Þjóðviljinn - 05.01.1960, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 5. janúar 1960
ÞlÓÐVlLJINN
* Útgeíandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn. — Ritstjórar:
Magnus Kjartansson (áb.), Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmunds-
son. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsinga-
st.ióri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prent-
smiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 línur). — Áskriftarverð kr. 30
á mánuði. — Lausasöluverð kr. 2.00.
Prentsmiðja ÞjóðvilJans.
V _________________________________/
s--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------:----------------------------------------------------------------•>.
Erlend fyrirmæli
T grein þeirri sem Þjóðviljinn birti í fyrradag eftir
Lúðvík Jósepsson voru raktar hinar athyglis-
verðustu staðreyndir um efnahagsmálin. Þar voru
þessi meginatriði sönnuð:
1. Útgerðin hefur fallizt á að uppbætur til henn-
ar skuli haldast óbreyttar nú um áramótin. Nýjar
aðgerðir í efnahagsmálum verða því ekki rökstudd-
ar með nauðsyn sjávarútvegsins.
2. Útflutningssjóður hefur staðið í skilum síðasta
ár, og hann mun á sama hátt geta staðið í skil-
um þetta ár með óbreyttum tekjum, þar sem upp-
bætur til útgerðarinnar breytast ekki.
3. Hagur ríkissjóðs hefur verið góður á undan-
förnum árum, og að því er hann varðar á að vera
auðvelt að ná jöfnuði í ár án nýrra gjalda á al-
menning.
4. Gjaldeyristekjurnar hafa aukizt stórlega tvö
síðustu árin, og þá hafa gjaldeyristekjur og gjald-
eyrisútgjöld að mestu staðizt á þrátt fyrir mikla
fjárfestingu. Nú er að verða mikil aukning á veiði-
flotanum og íslendingar að ná valdi á nýrri tækni,
auk þess sem arðbærar flatfiskveiðar ættu að geta
hafizt á þessu ári, svo að ástandið í gjaldeyrismál-
um gefur sízt tilefni til örþrifaráða.
l^etta eru þeir meginþættir efnahagslífsins sem
kanna þarf þegar rætt er um aðgerðir í efna-
hagsmálum, og staðreyndir þær sem Lúðvík Jóseps-
son rakti sanna að engin innri nauðsyn knýr á um
gengislækkun og önnur slík neyðarúrræði. Enda er
það athyglisvert að í - áramótaræðu sinni gafst
Ólafur Thors að mestu upp á því að færa fram
íslenzk rök fyrir kröfum sínum um niðurskurð
krónunnar og nýja óðaverðbólgu. Meginröksemdir
hans voru í staðinn þessar:
„l^ngri þeirra erlendu lánsstofnana, sem gegna því
höfuðverkefni að lána þjóðum eins og okkur, þeg-
ar Örðugleikar steðja að, og heldur ekki þeim, sem
við eigum sjálfir aðild að, er lengur heimilt að
lána íslendingum, hvorki til langs eða skamms
tíma, nema við komum efnahagsmálum okkar á
annan og traustari grundvöll, þ.e.a.s. breytum um
stefnu. . . Það er að minnsta kosti mjög ólíklegt,
að slík lán séu fáanleg og raunar heldur ekki lán
til arðbærrar fjárfestingar, nema breytt sé um
stefnu. Þær ástæður, þótt einar vœru, myndu neyða
okkur til að taka upp nýja stefnu“■
> t'lorsætisráðherra játar þannig að erlendir aðilar
Æ séu að „neyða okkur til að taka upp nýja stefnu“,
og hann gefur í skyn að þetta sé eina ástæðan til
þess að núverandi ríkisstjórn hyggst breyta öllu
efnahagskerfinu. Þessir erlendu aðilar eru alþjóða-
bankinn svokailaði í Bandaríkjunum, og efnahags-
samvinnustofnun Vesturevrópu þar sem Atlanzhafs-
bandalagsríkin ráða iögum og lofum. Það er raun-
ar engin nýung að þessir erlendu valdsmenn skipi
okkur fyrir verkum og íslenzkir stjórnmálamenn
hlýði; sú var raunin á öllu mars.jalltímabilinu, þeg-
ar útlendingar réðu því meira að segja hversu marg-
ar íbúðir mátti byggja á Íslandi; og sama er að
segja um gengislækkunina 1950, hún var einnig
ákveðin í öllum atriðum af þeim erlendu lánsstofn-
unum sem Ólafur Thórs talar um. En reynslan af
áhrifum. þeirra erlendu afskipta á afkomu þjóðar-
innar og lífskjör almennings var slík að jafnvel
hinir hlýðnustu þjónar ættu að vera hikandi við
að vega enn í sáma knérunn. — m
L -■ : ____________________________________________>
Fjársjóður lífsms
Sigfús Daðason: Hendur
og orð. Reykjavík, He’ms-
kringla 1959.
