Þjóðviljinn - 05.02.1961, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 05.02.1961, Blaðsíða 7
n hmiuivœöu iððf ■trMfoi J’ %uSfíbvnanB )■ — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagtir 5. febrúar 1961 pi^^^íBsÍKSMMSíæiEBi HH Sunnudagur 5. Útgefandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurlnn. - Hitstjórar: Magnús KJartansson (áb.). Magnús Torfi Ólafsson, Sig- urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón BJarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magrússon. — Ritstjórn. afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Síml 17-500 (5 línur). - Askriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00. Prentsmiðja Þjóðviljans. i .•.«.v.yXv:- '.v.-.v/.v.'.'. Baiidalag ofbeldis og hræsni, arðráns og kúgunar Á byrgðarmenn herstöðva á íslandi og dýrkendur Atlanzhafsbandalagsins hafa verið dálítið feimn- ÍÉE3 'ir vegna þess hve Santa Maria-málið hefur beint at xr: hygli heimsins að fasistastjórn Salazars í Portugal. C~) En Portúgal er sem kunnugt er einn af hornsteinum þessa hernaðarbandalags, og fasistastjórnin í Lissa- ÍEp. bon er talin í þeim hópi prýðisvel hlutgeng að vernd tÍE þessháttar lýðræðis og frelsis, sem Attanzhafsbanda-* la lagið á að tákna. Hins vegar er lítið skrifað um það í íslenzk blöð hvernig hinn fasistiski einræðisherra í Portúgal fer að því að vernda vestrænt lýðræði og hugsjónir, mannhelgi og andlegt frelsi heima fyrir í Portúgal, enda gæti þá svo farið að einhverjir sann- jtj' trúaðir herstöðvasinnar og aðdáendur Atlanzhafs- ES bandalagsins tækju að. efast um hinn skráða tilgang ði þessa hernaðarbandalags. Með því að draga fjöður yfir fasista- og illræðisstjórn í þessu ríki Atlanzhafs- íiil bandalagsins er reynt að viðhalda skröksögunni um bandalag þetta sem verndara frelsis og iýðræðis. te' A ð vísu hafa margir fslendingar, sem létu óvandaða stjórnmáiamenn telja sér trú um að þessi væri f'p tilgangur Atlanzhafsbandalagsins, fengið hörð áföll og •'þ stór og hefnzt fyrir trúgirni sína. Sú var tíðin að Bjarni Benediktsson gerði sig að viðundri sem ís- íih lenzkur utanríkisráðherra og hélt því fram að önnur l'.'íi eins lýðræðisríki og þau er mynda Atlanzhafsbanda- Íííi lagið myndu aldrei hefja árásarstríð. Þá strax var ji'' honum bent á svo krasst dæmi, að Sameinuðu þjóð- imar hefðu nýskeð orðið að dæma eitt þessara ríkja, Holland, fyrir árásarstríð gegn Indónesíu. Og svo »y- hefur sjónarspilið haldið áfram. Ríki Atlanzhafs- m þandalagsins hafa hvert af öðru sýnt hvernig þau hugsa sér „vestrænt lýðræði“, „sjálfsákvörðunarrétt smáþjóða“, „vestrænt frelsi“, 0.,.uWuuu , vernd smáþjóða". ícíj Bandaríkin gerðu það. í Guatemala, Bretland í Malaja, í Kenya, Bretar og Frakkar í Egyptalandi, Frakkar í m Alsír, Belgir í Kongó. Varla mun til sá íslendingur að mti honum blandist hugur um að framkoma Atlanzhafs- eíjl bandalagsríkjanna gagnvart þjóðum þesara landa hefur jjíij miðast eingöngu við eiginhagsmuni, valdaaðstöðu, arð- IjgJ ránsaðstöðu. Stuðningurinn við hinar óþokkalegu