Þjóðviljinn - 12.01.1960, Page 10

10) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 12. janúar 1960
Lífið orti $¥© mikið i kringum mig
Framhald áf 7. síðu.
þá til að fara í lýðháskólann
í Askov, og Jón Baldvinsson
greiddi þá einnig götu mína.
— Varst þú raunverulega á
hákariaskipum?
— Já. Fyrst var ég á Faxa,
sem Magnús sálugi Guðmunds-
son skipasmiður gerði út. Á
honum var skipstjóri Jóhannes
sá er fórst með Jarlinum á
stríðsárunum, en Steini gamli,
faðir Ingibjargar ieikkonu var
stýrimaður. Þá var óg kokkur
— og hafði plokkfisk í alla
mata! Ég var 15 ára.
Á síðara hákariaskipinu sem
ég var á var ég með hinum
fræga hákarlaformanni Vest-
firðinga Helga Andréssyni frá
Dýrafirði. Ingólfur sonur hans
var skipstjóri; mætir menn
þeir báðir feðgar. Þeir voru
mér undursamlega góðir sem
unglingi um borð. Það var
ágætt að vera með þeim. Geir
Zoega gerði skipið út frá
Hafnarfirði.
Við lentum í aftakaveðri ár-
ið 1922 eða 1923 — það var
árið sem hafnargarðurinn frá
Örfirisey brotnaði. Við vorum
þá á hákarli á Halamiðum
þegar veðrið skall á okkur. Þá
leizt Ingólfi ekki á þegar bát-
urinn var orðinn hálffullur af
sjó —- ég stóð í mitti í lúk-
arnum. Þá heyrði ég að Ing-
ólfur sagði við föður sinn: Ég
held það væri betra að þú
tækir við stjórninni pabbi.
Skammt frá okkur sáum við
bát frá Bolungavík, sem fór
í öldu og kom aldrei upp aftur.
Við náðum til ísafjarðar ,á
bátnum hálfum af sjó. Hann
kunní tökin á því gamli maður-
inn, — fór eki frá stýrinu alla
leiðina þangað.
Það var sagt um hann að
hann hefði staðið við stýrið
á vestfirzkum kútter sem fór
yfirum, þ.e. heila veltu í af-
takaveðri — og gamli maður-
inn kvað ekki hafa sleppt
höndunum af stýrinu í velt-
unni! — Báðir þessir feðgar
fórust með togaranum Leifi
heppna árið 1927.
Á þessum árum var ég sí-
yrkjandi, og það lét ég aldrei
neinn mann sjá. Svo var ég á
togurum, og gamla Þór i 2%
ár — og það var ævintýri lík-
ast.
— Að hvaða ieyti ævintýri?
— Þegar við vorum að elta
togarana! Á þeim árum voru
yfirmenn Friðrik Clafsson
skipstjóri og stýrimenn þeir
Eiríkur Kristófersson, Þórar-
inn Björnsson og Einar P.
Einarsson.
— Og hvað um ljóðagerðina
á þessum árum og næstu?
— Öll mín beztu ár fóru í
atvinnuleysi, drykkjuskap,
Ijóðagerð og kvennafar. Bók
míri, Næturljóð, kom út árið
1931. Árið eftir sigldi ég á
lýðháskólann
Öll mín beztu í Askov og
ár . . . var þar um
veturinn.
— Hvernig líkaði þér þar?
— Það var gott þar að vera.
— Menntaðir Danir eru gott
og látlaust fólk.
— Eitthvað hefur þú séð
méira af heiminurri?
— Fór á heimssýninguria1 í
London árið 1924.
— Hvað varstu að gera
þangað?
— Það fór ég bara að gamni
mínu, hreint út sagt af því
mig langaði til þess.
— Og hvernig líkaði þér
Bretinn?
— Mér gazt vei að því litla
sem ég kynntist.
