Þjóðviljinn - 05.03.1961, Qupperneq 7

Summdagur S; marz 1961 r^. ÞJÓÐVTL3TNN''’íI- (7' 1
Ekkjur áttu að serda um-
sóknir til lögreglustjóra, og
þeim átti að fylgja vottorð
tveggja valinkunnra manna,
um þörf ekkjunnar og ástæð-
Ur. En lögreglustjóri varð
s'iðan að senda umsóknirnar
til fram.færslunefndar, og
átti hún endanlega að ákveða
hvort ekkjan feugi styrkinn.
Ekknastyrki mátti svo inn-
heimta a.f heimirssveit ekkj-
unnar.
Þetta voru konur óánægðar
með, álitu þetta sveitastyrk
og mótmæítu því kröftuglega
og gengu á fund borgarstjóra
í hóp til að láta þann vilja
sinn í Ijós að ekknastyrkir
væru réttiír þeirra án íhiut-
unar framfærslunefndar. Er.da
tóku þær ekki við þessum
greiðslum fyilr eu þær fengu
styrkinn sem þeirra lögboðin
rétt.
— Sat lengi við það?
— Konumar mótmæltu
þessum skilningi bæjarstjcirn-
armeirihlutans og fóru nokk-
urskonar kröfugöngu á fund
borgarstjóra, oftar en einu
sinni, og kröfðust réttar
síns. Þær neituðu að taka við
meðlögunum nema sem fram-
lagi er þær ættu tétí á, neit-
uðu að taka við þeim sem
fátækrastyrk. Þessu lauk svo
með því að ekkjurnar' ur.tnu
sigur.
-— Hvað fleira lét félagið
svo til sín taka?
— Þegar félagið var stofn-
að var framfærslustyrkur,
er var almennt nefndur sve’t-
arstyrkiJr, 80 aurar á dag
fyrir manninn. Það var mikið
baráttumál okkar að fá þetta
hækkað. Alþýðutryggingar
vr<ru einnig mjög mikið bar-
áttumál á þeim árum.
Þrjú helztu baráttumál
okkar voru þamig fyrstu ár-
in ékknabætur, liækkun fram-
íærslustyrks og tryggingalög-
gjöf. Auk þeirra voru svo
mörg önnur.
— Hver helzt?
— Á þessu árabili atvinnu-
leysis og fátæktar var erfitt
á mörgum heimilum og beitti
Mæðrafélagið sér þá fyrir
mjr.lkur- og matgjöfum í
skólum, Það barðist einnig
fyrir byggingu barnaheim'la,
barnaleikvalla og fyrir bættu
húsnæði fyrir barnafólk, sem
þá bió mjög mik:ð í léiegu
og óhæfu húsnæði.
Þetta voru helztu baráttu-
málin, sem ekki eru enn full-
leyst, þctt margt hafi breytzt
til batnaðar.
Þá hefur félagið haldið
mörg námskeið í ýmislconar
liandavinnu og bóklegum
greinum. Emfremur hafa
verið halduir óteljandi fyrir-
lestrar um margvíslegustu
efni á þess vegum.
Mæðrafélagið átti frum-
kvæðið að þVi að sett voru
lög um orlof húsmæðra. Ut-
an félagsins fluttu félagskon-
ur það fyrst á fundi í Banda-
lagi kvenna. Form. fél. átti
frá upphafi sæti í þeirri nefnd
sem undirbjó lögin. Þá liefur
félagið unnið mikið að því
að fá umbætur á lögum er
snerta mæður og börr.i. Félag-
ið hefur tvisvar sent fulltrúa
á þing Alþjóðasambands lýð-
ræðissmnaðra kvecma og- hef-
ur unnið að framgangi þess
ste.fnumáls félagsins að fæð-
ingarorlof kvenna er vinna
utan heimilis verði lögfest.
Félagið sendi Alþirgi og rikis-
stjórn áskorun um þetta í
fyrra, siðan var málið tekið
upp á Alþýðusambandsþingi
og nú er það komið inn 'i
Alþingi.
Þá hefur félagið stofnað
vísi að Katiínarsjóði . . .
— Hvaða sjóður er það?
— Það er sjcður til minn-
ingar um Katrínu Pálsdóttur.
Hann er 10 þús kr. og hefur
ekki enn verið sett skipulags-
skrá.
— Og svo hafið þið sjálfar
starfrækt barnaheimili. Hve-
nær byrjuðuð þið á því?
— Upphafið að því var að
ár'ð 1935 ákvað A.S.V. að
koma upp sumarheimili fyrir
fátæk börn og starfrækti
slíkt heimili austur 'í sveit í
tvö sumur. En félag þetta var
mjög fjárvaua og sá fram á
að það gæti ekki haldið þessu
starfi áfram og þá ræddi
Katrín Pálsdctt'r um það við
mig og þær Jóhönnu Egils-
dóttur og Þuriði Friðriks-
dcttur að Mæðrafélag'ð og
v.k.f. Framsókn starfræktu
saman sh’kt barnaheimili.
