Þjóðviljinn - 07.10.1960, Qupperneq 7

Föstudagiir 7. október 1960 — ÞJÓÐVILJINN — (7

-r- v ■ ■:
kafa. verið svefnleysi seirí
bagaði hann mestalla ævina,
II
að varð að vitahring; 'ótta við j
að geta eljki sofnað sem haml.fij
aði svefni, aridvölcurríar mögn-V
uðu óttaim. 'Karín vera að.
vera
hann , hafi verið misvitur
heilsugæzlumaður. En ekki;
þyrmdi yfir fyrr en fyrir tæp-’’
um tveimur árum og þá að,
því marki að illt er til þess
að vita að svo mikið skuli
geta kostað að losna við það
sem engum er sjálfrátt að <
hljóta.;: en það' er sjálft lífið. f
Ég éfasit ek'ki um að 'hann'
ihafi verið harður meðan hann
var. í fullu fjöri, það sagði
hann sjálfur, en kennir hver;
þá.er kemur að hjartanu. Það
var hirí' mjög algenga 'krans-
æðastífla, sem reið honum að
fullu, að viðbættri sykursýki.
Og þegar vagnimi er kom-
inn á leiðarenda og hefur
beygt -út - af brautinni, hvert
liggur .leiðin úr því? Er hald-;
ið áfram í nýjum vagni ?
Karl ísfeld var fæddur á
Sandi !í Aðaldal 8. nóv. 1906.
Foreldrar hans voru Áslaug
Friðjónsdóttir, bónda á Sandi,
og Niels LiIIiendahl kaup-
maður á Akurevri. Þrír syn-
ir lifa hann: Einar, Birgir og
Sigurður, og eru þeir sér um
móður. Móðir hans er á lífi,
háöldruð. M. E.

tt*i
sér athygli
Þegar líða tekur á síðara
hluta ævinnar, fer mönnum
stundum svo, að þeir undr-
ast, þegar einhverjir falla í
valinn, sem endur fyrir löngu
lögðú af stað sem samferða-
menn út í lífið. 1 helfregn
forpra vina birtist okkur fall-
valtleiki alls sem er, sú stað-
reynd sem margur kynni
helzt að vilja þoka til hliðar,
þegar farið er að halla ur.d-
an fæti og horft er fram á
fá og óviss ógengin ár.
Einhvem veginnn fór mér
á þessa leið fyrir fáum dögum,
þegar mér barst andlátsfregn
fornvinar míns Karls ísfelds
rithöfundar og blaðamanns,
og vissi ég þó, að hann var
mjög þrotinn að heilsu h:n
síðari árin. Við fráfall hans
rifjuðust upp fyrir mér fjöl-
margar minningar löngu- lið-
inna ára, sem tíminn og
gleymskan var tekin að slá
á fölva.
Fyrir hálfum fjórða tug
ára bar fundum okkar saman
fyrst norður á Akureyri. Við
áttum báðh’ sæti í sama bekk.
Kannski áttum við það fyrst
og fremst sameiginlegt að
vera ,,vondir skólaþegnar",
dálítið hirðulausir um hefð-
bundið nám og með takmark-
aða trú á forsjá og fræðum
skólans, enda lítt bandvanir
í þá daga. Lífið er fagurt og
freistandi í augum unglinga
fyrir innan tvítugt, og fram-
undan blasir við óravíðátta
langrar ævi. Það gat ekki verið
ne;n höfuðsynd að slaka dá-
lítið á klónni öðru hvoru og
hverfa að hugstæðari við-
fangsefnum eða vagga sér
stund og stund í sætleika að-
gerðarleysisins. En verulega
náin kynni tókust ekki með
okkur að þessu sinni.
Það var ekki fyrr en nokkr-
um árum síðar, að leiðir okk-
ar lágu aftur saman og að
þessu sinni hér í Reykjavík.
