Þjóðviljinn - 24.01.1962, Qupperneq 6

V
1959: fullgerðar 740 íbúðír
1960: fullgerðar 648 íbúðir
1961: fullgerð 541 íbúð
VARÐBERGSFUNDURINN
Félagið Varðberg boðaði til
fundar í Hafnarfirði 16. þ.m.
Var auglýst að umræður yrðu
frjálsar að loknum ræðum
frummælenda. Ákveðið var að
umræðuefnið skyldi vera ísland
og vestræn samvinna.
Með tilliti til þess að félag-
ið Varðberg er einskonar út-
breiðslustofnun og forsvarsaðili
þeirrar stefnu að halda hinni
sárfámennu, íslenzku þjóð í
hernaðarbandalagi, gat maður
látið sér detta í hiig að frum-
mælendur ætluðu nú 'að gefa
yfirlit yfir reikninga íslenzka
ríkisins og vesturveldanna um
gagnkvEém viðskipti á grund-
velli stríðsundirbúnings
þess, sem nú er allstaðar í al-
gleymingi. Mundi þá talið fram
hverra lána og gjafa við hefð-
um notið fyrir veitt tillæti,
hverra styrkja við hefðum orð-
ið aðnjótandi, hverjir og hvað
margir hefðu þegið heimboð og
uppihald um lengri tíma eða
skemmri, hverjir fengið lán úr
Mótvirðissjóði, að því auðvit-
að ógleymdu hvern stuðning og
fyrirgreiðslu við hefðum hlotið
frá fóstbræðrum okkar í þeim
stórmálum, sem við áttum und-
ir líf okkar og framtíð, svo sem
landhelgismálinu, markaði fyrir
saltsíldina okkar ofl. ofl. Þá var
sennilegt að bera myndi á
góma, hversu mikið íslenzkt
vinnuafl hefði verið lagt fram
til þess að reisa hervirki í
þessu landi, hvern ágóða Al-
mennir verktakar, Sameinaðir
verktakar, Verktakar Suður-
nesja og fleiri vinnumiðlarar
hafa haft af viðskiptum sínum
við herinn og þar með stór-
aukið þjóðarauðinn, ennfremur
hverri feiknar fúlgu Sölunefnd
setuliðseigna hefur skilað í bú-
ið á hinn óeigingjarnasta hátt,
og hefði þá mátt sleppa að geta
um það hagræði, sem íslenzkir
borgarar hafa af því að hirða
drasl við Stapa eða úr sorptunn-
um hersins á Vellinum. Þá
hefði og ekki verið úr vegi að
telja fram allt það, sem banda-
lagsþjóðir okkar hafa gert til
þess að öryggi okkar yrði sem
fulikomnast ef til styrjaldar
dregur, bæði í byggingum loft-
varnarbyrgja, sem vernduðu
okkur fyrir atómsprengjum,
sem og birgðum lyfja og hjúkr-
unargagna og öðru því, sem að
gagni mætti koma í vondu til-
felli.
En því miður létu frummæl-
endur hjá líða að tala um ís-
land og vestræna samvinnu.
Þeir tveir, sem fyrstir töluðu,
héldu báðir sömu ræðuna að
heita mátti, og var það sama
Rússlandsníðið og maður hefur
átt kost á að lesa undanfarin ár
í Alþýðublaðinu og Morgun-
blaðinu dag hvern, og í Tím-
anum jafnan þegar hann hefur
talið sig vera að hagræða mál-
efnum í samræmi við flokks-
hagsmuni undir kosningar.
Þriðji frummælandi, sem virtist
vera hernaðarsérfræðingur, tal-
aði um herstyrk Nato og kvað
hann ógnlegan og okkur betur
borgið en ekki, að eiga að baki
okkar svo öflugt virki, ótil-
kvæmilegt slíkum árásarhund-
um sem Rússum.