blóð- íHít stokknu leppstjórnir Bandaríkjanna í Suður-Kóreu, Suð- öíj ur-Vietnam, Menderes tyrkneska, Franco á Spáni Sal- rm azar í Portúgal hafa verið eins og sýnikennsla öllum M*í r.t( þjoðum heims á haldleysi þeirra v.'gorða sem att hafa xss 8 ií að skreyta Atlanzhafsbandalagið og aðalíorvígismenn þess. i! iir .i*1 * tTTt ua sinum« isbbað við Eðvarð Sigorðsson um kosningsúrslitin í Dagsbrún Kosningaúrslitin í Dagsbrún um ^íðustu helgi; svarið sem Dagsbrúnarmenn veittu þar við hin- um hrokaíulla gikkshætti atvinnurekenda, var hvarvetna umræðueíni í síðustu viku. Úrslitin voru launþegum hvarvetna ó- blandið íagnaðareíni, en ullu hinsvegar nokkurri ógleði í ríkisstjórnarherbúðunum og sýndu a.m.k. hinum gætnari mönnum þar í sveit að íslandi mun seint verða stjórnað með hrokanum og hnútasvipunni einum saman. Hafi einhver liaLlið að hinn nýkjörni formaður i Dagsbrún hefði ekkert annað að gera en að flatmaga í formanns- stólnum og taka á rnóti heilla- óskum með sælubros á vör, þá er þar um misskilning að ræða. Frá morgni til kvölds síðustu viku var tíma hans skipt milli óhjákvæmilegra, aðkallandi starfa, svo það var ekki fyrr en á föstudagsmorg- un að loks kom að óráðstaf- aðri stund og hægt var að plaga hann með spurningum. — Segðu mér, Eðvarð, komu úrslitin þér á óvænt eða áttirðu von á þeim svona? — Að nokkru leyti voru þau óvænt, svarar Eðvarð. Að vísu vorum við vissir um að A-listinn myndi fá hærri at- kæðatölu en áður, en ég átti persónulega ekki von á að hún yrði svona há. — Hvað veldur þiessari aukningu ? — Hún byggist fyrst. og fremst á því að kosninga- þátttakan var mun meiri nú en verið hefur. Nú kusu 250 fleiri félagsmenn en í janúar í fyrra og A-listinn fær nær alla þá aukningu. Áhugi manna fyrir kosningunum kom berlega í ljós strax, því að alveg frá því þær hófust á Iaugardag og fram á kvöld var látlaus straumur og biö- raðir við kjördeildir, og áber- andi var live margir félags- menn komu beint af vinnu- stöðvunum til að kjósa á laug- ardaginn. Á laugardaginn komu á þriðja hundrað fleiri en á laugardaginn í fyrra, g íslendingar hafa sjólfir fengið sérstaka kennslu- stund í ,,hugsjónum“ Atlanzhafsbandalagsins: Hemaðarárás bandalagsríkisins Bretlands inn í land- helgi íslands og kúguartilraunir þess og annarra ríkja Atlanzhafsbandalgafins í Indhelsismálinu- Þó aðrar þjóðir hafi verið enn grálegar leiknar af hernaðar- £|’m bandalagi þessu, kemur einnig fram í framferðinu gagnvart íslendingum eðli Atlanzhafsbandalagsins: JgJ Grímulaust, nakið, siðlaust ofbeldi vopnavalds, skipu- ’uj lagt í þjónustu yfirgangs og arðráns. Enda mun flest- Iv um íslendingum nú orðið flökurt við þá tilhugsun að S ísland sé í hernaðarbandalagi við árásarríkið Bret- land. Meginþorri íslenzku þjóðarinnar yrði áreiðan- S lega þeirri stundu fegnastur að þeim skrípaleik yrði S hætt. aftur á mót.i var kösningin'á sunnuiiaginn svipuð og í fyrra. — Hvað veldur þessum aukna áhuga? — Það er ekki að efast um hvað veldur honum; verká- menn skildu vel að þessi kosning hlaut að verða