Barnaheimilið Vorboðann hef-
ur félagið starfrækt í sam-
vinnu v'ð v.k.f. Framsókn og
þvottakvennafélagið Freyju.
Fulltrúaráð verkalýðsfélag-
anna gaf okkur á sinum tíma
'Rauðhclaskáiann til þessarar
starfsemi og hefur barnaheim-
— Hve mörg börn getrð = borgaralegt. En í dag er tölil-
þið haft þar? = vert af hljómsveitum hér í
— Þau voru 85 á s.l. sumri, = landi, sem gera þó nokkuð a|f
aðallega á aldrinum frá 4ra = því að spila djass. Hinsveg-
til 6 ára. Fjárskortur hamlar = ar eru yfirleitt engir.i glögg
mjög þessari starfsemi félags- = landamæri milli djasshljóm-
ins, einkanlega því að fátæk- = sveita og dægurlagahljóm-
ustu börnin geti verið þar = sveita, og flestar þær hljóm-
eins og æskilegt væri, því fé- = sveitir sem um er að ræða,
lag'ð hefur orðið að taka = verða líklega frekar taldar
gjald fyrir dvöl þeirra, þótt = undir siðari flokkinn. Til er
það fái nokkurn styrk frá = töluvert af stórum hljómsveit-
ríki og bæ. = um, hávaðasömum konsert- !
■— En pú fá allir fjöl- E hljómsveitum með fjöldann
skyldubætur svo þeir geta r allan af básúnum. Þær leika
greitt með börnum sínum? = dægurlög og eitthvað 'i ætt
— Svo þú heldur það! Nei. = við dixeland og svíng. Heyrt
Ef hjón eru skilin fær kon- = hef ég í e:nni slíkri, — hljóm-
an barnalí.feyri og mæðra- = sveit Útjosofs, sem mun vera
laun, en engar fjölskyldubæt- = sú elzta í landinu: það var
ur. Gamalmenni og öryrkjar = sungið, spiluð hálfdjassísk
sem hafa bcbn á sínum vegum = lcássa úr vinsælum lögum, —
fá heldur ergar fjölskyldu- = og fantasía fyrir klarinet og
bætur, heldur aðeins elli- = hljómsveit eftir Artie Shaw.
eða örorkulaun fyr:r sjálf E Þess skal getið, að Jóri Múli
sig. Það er því margt enn = Árnason, sérfræðingur í djass-
óuroið til þess að fullt rétt- E málum, telur s:g hér hafa
læti náist. = orðið varan við sterk áhrif
—- Segðu mér hveriar voru = fra Glen Miller. Miklu ný-
í fyrstu stjórn félagsins? = tízkulegri og ,,diassískari
— Þær voru Laufey Valdi- | eru ýmsar smærri hljómsveit-
marsdóttir, formaður, Katrín = skipaðar stúdentuní
Pá.lsdcttir varaformaður, = e®a öðru áhugamannaliði.
Halla Loftsdóttir ritari, Hall- = Ungt. fólk í landinu virðist
fríður Jónasdóttir vararitari 5 hafa mikinn áhuga á djass-'
og Ingibjörg Friðriksdóttir | músík. Míljútín nokkur skrif-
gjaldkeri. = agj fyrir nokkrum vikum
TT . , ... E grein í „Komsomolskaja
—- Hveriar eru í stjorn — ” ,
— Pravda um væmm dægurlog
Mæðrafelagsms nu? = , °
„ llt T, „ = (sem er fullt af her eira og
Hallfriður Jonasdottir for- - , ,v
* v- -, t., ,v = annarsstaðar) og góðan
maður, Margret Þorðardottir -r
- „ T „ = djass; og blaðið segist hafa
varaformaður, Ingunn Gunn- - . ..
, ., . . * TT.,, = fengið svo morg bbef fra les-
arsdottir 'ritari, Auður Hjalm- - f
. ,.. T,, * = endum í tilefm þessarar grem-
arsdott r gjaldken og Johanna = ,, , .„f
Þcrðardóttir = að seX
TT . ' . , . = bloð, eF birt væru. Það er
— Hverjar hafa verið for- = „
„ = auðseð a brefunum, að hug-
menn felagsms? = °
T - TT ... ,,... = myndir manna um djass eru
—- Laufey Valdimarsdottir = ... , ,,
moe -ioio v i i- j= hU0*? a reikl. A1br raðast a
1936—1942 Katr'in PaJsdottir = . „ ,.. , ,
-imo mco u T. = væmm dægurlog og krefjast
1942-—1952, Hallfnður Jonas- = ., ,
,, = smekkvisi 'i hmni lettu musik.
dottir 1952 og siðan. =17,1 , . . .
o „ „ „ . TT - = h>n 'Pegar að þeirn spurnmgu
Svo þakka eg Hallfnði fvr- = , . . ,. . f,.