Nú spjöllum við um stund um
ýmsa samferðamenn á lífsleið-
inni. en svo heldur Villi áfram:
— Síðan ég fór að eldast
hef ég einhvernveginn ekki
átt samleið með jafnöldrum
mínum heidur yngra fólki. Og
mér finnst hræðilegt hvað
Ameríka er búin að setja inn-
sigli sitt á íslenzka æsku í
hugsunarhætti; hún er hætt
að hafa gaman af Ijóðum Jón-
asar Hailgrímssonar. hætt að
hafa ánægju af íslenzkum
söngvum, hætt að hafa gam-
an af íslenzkum skáldskap.
Ég álít að
þ e t t a sé
ísland og œsk- dauðamerki.
an sem kemur Þessi æska
á að erfa
landið — en það verður ekki
þessi .æska sem bjargar ís-
landi, heldur önnur æska —
æska sem kemur. Þessi æska
gefur sér vart tíma til að
hugsa. Þegar ég var ungling-
ur sátu ekki svo fjórir menn
saman að það væri ekki rætt
um dagleg rriál. í minni æsku
var rætt um Þorstein Erlings-
son, Einar Kvaran, Stefán frá
Hvítadal, Davíð svo nokkrir
séu nefndir. Og það voru held-
ur ekki svo fá kvöld þá er
unglingar töluðu um Sigurð
Grímsson, sem þá var upp-
rennandi skáld — áður en
hann sveik sjálfan sig, — að
maður ekki tali um meistara
Þórberg.
Þá voru heldur engin er-
lend áhrif til að trufla hugs-
anagang okkar. Æskan í dag
er ekki síður vel gerð frá nátt-
úrunnar hendi, það eru aðeins
kringumstæðurnar sem eru að
eyðileggja ágætan efnivið —
því aldrei hefur æskan ver-
ið glæsilegri. En hin skyndi-
lega velmegun er siglt hefur í
kjölfar óskapnaðarins og er-
lendrar hersetu á undanförnu
tímabili er að eyðileggja liana.
— Nýja bókin þín, Jarðnesk
Ijóð, er safn úr fyrri bókum
þínum?
— Úr Næturljóðum, sem var
æskuverk, birti ég i henni tvö
ijóð: kvæðið um Jónas Hall-
grímsson og annað sem heitir
Nótt. Á þessum árum kynntist
ég Karli ís-
feld, Haraldi
Enn er spurt Sigurðssyni,
um þœr Steini Stein-
arr og um-
gekkst þá mikið, og ég á þeim
einna mest að þakka að bók
mín: Vort daglega brauð, sem
kom út 1935, náði strax miki-
um vinsældum. Á þessum ár-
um þýddu Karl ísfeld og Har-
aldur Sigurðsson verk Axel
Munthe, söguna um San Mieh-
ele, og hafði ég mikla ánægju
af að fylgjast með því verki
þeirra, kom þar oft; þeir
bjúggU' þá hjá Jakobi Smára
á ÖldugÖtu 5. Á þessum árúm
gaf Steinn líka út: Rauður iog-
inn brann.
Sól og menn kom út 1948.
Egill Bjarnason gaf hana út
á forlagi Kristjáns Kristjáns-
sonar, sem siðan hefur séð um
útgáfu á bókum mínum: Vort
daglega brauð kom út i þriðju
útgáíu 1950 endurbætt og
stækkuð, en Brauð og vín
1957.. Þessar bækur seldust
allar á svipstundu og færði
Eg'ill það í tal við mig að ég
gæfi út úrval úr þessum bók-
um þar sem alitaf væri tölu-
verð eftirspurn eftir þeim, og
þess vegna er nú bókín Jarð-
nesk Ijóð komin út.
— Hver er afstaða þín til
skáldskapar?