einn liðurinn í kjarabaráltunni og menn höfðu fullan hug á að s-ýna að þeir stæðu á bak við ].'Br kröfur er þeir höfðu sett fram, og kosningarnar óhjá- kvæmilega hlutu að snúast um. — Hvað segir þú um allan kjaftháttinn og upphrópanir andstæðinganna ? — Málefnaleysi þessara manna er að verða meir óg meir áberandi og ekki hægt að segja að þeir hafi komið fram með nein jákvæð mál eða félagslégá gaghrýni á störfum stjórnarinnar í Dags- 'brún. Tvennt er áberandi í áróðri þeirra. Hinar sífelldu upp- hrópanir þeirra um að við- haft sé ofbeldi, falsanir og rangindi, sem bezt kom fram í málgögnum þeirra þar sem Dagsbrúnarstjórnin liefur þráfaldlega verið eökuð um að halda hundruðum andstæð- inga sinna utan félagsins og án réttinda. Þetta eru vitan- lega herfilegustu ósannindi enda reyndu þeir eklti í kosn- ingunum a.ð bemla á neina misfeílu né gerðu nokkra til- raun til að kæra eian einasta mann inn á kjörskrá, eins og þó hefði verið ij lófa lagið ef aðeins einn maður hefði ver- ið ofbekli beittur, hvað þá heldur hundruð mamia, eins og þessir menn vilja vera láta í blöðum sínum. Svo la.ngt gekk þessi áróð- ur að það var talin óhæfa að kjörskrá Dagsbrúnar skyldi vera í stafrófsröð (!!) en ekki e.ftir einhverju kosn- ingakerfi, einhverjum öðrum hugmyndum, — sem enginn veit víst- hvernig ætti að vera. Ég veit engin dæmi um kjör- skrá sem ekki er í stafrófs- röð. Auðvitað er kjörskrá Dags- brúnar, eins og allra félaga sem vanda ti'l kjörskrár sinn- ar, í stafrófsröð með félags- númeri, heimilisfangi og fæð- ingardegi og ári viðkomandi félagsmanns. —- Þetta sýnir hve langt er seilzt til áróð- ursefna. — En ekki taka nú Dags- brúnarmenn neitt mark á 'þessum kjafthætti? — Nei, þessari upphróp- anaherferð um falsanir er ekki beitt gegn Dagsbrún einni heldur ölium félögum undir vinstri forustu. Þetta hefur aðallega tvenn- an tilgang. I fvrsta lagi þann, að stjórnarflokkunum og ekki sízt Morgunblaðinu er það mikil nauðsyn að geta komið þvi inn hjá almenningi að fylgisleysi þeirra í þessum fé- lögum stafi af annarri ástæðú, þeir eigi þar nóg fylgi en þessir voðalegu „kommúnistar“ komi í veg fyrir að það komi í ljós. Þessar upphrópanir þeirra eru til að skýla nekt sinni í augum almennings — og þi fyrst og fremst í aug- um Jieirra sem standa utan félaganna, sem koslð er í. Táknrænt er að skjólstæð- ingar Jæssara flokka og blaða, forsvarsmenn B—listans í Dagsbrún, Jón Hjáimarssjon Eðvarð Signrðsson; og Jóhann Sigurðsson, voru sjálfir nppvMr að því á sJ. hausti 5 Alþýðusambands- kosningunnm, að leggja fram falsaði undirskriftalista, eins og alþjóð var þá gert heyrum- kunnugt, í öðru lagi, og kannski ekki veigamin.nst þá hefur þetta þann tilgeng a.