Þjóðviljinn - 24.12.1961, Blaðsíða 14

FISKIMAL
Framhald af 6. síðu
frétt um á árinu var við Bjarna
arey og Svalbarða á sl. vori,
og stóð í kringum 6 vikur. Á
þessum miðum væru þá rúss-
neskir, norskir, þýzkir og
brezkir togarar, - og öfluðu
mjög vel.
Nú á þessu hausti hefur
aflinn hér á heimamiðum
haldið áfram að vera tregur
hjá togurunum, þó hefur hann
heldur glæðzt -síðustu vik-
urnar þegar veður hafa ekki
hamlað veiðum.
Á miðunum við Norður-
Noreg hefur afli í botn-
vörpu verið mjög lélegur í
haust og stormar miklir. Hins-
vegar var sæmilega góð tfeiði
við Bjarnarey og Svalbarða
síðari hluta október og fyrri-
hluta nóvembermánaðar, bæði
með botnvörpu og línu. Þá
var líka góð veiði með línu
í nóvembeiTnánuði hjá bát-
um sem stunduðu úthafsveið-
ar á grunnunum vestur af
Norður-Noregi.
Hér í Faxaflóa hafa bátar
fengið nokkurn afla á línu
nú að undanförnu eða frá 5
til 7 smálestir í róðri af þorski
og ýsu.
# Afkoma tog-
aranna og
úrræði
Að vonum er afkoma tog-
araflotans léleg sem heildar
eftir slíkt ár; þó hafa ein-
stök skip sem heppin hafa
verið með ísfisksölur nú í
haust á þurfandi ferskfisk-
mörkum Engl. og Þýzkalands
eitthvað .bætt hag sinn, þó
meira þurfi til. Ríkisskipuð
nefnd hefur að undanförnu
rannsakað hag togaraútgerð-
arinnar, með tillögur til úr-
bóta fyrir augum. Hvað kem-
ur út úr þeim vinnubrögðum
er ekki ennþá komið í dags-
Ijósið.
Á sl. vori, þegar Útgerðar-
félag Akureyrar hafði birt
reikninga sína, sem sönnuðu
stórfellt tap á rekrtrinum, þá
sýndi ég fram á það hér í
þessum þáttum, að af þessir
togarar hefðu fengið greitt
sama hráefnisverð og var gild-
andi fyrir vinnslufisk á öðru
lægsta verðlagssvæði Noregs í
Hammeríest í Norður-Noregi,
þar sem Findus starfrækir sitt
mikla fiskiðjuver, þá hefðu
togararnir ekki komið út með
tapi, heldur staðið í járnum,
eða skilað rekstrarafgangi.
Þessari útkomu til grundvall-
ar lagði ég verðið í Hammer-
fest 0,89 norska fyrir kg. af
öllum þorski sem næði 43
cm lengd; verðið er miðað við
slægðan og hausaðan fisk. En
það verður nú samkvæmt
skáðu gengi 'fyrir slægðan
fisk með haus í íslenzkum
peningum kr. 4,30. Fyrir
smærri fisk 0,68 norska reikn-
að á sama hátt, sem verða í
okkar peningum nú miðað við
slægðan fisk með haus kr.
3,68.
Það er mjög mikilsvert á
hverjum tíma að veiði skip-
anna sé sæmilega góð, en hitt
er heldur ekki minna um vert
og getur oltið á jafnmiklu,
að verðið sem fæst fyrir afl-
ann á hverjum tíma sé sam-
bærilegt við það sem greitt
er á sama tíma fyrir vinnslu-
fisk í nágrannalandi sem
verður að keppa við okkar
íisk á mörkuðunum. Þá er
það líka nauðsynlegt að út-
gerðarkostnaður hér sé sem
líkastur því sem keppinautar
okkar búa við. Þetta er hvoru-
tveggja hægt, og allar aðgerð-
ir til viðreisnar togaraútgerð-
inni sem sneiða framhjá þess-
um höfuðgrundvelli, þær
hljóta í reyndirmi að .verða
kákaðgerðir.
