Þjóðviljinn - 24.06.1961, Qupperneq 6

6) — ÞJÖÐVILJINN — Laugardagur 24. júní 1961
plðÐVILJINN 1
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — ^ Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar: ==
Magnús Kjartansson >(áb.), Magnús Torfi Olafsson, Sisurður Guðmundsson. — ==
Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir =
Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. ==
Eíml 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00. =
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f. =
1l!ll!ll1lllllliilllllllllllllllllHllllllllillllllllH!lllllll!!HlllllllllllllllllHI1lllllH!illlllll[illllllllHSillllllllilll! 1
Löglaust lögbann ■
j^ögbann borgarfógeta við stöðviun verkfallsbrota hjá
hinu alræmda verkfallsbrjótafyrirtæki Kassagerð- §§§
inni hefur vakið mikla furðu, enda um einstæðan at- §H
burð að ræða, þar sem þetta er í fyrsta sinn sem slíkt §§|
lögbann er sett við verkfallsaðgerðum. Ekki hafa verið §|§
bornar á það brigður að verkfall Dagsbrúnar sé í alla §|§
síaði lögmætt samkvæmt lögunum um stéttarfélög og s
vinnudeilur. Samkvæmt þeim lögum ber að leggja mál =1
er varða lögmæti verkfalla og verkbanna fyrir sér- §§|
stakan dómstól, Félagsdóm, og hefur svo jafnan verið Wk
gert frá því þau lög voru sett. Má því furðulegt telj- §§§
ast að borgardómari skyldi ekki vísa frá kröfu verk- |||
fallsbrjótafyrirtækisins um lögbannið. Ekkert við fram- si
komu Dagsbrúnar eða verkfallsvarða hennar hefur í |§§
þessu tilfelli verið með öðrum hætti en verkfallsvarzla §j^
Dagsbrúnar og annarra verkalýðsfélaga áður. Það sem §§|
nýtt er í málinu er frekja verkfallsbrjótafélagsins að §j§[
heimta lögbann við lögmætum verkfallsaðgerðum og =
þjónustusemi embættismannsins sem í hlut á að verða =M
við kröfunni. §§§
gn auk þess sem lögbannið er þannig til komið sem §§§
lögleysa, er það sannarlega byggt á röngum og §§|
lognum framburði verkfallsbrjótafyrirtækisins. Dags- §§§
brún, ein verkalýðsfélaga, hefur samninga fyrir bif- §§§
reiðastjóra í þjónustu annarra í Reykjavík, og fyrsta f|§
daginn var annar bílstjórinn sem verkfallsbrotið framdi §§§
Dagsbrúnarmaður. Hér er því þannig staðið að máli, §§§
að vandséð er að embættismaður geti varið það að
grípa þannig inn í lögmætt verkfall og framkvæmd §§§
þess. Dagsbrúnarmenn eiga óumdeilanlegan' rétt til §§|
verkfallsvörzlu í Kassagerðinni eins og- annars staðar Wi
og hljóta að hegða sér eftir því. - §H
Lítill sigur, stór ósigur §
CJkyldi enginn þeirra verkamanna í Hlíf sem í fyrra- §=§§
^ dag samþykktu það smánarskilyrði atvinnurekenda §§§
um að verkamenn sfeyldu vera í minnihluta í stjórn §§§
félagssjóðs síns hafa farið að efast um að sú afstaða §§§
hafi verið rétt þegar þeir sáu aðalmálgagn afturhalds- =
ins, Morgunblaðið, í gær? Þar er fagnað yfir þessum §§§
málalokum, eins og afturhaldið í landinu hafi unnið s
stórsigur yfir verkamönnum. Sigur afturhaldsins er Wi
að vísu ekki stór. En siðferðilegur ósigur hafnfirzkra §§§
verkamanna er stærri en svo að hann verði nokkru §§§