ð sverta verka- lýðssamtöMn í heild í auguiM' almenn'ngs t'! þe®s að undir- búa jarðveglnn fvrir beina of- beldisíhlutun um innri mál fé- laganna. Við vitum að atvinnurek- endur, hverra sverð og sltjöld- ur Sjálfstæðisfloklíurinn er, hafa oftsiimis á undanförnum árum, efcki sízt. nú upp á síð- kastið, gert háværar kröfur um að a.tliafiiafrelsi verkalýðs- samtakanna yrði stórlega skert, og þá alveg sérstak- lega frelsi heirra til að ge‘:a beitt ssmtökum sínum til að geta komið fram réttlátum kjarabótum. febrúar 1961 — ÞJÓÐVILJINN — (7 '■■■ 'I . /XILJ’• — Já, hvað er af kjaramál- unum að segja? — Það er búið að kynna kröfur Da’gsbrúnar og anþ- arra verkalýðsfélpga s|o óþarft ætti að vera að rifja þær upp, og kosningaúrslitin sýna, það sem allir hefðu raunar getað sagt sér fyrir- fram, að það er mikil nauð- syn og ákveðinn. vilji verka- manna að fá lagfæringu á kjörum sínum. Þetta á að sjálfsögðu við um alla verka- menn og fer ekkert eftir pclitískum skoðunum. — En hvað er að frétta af samningaviðræðunum ? — Enn hafa ekki neinar samningaviðræður farið fram, aðeins einn fundur verið hald- inn, en við vcnumst að sjálf- sögðu eft'r því að vera boð- aðir til áframhaldandi funda. —■ Iívað veldur liinum hrokafulla gikkshætti at- vinnurekenda í svörum undan- farið ? — Því er fjótsvarað. Það er tvennl. sem gefur þeim kjark til þess. Þeir skáka r skjó’i ríkisstjórnarinnar og" stefnu hennar, en stefna r'k- isstjórnarinrar byggist á kjaraskerðingu sem þegar er komin fram og sífelít, auk- inni skerðingu sein hlýtur að koma fram í því að vcrðlag getur lrekkað óhindrað, og ger'r það, en liaupinu á að halda föstu. Hver heilvita maður hlýtur að siá að svona et jómar- dæmd og getur þar af leið- andi okki orðið neitt skjól fvrTr atvinnurekendur. I öðru lagi treystu atvinnu- rekendur því að eiga nægi- lova, rrorga menn innan verká I vð.sh reyf inga rinnar ptáifrar til að torvelda bar- áttu fólaganna. Dagsbrúnar- Framhald á 10. síðu. Kíroff.stræti í Bakú. Bakú er komið af bat-kúbe, sem þýðir Vindabæli, og er það réttnefni, því hér er rok 240 daga ársins. Bakú er höfuðborg Azerbadsjan og fjórða stærsta borg Sovctríkj- anna, — heilsaði ekki alls fyrir löngu uppá milljónasta íbúa sinn. Borgin stendur á skaganum Apséron, sem er mjög eyðilegur og gróðurlaus, því hér rignir hérumbil al- drei. Aftur á móti fær borg- in meir en nóg af sólskini. Eini skógurinn um þessar slóðlr er skógur olíuturna. Þeir standa um mikinn hluta þessa sólbrennda skaga cg langt útí sjó sumstaðar. I Bakú eins og í öðrum austurlandaborgum mætast tvennir tímar og margar þjcðir. I nýjum borgarhverf- urn r.'sa allhá hús við breið- ar götur, þar sem planlað hefur verið trjám þrátt fyrir allan vatnsskort. Þetta eru þægileg og menningarleg hverfi, en án veru'egra til- þrifa í byggingarlist. Þó hef- ur hér verið reist barnaleik- hús og hafizt handa um kvik- myndahús, sem eru með því nýtízkulegasta sem ég hef séð í Scvétríkjunum. í miðborg- imri standa eldri stórhýsi, stjórnarbyggingar, l.eikhús, margt byggt í hálfþjóðlegum skrautstíl. Þar er lika það borgarhverfi sem skemmti- legast er fyrir túrista, en hvað lélegast til íbúðar : gamli bærinn — alausturlenzkt hverfi innan fornra múra frá fimmtándu eða sextándu öld. I gamla bænum eru gamlar perlur byggingarlistar lands- ins, — hallir isjirvansjeikanna, turnar bænahúsanna. Göturn- ar eru