Þjóðviljinn - 06.12.1960, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 6. desember 1960 — ÞJÓÐVILJINN —(7
I dag er Helga Rafnsdóttir
sextug. Það mundi vera mik-
ið' skarð í söguritun verka-
1 ýðshreyfingarinnar á íslandi,
ef þætti hennar yrði ekki ein-
'hvemt.'ma gerð þau skil, sem
hann verðskuldar. Frá því um
miðjan þriðja tug þessarar
aldar cg a!lt þar til hún flutt-
ist með manni sínum, ísleifi
Högnasyni, til Reykjavíkur
var 'hún tvímæialaust fremsta
forustukona sósíaliskrar hreyf-
ingar í Vestmannaeyjum og
heimili þeirra hjóna miðstöð
hreyfingarinnar. Það var á
þeim árum, sem hinn trausti
kjarni verkalýðshreyfingar-
innar i Eyjum varð til og
fékk eldskírn sína. Enn i dag
standa samtökin í Vestmanna-
eyjum á þeim grunni, sem þá
var lagður.
Helga var einn helzti hvata-
maður að stofnun fyrsta
verkakvennafélagsins í Eyj-
um, sem nefndist ,,Hvöt“.
Síðar varð liún ein aðalfor-
ustukonan í verkakvennadeild
verkamannaféi. ,,Drífanda“
og i „Verkakvennafélagi Vest-
mannaeyja“ frá stofnun þess-
Hún átti allra manna ríkastan
þátt í því, að takast skyldi
að sameina aftur verkalýðsfé-
lögin í Vestmannaeyjum eftir
klofningstímabilið, sem hægri
menn Alþýöuflokksins stofn-
uðu til, og sýndi hún þá að
þrátt fyrir skaphita s;nn átti
hún til mikla lipurð og sveigj-
anleik, þegar hagsmunir
verkalýðsstcttarinnar kröfð-
til að knýja atvinnurekendur
til undanhalds.
. Þið hjónin sýnduð það þá,
og þið hafið alltaf sýnt það
síðan, að þið voruð vel til for-
ustu fallin, þið spöruðuð ekk-
ert til að rétta hlut lítilmagn-
ans.
Heimili ykkar var sannköll-
uð miðstöð fyrir starfsemina.
Það var álltaf ánægjulegt
að koma upp að Boisastöðum,
en þannig höfðu andstæðing-
arnir nefnt húsið í niðrunar-
skyni, en það missti algerlega
marks, vinir ykkar og félagar
tóku vel við þessu ágæta nafni
og notuðu æ síðan.
Að lokum sendi ég þér cg
fjölskyldu þinni, Helga. rhin,
mínar beztu kveðjur og árn-
aðaróskir í tilefni dagsins.
María Þórleifsdótíir.
tír sjóði góðra miiminga
Ilelga RafnsdóLtir.
Það fer ekki hjá þvi, að
maður, sem kominn er á efri
ár, hafi kynnzt fjölda mörg-
um mönnum og vingazt við
hina beztu þeirra. Á þeim
rúmum fjórum áratugum, sem
liðnir eru frá því að ég gerð-
ist félagi í verkalýðshreyfing-
unni, hef ég eignazt marga
góða vini. Flestir hinna elztu
þeirra eru tengd'r fyrstu ár-
unum eftir að vinstri armur-
inn í Alþýðuflokknum hóf
'baráttu sína fyrir ákveðnu
stefnumarki, lausu við öll
hrossakaup og hentistefnu.
Fyrsti áratugurinn var að
mörgu leyti erfiður vegna
þekkingarleysis o.lmennings
og hleypidcma. Þá þótti það
guðsþakkarverk að ofsækja
brautryðjendurna og einkum
að klerkdómur landsins gengi
þar fram fyrir skjöldu. Enn
gerist það í kirkjum landsins,
að k’erliar þjóni Mammoni í
Helga Raínsdóttir sextug
ust þess. Þetta er mikil saga
og má lesa nokkru nánar um
þá atburði í 'bók Jóns bróður
hennar „Vor í verum". Það var
hún, sem kvaddi sér hljóðs
og sagði þá setningu, sem er
í minnum höfð og reið bagga-
muninn um það, að verka-
kveanafélögin í Eýjum sam-
einuðust að nýju: „Við göng-
um að þessu tilboði um fund
í „Snót“ á morgun og upptöku
okkar 1 félagið." En svo var
mál með vexti, að hið litla
klofningsfélag „Snót“, sem
varia var þá meira en nafnið,
hafði hafnað öllum tilboðum
um sameiningu,' en bauð þó
að lokum hálfu öðru hundraði
kvenna í „Verkakvennafélagi
Vestmannaeyja" að sækja um
upptöku í trausti þess, að
svo fjarstæðukenndu boði yrði
hafnað.
