Þjóðviljinn - 05.01.1960, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 05.01.1960, Blaðsíða 4
4) — ÞJÓÐVTLJINN "y Þriðjudagur 5. janúar 1960 JÓHANNES ÚR KÖTLUM: 0g enn er það klámið Þann þrítugasta desember ' birtist í Þjóðviljanum grein eftir Björn Franzson, gamlan vin vorn og félaga, sem hann nefnir Blöð á batavegi. Grein þessi er í upphafinu einskon- ar þakkaróður til póstmeist- " arans og dagblaðanna í Reykjavík fyrir rétt viðbrögð gagnvart sorpriti einu sænsku sem kvað hafa borizt hing- að til lands ekki alis fyrir iöngu. En brátt snýst grein- in til upprifjunar á öðru al- varlegra máli, nefnilega skáldskap Agnars Mykle hins norska og þeim kyn- legu umsvifuni sem hann hefur valdið í íslenzku mennir.garlífi á undanförnum árum. Björn Franzson hafði áður skrifað eina eða tvær grein- ar í blaðið um sama efni og tók ég þær frá til geymslu á sínum tíma, en hef ein- hvernveginn gloprað þeim aiiður og finn þær ekki fram- ar. En það man ég að ég taldi mig ekki þurfa að svara þeim greinum fremur en gert er óbeinlísis í ritlingi mínum um Roðasteininn og ritfrels- ið, sem ég þykist vita að vinur vor hafi kynnt sér rækilega. Hinsvegar langaí mig til að víkja nokkrum orðum að þessari nýju grein, með því þar er pikkað í mig allhvössum goggi, enda þótt nafn mitt sé hvergi nefnt. — ★ — Eg er Birni Franzsyni öldungis sammála um það að hafi verið ástæða til að sporna við útkomu Roða- steinsins, þá hafi hið sama ekki 'síður gilt um Frú Lúnu í snörunni. Björn á- fellist dómsvaldið — og það með réttu miðað við þess fyrri afstöðu — fyrir að hafa ekki hreyft „legg eða lið“ gagnvart Frú Lúnu. Bætir síðan harmþrunginn við: — „Og frá Kristjáni rithöfundi Albertssyni hefur ekki heyrzt aukatekið orð um, að nokkuð hafi verið athugavert við hið síðarnefnda sorprit....“ — Ja mikið er að héyra! En mætti ég þá fyrir hönd okkar Kristjáns beggja spyrja sem svo: Nú er liðið á annað ár síðan bókin kom út — og hvað hefur Björn Franzson verið að hugsa allan þann tíma ? Hversvegna kærði hann ekki til dómsvaldsins þegar i stað ? Hvað bagar manninn að vera á annan tug mánaða að skoða Frúna og láta sér síðan nægja. umkomulausa biaðagrein? Sé honum aJvara með að hvítþvo fokkur elskuðu þjóð af bókmenntálegu „klámi", þá tjóar ekki að sofna hjá ósómanum og f hrópa svo kristján! kristján! þegar loksins er rumskað. Það er eftirtektarvert að Björn Franzsón lætur hin eiginlegu sorprit í himnesk- um friði, enda þótt þau blasi við honum í hverri sjopnti — og hann talar um „blöð á bat.avegi“, enda þótt sutn þeirra séu farin áð eyða heilum síðum eða opnum í forheimskandi og afsiðandi kjaftakerlingaþvaður. — En fyrst það er nú einu sinni hans árátta að umhverfa al- varlegum bókmenntum í „klám“, þá get ég ekki látið vera — svo sem til nýrrar sönnunar djöfulsins vélabrögð um—að benda honum á nýlega útkomna skáldsögu, ramm- íslenzka, sjötíu þúsur.id króna verðlaúnasögu, sera búið mun vera að selja í hálfu tugþús- undi eintaka eða meira. Bið ég vorn góða siðameistara að fletta þar upp á blaðsíðu Agnar Mykle 215, ívið neðan við miðju, og íhuga vandlega hvort hann og Kristján og dómsvaldið eiga þangað ekki erindi. Nei — Björn Franzson ætti að vera löngu búinn að sjá að tilhlaup íslenzkra stjórnarvalda í sambandi við