þröngar, krókóttar og mjög ævintýralegar. Þar eru mörg hrörleg hús, lítil með flötu þaki. Á hærri húsum eru miklar svalir meðfram allri framhliðinni, þar sitja menn óg anda að sér kvöld- sva’anum. Um þessar þröngu göíur hlaupa móeyg börn í mesta grardaleysi, því hér er várla pláss fyrir bifreiðar. Á tröppunum sitja skorpnar kerlingar og masa þindarlaust rétt eins og tíminn væri ekki til. Hér hleypur líka um óskiljanlegasti þjóðflokkur heimsins, sígaunar, með ber- fætta og dásamlega fallega krakka í eft.irdragi. Þar spás- sérar liópur vasklegra arm- enskra stráka, stórnefjaðra og yfirskeggjaðra. Og þarna gengur azerbadsjönsk stúlka með langar fléttur og létt eins og fugl, -— augabrýr hennar voru sem spenntur bogi, aug- un líkust. vlnskálum, nefið — indverskri hnetu og húðin — pappír frá Samarkand. Með öðrum orðum : hún er endur- borin kóngsdóttir, Perí- khanúm úr ævintýrinu um Kel-Gasan. En yfir þessu hverfi gnæf- ir Stúlkut.urninn, Giz galasi, tuttugu cg átta metra hár, reistur á tólftu öld. Turnar Azerbadsjans eiga sér flestir einhverja átakanlega þjóð- sögu. 1 þeim hafa jötnar og khanar geymt, góðar og fagr- ar stúlkur, sem sitja þar í myrkri og gráta í gullfat, þar til hetjan unga kemur og snarar þrjótunum svo hart til jarðar, að beinin stökkva um víða veröld og finnast. aldrei síðan. I Stúlkuturninum í Bakú geymir khaninn dóttur sína undurfr'ða, sem liann vildi taka sér til konu þvert ofan í lög Al'lha og manna. Og í örvæntin.gu sinni henti dóttirin sér ofan af turninum í hafið, — rétt áður en ungi maðurinn, sem hún elskaði, brytist upp og frelsaði hana. Þetta var mjög sorgleg saga. Giz galasi st.endur nú spottakorn uppi í landi, því hafið hefur minnkað síðan hann var reistur. Nú liggnr þar -fram hjá breið strand- gata með trjám til beggja handa. Þar er gott að spáss- éra á kvöldin og horfa. á segl- bátana á flóanum. unum vex hið hvíta gull — baðmullin, úr jörðu má fá járn, eir, olíiu og margt annað. íbúar landslns voru þó jafnan sárafátækir, ■— ófrjálsir og skattpúndir bændur. I lok nítj- ándu aldar hófst rnikil olíu- vinns’a á Apséronskaga. Þangað streymdu verkamenn af öllum þjóðernum Rússa- veUis og nissneskt og erlent fjármagn. Borgin ' Bakú óx risaskrefum, árið 1897 taldi hún 112 þúsund íbúa, árið 1905 206 þúsund. Þessi hraðvaxandi o’íubær var með verstu borgum í heimi. Hún var . skólalaus, sorpleiðslulaus, svctil vatns- laus, göturnar voru eitt svað þar sem saman blandaðist skólp, rusl, olíudreggjcyr, sót, — hér voru allt og allir skít- ugir, jafnvel hv'itar gæsir voru hér svartar. Læknirinn. Faiuberg komst að þeirri nið- urstöðu, að götur verka- mannahverfanna í Bakú væru bakieriuríkasta svæði jarðar- innar. Rithöfundurinn Gorkí kom liing-að og hefur lýst borginni á svofelldan hátt: Framhald á 10. síðu. Azerbadsjan auðugt land. fjallahéruðum er I vex sérstaklega frjósömum allt þiað sem menn vilja rækta, á slétt- fjórða grein S! jórnarráðshöllin í Bakú, byggð í hálfþjóðlegum skrautstíl. j

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.