# Framtíðar-
horfur
Við höfum nýlega heyrt
þann boðskap Jóns Jónsson-
ar fiskifræðings, að gera megi
ráð fyrir mikið auknum þorsk-
afla hér við land á komandi
vetrarvertíð, og er vonandi að
vísindamaðurinn verði sann-
spár í því efni. Þá hafa haf-
rannsóknir sem gerðar voru
á þessu hausti leitt það í ljós
að mikil fiskigengd er nú á
miðunum við Grænland, og
þá sér í lagi hinum norðlæg-
ari miðum þar við land. Það
þykir sannað að fiskurinn
leiti sífellt norðar og norðar
sökum vaxandi sjávarhita. En
þó fregnir berist af því að
ennþá sé fyrir hendi mikill
fiskur í hinum ýmsu höfum,
þá er það áreiðanlega orðið
tímaþært að setja skorður við
rányrkju og lagaákvæði til
verndar hinum ýmsu fisk-
stofnum.
f útvegsmálum okkar Is-
lendinga eru framtíðarhorfur
mest undir því komnar, hvern-
ig við snúumst við þeim
vanda sem hvarvetna blasir
við. Á þeirri braut eru verð-
lagsmálin einna þýðingarmest
jafnhliða þeirri höfuðnauðsyn
að iðnvæða til fullnustu fisk-
og síldarvinnslu okkar til
manneldis. Á þessu sviði eig-
um við mikla möguleika, og
getum átt bjarta framtíð sem
fiskiðnaðarþjóð, ef rétt verður
á málunum tekið.
Að síðustu óskar þessi þátt-
ur öllum lesendum sínum
gleðilegra jóla og góðs kom-
andi árs, með þökk fyrir ár-
ið sem er að kveðja.
er
Gjafabók Almenna bókafélagsins
Eins og undanfarin ár sendir AB öllum þeim félagsmönnum sínum sem
keypt hafa 6 eða fleiri AB bækur á árinu, vandaða bók í jólagjöf. —
Gjafabókin í ár er Sögur Þórhalls biskups í útgáfu Tómasar Guðmunds-
sonar skálds. — Þetta eru stuttar þjóðlegar sögur, sem bregða upp skýr-
um myndum af ýmsum þeim mönnum sem hæst bar á sínum tín^a og
orðið hafa þjóðinni minnisstæðir. Forsetafrú Dóra Þórhallsdóttir skrifar í
bókarlok merka grein um Þórhall biskup Bjarnarson, föður sinn. Jóhann
Briem listmálari hefur myndskreytt bókina.
Sögur Þórhalls biskups verða ekki til sölu fremur en fyrri gjafabækur AB.
Almenna bókafélagið
V0 Wum~Z/iMH€4fet ðezt

Framhald af 4. .síðu
urnir Einarssynir áttu. Þeii
höíöu, útgerð, segfsiíúlu. feogu. ..
vélbát síðar. Svo voru 3 norsk
hús: sumafbústaður og Stein-
hoit og líarnar, sem kölluð.
voru; svo og Grænalón. Þetta
var öll byggðin.
.... Nei, þá var hér engin síld-
arbræðsla. Ein 3 norsk félög
höfðu haft hér síldarsöltun fyr-
ir fyrra stríðið. Norðmenn
kornu aftur 1922 að mig minn-
ir, en bræðslu hófu þeir ekki
fyrr en 2—3 árum síðar.
— Fórstu strax í síldarvinnu?
— Nei. Þegar ég kom hingað
1920 hafði ég kindur. Sumarið
1921 var ég við heyvinnu, upp-
skipunarvinnu og sláturvinnu
um haustið hjá þeim þræðrum
Einarssonum. Árið eítir, 1922
vorum við útgerðarmenn í
Hraunhöfn. Sveinn Einarsson og
Sigurður Kristjánsson í Leir-
höfn gerðu út sexæring. Við
vorum 3 á bátnúm og 1 í landi
’.... Húsið var hlaðið úr malar-®'
grjóti og slett í sementi, timb-
ur og pappi í þakinu. Við
bjuggum í öðrum endanum en
fiskurinn var saltaður í hin-
um. Torfgólf. Bekkir til að sofa
á. Hlutaskipti. Fiskurinn var
frekar lítill, það voru 300 kr.
í hlut. Um haustið í slátur-
vinnu.
Tekjur mínar það ár með
konu og þrjú börn voru að
jafnaði kr. 1.50 á dag.
Ég fór til Norðmanna
1922 .... Síðan hef ég unnið
við þessa verksmiðju .... Ojá,
það verða víst 40 ár ef ég tóri
næsta sumar .... Nei, kaupið
í henni hækkar ekki eftir
starfsaldri!
— Hvernig var þetta fyrrum?
— Þetta var ófullkomið fyrst.
Þeir möluðu ekkert heldur
pressuðu í handpressu. Suðu
með gufu í stóru suðukeri, jusu
svo síldinni í dúka sem lagðir
voru i pressu — og síðan press-
að með handafli. Kökunum var
staflað í geymslu, sekkjaðar um
haustið, fluttar út og malaðar
þar.
Svo fór þetta að aukast ár
frá ári. Þeir fengu þurrkofn og
gufuvél og fóru að mala hér
.... Já, það var töluverð vinna
hjá þeim. Bræðslan var í mán-
uð, síðan var vinna við að
sekkja og þrífa til. Þá fóru
menn að flykkjast hingað ....