Roðasteininn var ekkert ann- að en „sljó eftiröpun“ sem óðara hjaðnaði niður þegar stóri frændi gafst upp. Og ekki hef ég trú á að nektar- hatur þeirra Kristjáns Al- bertssonar gagnvart listum leiði af sér bætta siðu, held- ur í hæsta lagi fáránlega hafmeyjarsprengingu úti í tjörn. — ★ — I síðari Tduta greinar sinn- ar sakar Björn Franzson mig beinlínis um að hafa gerzt forkólfur þess sem hann kall- ar „pútnahúsastílinn í bók- menntum" og unnið með þeim hætti ,,skemmdarverk“ gagnvart mennmgarhugsjón sósíalismans á Islandi. Það er í rauninni ekki mitt að dæma um svo alvarlega á- kæru. Þó vil ég leyfa mér að telja það nokkuð hæpna forseridu að leggja pólitískan mælikvarða á velsæmisviðhorf manna. Eða eru þeir Björn Franzson og Kristján Albert- son í sama stjórnmálaflokki ? Eg hef hér fyrir framan mig tvo ritdóma um Frú Lúnu í snörunni, sem hníga til mjög svipaðrar niðurstöðu og munu þó höfundar þeirra ekki eiga samleið í þjóðmál- um. — ★ — Sigurður A. Magnússon segir í Morgunblaðinu 1. nóvember 1958: „Sagan er falleg i hrein- skilni sinni, nærfærni, grimmd og viðkvæmni, en hún er ó- víða væmin. Ef frásögnin af æskureynslu Asks Burlefots er ekki sönn, ja þá ber ég lítið skynbragð á mannlífið“. Og síðar: „Hvað þá um ástalýsingarnar sem hafa fleytt Mykle upp í virðing- arsess metsöluhöfundarins og gert nafn hans að orðtaki háðfuglanna? Þær eru ekki margar, en nákvæmar eru þær bg bersöglar. Klúrar eru þær aftur á móti hvergi né klámfengnar". Halldór Stefánsson segir í 3. h. Tímarits Máls og menn- ingar 1958: „Því verður ekki á móti mælt að þetta er mikil skáld- saga og kunnáttusamlega samin“. Síðar lýsir ritdómar- inn því hvérnig hinn mælski og kryfjandi stíll lýti söguna, en segir svo: „Og nú upp- götvar maður allt í einu hversvegna lýsingarnar á samförum kvennanna og pilts- ins eru svona ýtarlegar. Þær eru blátt áfram í samræmi við istíl bókarinnar. Það er engin ástæða til að ætla að þær komi til af því að höf- undurinn sé að velta sér í kynórum eða æsa lesendur sina eða hneyksla að óþörfu, né að það sé kaupsýslubragð til að selja bók“. Þannig hafa siðmenntaðir menn yfirleitt brugðizt við skáldverki Agnars Mykle, enda þótt þeir hafi sumir haft ærið út á það að setja —* ég veit ekki til að aðrir hafi kallað það sorprit en þeir sem telja mannlega nátt- úru „andstyggilegan ó- þverraskap“ og látast ganga með stork eða englahár milli fótanna. Björn Franzson segir: „Það er tími til kominn, að íslenzkir sósíalistar geri hreint fyrir sínum dyrum í þessu efni“. Á hann þar við „pútnahúsastílinn". Gott og vel. Sízt skal ég hafa á móti því. Eg þykist hafa mótað mína afstöðu á fullskýran hátt í bæklingnum um Roða- steininn og ritfrelsið. En telji íslenzkir sósíalistar það henta sinni menningarhug- sjón að draga rannsóknir bg skilgreiningar vísinda og lista á annarri meginhvöt manns- ins niður í sorpið og krefjast banns eða brennu á sjálfs- krufningu mannsandans, þá þeir um það. Eg er þá reiðu- búinn að sitja einn eftir í ,,kláminu“. — ★ — Minn gamli vinur mælir svo á einum stað: „Það er eins og menn þurfi ekki ann- að en vera nægilega ósvífnir til að komast upp með hver þau lcgbrot, er vera skal, í þessu c.Cai". Ja liótt er: Klám- Ósvííni! Lögbrot! Fáa menn hef ég þekkt grahdvarari