Við vorum eambýlismenn í
Framhald á 10. síðu
' Tugir ríkisleiðtoga hafa
sótt Allsherjarþing SÞ og
látið til sín heyra í umræð-
um, en þar að auki hafa þeir
ræðzt við fáir saman eða
tveir og tveir. Mesta athygli
vekja tveir fundir þeirra for-
sætisráðherranna Krústjoffs
og Macmillans, og er litið
svo á að þeir séu að undir-
búa fund æðstu manna á
næsta ári, þegar nýr forseti
hefur tekið við í Bandaríkj-
unum. Myndin var tekin í
fyrra skiptið sem forsætis-
ráðherrarnir ræddust við eins-
lega í New York.
STEFÁN JÓNSSON:
Stétt sérmenntaðra barna-
kennara reis á legg að vit-
urra manna ráði í timburhúsi
við Laufásveg fyrir hálfri
öld. Þeirri stétt munu nú
misvitrir menn þurfa að veita
nábjargirnar í nýju steinhúsi
við Stakkahlíð. Hún hefur
þegar tekið fyrstu andvörpin.
Fræðslumálastjóri lét hafa
það eftir sér í blaðaviðtali í
sumar, að skortur sérmennt-
aðra barnakennara stafaði af
þröngu og lélegu húsnæði
Kennaraskóla íslands.
Fræðslumálastjórinn er sjálf-
ur úr bamakennarastétt kom-
inn og það er almennt álit
innan stéttarinnar, að engan
eigi hún betri vin og víst er
um það, að gagnvart hverjum
einstökum innan stéttarinnar
er ekki hægt að hugsa sér
elskulegri yfirmann. En orð
hans um að kennaraskortur-
inn stafi af lélegu húsnæði
skólans hljóta að vera sögð til
að breiða yfir eitthvað, sem
ekki þótti viðkunnanlegt að
segja. Þó að húsrými skólans
hafi verið þröngt og lélegt,
hefur það reynzt svo rúmt, að
erfítt hefur verið að fylla
það á undanförnum árum.
Vegna daufrar aðsóknar hef-
ur hvað eftir annað orðið að
slaka á kröfum um inntöku-
skilyrði til að örva aðsókn-
ina. Hvað sem það sannar,
sannar það ekki, að skólinn
hafi ekki getað veitt viðtöku
því fólki, sem hafði áhuga á
að verða bamakennarar. Þar
við bætist svo hitt, að stórir
hópar fólks, sem lýkur kenn-
araprófi, leggur stund á
kennslu aðeins fáein ár, en
hverfur svo að öðrum störf-
um og enn aðrir leggja al-
drei stund á kennslu, þó að
þeir hafi réttindi til. Sann-
AÐ DEYJA
leikurinn er sá, að í hverja
einustu barnakennarastöðu á
landinu er til fólk með rétt-
indum og töluvert meira en
það. Þó að undarlegt sé, vilja
menn ekki vera barnakennar-
ar, þegar á skal herða. Þeir
virðast t.d. heldur vilja vera
fræðslumálastjórar eða full-
trúar slíkra, forstjórar fata-
verzlana, talsmenn flugfélaga,
jafnvel bítast um bæjarstjóra-
stöður. Þannig mætti enda-
laust telja.
■ Menntamálaráðherrar okk-
ar hafa nú um nokkurra ára
skeið með aðstoð fræðslu-
málastjóra bætt úr kennara-
skortinum með því að ráða
til kennarastarfa fólk, sem
engin réttindi hefur í þeirri
grein. Síðasta ár voru 118
kennarar án réttinda við ís-
lenzka barnaskóla. Yfirmenn
fræðslumála munu telja sig
gera þetta í góðu skyni og
vel má vera að svo sé, ef
nauðsyn er á að stéttin deyi.
Við, sem höfum haldið, að
hún mætti lifa, lítum á þetta
sem eitthvert versta óþokka-
bragð, sem framkvæmt verð-
ur gegn sérmenntaðri barna-
kennarastétt og mun hún eina
sérmenntaða stéttin, sem yfir-
völdin leyfa sér slíkan fanta-
skap við. Þetta bætir ekki úr
kennaraskortinum. Það við-
heldur honum um ófyrirsjáan-
lega framtíð. Jafnvel þó að
með þessu takist að drepa
af sér stétt sérmemvtaðra
kennara, (því að hvers vegria
ættu menn að kosta sig til
náms, þegar það veitir ekk-
ert í staðinn?) þá dugir það
ekki til. Kennaraskorturinn
myndi halda áfram svo lengi
sem það er ekki gert, sem
verður að gera. Sem sé að
gera kennslustörf eftirsóknar-
verð.
