Þjóðviljinn - 21.02.1961, Blaðsíða 7

/IIIIIIIIIIIllIIHIIiliUUIlIIIIIIHIIIIIIIIHlIiilllíIIllliLumimiiimimiiimimmimmmmmmmmimmmimmimmmmmimmmmí .immmmmmmmimimmimmmiimmmmmmimiiii
Þriðjudagur 21., febrúar 1861, — ÞJQÐVILJINN — (7
Tveir leikendur og ein
sviðsmynd, það er allt og
sumt og endist þó heilt kvöld;
slík verk hljóta að vera girni-
leg fáliðuðum og fátækum
leik'hÚHum. Gæti Þjóðleikhúsið
ekki' komið sér upp dálitlu
safni svipaðra sýninga og sett,
þær á svið með skömmum
fyrirvara þegar aðsókn bregzt
að stórbratnari, viðameiri og
nauðsynlegri viðfangsefnum?
Sagan gerist í New York
og greinir frá kunningsskap
ekipbrot og andstreymi,
bæði eru fráskilin, hún
að lögum, hann ekki.
Beizkum, kátbroslegum, og
ljúfsárum samvistum þeirra
er lýst í smáatriðum og nær-
myndum sem breytast án af-
láts: við kynnumst barnsleg-
um leik og heitri ást, gagn-
kvæmri afbrýðissemi cg tor-
tryggni, harkalegu og háværu
rifrildi og heilum og hálfum
sáttum; og um kynlíf og
lijónabönd ræða þau mikið og
Þ J Ó B L E I K H Ú S I Ð :
honum unz hann neyðist til
að flýja, en fær aldrei gleymt
lægingu sinni cg smán. Hún
er atvinnulaus dansmær með
engan frama í vændum, borin
og barnfædd í Gyðingahverfi
New Yorkborgar, falleg og
girnileg stúlka nokkuð gróf-
gerð í háttum og tali, en
hjartað úr skíru gulli — hún
er ein þeirra fávísu örlátu
meyja sem allt vilja gefa og
öllum hjálpa, en því miður
svó greiðvikin að hún á erfitt
EFTIR WILLIAM GIBSON
LEIKSTJÓRI: BALDVIN HALLDÓRSSON
og ástum manns og konu allt
frá fyrstu kynnum til hinnstu
kveðju níu mánuðum síðar.
Hann heitir Jerry Ryan, hún
Gitíel Mosca, mjög ólík og þó
skyld að vissu leyti — bæði
eru vonsvikin og einmana í
stálauðn hinnar miklu borgar,
ung að árum og þó komin af
æskuskeiði, bæði hafa beðið
opinskátt, ýmist í símann
eða á rúmstokknum. Hann er
lögmaður frá Omaha, Ne-
braska, greindur maður og
heiðvirður en hálfgerður
leiðindapoki, og hefur aldrei
getað staðið á eigin fótum,
heMur verið handbendi
tengdaföður síns og eiginkonu
hún rígheldur framhjá
með að neita nokkrum karl-
manni um blíðu sína, og
þeirrar gjafmildi hlýtur hún
sárlega að gjalda. Það er ekki
fyrr en í leikslok að henni
skilst að hún verði að spyrna
við fótum og ákveður að ger-
ast forsjálli og aðgætnari en
áður, taka nýja stefnu. Gittel
er skapslcr cg uppstökk þeg-
ar svo ber undir, en góð
stúlka og óspiilt og skírl’f
innst inni þrátt fyrir allt;
þau Jerry unnast hugástum,
en hversvegna h’jóta þá leið-
ir þeirra að skilja? Skáldið
veitir aldrei fullgiH svar vegna
þess að honum láist að lýsa
þriðja aðilanum í leiknum og
þeim sem hefur örlög elsk-
endanna í hendi sér, það er
hinni ósvífnu konu Jerry
vestur í Nebraska. Það er og
verður okkur talsverð ráð-
gáta hversvegna hann hverfur
heim til hennar að nýju,
þrátt fyrir alJar skýringar
hans og símtöl hennar og
skeyti.
„Tvö a saltinu“ er heiðar-
legt skáldverk ef svo mætti
Jón og Kristbjörg í hlutverkuin símim.