sinni bættur til fulls. Þeir hafa með þessum málalok- §§j
um látið deiga og drengskaparsnauða forystumenn g
teyma sig út í athöfn sem setur svartan og varanleg- |H
an blett á sögu og álit félags þeirra. j§§
Cigur ofstækiðklíkunnar, sem er að reyna að setja jjj§
reykvíska og hafnfirzka verbamenn skör lægra |§
í réttindum en verkamenn allra annarra staða á land- =
inu, ér ekki stór. Með baráttunni undir forystu Dags- =j
brúnar, Verkamannafélags Akureyrarkaupstaðar, §§§
Verkamannafélagsins Þróttar og fleiri stéttvísra verka- §§§§
jýðsfélaga, hefur verkalýðshreyfingin þegar svínbeygt §§§j
atvinnurekendavaldið og ríkisstjómina, sem hugðist §j!§
neita verkamönnum um alla leiðréttingu mála. Það =
er í örvæntingu yfir þeirri auðmýkingu,' í máttlausfi W
gremju þess stóra ósigurs sameinaðs afturhalds lands- §§§
ins, að ofstækisklíkan reynir að ofsækja Dagsbrún og j|ji
hafa af reykvískum verkamönnum réttindi, sem eru §§j
eðlileg og sjálfsögð. Fögnuður ofstækisklíkunnar vegna =
þess að Hermanni Guðmundssyni tókst að leiða Hlíf ^§
til siðferðilegs ósigurs, mun skammvinnur og áhrifa- Wi
minni en afturhaldið vonast nú eftir. En Hlíf hefði jj^
sannarlega mátt kjósa sér betra hlutskipti. iH
Peningavaldið vill ræna
verkamenn sjálísíorræðinu
Lokabaráttan stendur nu um það hvort verkalýðsfélögin skuli vera
sjálfstæð eða undirgefin ríkisvaldinu og atvinnurekendum
Baxátta reykvísks verkalýös undir forustu Dagsbrúnar
er nú komin á lokastigið, — en lokaspretturinn getur
oröiö harður, pví liann er háöur um sjálfstœöi verka-
lýðsins.
Dagsbrún liefur pegar unnið hagsmiLnabaráttuna.
Reykjavíkurauðvaldið hefur beöið ósigvx, en pað tryll-
ist við ósigur sinn og gr-ípur nú til örprifaráöa til pess
að reyna að hefna sín á Dagsbrún, sem pað réttilega
kennir ósigur sinn um allt land.
Auðmenniinii', sem buðu
fyrst aðeins 3% kauphækkun,
viðurkenna að vegna baráttu
Dagsbrúnar reyðist þe'r til
að greiða 11%, — en þeir
ætla að neita verkamönnum
um að ráða sjálfir eina pró-
sentinu, sem fara skal í
styrktarsjóð, neita verka-
mönnum um að ráða sjálfir
þeim launum sínuny sem þeir
setja í sameiginlegan sjóð.
Með öðrum orðum: þegar
auðvaldið trej'stir sér ekki
lengur til að ræna þessum
11% af verkamönnum eins og
það hefur gert u'ndanfarin ár,
— þá reynir það að ræna
sjálfsforræðinu af verkamonn-
um, -rr- álítur þeim ekki treyst-
andi til þess að stjórna sjóð-
um sínum sjálfir.
Fyrirlitlegt peningavald
ReykjaVíkur, — grunað um
skattsvik, okur, gjaldeyris-
svik, — staðið að hverskon-
ar bi-aský svindli og gengis-
fellingum með gjaldeyri lands-
ins til að ræna þjóðina, —
þetta peningavald, þykist þess
umkomið að móðga verka-
menn með því að krefjast þess
að fá að stjórna sjóðum
þeiri'a.
★
E;tt sinn varð verkalýður
Islands að heyja langa og
harða baráttu fyrir að fá við-
urkennd félög sín sem samn-
ingsaðila Hi-okagikkum þeim,
sem kölluðu sig atvinmrek-
endur á þeim tíma, fannst það
ósvífni af fátækum verka-
mönnum að mynda félög og
ætla að ráða kaupi sínu sjálf-
ir og jpfnvel fá bnð boi'gað •
í peningum í staðinn fyrir 'i
,,úttekt“.