Eftir að Helga fluttist til
Reykjavikur hefur luin verið
ein atliafnamesta forastukon-
an í kvennasamtökum sósíal-
ista og gegnt fjölmörgum
trúixaðarstörfum. Þeirrar
starfsemi verður væntanlega
einhvers getíð í dag af sam-
starfskonum hennar, sem
gerst þekkja tíl.
Helga er meðal hinna beztu
fulltrúa þess tímábils sósial-
ismans á Islandi, þegar hug-
sjónaeldurinn brann heitast,
þeirrar kynslóðar, sem jafnan
var reiðubúin að leggja allt
i sölurnar fyrir þann mál-
stað, er hún taldi heilagan.
Hafi hún þökk fyrir hið
liðna. Og megi henni endast
aldur og starfskraftar til
þess að láta flokk sinn og
hugsjón enn um langa hrið
njóta góðs af hæfileikum sín-
um og dugnaði, Það er bezta
hamingjuóskin, sem ég get
sent henni í dag.
Brynjólfur Bjarnason.
Á þessum heiðursdegi þín-
um árnar Kvenfélag sósíal-
ista þér allra heilla og þakk-
ar þér margra ára forustu,
það þakkar þér umhyggjuna
alla og þrotlaus störf.
Öll störf þín stór sem smá
hafa borið með sér lyndis-
einkun þína sem fléttuð er

Helga Rafnsdóttir verð-
ur fjarvcrandi úr bænum
í dag á sextugsafmæli
sínu.
<5:—— ------:—:---------1—:
úr fórnfýsi, drenglyndi, dugn-
aði og hreinskilni. Þegar þess-
ir þættir eru fléttaoir saman
verður úr sá vaður sem hverj-
um einum er óhætt að síga í
fram yfir klettaklungur liins
steinrunna afturhalds, cg það
er einmitt svo að þú Helga
hefur und:ð líf þitt allt sterk-
um böndum vitundar þinnar
við hugsjón sósíalismans.
Trú þín á réttmæti og sig-
ur sósíalismans, sem sett hef-
ur verið fram af hreinskilifi
þinni og einurð hefur orðið
öðrum hvatning að vinna með
þér.
Dugnaður þinn og fórnfýsi
í störfum era þær vörður sem
þú hefur reist við veg þeirra
kvenna íslenzkra sem fara
vilja leiðir sósiaiismans.
Við samstarfskonur þínar
vonum að mega enn um lang-
an aldur njóta samfylgdar
þinnar.
Með félagskveðju.
Birna Lárasdóttir.
Ertu orðin sextug, kæra
vinkona? Það eru þá um
fjörutíu ár síðan við kynnt-
umst. Það var í Vestmanna-
eyjum. Þú varst fallega og
gáfaða stúlkan, sem ég laðað-
ist ósjálfrátt að.
Margar eru minningarnar
frá öllum þessum áram. Þá
var verkalýðshreyfingin eins
0g reifabarn, sem broddborg-
ararnir hefðu helzt viljað
bera út, og sannarlega var
margt gert til að kæfa lxana
í fæðingunni.
Manstu þegar ísieifur Högna-
son, bóndi þinn, var fyrst í
kjöri til Alþingis, móti íhalds-
frambjóðandanum? Á þing-
málafundunum, sem haldnir
voru, voru jafnvel gerð óp
að lionum, og þeim sem
fj'lgdu honum að málum.
Eða þegar þessi ungu
verkalýðsfélög gerðu kröfu
til kauphækkunar, en þá var
kaup verkafólks svo lélegt,
að það hafði rétt til hnífs og
skeiðar, ef það hafði stöðuga
vinnu ? Þá neituðu atvinnu-
rekendur að tala við samn-
inganefndirnar, sem sendar
höfðu verið til samninga.
