Þjóðviljinn - 05.03.1961, Qupperneq 6

O ~-f~. 1>JÓÐ-VICLJINN; Sunniidtíguri '5. nwiz 1961 -------
iMðÐVIU INN |
ÚtKcfandi: Samelningarflokkur alþýðu — Sósíallstaflokkurinn. — =
Hitstjórar: Magnús Kjartansson íáb.), Magnús Torfi Ólafsson, Slg- =
urður Guðmundsson. — Fréttaritstjórar; ívar H. Jónsson, Jón ^rr?
BJarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn,
afgreiðsla, auglýsinear, prentsmiðja: Skólavörðustíg J9. — Sími --
17-500 (5 línur). - Askriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluv. kr. 3.00. =
Prentsm»5ja Þjóðviijans. =
8!lllll!lll!!IIU!!1lllll[!!!1ll!!ll1llllllli!1llll!l[illlllllllllll!llll!!1l!i:i!ll!11ll!IIESI1ll!!lltll11ll!l![IS!l!lll![!!ni!llH
Engin formleg viðurkenning |
’YJ'egna þess að ríkisstjórnin hefur lagt á það megin- =
áherzlu að með svikasamningnum í landhelgismál- §s
inu sé fengin ,,viðurkenning“ Bretlands á 12 mílna land- =
helginni, vakti það stórmikla athygli í útvarpsumræð- §§§
unum er Lúðvík Jósepsson sýndi fram á, að því fer m
E.ils fjarri að í þeim svikasamningi felist nokkur form- s|
leg viðurkenning Bretlands á 12 mílna landhelgi við
I Jand. iMá þó nærri geta að íslenzka ríkisstjórnin hef- §§§
ur reynt að fá slíkt ákvæði ótvírætt inn í samninginn. §§
En samningamenn Breta hafa neitað því, og íslenzku §§
ráðherrarnir orðið að láta sér nægja að Bretar lýstu
því einu yfir að þeir féllu frá mótmælum sínum gegn ||1
12 mílna landhelginni, sem er allt annað og miklu §H
minna en formleg viðurkenning.
T útvarpsræðu sinni kom Lúðvík með skýrt dæmi um |||
þennan mismun, einmitt úr sögu landhelgismálsins §||
cg einmitt úr viðskiptum íslendinga við ríkisstjórn §§
Lretlands. Þegar íslendingar stækkuðu landhelgina i H
Ijórar mílur 1952, ætluðu Bretar að þvinga íslendinga §§
í.l að falla frá þeirri stækkun. Þeir mótmæltu af öll- W
im kröftum, og þeir tóku að beita íslendinga ofbeldi, §§§
í það sinnið á viðskiptasviðinu. Bretar biðu algeran ó- I|j
sigur í því stríði, vegna þess að íslendingar gátu bætt =
sér uþp tap hins brezka markaðar með því að hefja W
Lin stórfelldu austurviðskipti, sem verið hafa ein styrk- §§|
asta stoð íslenzks sjávarútvegs og efnahagslífs þjóðar- §§
innar alla stund síðan. En vinstri stjórnin var varla H§
,‘etzt að völdum þegar Bretavinurinn Guðmundur í. §s§
Guðmundsson tók að sprella fyrir eigin reikning til {§!
að hjálpa vinum sínum úr klípunni. Og var þá birt yf- §|§
irlýsing um að Bretar féllu frá mótmælum sinum gegn |H
fjögurra mílna landhelgi íslendinga.
jC’n höfðu Bretar með þessu viðurkennt formlega fjög- §§
^ urra mílna landhelgina? íSamkvæmt áróðri ríkis- §H
stjómarinnar um svikasamninginn hefði svo átt a𠧧§
vera. En í greinargerð sjálfrar þingsályktunv.rtillög- |§!
unnar sem liggur fyrir Alþingi játar ríkisstjórnin a𠧧§
3retland hafi ekki enn þann dag í dag viðurkennt W
íormlega fjögurra mílna landhelgi við ísland, en þar ^
segir: „Með þessu samkomulagi fær ísland viðurkenn- §§§
íngu Breta á tólf mílna mörkunum og er auðsætt §§
hversu mikla þýðingu það hefur, ekki sízt þegar þess ^§
er gætt að til þessa hafa Bretar hvorki viðurkennt W
iormlega 4 mílna fiskveiðilögsöguna frá 1952 né 12 §§!