En þessir hrokaglkkir nrðu
beygra sig og viðurkenna
rétt o.g vald verfeaíýðsins.
ir
Eitt sinn létu auðmenn þeir
og afturhaldsseggir, er réðu
Islandi. svipta alla þá verka-
menn kosningarétti, sem urðu
vegna siúkdóms, slysa, at-
vinnuleysis eða ómegðar að
biðja um sveitarstyrk. Morg-
unblað'ð var málgagn þessa
nfturhaldslýðs og fannst það
frekja af fátækum verka-
mönnum að heimta kosninga-
rétt, sjálfsforræði í málefnum
landsiro, ef þeir fátæktar
Tveir langt að komnir fulltrúar hlýða á umræður á fundi landsnefndar Samta.ka hernámsand-
stæðinga. Til vinstri er íáll Methúsalemsson bóndi á Refsstað í Vopnafirði o,g varaþingmað-
ur í Austurlandskjördæmi sem var fyrsti fundarstjóri Iandsfundarins. Við hlið lians situr Þór-
arinn Haraldsson bóndi í Laufási í Iíelduhverfi. (Ljósm.: Þjcðv., Ari Kárason).
r
Islendingum stafar vaxandi
hætta af herstöðvunum
Nýafstaðinn landsfundur
Samtaka hernámsandstæðinga
gerði eftirfarandi ályktun um
hernámsmál:
Þegar bandaríski herinn
settist að á Keflavíkurflugvelli
í maí 1951, var sagt, að hann
kæmi hingað t:I að ver;a land-
ið. Formælendur herstöðva-
samningsins sögðu, að heims-
styrjöld kynni að vera yfir-
vofandi. Þeir létu í veðri vaka,
að húast mætti við rússneskri
árág á ísland og því væri ó-
viturlegt og háskalegt að hafa
það varnarlaust.
Von bráðar hörfuðu tals-
menn hersetunnar úr þessu
vígi og tóku að útmála það í
staðinn, að ísland væri nauð-
synlegur ,,hlekkur“ í varnar-
keðju vestrænna þjóða gegn
hættu úr austrl. Ef ísland
skærist þar úr leik, væri varn-
arkeðjan að því skapi veikari
með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum fyrir allan hinn vest-
ræna heim. Þess vegna væri
einsætt að hafa hér „varnar-
lið“.
f stað þess, að því var áð-
ur ha’dið fram, að herinn væri
hér <il þess að yernda fsland,
er kenning hernámssirna nú,
að íslands sé þörf til að vernda
hernaðarkerfi Bandaríkjanna.
Sú röksemd, að heimsstyrj-
öld væri yfirvofandi vorið 1951
, •
eða árás á Island á næstu
grosum, vár að sönnu úr lausu
lofti gripin. Hins vegar mátti
halda bví fr.am á þeim árum,
að þióðum gæti verið vörn í
herliði og vopnabúnaði. ÍNú
er þó svo komið eftir tilkomu
fiarstvrðra o’df’au.o'v bor-
ið geta vetnissprengjur og þot-
ið milli meginlanda á örskots-
stund, að ekki er fram.ar um
neinar varnir í stórveldastyrj-
öld að ræða. Það er ljóst og
nærtækt dæmi um gerbyltingu
þá, sem orðið hefur í hernað-
artækni, að radarstöðvarnar.
sem hér hefur verið komið upp
á fjórum landshqrnum, eru nú
með ö’Iu úreltar, og sumar
hafa begar verið lagðar niður.
Nú leggja Bandaríkin áherzlu
á að hafa flugskeytastöðvar og
lægi fyrir vjarnaknúna kaf-
báta sem allra víðast, en frá
þeim kafbátum er hægt að
skjóta flugskeytum með vetn-
issprengjum. Allur vopnabún-
aður þeirra er við það miðað-
ur, að unnt sé að hefja skyndi-
árás eða svara árás með taf-
arlausum hefndarárásum á þá
staði, sem óvininum eru mikil-
vægastir. Hiutverk herstöðva
í nánustu framtíð verður það
eitt, að héðan verði skotið
eidflaugum og kjarnaskeytum
á stöðvar óvinarins. Hver
stríðsaðiii Um sig hlyti að
leggja sig alian fram um að
eyða helztu vopnastöðvum
andstæðingsins.