Já, menn lifðu á þessu. Þóvar
eiginlega ekki hægt að kalla
það lff; menn neituðu sér um
alla hugsanlega hluti.
.. Nei, Islendingar áttu ekk-
ert við að salta hér neitt telj-
andi, nema Hólmsteinn Helga-
son eitt sumar, en það seldist
ekki og varð ónýtt.
.. Já. Norðmenn voru hér á
hverju sumri til 1935 að ríkið
kaupir verksmiðjuna. Núver-
andi verksmiðja var byggð
1939 og starfrækt fyrst 1940. Þá
var eitt albezta síldarárið og
annað 1944. Þau ár var hér
vaxandi vinna. , Efnahagur
manna byggðist ekki á öðru en
síldarframleiðslunni. Það var
sárlítið um aðrar fiskveiðar, þó
svo hafi verið nokkúð síðustu
tvö ár .... Já, það er enginn
vafi að fiskur jókst hér mik-
ið við landhelgisstækkunina.
— Þú munt hafa verið stofn-
andi verkamannafélagsins hér.
— Já, ég var stofnandi að
Verkamannafélagi Raufarhafn-
ar. Var gjaldkeri þéss í 3 ár.
Þegar við stofnuðum félagið
var kau.pið 75 aurar í dagvinnu
og 85 í eftirvinnu. Þá þekkt-
ist ekki að greiða næturvinnu
með hærra kaupi. Við mörðum
dagvinnuna upp í 85 aura og
eftirvinnuna í 95 aura. Nætur-
vinna hefur verið greidd hér
sfðan 1940.
T4) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 24. desember 1981
v- * / '« * i '1 5 ■ * i| -'■ ' i* ■' i
undir síldinni
— Hvernig gátu menn komizt
hér .af á sumarvinnunni?
- — Það var misjafnt hvernig'
menp lifðu á síldinni. Menn
höíðu kýr Og’túnbletti og kýrin
lagði- mi.kið í búið. Margir
hofðu kindur og talsvert gagn
af þeim. Margir voru sarnan
um árabáta og reyttu eitthvað
í soðið. Nokkrir menn eiga
kindur hér enn, en kúm hefur
fækkað, einkum seinni árin
eftir að vegasamband komst á
og hægt var að fá mjólk aðal-
lega frá Húsavík.
.. Já, ég kann ágætlega við
fólkið og staðinn. Hér er gott
fólk.
. . Já, menn komast fremur
vel af — nema hvað „viðreisn-
in“ hefur nú þrengt hag manna,
hér sem annarstaðar.
Á meðan atvinnan er nógu
mikil balla menn, — ef hún
bregst er allt búið. Lífið er
komið undir síldinni.
J. B.
SKÁKIN
Framhald af 13. síðu
leikinn í miklu tímahraki. 33.
— Bd7 mundi vafalítið vinna
skákina.)
34. exf5, Hxe2 (Svörtum eru
allar bjargir bannaðar héðan-
af).
35. Hg6, Ha8 c8; 36. Dg5,
Dxg6; 37. Dxg6t, Kh8; 38. f6,
Hxg2t. (Taimanoff heldur húm-
or sínum fram í andlátið.)
39. Dxg2, Hg8; 40. d6 — og
Taimanoff gaf.
Skákþátturinn óskar
lesendum sínum
gleðilegra jóla.
Deilan við höfnina
Framhald af 1. síðu.
sem er unnin á helgidagataxta á
sunpudögum og þar að auki
verða skipin oft fyrir töfum af
þessum sökum. Verkamenn sjá
þvi að nóg fé er til að verða
við kröfu þeirra, það sem vant-
ar er viljinn hjá atvinnurekend-
um.
Neita eftirvinnu
í síðustu viku neituðu svo
verkamenn hjá Eimskip að vinna
eftirvinnu til að herða enn á
kröfu sinni um helgidagakaup
eftir hádegi á laugardögum. Var
vinnu hætt klukkan fimm, og
eru verkamenn þar í fullum
rétti, því þeir eru ekki skyldir
til ,að vinna eftirvinnu frekar
en þeir vilja.
í fyrradag var haldið áfram
að vinna eftir fimm í einu
skipi, en þar unnu skólapiltar
og aðrir sem ekki vinna að
staðaldri hjá Eimskip og voru
því ókunnugir málavöxtum. Þeir
sem þarna áttu hlut að máli
hættu svo vinnu á hádegi í gær
eins og aðrir sem unnu í skip-
um Eimskip.
------------------------
t—naviMMusTor*
flO UPUUBM
Laufásvegi 41 a ■— Sími 1-36-73