.raílna lögsöguna frá 1958“. En þetta er líka alkunn Ws
staðreynd frá árekstramálum eftir að tólf mílna land- =
helgin var sett. Enda þótt Bretar hafi opinberlega §§§§
íallið frá mótmælum um skeið varðandi fjögurra mílna {§§{
jandhelgina, hefur það hvað eftir annað komið fram §§§§
í sambandi við landhelgisbrot síðari ára að þeir við- jM
urkenna ekki nema þriggja mílna landhelgi við Island. §§§
Af þessu dæmi ætti öllum að vera ljóst, hvern skiln- W
ing Bretar sjálfir leggja í það orðalag að „falla frá §H
mótmælum“. Það þýðir að þeirra dómi sýnilega ein- jM
ungis að Bretar láta málið kyrrt liggja um stund, en |||
xeíja sig geta hvenær sem er hafið mótmæli á. nýjan m
ieik og þá sjálfsagt einnig mótmælaaðgerðir. Og þetta §^
er| það eina sem Bjarni Benediktsson, Guðmundur í. |j|
Gúðmundsson og .kumpánar hafa fengið rí'kisstjórn §§§
Bretlands til að setja í svikasamninginn. Og fyrir þetta §§
ætlast Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn til að
íslendingar sætti sig við uppgjöf í landhelgismálinu og §§!
réttindaafsal, og það enda þótt íslendingar hafi hrein- =
iega sigrað í baráttunni um tólf mílna landhelgina og =
Bretar hafi ekki einungis tapað málinu í vitund alls §j§
heims heldur bakað sér varanlegan álitshnekki með her- §§§
xerðunum á Islandsmið og kúgunartilraunum við Is- j||
lendinga. En til þessara svikasamninga hefur þjón- §§§
ustusemi valdamanna í stjórnarflokkunum við Atlanz- §§
hafsbandalagið og makk þeirra við brezka „vini‘ leitt, |H
og fyrir slíka afbrotaframkomu gagnvart þjóð sinni 1=
hafa þeir sannarlega unnið til þess fylgishruns Sjálf- §§
stæðisflokksins og Alþýðuflokksins, sem verða mun af- W
leiðing svikanna í landhelgismálinu, ■— s. =
Þýðing félaga í samfé-
laginu fer ekki ævinlega
eftir því hve mjög þau og
starfsemi þeirra er auglýst.
Þó nokkuö af fólki sem í
dag er á bezta aldri mun
eiga það starfsemi og bar-
áttu lítils félags að þakka
að það sálaðist ekki sem
börn úr kröm og kvöl. Hve
margt af þessu fólki skyldi
í dag hafa gleymt því að
félagið er til? — Einu
sinni þótti það manns-
bragur á íslandi að end-
urgjalda liðveizlu.
Þetta félag, Mœðrafélag-
ið, er enn starfandi, og
þrátt fyrir margauglýsta
velsæld okkar tíma eru
verkefni þess meiri en þaö
fær ráðið við. Það heldur
aldarfjórðungsafmæli sitt
hátíðlegt í kvöld 5. þ.m.
Einu sinni þekkti ég mann
sem hélt í einlægni aö
Mæðrafélagið væbi einhver
skemmtiklúbbur, einskonar
sérvizkufélag kvenna sem
orðnar væru mæður. Honum
er raunar nokku'r vorkunn
því þess mun hvergi getið í
skclabókum. Nú, þegar
Maeðrafélagið hefur starfað í
aldarfiórðung skulum við
því biðia fcirmann þess, Hall-
fríði Jónasdóttur, að segja
okkur örlítið um starfsemi'
þess.
— Hvenær var Mæðrafé-
lágið stofnað, Hallfríðuir?
— Það var stofnað 14.
febrúar 1936 — og vitanlega
í Þingholtsstræti 18 hjá Lauf-'
ey.iu Valdimarsdóttur. Stofn-
endur voru 47 konug. Á þess-
um fundi var kosin nefnd til
að semia tillögu að lögum
fvrir félaeið og voru kosnar:
iLaufev Vald:marsdcttir. Kat-
irín Pálsdóttir og Unnur
Skúladóttir. Á næsta fundi,
sem haldinn var í marz í
KR-húsinu við Tiömina. var
tillaga beit'rr um lög félags-7
ins samþvkkt.
— Og hver var svo tilgang-
x:<r félagsiro?
Aðalumræðuefni blaðanna
að undanförnu: Kongómálið,
og þó einkum morð Lúmúmba
og félaga ihams. Hammar-
skjöld er sá maður sem nú-
er verst talað um í Sovét-
ríkjunum, því hann er talinn
bera að verulegu leyti ábyrgð
á því sem gerzt hefur. Það
hafa verið haldnir mótmæla-
fund:r víða um landið til að
fordæma athæfi Tshombes og
Belgiumanna, og ræðumönn- .
um finnst einriig sjálfsagt, að <-
Hammarskjöld vevði látinn .
vikja úr sæti aðalritara Sam-
einuðu þióðanna. Undir svip-t'
uðum einkunnarorðum gengu,
erlenhr stúdentar, •— og þá
fyrst og fremst stúdentar frá ;
Afiíu og Afríku — ’i kröfu-
Igöngu til belgíska sendiráðs-;
ins hér í borg. Krústjoff sendiþ
Gizenga og ekkium hinna''
mvrtu samúðarkveð.iur. Sovét-"
stiómin gaf út yfirlýsingu,.