Núverandi forseti Banda-
ríkjanna hefur lýst því yfir,
að stéfnt sé að fækkun banda-
rískra herstöðva á erlendri
grund, enda munu margar
þeirra, sem miðaðar voru við
fyrri hernaðartækni, nú þykja
úreltar og einskis virði. Þær
herstöðvar, sem eftir verða,
munu fyrst og fremst skipu-
lagðar á þann hátt, að þaðan
sé hægt að hefja eða svara
árás með gereyðingarvopnum.
En Bandaríkjamenn hafa
ekki í hyggju að hverfa ótil-
kvaddír frá íslandi. Þau tíð-
indi hafa gerzt nýlega, að floti
þeirra tekur að sér rekstur
herstöðvanna í stað landhers
og flughers. Vofir því yfir ís-
lendingum sá háski, að fast
verði sótt á um að koma hér
upp herskipalægi og þá fyrst
og fremst bækistöð fyrir
kjarnorkuknúna kafbáta. Full-
Laugardagur 24. júní 1961— ÞJÓÐVILJINN — (7
vegna Uiðu að þiggja af sveit.
En þessir hrokagikkir auð-
vahlsins urðu að beygja sig
e.g viðurkenna mannréttindi
og sjálfsforræði verkalýðsins.
★
Eitt sinn höfðu verkamenn
engar tryggingar, réðu engum
sjóðum, er Þjálnað gætu þeim
í erfiðleikum. Ihaldið hamað-
ist gegn öllum sbkum sióðum
og tryggingum, E:nn af helztu
forkólfum Sjálfstæðisflokksins
sagði þá á þingi: ,.E:tt af
þeim málum, sem sósíalistar
ndta til agitat.iona eru trygg-
ingamálin. Eftir því sem sós-
'íalistar eru sterkari í löndun-
um eftir því er meira um
allskonar trvgg:ngar . . . allt
. . . fjötrað og flækt í ein-
tómum trvggineum."
Hrokagikkir íhald.sins hörð-
ust gegn þessum tryggingum
og öry.ggissjóðum verkamanna
áratug eftir áratug. En þeir
urðu a,ð lókum að gefast upp.
-k
Saga Islards á síðustu ára-
tugum 'er sagan af sókn hins
vinnandi manns fram til
mannréttinda og öryggis,
jfrels:s og valds yfir eigin
málum, eigin örlögum.
Eit.t sinn vildu afturhatds-
seggir á íslandi fá að ráða
því hvort 'vinnufólk fengi
að giftast Og auðvitað vildi
það aftnrhald ráða kaupi þess
og gerð; það.
Það eru. ekki nema 40 ár
síðan íhaldinu fannst það ó-
svinna, að togarasiómsnn
feng.iu a.ð ráða því siálfir að
sofn spx tímn á sólarhi'ing og
kváðu þióðfélagið farn á haus-
inn, ef auðvaldið ekkí réði
hve lengi siómenri svæfu.
v /
En auðvald og afturhald
hefur alltaf orðið nð Iáta í
minni noknun fvrir sókn
verkalýðssamtakanna. Varka-
merm hofa með samhentri
sókn sinni aflað sér þess rétt-
ar í dag, sem þeim var neit-
að um í gær.
★ -
Nú er auðmanriastétt
Reykiavíkúr ríkari en nokkur
yfirstétt hefur áður verið á
yrðingar erlendra og innlendra
ráðamanna um, að ekkert slíkt
sé á döfinni, eru næsta lítils
virði. Það sanna dæmin.
Þegar íslendingar taka af-
stöðu til herstöðvamálsins,
eins og það blasir við nú,
hljóta þeir að hafa þrjú meg-
inatriði í huga:
í fyrstá iagi; helztu stór-
veldin miða herbúnað sinn við
hin stórvirkustu og skjótvirk-
ustu kjarnavopn, og gegn þeim
eru alls engar varnir til.
í öðru lagi: jafnframt því
sem Bandaríkin búast til að
leggja niður ýmsar „úreltar"
herstöðvar, vofir sú hætta yfir,
að þau breyti herstöðvum sín-
um á íslandi i það horf, að
þaðan megi gera stórkostlegar
cyðingarárásir á lönd og vopna-
stöðvar andstæðinga þeirra í
stríði.