Bók Sigfúsar Daðasonar
Hendur og orð, hlýtur að
vekja fögnuð, því hún er
glæsilegt framhald fyrri bók-
ar hans Ljóð 1947—1951,
sem kom út 1951. Það var
reyndar vitað að frá Sig-
fúsi var miki's að vænta.
Nokkur ljóð birt á tímabil-
inu milli þessara bóka í rit-
um eins og Vaka, Birtingi
og Tímariti Máls og menn-
ingar sýndu að höfundur var
ekki atieilis kominn á graf-
arbakkann í ljóðagerðinni.
Ekki þori ég að segja að
þessi bók isé framför frá
þeirri fyrri en hún er þrótt-
meiri og alvarlegur boðskap-
ur um verðmæti lífsins situr
í hærra sæti.
Sigfús segir í ágætri grein
um franska skáldið Paul Elu-
ard í Tímariti Máls og menn-
ingar: (2.—3. hefti 1953)
„Hann er ekki einn þeirra
höfunda sem taka ótal mynd-
breytíngum. Þróun hans er
jöfn og hægt en þó engan
veginn hægt að saka skáld-
skap hans um tilbreytíngar-
leysi. Ef til vill þarf enn
meiri aga til að skapa slíkt
verk heldur en þau verk sem
taka hinum ótrúlegu stökk-
breytingum frá ári til árs“.
Þessi orð Sigfúsar gætu vel
átt við hann sjálfan. Það er
t.d. auðvelt að finna skyld-
leika með ljóðum eins og XV
kafla í Borgir og strendur:
Mér er heitið að ég fái að
lifa einn vormorgun, og VII
kafla í Ljóð: Mosaþakið
hraunið.
Það er varla hægt að lýsa
viðfángsefnum Sigfúsar bet-
ur en með orðunum: Fjár-
sjóður lífsins, upphafsorðum
þéssarar bókar. Hann er eitt
af þeim skáldum (eða öllum
skáldum) sem ræða um verð-
mæti tilverunnar við manninn
og hvernig hann helst geti
varið þau og ræktað. En
skáldin eru því miður oftast
ákaflega varnarlaus, kannski
er réttara að segja vopnlaus
gagnvart svívirðu heimsins,
gagnvart þeim sem krefjast
„lífsréttar handa dauðanum",
eins og skáldið orðar það.
í kvæði um Tómas Mann
spyr Sigfús: Unnuð þér ekki
arrek yðar í veikleika? Og
síðar í sama Ijóði stendur
þetta:
Rödd hlutuð þ'ér ekki til að
yfirgnæfa dyninn
af æstum vélum af stormi
veðurs af straumfalli blóðs
yðar
en rödd yðar var búin hin-
um lægsta hljómi.
Því yður var aðeins ætlað að
tala hljóðlega
og án þess að skeyta hvort
verðugir næmu mál yðar
vitandi um samúð allsherjar
þegar ærslin ríktu.
Orð eru dýr, segir skáldið
í öðrum kafla Hendur og
orð, þar sem hann biður
menn að fara vaEega með
orð. Og í því ljóði biður hann
um að túngu sinni veit:st
skírsla í eldi. Sigfús Daða-
son er ekki einn þeirra sem
álíta að ljóðmál sé eitthvert
samsafn skrautorða sem
Sigfús Daðason
stara á mann eins og postu-
línshundar í gluggakistum
með stór lituð augu. Sigfús
leitar alltaf að hinu einfalda
(rétta) orði, stundum verður
málfar hans dálítið hrjúft
eins og hraungrýti, en skáld-
inu er þá mikið niðri fyrir
svo að þetta gefur ljóðum
hans aðeins sterkari svip,
t.d. „Um hjarta okkar þvert
er hræelduð víglínan dregin“
og XXIV ljóð í Borgir og
strendur.