Kristbjörg Kjeld og Jcn Sigurbjörnsson.
að orði komast, en ekki veru-
lega dramatískt né stórt í
sniðum. William Gibson þekk-
ir fólk sitt út í æsar, maður
óljúgfróður, glöggsýnn og
hreinskilinn. Saga hans ber
ósvikinn blæ veruleikans,
brosleg og átakanleg í senn,
samtölin eðlileg cg oftlega
hnittin, vandamálin auðskilin
og öllum kunn að meira leyti
eða minna, en skapgerð og
eðli söguhetjanna nógu marg-
brotin til að halda huganum
föstum, úrslitin nógu vafasöm
til að vekja eftirvæntingu og
forvitni. En leikritið er nokkuð
langdregið að mínum dcmi,
enda mjög klifað á sömu hlut-
um, og þrálát veikindi stúlk-
unnar, magasár, blæðingar,
botnlangabclga og tann-
skemmdir bæta ekki úr skák.
S'minn kemur skáldinu að
góðu haldi, en svo óhóflega
oft er slegið á þráðinn að
einhver bandarískur gagn-
rýnandi lét þau orð falla að
Jeikritið væri eftir þá Willi-
am Gibson og — Alexander
Graham Bell.
Um sýninguna er það
skemmst. að segja hún er fal-
leg áferðar og með allmiklum
heimsbrag, sviðsetning, leikur,
ljcs og tjc’U í ágætu sam-
ræmi; hin tíðu hlé þyrfti að
stytta eins og framast er
unnt. Baldvin Halldórsscn
hefur næmt auga fyrir hrynj-
andi Jeiksins og sálarlífi
söguhetjanna, vakir yfir
hverju fótmáli þeirra og orði,
og svo traust er samstarf
hans og leiksndanna tveggja,
Kristbjargar KjeU og Jóns
Sigurbjörnssonar, að við ef-
umst ekki um raungi'di þess-
ara lýsmga. „Tvö á saltinu"
hefur verið kalJaður „alvar-
legur gamanleikur", enda
vega gaman og aivara salt. í
leiknum, en hér hal'ast metin;
kímnin og skopið njóta sín
ekki til hlrtar. Vera má að
hinum samA'ö'du og hæfu leik-
endum hæfi betur að túlka
Framh. á 10. siðu
1111111;i111!111i1111111!!I!11111E11111U11Sil11111111111111111111111i111111m111111111111111iS111111111! 1111S111!11111i|j11111111111!11111i11111111111111111111m11111 111111111111llllll1111IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllillliliilillilIIIllli1111lllilllfuIII
'eykjavíkur íyrir gamalt fólk?
voru reist stór sambýlishús
með fjölda slíkra íbúða, erj
nú er stefnan sú, að dreifa
þessum íbúðum og hafa þær
í húsum með venjulegum
fjölskylduíbúðum, enda fell-
ur sú tilhögun flestu gömlu
fólki betur 'i geð.
Á síðari árum hafa ýms-
ar borgir, hæði vestan hafs
og austan, skipulagt starf-
semi, sem miðar að því, að
gamalt fólk geti dvalizt í
heimahúsi í lengstu lög,
þurfi ekki að fara á hæli
fyrr en í fulla hnefana.
Þessu gámla fólki er látiii
í té fyrirgreiðsla og hjáln
eftir því sem þörf gerist
í hverju einstöku tilfellis og
má nefna sem dæmi útvegun
matvæla, fatakaup, ræstingu
og viðgerðir. Þær stöðvar
sem þessa aðstoð veita, ihafa
á að skina starfsliði, sem
hefur eftirlit með einstæðum
gamalmennum og veitir þeim
þá aðstoð, sem þau þarfn-
ast hverju siuni. Með þessu
móti er unnt að draga. á
langinn vistun gamalmenna
á stofranir, og er það þeim
flestum kærkomið, auk þess
sem það sparar þjóðfélaginu
mikið fé.