. „ , . . , ' , = kemur. hvern g djassmn ætti
ir rræðsluna, og þu sem lest = „ „ , , , „ , , ,,
, , , , • belzt að vera þa fer heldur
þessar lmur munt kannski = ,
„ , , , ,, = að vardast malið. Sumir
komast að raun um að fe- = . . ,. . ,
..... , , . = spyrja: a djossinn að vera
lagið eigi enn verk að vmna =, ..,. , . , , ...
, ,,, . , „ . = þjoolegnr, nota einhver þjóð-
og að rett muni að leggja = ,__________, . , , „
, , ... &&J = leg motif, — og hvernig þá?
þvi lið. - ,
j = Flestir vita og viðurkenna, að
“ amerLskir svertingjar haiá
ilið verið þar síðan.
..............................................................................1111111111111111111111111111111111111 i.'i 1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 skapað ágætan djass, en eru
, . , , hinsvegar sammála um að for-
ingarvelum í einu a geysi-
breiðu, bogmynduðu tjaldi.
Hér við bætist sérstakt hátal-
arakerfi, svo að áhorfandan-
um finnst hann vissulega vera
af þessu mikla hafi gnæfðu
örfáir tindar, tindar rúss-
neskrar menningar, — menn
eins og Púsjkín, Gogol, Tol-
stoj og Dostoéfskí . . . Er.i
það var djúpt niður á botn,
niður í liina myrku, snauðu
rússnesku imdirhe'ma.
Nú hefur sjálfur ‘liafsbotn-
inn lyfzt. Hann liefur lyfzt
upp yfir yfirborð sjávar og
myndar nú stórar eyjar og
jafnyel meginlönd. íbúar þess-
ara landa, sem fyrir skömmu
vorug sæyi hulin,- bera þess
merki, að þeir eru nýkomnir
upp 'í dcgsljósið. Vatnið renn-
ur enn af þeim. Það er auð-
skiljanlegt, að ekki er allt
slétt og fellt begar svo mikl-
ir atburðir gerast. En vatnið
rennur fljótt af þeim“.
Sjúlgin seg’.st liafa komizt
að þeiivi niðurstöðu að
kommúmstar séu einlægir í
friðarvilja sínum, og að þeir
hafi furðu miklu áorkað í
■Rússlandi: „Þeir eru vel ag-
aður hópur, sem stvðst við
nútíma vísindi og tækni og
nýtur stuðnings þjóðarinnar,
og það er þegar satinað að
þeir eru færir um að skapa
fólki góð l'ífskjör“. Þessi
gamli keisarasíhra segist samt
sem áður vera andvígur
kommúnistum og deila við þá
um marga hluti. En hann
segist ekki geta annað en
handriti Dovzjenko sálaða
einhvers frægasta kvikmynda-
manns landsins.
dæma rokk og ról, — ■ ög
hvar er þá skilningsstréð
góðs oet ’lls?
viðurkennt „að það sem
Moskvubréf
^ Djassmúsik
Á s'inum tíma var djass
heldur ljótt orð í Sovétríkj-
unum; hann féll undir það
sem kallað var óþjóðlegt og
Tveir strákar frá Kíef komá
með skynsamlega tillögu: að
í útvarpi, sjónvarpi og lista-
skólum alþýðu verði haldin
námsskeið um djassinn og
sögu hans.
frá Arna Bergmann
C
kommúnistarnir • eru að gera
núna, þ.e.a.s. á seinni helm-
ingi 20. aldar, er ekki aðeirs
þarflegt .Tieldur alveg óhjá-
kvæmilegj: fyrir hina 220
milljóna þjóð, sem þeir
stjórna“.-:
Þetta .skrifar þessi gamli
stjórnmálama'ður löndum sín-
um erleitdis.
? I
1
Sýningaríækni
I stærstu borgum Sovétrikj-
anna hafa á síðustu árum
verið að risa stór panorama-
kvikmyndahús. I slíkum hús-
um er sýnt með þremur sýro-
virkur þátttakandi í þeim at-
burðum, sem sýndir eru. Þó
er sá galli á gjöf Njarðar,
að myndfletirnir eru þrír og
þeir renna ekki alveg saman,
er m’jó rönd á milli þeirra.
Um þessar muniir eru sov-
ézkir að taka upp uýjar töku-
og sýningaraðferðir Pano-
ramamyndir verða teknar á
eina filmu í stað þriggja áð-
ur, — og er sú filma hvorki
meira né minna en 70 milli-
metrar á breidd. Og nýjar
gerðir af sýningarvélum gera
það klejft að varpa myndinni
á bogmyrdað tjald. Fyrsta
kvikmyndin sem tekin er með
þessari aðferð, er gerð eft'r
Verið er að stæklia og endurbyggja „Mosfilm", stærsta kvik-
myndaver Sovétríkjanna. Reistir hafa verið þrír nýir mynda-
tökuskálar, hver um sig 120.000 rúnunetrar. Auk þess er:
reist ný tóiiupptökubygging og ýmis önnur mannvirki. Myndin
er af líkani sem sýnir hvernig kvikmyndatökuverið á að iita,
út að lokinni stækkuninni.