En ég er ekki viss um að
fu.ndarboðendum og frummæl-
endum hafi þótt nógu góðar
þær undirtektir, sem ræður
þeirra fengu á þessum fjöl-
menna fundi. Var greinilegt að
hernaðarsinnum kom á óvart
sú andstaða, sem þeim þar var
veitt. Því hefur þótt mikils við
þurfa eftir á og íhaldsmál-
gögnin, Morgunblaðið, Alþýðu-
blaðið og Tíminn, skarað hvert
fram úr öðru í rangsnúnum
frásögnum af fundinum, Varð-
bergsmönnum í vil. Liggur
nærri að ætla að Varðbergs-
menn hafi verið þar sjálfir að
verki, af minnimáttarkennd, og
ræðumanna hernaðarsinna
misst.i fram úr sér það roð, sem
verið hafði að bögglast fyrir
brjóstinu o.g galaði fram í sal-
inn: Við skulum sprengja þenn-
an eina kommúnista út úr bæj-
arstjórn Hafnarfjarðar! — Og
um leið var sem kastljósi hefði
verið varpað y.fir allan gaura-
ganginn: framundan eru bæjar-
GuðinundiSr Böðvarsson.
fyllt sig upp af svo hroðalegu
sjálfshóli að slíks eru fá dæmi.
Má geta nærri að þetta hefur
fallið í góðan jarðveg hjá þeim
stríðsæsingamönnum, sem þess-
um blöðum stýra, og er það
jafnan svo að þegar málstaður-
inn er sem verstur, þarf öllu
til að kosta um fegrunarlyfin,
að hann geti þó litið sem skárst
út í andlitinu.
Þegar sýnt var að heyrðum
ræðum frummælenda á marg-
nefndum fundi, að ekki var
meiningin að tala um ísland og
vestræna samvinnu, heidur
beita sameinuðum kröftum
þriggja stjórnmálaflokka að
margjórtruðu níði um eina
helztu viðskiptaþjóð okkar, þá
varð ekki varizt þeirri áleitnu
spurningu hvers vegna ræðu-
menn Varðbergs sniðgengu hið
áður auglýsta fundarefni. Með
tilliti til þess, sem hér að
framan hefur verið talið upp
að komið gæti til mála á
þeim grundvelli, getur maður
látið sér detta í hug að annað
hafi þótt æskilegra en það, að
fara að velta fyrir sér nöktum
sannleikanum um fsland og
vestræna samvinnu. Enda kom
að því von bráðar að einn
Það er ekki til það ríki á
jarðarkringlunni, að meðferð
forystumanna þess á hinum
ýmsu málefnum, sem úr þarf
að skera á hverjum tíma, ekki
orki ,að einhverju leyti tvímæl-
is. Því miður virðist enn þá
óralangt til þess að mannkyn-
ið hafi þroskað með sér við-
unanlegt siðsæði. Os hvar sem
bólar á slíkum gróðursprota
eru niðurrifsöflin þegar yfir
honum eins og stefnivargar og
neyða hann til að beita sömu
vopnum sér til bjargar og á
hann eru borin.
Hvar sem kúgaðar þjóðir
hafa reynt að hrista af sér
okið á undangengnum árum
hefur hinn kapitaliski heimur
æpt einum rómi: Uppreisnar-
seggir! Byltingarlýður! Skemmd-
arverkamenn og kommúnistar!
Hvar sem smáríki hefur freist-
að þess að standa utan þess
sjóðandi vítahrings, sem stór-
veldi heimsins hafa um sig
dregið, gellur við sama hróp-
ið. Það er orðin mikil viður-
kenning fólgin í því að vera
kallaður kommúnisti.
og sveitastjórnarkosningar um
land allt, nú ríður á því að
plægja jarðveginn í tíma og sá
í sálirnar þeim fræjum, sem
bera skulu ríkulegan ávöxt og
fagran gróða á sjálfan kjördag.
Svo langt eru nú sótt um-
ræðuefni í undirbúningi bæjar-
stjórnarkosninga, að innanrík-
ismál fjarlægrar viðskiptaþjóð-
ar okkar, rangfærð og -afflutt
eftir hentugleikum, þykja
heppilegri til umræðu, heldur
en atvinnu- og fjármál þeirra
bæjarfélaga, sem á næstunni
skulu velja sér forystu. Og
kannski eru þau það. Kannski
þarf maður ekki að láta sér
verða stórum bilt. Platan sem
spiluð er, er ekki ný, sá til-
gangur, sem á bakvið liggur,
er heldur ekki nýr.