Djarfmæltur um atburði
líðandi stundar gerist Sigfús
í h;nu lánga ljóði, Ijóði XIV
í Borgir og strendur. Þar
verður rödd skáldsins oft
festuleg, en víða finnst mér
skorta þá skáldlegu reisn, hið
skáldlega líf sem öðru frem-
'ur einkennir ljóð. Um þetta
verður þó ekki sakast, því
svo margt annað kemur í
staðinn þegar Sigfús lætur
gamminn geisa um sviðið.
Hann talar um böðla okkar
og níðinga:
Og hversu greypilegir sem
glæpir þeirra voru
(í nafni siðmenningarinnar)
hver sem var cmennska þeirra
gagnvart varnarlausum
(í nafni guðs)
munu þeir ennfremur neita
okkur um þann rétt
að líta á útskúfun okkar sem
sóma
um þann rétt að hafa í heiðri
skyldleikann
við þá sem þeir hafa kúgað
og smáð
þeir munu neita okkur um
þann rétt
í hreinleika sinnar særðu
samvizku —
þeir
sem alltaf skaut upp jafn-
tárhreinum
eftir glæpinn
jafntærum í hugsæi sínu
þeir
sem alltaf eru jafnsárt
hneykslaðir
þegar hinir kúguðu snúa
vopnum lcúgaranna
gegn þeim sjálfum.
Þessi orð eru hert i e]di,
þeim e]di sem lógar í kríng-
um okkur, mannfólkið sem
vonar það besta, en skbrtir
hugrekki til að berjast. Skáld-
inu hefur orðið að bæn sinni.
Ekki gæti ég rætt um bessa
bók án þess að minnast á hin
ágætu prósaljóð hennar eins
og Guðræknistund í Písa,
Bernska. Einnig sú stund,
Augnaráð borgarinnar og síð-
ast en ekki síst ljóðið um fol-
ann að norðan sem var seld-
ur bónda á Kjalarnesi. Þetta
Ijóð staðfestir íslenskan upp-
runa bókarinnar, þótt hún s,é
eflaust mestöll skrifuð erlend-
is og beri þess merki að ýmsu
leyti. Eg er samt ekki að
halda því fram að skáld verði
neitt sérstaklega þjóðlegt af
því að yrkja um íslenskan
veru'eika. íslenskt skáld er
alltaf íslenskur veruleiki
hvort sem það yrkir um göt-
urnar í París eða fjárgötur
uppí Borgarfirði, það er þess-
vegna alltaf þjóðlegt.
Eg vil einnig þakka fvrir
ástarljóðin VIII og IX í
Hendur og orð. Eftirfarandi
er úr þeim:
Og af því nóttin ein veit all-
an sannleik
kanntu að breyta björtum
degi í nótt
án þess að efast án þess að
hætta að efast !
kanntu að breyta dökkri nótt
í dag
í augum sem geyma alltaf
dálítið bros —
eem glitrar um daga og næt-
ur — og nýtur fyrstu
andardrátta morgunsins með
mér ,
og trúir með mér að heimur-
inn sé . heill:
og liðið og horfið án saknað-
ar . sameinast þér •
og nakin fótatök finna að-
eins opnar Jyr. •
Sigfús er mjög snjallt ást-
arljóðaskáld eins og ljóst
varð a,f fyrri bók hans, þessi
eru ekki lakari en þau beztu
þar. Mér eru þau einna hug-
stæðust af ljóðum Sigfúsar,
þau !koma eins og mildir tón-
ar. undirspil við hina kraft-
miklu hljómkviðu um fjá.r-
sjóð lífsins og jþá sem vil.ia
ræna honum, en honum verð-
ur ekki rænt, nema við sjájf,
unnendur hans,segjum' nei
takk við gæðum hans.
Framhald á 11. síðu.