— Skáldskapur er útfærsla
á sannlcikanUm — lífinu. Þeg-
ar skáklverk hættir að vera
sannleikur hættir það um leið
að vera skáldskapur. Það sem
mest háir ís-
lenzkum
Skáldskapur- skáldum er
inn og lífið að þau eru
ekki nógu
mikið úti í lífinu. í því sem
rís hæst í íslenzkri skáldsagna-
gerð hafa höfundarnir í flestum
tilfelium sögulegan bakgrunn.
og því menntaðri sem skáld-
sagnahöfundur er í sögu lands
og þjóðar því betra verk, því
meira ris í skáidskapnum —
samanber Virkisvetur Björns
Th. nú síðast.
Min skoðun er að til þess
að skáld geti skrifað nútíma-
skáldsögu þurfi það undir öll-
um kringumstæðum að lifa lífi
þess fólks sem er uppistaða
verksins sem það er að skrifa.
Og það væri ánægjulegt að fá
nútíma skáldsögu eftir hæfi-
leikamann, eins og Björn Th.
er auðsjáanlega.
Á skrifborðinu hjá Villa
liggur blaðabunki. Það er hand-
ritið að nýrri skáldsögu eftir
hann. Þetta er fyrsta bindið
af þremur fyrirhuguðum —
og síðari bindin að einhverju
leyti þegar skrifuð. Fyrsta
bindið mun koma út á þessu
ári.
— Og nú ertu sjálfur að
skrifa skáldsögu, Villi. Hvert
er efni hennar?
— Já, nú vinn ég að bók um
ævi mína og þeirra félaga
minna sem hafa orðið undir í
lífsbaráttunni. Þeirra sem fólk-
ið hefur snið-
Ekkert fólk gengið og
þekki ég sak- ekki álitið
lausara vera í húsum
hæfa. Þessi
bók er ekki skrifuð sem lista-
verk heldur er hún skrifuð
vegna þess að mér finnst að
þessi sannleikur eigi að koma
fyrir augu manna — sem að
vísu hafa haft sögufólkið mitt
fyrir augum, en aldrei vitað
hvað í því bjó, hvað hjarta
þess sló, heldur aðeins dæmt
það og hrakið. Þetta fólk hef-
ur réttvísi íslands haft mest
milli handanría, én ekkert fóik
þekki ég sakiausara né
hreinna.
Mér finnst ég ekki geta kvatt
þennan heim fyrr en ég hef
brugðið upp mynd af baráttu
þessa fólks fyrir aðeins því að
vera til — lifa. Takist þet.ta
er tilganginum náð og ég er'
sáttur við lífið.
en líf þitt reyndist sumum bált.
Ó, skáld! Þú sveikst! Og nú eft-
skeið þitt runnið.
Ö, skáld! þú gafst í dauðanui
vitið sjálft..
— Þú segist hafa fulllokið
fyrsta bindinu -r- og ætlar þú
nú að halda í striklotu áfram
við næstu bindi?
— Nei. ég hef i fórum mín-
um franska þýðingu af kvæði
mínu Pourqoui Pas? og ég
hef ætlað
SÚ ökuför mér að koma
því á fram-
færi í.Frakklandi og hafa góð-
ir íslendingar og Frakkar stutt
mig í því. Á næstunni ætla ég
því til Parisar.
— Og viltu ekki að lokum
segja eitthvað um skáldin og
afstöðu þeirra til samfélags-
ins?
— Já. . . Kunningi minn
sveik eitt sinn sjálfan sig og
alþýðuna. Ég skrifaði honum
þá bréf. | því bréfi er kvæðið
Ökuljóð, — það er svona:
Úr

gullnum þræði ljóðs var líf
þitt spunnið,
Þú ókst um heimsins lönd í
Ieit að auði,.
sem Iöngum spillir hjarta
manns.
Sú ökuför til áuðsins varð'
þinn dauði
— og aldrei varðst þú barn
þíns föðurlands.
Þú gleymdir hjartans óði og
allri gleði
og allan heiinsins munað fyrir
sórst.