Þegar málið var komið á
þetta stig, þurfti góða forustu
prédikunarstóli 0g noti kirkj-
ur sinar tíl árása á hin-
ar frumstæðustu kröfur al-
þýðu manna, svo að ekki sé
minnzt á launuð málgögn
hinna auðugu, Mcrgunblaðið
o. s. frv. Margir ungir menn
hrifust þá til fylgis við marx-
ismann, án þess þó að þekk-
ing þeirra á sósíalismanum
væri fullkomin. Það kom þá
1 okkar hlut, sem nokkra
höfðu reynsluna og þekking-
una, að fræða þessa merni og
segja þeim þann. alvarlega
sann’eika, að fylgi við sósíal-
ismann væri annað og meira
en að ganga unii’.r rauðum
fánum. Fylgi við sósalism-
ann þýddi þá ofsóknir, at-
vinnuleysi og jafnvel fange’s-
anír. Mörgiim manninum þótti
það ógóð framtíð og gafst
upp. Sumir seldu sál sína fyr-
ir aðgangseyri að kræsingum
auðstéttarinnar. Slíkt gerist
enn bann dag í dag, og er þó
undarlegra nú, þegar flokkur
a-þýðunnar, fiokkur sósíal-
ismans, er orðmn sterkur og
getur greitt árásir andstæð-
inganna í sömu mynt. Margir
ágætir félagar eru nú gengnir
fvrir ætternisstapann. Er
bÍRx-t í hugum ckkar h'nna
eldri vfir minningu þeirra. —
Eigi allfáir hinna góðu
gömlu félaga lifa enn og halda
trúnaði sínum við æskuhug-
sjónimar og allri hollustu. Þá
hefur elcki bugað grjótkast
andstæðinganna né hafa þeir
skelfzt lítinn kost þeirra, sem
borgaralegt þjóðfélag dæmir
til sltóggangs. I þe:rra hópi
eru mínir gömlu og' góðu fé-
lagar fyrstu brautryðjendaár-
anna, hjónin ísleifur Högua-
son og Helga Rafnsdóttii-.
Þegar ég kom fyrst
til Vestmannaeyja í erir./Þ
um verkalýðshreyfingarinnar,
sumarið 1922, þá með ták-
mörkuðu ferðafrelsi vegna
fangelsisdóms, var mér sagt
frá starfi Isleifs í þágu veikra
og ofsóttra samtalfa verka-
manna. ísleifur var þá allt í
senn, kaupfélagsstjóri lítils
félags og bjargvættur verka-
lýðsfélagsins, ráðunautur þess
og ar.dlegur forystumaður.
Aftur kom ég til Eyja 1926 í
sv:puðum erindum cg dvaldist
þá lengi þar. Þá kynntist ég
þeim hjónum báðum og voru
þau komin í þá víglínu, sem
harðast var barizt. Samhent
voru þau og mátti ekki á milli
sjá, hvort þeirra, þessara
ungu og glæsilegu hjóna,
stæði framar í baráttunni.
iHeimili þeirra í Eyjum var
að ýmsu leyti samskonar
heinrli og heimili foreldra
miuna „á Vesturgötunni“. Þar
hittust þeir menn, sem fram-
arlega stóðu í verkalýðsbar-
áttunni og ræddu þau málin,
sem mestu máli skiptu. Sum-
ir þessara góðu félaga era nú
horfnir eins og þeir Brvngeir
Torfason og Ingibergur Hann-
esson,r* Victor Jacobson og
Guðlaugur Hannesson. Þarna
kom saman gott fólk í skjóli
þeirra Helgu og ísleifs og
naut e'dmóðs þe'rra og þekk-
ingar. Nú er hún Helga orðin
sextug og allmörg ár liðin
síðan sátu hjá þeim aldraðir
cg unarir brautryðjendur, og
nutu vináttu þeirra hióna og
hvatmngar. Samt er hún
He'"a Rafns ung og fögur
stúika í mínum augum —
sama unga hetjan, sem aldrei
lat'-i mann sinn.
Af tmkk'æti fvrir alit hið
góða. sem liðið er, og í tránni
á framhald þe'rrar baráttu,
sendi ég hjartanlegar kveðj-
ur mínar gömlu og góðu félög-
unum. Helgu og ís'eifi. Rörn-
um beirra og öðram é■-'vinum
sendi é<r einmg kvoðúir mín-
ar. Moei íslenzkur verka'vður
enn um óraiangan t'm.n nióta
e'dmóðs og hollustu Helgu
Rafnsdóttur.
Hendirik Ottósson.
í grein Guðmundar Böðvars-
'sonar síðastliðinn laugardag um
ritverk Kristleifs frá Stóra-
Kroppi, urðu þessar prentvillur
í þrið.ia dálki greinarinnar:
„sögum af blýju og gofugum
skilningi“ í staðinn fyrir „sögð-
um af hlýju og göfugum skiln-
ingi“, og síðan endurtekin sayna
prentvillan í sömu setningu, þ,
e.a.s.: sögum í stað sixgðum.