Það skal fúslega játað, að
margt það fólk, sem tekur
að sér að kenna börnum án
þess að hafa lokið tilskildu
kennaraprófi kann að vera
ágætlega starfi sínu vaxið og
hafa í almennum greinum
engu minni menntun en kenn-
arar með réttindum, sumt
jafnvel meiri menntun, en að
horfa til þess er að horfa í
öfuga átt. Um flest það fólk,
sem svo er vel á vegi statt,
á það við, að það ætlar ekki
að gera kennslu að ævistarfi,
heldur grípur það þar inn
við hentugt tækifæri í það og
það skiptið.
Það segir sig sjálft að hægt
mun vera að finna einlivern
þann barnakennara, sem rétt-
indi hefur, en er lakari starfs-
maður en einhver réttinda-
laus, lærðan trésmið, sem
ekki kann meira til sinnar
iðju og er ver til hennar fall-
inn en einhver tiltekinn, sem
ekki hefur lært, búfræðing,
sem stendur ómenntuðum
bór.da langt að baki, og svo
mætti lengi telja um hverja
einustu atvinnustétt. En svo
undarlegt er þetta eigi að síð-
ur, að það er eins og allar
þjóðir heims keppi að því að
eignast sérmenntað fólk í
hverri starfsgrein. Jafnvel
það fólk, sem ekki á þó ann-
að að gera en sjá um upp-
fræðslu og að allmiklu leyti
'■É&mg-m
■ - %
l-.r 'jk NÍJ.' ■’Sr '
lL J i É ,r" I
uppeldi nýrrar kynslcðar vilja.
þær reyna að sérmennta £
þeim fræðum eftir þvi semi
föng eru til í hverju landh
Jafnvel þó að starfið sé ekki
þýðingarmeira en þetta, virð-
ist að því stefnt, að þeiiv
sem taka það að sér, skuli
hafa til þess þá beztu sér-
menntun, sem hægt hefur
verið að veita, engu síður eni
talið er nauðsynlegt að þeir
hafi sérmenntun og sérrétt-
indi, sem klippa hár manna,
gera við klukkur þeirra og
skó, kynbæta búfé, temja
hesta, gelda fola og meta
kjöt.
Réttindalaust fólk í kenn-
arastarfi getur, svo sem áð-
ur er sagt, verið prýðilega
starfi sínu vaxið, en það er
það bara ekki allt. Mér ligg-
ur við að segja, sem betur
fer. Otskýri það þó ekki,
Margur hlýtur að vera þar sá,
sem ekki átti margra góðra
kosta völ. Það, að taka að sér
slik störf, vita sig enga kunn-
áttu hafa til þeirra, enga
skólagöngu að baki, vita sig:
gera þetta í óþökk þeirrs
sem aflað hafa sér réttinda
með ærnum kcstnði, vinna
gegn hagsmunum þeirra og:
gera þeim erf'ðara fyrir um
bætt kjör, gera þetta allt fyi~
ir smánarpeninga, það ber
ekki vott um andlega glæsi-
mennsku.
Stétt íslenzkra barnakenn-
ara er að vísu enn á lífi, en
verði öllum kröfum henna.
um bætta lífsafkomu synjaö.
en stöðugt fjölgað réttinda-
lausu fólki við kennarastörf,
þá er hlutverki hennar lok-
ið sem stéttar. Hún getur þá
tekið síðasta andvarpið ef
hún vill. Það er misskilningui'
að ekki sé hægt að deyja,
þegar maður ætlar sér.
Kannski verður manns sakn-
að, því að enginn veit, hvað
átt hefur fyrr en misst hefur.
Góð huggun það, og sumir
eiga heldur ekki aðra. En
hvað skal þá. með nýtt kenn-
araskólahús?

Fyrsta qrein