í sínu inni en ein- mitt Björn Franzson. Séu þessi ummæli stíluð á mig, þá skora ég á hann í nafni heið- arleikans að kæra lögbrot mín fyrir hlutaðeigandi yfir- völdum og færa sönnur á sín stóru orð á réttum vett- Framhald á 11. síðu. Guðrún Egilson sjötug í dag á frúd Guðrún Egilsson í sjötugsafmæli. —- 1 Hún er fædd á 1 Bíldudal dóttir f þeirra nafnkunnu 1 hjóna, Ásthildar ! og Péturs Thor- | steinsson. — Guð- rún giftist ung að aldri Gunnari Eg- ilsson ritstjóra Ingólfs og síðar fulltrúa íslenzku ríkisstjórnarinn- ar erlendis eftir að þjóðin fékk fullveldi 1918. — Bæði voru hjónin þeim kostum búin andlega og líkam- lega er gerði þau að glæsilegum fulltrúum íslenzku þjóðarinnar út á við og má minn- ast þess hér að sjötuga afmælisbarnið fékk þann yndisþokka í vöggugjöf sem fáum konum hlotnast. Heimili þeirra hjóna fyrst í Bandaríkjunum, síðan á Spáni og ítalíu var athvarf þeirra íslendinga sem áttu ‘leið um þessi lönd á þeim ár- um og gegndi Guðrún um langt skeið hlutverki hlið- stæðu víð það sem konur ís- lenzkra sendiherra gegna nú. Þrjátíu og sjö ára gömul varð Guðrún fyrir þeirri þungu raun að missa mann isinn frá stórum barnahóp, fluttist hún þá frá Spáni til Reykjavíkur og hefur búið Guðrún Egilson hér síðan. Guðrún er listræn og hög í höndum bg eftir að hún fluttist heim lagði hún gjörva hönd á margt til að létta undir afkomu heimilis- ins og síðustu 18 árin hefur hún unnið á lestrarsal Alþing- is og lét af þeim starfa fyr- ir nokkru. Guðrún á þvi láni að fagna að öll börn hennar sjö að tölu eru gift og búsett í Reykja- vík; eru barnabörnin 16 og tvö barnabarnabörn. í dag idvelur hún að Urðartúni við Laugarásveg á heimili Ást- hildar dóttur sinnar og Hauks Þorleifssonar aðalbókara. /------------ -------------------------------- A sjötugsafmæli Guðrmiar „Á jœtur, börn!“ — Sem þoku þyrli frá er þungu rökkurtjaldi lyft, og sjá: lilju er ber af lilju og rós af rós rísa úr mjöll og nótt í daggargljá. „Því morgunelding skín! við Ijóssins lag er löngu mál að yngja gamlan brag um fegurð, œsku, ást og gullna veig til yndis lieani sem er fœdd i dag“. Og sjá, þœr flykkjast, bregða krans við krans í kvikum dansi á torgi regnbogans — að sólarlogans brunni, og bikar sinn á barma fyllir hver af víni hans• Og e:n úr miðri hvirfing, geisla og glaums þar gengur fram við skál hins tœra flaums, sem bliki stjarna morgunhvít og hljóð frá heiðri vök i rofum svefns og draums. ÞORSTFINN VALDIMARSSON V_______________________________________________) BÆJÁRPOSTURINN J. ® Strákarnir og lög- reglan Hér í Reykjavík var óvenju friðsamt um áramótin, segir lögreglan. Sáralítið bar á ó- látum unglinga í miðbænum og við brennurnar, sem komið hafði verið upp víðs vegar ur.i bæinn fór allt fram með friði og spekt. Fyrir nokkrum ár- um var komið svo, að á gaml- árskvöld var næstum l'ífs- hættulegt að fara um mið- bæinn, vegna óspekta og skrils láta unglinga, enda safnað- ist þá allur strákalýður bæj- arins á þann eina stað og gekk þar berserksgang. Lög- reglan réði ekki neitt við neitt og aðgerðir hennar urðu oft fremur til þess að æsa strák- ana til óknytta en að hindra þá í þeim. Eftir að lögregl- unni datt hins vegar í bug Framhald á 10. síðu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.