í þriðja lagi: slíkar árásar-
stöðvar kalla hefndarárásir,
ógn og dauða yfir ísland og
íslenzku þjóðina, ef friðurinn
rofnar.
Samtök hernámsandstæðinga
mótmæla öllum slíkum ráða-
íslandi. Henni sárnar að fara
halloka fyrir samstilltum
verkalýð. Hún vill ná sér n:ðri
á Dagsbiún, því hetjufélagi
reykvískra verkamanna, sem
reynzt hefur öllum verkalýð
og launþegum það bjarg, er
allar ofsóknaröldur auðvalds-
ins hafa brotnað á.
Þessve.yna heimta,r auð-
mannastét'in liluta af launum
Dagsbrúnarmanna gerðan að
einskonar sveitastvrk. sem
yfirstéttin og yfirvöldin út-
hluti.
I stað þess að bróðir hjálpi
bróður, að Dagsbrúnarmenn
sjálfir úthluti til Dagsbrún-
armanna í nauð í anda bróð-
urlegrar samhjálpar. þá ætlar
ouðvaldið iað smeygja ólireinni
krumlu stnni inn í sjóð Dags-
brúnar. +il að skammta þar að
hættl fátækrafulltrúa ílialds-
ins.
Það er auðséð á þessu að
kúgunarand:nn lifir lengi í
hugum þessa auðvalds, lítils-
vhðingin á verkalýðnum. sem
skapar allan þess auð, brvz-t
fi-am hvenær sem heiftin
verður næg, eins og nii þegar
3% mennimir voru p'indir upp
í 10—11%.
En hver kló þessa auð-
valdshramms, sem æ*laði að
klófesta eút atvinnulíf ís-
lands og stöðva það, hefur
verið brotin af á fætur ann-
a rr', — losuð af þvp-yðiarlög-
unum, sera spenna átti í hel-
grein þess: Akurevri, Siglu-
firði og þannifi: ál- 'Ui. Of-
stækið s!,,n auðvaldlð sýnir
nú ií Revkjavík, eru síðustu
krampateygiijr þess kfjei’u'*”-
valds. sem finnur að það hef-
ur beðið ósigur, — en vill
svrva síðnsta vaid sift, til þess
að getiv hakað þ.ióðinni tión.
Eu eir.nig þessir hrokaírikkir
rannu verða að heygia sig og
v'ðurkenna rétt og vald verka-
lýðsins.
★
Allt mun koma fyrir ekki.
Reykjav'Ikurauðvaldið getur
gerðum og brýna fyrir hverj-
Um manni að gera sér ljósa
þá vá, sem nú stendur fyrir
dyrum. Þau heita á þjóðina að
halda vöku sinni og berjast
einhuga gegn þeim háska, að
hér verði komið upp nýjum
herstöðvum í Því skyni að
myrða fólk og leggja lönd í
eyði, herstöðvum. sem þá um
leið kölluðu tortímingu yfir ís-
lendinga sjálfa. Jafnframt
vilja Samtök hernámsandstæð-
inga leggja á það ríka áherzlu,
að heill íslendinga er ekki
bundin herstöðvum eða vopna-
búnaði af neinu tagi. Við er-
um að sömiu engan veginn ó-
hultir í vígbúinni veröld, en
öryggisleysi okkar er nægilega
mikið, þótt við bætum ekki
ofan á það því sjálfsskaparvíti,
sem leiða kynni af vopnastöðv-
um stórveldis í landi okkar.
Þess vegna ítreka Samtök her-
námsandstæðinga ennþá einu
sinni þá kröfu sína, að her-
stöðvasamningnum verði sagt
upp, allar herstöðvar hér á
landi niður lagðar og ísland
Iýsi yfir hlutleysi sínu í hern-
aðarátökum.
ekki rænt reykvískan veika-
lýð réttinum til þess að
stjórna sjóðum sínum sjálf' •.
Það getur ekki rænt hann
he:ðrinum, sjálfstæðinu,
sjálfsforræðinu. Þeir tímar
eru löngu íiðrir.
