.
Benkö er í baráttuhue og hafn-
ar. Tal brosir og leikur sterk-
um sóknarleik, siðan fer hann í
nýja gönguferð.
Það er skemmst frá að segja
að Benkö teflir framhaldið
likt og hann sé bæði blindur
og dáleiddur, en hrós á hann
skilið fyrir að hafna jafntefl-
isboðinu og leika hlutverk þol-
andans til enda. Tal ieikur
manni í dauðann með skák. og
áhorfendur klappa líkt og gert
hafi verið mark í landsleik í
knattspvrnu. Þó er þetta að-
eins sýndarfórn og morð að
auki. eins og kona eins frétta-
ritarans komst að orði, því að
blindir menn og dáleiddir, sem
hafna jafntefli i töpuðum stöð-
um bera vissulega ekki hönd
fyrir höfuð sér. Endirinn er þó
mannúðlegpr. Brosandi þrá-
skákar Tal í vinningsstöðu.
Eftir að hafa tekið í hendina
á andstæðingi sínum, sem
fvrstur óskar honum til ham-
ihgju, stendur Tal upp frá skák-
inni sem sigurvegari mótsins.
Hann er sá riddari, sem næst-
ur mun stýfa lensur við Bot-
vinnik.
Þegar mestu fagnaðarlátun-
um linnir, beinist athygli allra
að skákinni Keres-Friðrik. Eng-
inn sér á Keres að hann hafi
nú enn einu sinni misst af
markinu, sem hann hefði þó
framar öðrum átt skilið. Frið-
rik hafði tekizt að ná betra
tafli með svörtu upp úr Sik-
ileyjarvörninni, og Keres sem
ekki er í skapi til þess að
berjast í bökkum. ákveður að
setja allt sitt á eitt tromp og
st.anda síðan eða falla með
glæsibrae'. Hann fórnar drottn-
ineunni fyrir tvo hróka. Frið-
rik finnur jafnan sterkasta
ieikinn í stöðunni oa nær brátt
sókn, sem leiðir til peðsvinn-
inas. Keres reynir jafnteflistil-
boð i 18. leik. en Friðrik hafn-
ar boðinu. M°nn Keresar eiga
er+itt með samspil, mest af
orkunni fer í bað að gæta
hvers annars, svo enginn lendi
í netum hinnar skæðu drottn-
ingar óvinarins. Staðan á vel
við Friðrik. sem er taktiskur
vel. og í 37. leik vinm"’ hann
annað peð. Hitt er bó enn
bvngra á mot.unum. p* Voro?
hefur í sviftinffum miðtaflsins
ekki komizt hjá að veikia
kóngsstöðu sína. Friðrik befur
af framsýni afstýrt riddara-
kaupum, og svarti riddarinn
stefnir nú að því að komast
til g4 þar sem hann getur að-
stoðað við mátsókn. Útlitið er
því allt annað en glæsilegt fyr-
ir Keres, þegar skákin fer í
þið.
Fischer hafði valið Sikileyjar-
vörn gegn Smisloff og auðsjá-
anlega haft einhverja endur-
bót á takteinum. en hann fær
ekki þörf fyrir slíkt, því að
í 13. leik víkur Smisloff út af
alfaraleiðum. Frávik hans er
mjög vafasamt, og. brátt verður
hann að gefa peð til þess að .
halda frumkvæ.ðinu. Fischer .
teflir vörnina snilldarvel og
notar svo lítinn' umhúgsUnar- .
tíma, að Smisloff lendir í
f:maþröng. Fischer nær gagn-
sókn með aðstoð frípeðsins, •
sem honum hafði áskotnazt, í ;
bvriuninni, og áhorfendum '
verður hugsað til ummæla '
Smisloffs við dagblaðið Vesnik:
„,.... Benkö, Friðrik og .
Fis."her tefla eins og annars
flokks skákmenn og hafa ekkert
að gera í áskorendamót . . . .“
Takist Fisoher að vinna Smisl-
off, hefur hann náð jöfnu P^'n
honum. 2:2. og ummælin falla
þá ómerk. f 30. leik fer Smisl-
off í drottningakaup. þótt út-
litið í endataflinu sé ekki alæsi-
legt fyrir hann. Hins vegar
verður tímaþrönain þá ekki
eins alvarleg, því að staðan
einfaldast. í tækni endatafls- ■
ins er Smisloff ekki talinn eiga ■
neinn ofiarl í heiminum, en
þó stendur hann nú máttvpna
piScför^urn snártpns. Taobbý ■
t’-nir af honum peðin líkt og
blóm úr voi’riQ á vnróecri. Smisl-
nff miln befp Viimrtið ir yifl
fríp°ðið. sem houum áskotnað- '
ist. við drottningakaupin, en
f^ír>c»;*f TTitjpVrorf; p>v rv-*íl^lu V»^f*U-
l^gra. h>e*?Qr 4^ leikum er lok-
í*. p \im kHt^rkiicflir'rÍ
til í*óða af t.íma sinum. könr>-
pndur tefla bvbáfrQm utt7 v*\v
lvknr eða fimm tíma «;ofnnni ;
er lokið. í 45. l°ik verriur
pfl ffpfa frínQ5 RÍtt fil
sókn andstæðin°'cílns.
Ttv^iitin r»n orðin öt’um
en heldur pf^-*m
hinni von.lauau h°r?ttu. T-TQnii
loikur nú hrQft. v»roVfipo-6Vm-
?r minna ho1,7t Q f°1vn r,»'-’1'V-
ins manns. Fttir 51. lm.k stöðv-
ar Smisloff loks klukkuna og
við lóf ekl Qnr) áhorfenda töknr
V»^^n í V»önd si^urv.eer^r^. Frn q..
T7'?or,lnor V*cv<’tiv’ n 11 nn-»_
C»rr*HTnffs f’'rrir , V* ön rf
T-roirr<-> 1ara»Y»nr,r|incr''nnq
p rré b benn. t>að svar hlýtur
pmi-1off að skilja.
Skákin Petrosjan—Gligoric
tefldist fyrst eins og skákin
Friðrik—Gligoric í Belgrad, en
í 16. leik kemur Petrosjan með
mjög athyglisverða nýjung, sem •
leiðir til þess að einn af mönn-
um andstæðingsins; biskupinn á ,
c8, lendir í fangelsi. Gligoric
verður því að tefla með manni :
undir, og þegar maðurinri loks ;
Framh. á 10. síðu
Fischer og Smisloff við skákborðið í lokaumferðinni.