þess efnis, að hún teldi það
skvldu allra frelsisunnaudi \
J
þ.jéða eð veita stiórn Giz-
enga í Stanlevvhle allan þann>
stuðning er ibær mættu.
Af innlendum vettvangi er
það helzt tíðinda, að Krúst-
joff hefur verið á ferðalagi
um Úkraínu, Suður-Rússland
Efst: Katrín PiUsdóttir
í miðju: Laufey Valdimarsdóttir
Neðst: Ilallfríður Jónsdóttir
— Tildrög að stofnun fé-
lagsias voru þau að konur
er verið höfðu á hvíldarviku
og Kékasus. Þar hefur hann
rætt við ráðnmeon 1 héruðun-
um og framámenn í landbún-
aði um það ástand sem skap-
a,st hefur í matvælaframleiðsl-
unni og helztu leiðir til úr-
ibóta. Yfirle'tt er tónninn í
ræðum forsætisráðherrans
rniög biart.svnn. svnu bjart-
svnni en hefði mátt búast við
eftir bino hörðu gagnrýni
á inpiiarráðstefrai miðstjórnar
flbkksins
^ (rr>m^]l ro.riður
skriíar bréf
Sjúlgin heitir maður og er
nú kommn yf:r áttrætt. Hann
var aúbekktur stiórnmálamað-
ur i Rússlandi fvrir bylting-
una. Það var ba.nn sem tók
við afsögn Nikulásar keisara
annars í marz 1917. Hann var
ákveðinn keisarasimi, reyndi
að ^á hr'.y,r Níknlásar til að
taks. við rík'-nu. studdi s'iðan
bráðobironðasfiðrn Kerenskís.
S.iúMn tók síðpn virkan þátt
í barátbmni við bolsévika og
var einn rif skinnleggendum
hvítu h°ria.nua Eftir borgara-
stvriöirUnn fór hann í út-
legð nir starfoði mikið meðal
rússneskra útlaga erlendis.
Mæðrastyrksnefndar á Laug-
arvatni komu saman og rifj-
uðu upp minningar frá dvöl-
inni þar og ræddu , þá um
bág kjör og réttindaleysi
ekkna og fráskilinna kvenna.
í lögum félagsins segir svo
um tilgang þess: „Tilgangur
félagsins er að beita sér fyr-
ir in erskonar réttar- og hags-
bctum fyrir mæoiir og böm
og aukinni menningu“.
Og á þriðja fundi félagsins,
sem haldinn var í apríl 1936,
ræddi félagið um nauðsyn
breytinga á framfærslulögun-
um og að ekkjur fengju fjár-
styrk til framfæirslu barna
sinna.
— Voru þá ekkjur réttlaus-
ar fram að þeim tima?
í desembdr 1935 voru sam-
þykkt framfærslulög. Fyrir
ítrekaðan áróður Mæðra-
styrksnefndair var settur í
þau kaflinsi um ekkjumeðlög.
1937 hætti hariu samt öllum
afsklptum af stjórnmálum og
bjó síðan í Júgóslavíu. I
stríðslok var hann fluttur til
Moskvu, dæmdur í fangelsi, en
síðan látinn laus. Hann býr
nú ásamt konu sinni í borg-
inni Vladimír.
í lok fyrra árs birti Sjúl-
gín í blaðinu Rússkoje slovo,
sem gefið er út 'í New York
„Opið bréf til rússneskra út-
laga“. Þar segir hann firá
ævi sinni og skoðunum sín-
um á Rússlandi 1 dag. Hann
bendir á það, að rússneska
þjóðin hafi tvívegis hafnað
hvitliðum: hún hafi ekki
stutt hvítu herina í borgara-
styrjöldinni 1918—1920, og
hún hafi útrýmt þeim útlaga-
herjum, sem slógust í för með
Hitler 'i lieimsstyrjöld'íiui síð-
ari. Og hann spyr hvort ekki
sé nóg komið, livort ekki sé
ráðlegt að láta það vera að
styðja Adenauer og hans líka
til glæfralegra áætlana um
að „frelsa" rússnesku þjóðina
einu siuni enn.
Sjúlerín segir frá þeim
brei’+iugum, sem o-rðið hafa
á ættiaud’" hr.u$. Hann skrif-
ar: „Hið gamla Rússland
líktist miklu úthafi, — eti upp
■mmiimmmiiiiuiimiimmiimiimiiiiiiumiHiiimiiniimiiimiiKiiiimmH