★
Það eru all-mörg ár s'ið-
an fulltr. Alþýðubandalags-
ins í bæjarstjóm Reykjavík-
ur fyrst vöktu máls á þess-
um velferðarmálum gamla
fólksins og minntu á, hvað
erlendis væri aðhafzt
í þessum e.fnum. Árið
1956 var þarmig flutt tillaga
um heimilisaðstoð við gamalt
fólk (home care) og m.a.
bent á fordæmi New York-
borgar og Kaupmannahafn-
ar. Þeirri tillögu vísaði meiri
hlutinn frá og þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir síðan,
hefur ekki tekizt að fá full-
trúa Sjálfstæðisflokksins til
að sinna málinu; Aftur og
aftur hafa þeir vísað því
frá, enda þótt fyrir liggi
ítarleg álitsgerð borgarlækn-
is um mikilvægi þess.
Á sömu leið fór um til-
lögu þess efnis, að viss hluti
þeirra íbúða, sem bærinn
byggir, yrði sérstaklega út-
búinn handa gömlu fólki og
tryggður því. Fulltrúar
Sjálfstæðisflo’kksins í bæjar-
stjcrn höfðu engan áhuga á
þeirri hugmynd og neyttu
strax meirihlutavalds síns
til þess að leggja tillöguna
í glatkistuna.
En fulltrúar Alþýðubanda-
lagsir/3 'í bæjarstjórn láta
seint bugast. Þeir þekkja
tregðu ílialdsaflanna. Hún
er seig, en lætur þó oftast
undan að lokum. H. 17 des.
s.l. fluttu Alþýðubandalags-
menn enn tillögu um vel-
ferðarmál gamals fólks í
Reykjavík. Tillagan er svo-
hljóðandi:
„'Bæjarstjómin viðurkenn-
ir nauðsyn þess, að sem
bezt sé búið að öldruðu
fólki í bærrom og að það
fái sem lengst notið sín í
heimahúsum. Fyrir því felur
hún borgarstjóra og bæjar-
ráði að láta þegar hefja
undirbúning skipulagðrar
starfsemi á vegum bæjarfé-
Iagsins öldruðu fólki til
verndar og liðsinnis í heil-
brigðislegu og félagslegu
tilliti. Sérstaka áherzlu leggur
bæjarstjórrm á eftirtalda
þætti þessarar starfsemi:
1. Húsnæðismál. Bygging
sérstakra 'íbúða við hæfi
gamals fól'ks verði fast-
ur liður í byggingar-
starfsemi bæjarfélagsins_
2. Heimilishjálp. Háft verði
eftirlit með einstæðum
gamalmennum og þeim
látin í té nauðsynleg
fyrirgreiðsla og aðstoð
á meðan fært þvkir að
þau dveljist í lieimahús-
um.
3. Virnumiðlun Leitast
verði við að greiða fvrir
möguleikum aldraðs
fólks til starfs á heimili
eða utan þess.
4. Heilsuvernd. ÖUu rosknu
fólki og gömlu verði
gefinn kostur á heilsu-
farslegu eftirliti í Heilsu-
verndarstöð Reykjavík-
ur
Bæjarstjórnin telur eðli-
legast, að heilsuverndarstö-
in verði miðstöð þessarar
starfsemi."
Tillagan fékkst ekki sam-
þy'kkt. Öll 10 atkvæði Sjálf-
stæcisflokksmarna lögðust á
eitt um að bægja henni frá.
Það mannúðarmál og þsð fé-
lasrslega stérmál, sem felJst í
tillögunni, virðist íhalds-
mönnum í bæ.jarstjórn ekki
aðeins framandi, heldur og
ógeðfellt eriia er það ein-
kenni stefnu þeirra að vfast
við nvmæJum. Þar við hætist
sá rótgróni ávani SiáUstæð-
isflokksmanna 'í bæiarstiórn
að vera fyrirfram á móti
sérhverju máli, sem minni
hlutinn flytur, hversu barft
sem það annars kann að
vera Valdsmenn eru títt
haid’n'r vanmetakennd sem
p'iar;n kemur fram í óttn við
að víðurkenna, að nnkkur
anrsr en þeir st^ifir jra t.i
haft rétt fvrir sér. Ávani
S‘>áifstæðisflokksmanr'n á ef
til ''riU rót sína að rekia. til
slíkrar vanmetakeimdar. A.G.

(
siuiMiiimiiiiimiiiiiiMimiiiiiiimiimiiiiiimiiMiiiiiHiiimiiiiiiiiuiiimiiiiiiiiimuiiimmmiiMiitmiiiiiiimiiii