Þú sazt í vagni hans sem völd-
um réðl
— en vissir aldrei sjálfur hvert
þú fórst.
Svo Iokast hurðin að þessu
húsi skáldsins að baki mér. Úti
í borginni fellur snjór — jóla-
snjór.
J. B.
IÞROTTI
Framh. af 9. síðu
þrjú fyrstu mörkin og hafa
forustuna I hálfleik, 4:2. I sið-
ari hálfleik harðnaði leikurinn
til mikilla muna, t.d. var Gunn-
laugi tvívegis vísað útaf. Það
er Hermann, sem eykur for-
skot ÍR upp í 5:2, en KR-ingar
skora þrisvar með stuttu milli-
bili af línu og eru leikar þá
jafnir, 5:5. Á 9 mín. síðari
hálfleiks skorar Þorgeir Þor-
geirsson fyrir ÍR með eld-
snöggu skoti gegnum vörn KR,
og aðeins örfáum sekúndum
fyrir leikslok jafnar Sigurður
fyrir KR. I framlengingunni
réðu lR-ingar lögum og lofum
j á vellinum, skoruðu 3 mörk
gegn engu KR-inganna. Sigr-
uðu ÍR-ingar því með 9 mörk-
um gegn 6. Langbeztur ÍR-ing-
anna var Gunnlaugur (Labbi)
Hjálmarsson, Hermann átti
einnig ágætan leik svo og
liðið í heild. I KR liðinu bar
mest á Reyni. I liðið vantaði
Karl Jóhannsson, og hafði það
að vonum veikjandi áhrif. í
heild sinni var KR liðið í dauf-
asta lagi.
Fram vann FH (b-lið)
auðveldlega
Fram reyndist auðvelt að
sigra b-lið FH. Leikurinn var
allur 'í daufasta lagi, enda
langt liðið á kvöld, áhorfendur
og leikmenn búnir að fá nóg
og enga leikgleði var að finna
hvorki í þessum leik né þeim
sem eftir fylgdu. Fram sigraði
án mikillar fyrirhafnar með
6:3.
FH (a-lið) „burstaði“
Þrótt 10:2.
Þróttarar léku nú í annað sinn
á þessu kvöldi, að þessu sinni
við Islandsmeistara FH. Leik-
urinn reyndist FH mönnum
létt viðfangsefni, enda sigruðu
þeir með 10 mörkum gegn 2.
FH hafði algjöra yfirburði í
leiknum, og er sigurinn verð-
skuldaður Þróttararnir virtust
mjög þreyttir og dasaðir eftir
fyrri leik sinn um kvöldið og
voru nú ekki svipur hjá sjón.
Ekki er auðvelt að dæma
R
um igetu FH eftir þennan leik,
til þess voru yfirburðirnir allt
of miklir.
]
Afturelding sigraði Val
Afturelding byrjaði vel skor-
aði sex mörk áður en Vals-
menn tóku við sér, en þá fóru
þeir smám saman að „saxa“
á fors'kotið, og nndir lokin var
leikurinn orðinn mjög ^jafn,
en Aftureldingu tókst að sigra
með 10:9.
Dómarar kvöldsins dæmdu
ágætlega.
Framkvæmd mótsins hefði
mátt vera betri. Oft liðu
nokkrar mínútur milli leikja, en
'um það munar þegar jafn
margir leikir eru leiknir og
iþetta kvöld. ,,Prógrammið“
(tæpar 4 klukkustundir) er
einnig nokkuð strangt, bæði
fvrir keppendur og ekki sízt
fyrir áhorfendur.
* — b i p —i
Heimilisdag-
bókin
íæst í næstu
bókabúð.
Útgefandi.
Síminn er
12 - 4 - 91.
Srníða húsgögn og >
eldliúsinnrc»ttingar. I
12 - 4 - 91.
Guðmundur ðfaisson.
Auglýsið í
Þjéðviljanum ;