En hitt er svo annað mál,
sem auðvaldið sjálft hefur
með hroka sínum sett á dag-
skrá:
íslenzkt þjóðfélag getur
ekki þolað það til frambúð-
ar að hrokagikkir auðsins og
skuldakóngar bankanna stöðvi
atvinnulíf landsins til þess að
svala heift sinni. Þjóðin sér
það öll í dag, að það er
vinnan en ekki peningarnir,
sem skapa verðmætin.
Þjóðfélag vort þolir ekki
þau yfirráð einkaauðvalflsins,
sem hindra nú verkalýðinn í
að vinna og skepa. Væri allt
atvinnulíf Islands rekið með
samvinnu og í sameign fólks-
ins sjálts væri verkfallinu
lokið fyrir löngu.
Hroki er falli næst.
Það er hið starblinda liroka-
fulla einkaauðvj'd, sem er að
dæma sjálft sig til dauða,
með þ\í að þrjózkast lengur.
Eggjan Þorsteins
Erlingssonar til
íslenzks verkalýðs
Úr ræðu hans í Verkamannafélaginu Dags-
brún sunnudaginn milli jóla og nýjárs 1912
„Erlendis hafa verkamenn hlöð sín og tímarit til-
tölule.ga góð og ódýr og fjölda smábæklinga, sem
fræða þá og kome, þeini í skilning um orsakir þess, sem
gerist í kringum þá á félagslífs- og viðskiptasviðinu —
hvað veidur dýrleika á nauðsynjum þeirra, gróða-
fíkn og samtökum auðmanna og óframsýni og samtaka-
leysi á liinu leitinu. Fræða, þá um hvað veldur at-
vinnuleysi o. s. frv. Það eru jafnan sömu meinsemd-
irnar. Fólkið lærir því að
skilja, ®ð þssskonar geti ekki
Iagazt fyrri en alþýðan sjálf
sé orðin svo menntuð að hún
geti tekið að sér alla fram-
leiðslu c.g vörusbipti, og liafi
fyrir augum allsherjargagn,
en ekki gróðagræðgi ein-
sta.kra manna. Að þessu
stefna þeir — að mennta
sig og betra sem félagsbræð-
ur. Til þess leita þeir styrks
og upphvatningar hvaðan,
sem þeir fá hana veitta af
heilum hn,g. í þessum anda ala þeir upp börn sín,
Þe'ta menntar þá — gerir þá víðsýna. Þeir læra það,
a,ð nauðsyn heiltlarinnar er nauðsyn hvers ein,staldings.
Að vera heildinni trúr er það sama og að vera sjálf-
um sér trúr. Þetía kem.st svo í blóðið, að þeim finnst
það jafnsjálfsagt og að liaga sér siðsamlega. Að vekja
tortryggni hver til annars — að laiunast að krónu-
hagnaði að baki félaga sinna — telja þessir samtaka-
menn erlendis stórsvik við heildina og svívirðlng á
sóma einstaklingsins. Þelta finnst þeim samskonar ódæði
eins og okkur virðist það vera, að meiða barn eða
annað þvílíkt. — Þeim dettur naumast í hug að bregð-
ast tiltrúnni, o.g börnunum er kennt að varast það
eins og eggjárn, og eld.
— — Keisarar Þýzkalands og Rússlands og aðrir
stjórnendur stórveldanna, væru ekki liræddir og skylfu
ekki eins og smágreinar í stórviðrj — fyrir fátækum
iðnaðarmönnum, daglaunamönnum og öðrum smælingj-
um — ef þetta væru aðeins lausingjar, sem lilaupið
hefðu saman snöggvast til hagnaðar sér j svipinn, en
væru siðspilltir menn o.g menntunarlitlir, tilbúnir að
tor'ryggv>, og svikja hvor annan á morgun.
Nei------En kynslóð, sem vinnur á daginn og ver
öllum kvöldum sínum, og litlu frístundum til þess að
mennta sig og sínmn litlu fátæklingsaurum til menn-
ingar sér og félagsnauðsynju, og ennfremur elur börn
sín upp í því að vera sjálfum sér og félaginu trú c.g
réttlátl við alla.
Sbka menn ótDst æðri og stjórnarvöld ríkj-
anna. Því að þeir vinna í með sér alia beztu og
rétilátustu menn þjóðanna, og þeir inun,u erfa ríkið
og völdin.“