Samt skal nú gamla.platan
spiluð enn á ný og enn á hana
treyst þó gölluð sé, því bæjar-
stjórnarkosningar eru framund-
an. Og þar að auki ber svo vel
í veiði -að Rússar hafa, að
dæmi Bandaríkjanna, sprengit
nokkrar kjarnasprengjur o.g
ennfremur játað mistök sín í
vissum málum heima.fyrir. Þess
vegna skulu nú Varðbergs-
menn_sendir fram til áhlaups
og hertur róðurinn. og skulu nú
allir vinstri-sinnaðir menn í
landinu og allir beir, sem óska
því út úr hrunadansi heims-
veldanna, falla fram endilang-
ir og biðia Morgunblaðsíhaldið
fyrirgefningar á bví að hafa
nokkurntíma haft aðra skoðun
á málunum en það: og heita
því að láta það framvegis leiða
sig blindandi það sem eftir er,
í Atlanzhafsbandalag, í efna-
hagsbandalag og hvert á land
þangað sem hermangarar þess og
stórspekúlantar telja sér hent-
ugast á hverjum tíma, að
stundarhagsmunum þeirra sé
betur borgið.
Og svo heillandi þykir nú
Tímanum hljómur hinnar
-gömlu plötu að hann dallast
með, gerandi sér gullnar vonir
um nokkurn skerf úr væntan-
legu dánarbúi frjálslyndra
manna og hernámsandstæðinga
á íslandi.
En það skal að lokum sagt
að Varðbergsfundurinn í Hafn-
arfirði ýtti síður en svo undir
þær vonir. Viðbrögð og undir-
tektir þeirra er þann fund sátu,
-gáfu það fyllilega til kynna, að
stórníð um fjarlægar þjóðir,
sem aldrei hafa til okkar lagt,
er ekki eimhlítt til þess að
draga dómgreind og sjálfsvirð-
ingu íslenzkrar -alþýðu út í hin
yztu myrkur til hægri.
Guðmundur Böðvarsson.
TBL AÐ
RÆTA 8
JACKSON — Stjórn háskóla-
sjúkra-hússins í Jaekson í
bandaríska fylkinu Missisippi
aug-lýsti á laugardaginn eftir
tillögum um aðferð sem að
gagni rnegi koma til að girða
fyrir að börn hvítra manna og
svertingjaböm leiki sér saman.
í sjúkrahúsinu ríkir ströng
kynþáttaaðgreining, hverri
sjúkrahússdeild er tviskipt
milli hvítra sjúklinga og
svertingja. Þegar fullorðnir
eiga í hlut er þetta engum
vandkvæðum bundið, en öðru
máli gegnir um börnin, segir
Robert Martson, framkvæmda-
stjóri sjúkrahússstjórnarinnar.
Það hefur gengið í mesta
basli að hindra að hvít börn
og svört umgangi-st hver önn-
ur. Á barnadeildinni er þröngt,
og það eru hreinustu vandræði
að koma í veg fyrir að börn af
báðum kyn-þáttum, sem hafa
fótavist leiki sér saman í for-
salnum.
Við höfum reynt allt sem
okkur hugkvæmdist, sagði
Martson framkvæmdastjóri, en
það kom fyrir ekki. Nú setjum
við traust okkar á tillögur frá
almenningi, en munum eftir
sem áður gera það sem við
getum til að hindra samskipti
barna af mismunandi kynþátt-
um. Við vonum að foreldrarn-
ir leggist á sveif með okkur
og áminni börn sín um að
umgangast ekki börn af öðrum
kynþætti.
Lánsfjárskorturinn og vaxtaolírið gera fjölda fólks ókleift að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þeir
sem þrátt fyrir alia erfiðleika ráðast í að byggja eiga við rnikla erfiðleika að stríða af sömu or-
sökum, ónóg lán valda því að húsin eru margfalt lengur í smíðum en vera þyrfti ef ekki stæði á
fé og þessi (^ráttur stórhækkar byggingarkostnaðinn.
GUÐMUNDUR VIGFÚSSON:
A að leiða húsnœðisskort
á ný yíir almenning?
Það er viðurkennd staðreynd,
studd af opinberri rannsókn,
sem framkvæmd var fyrir 15
árum, að hér í Reykjavík þarf
að fullgera 600 íbúðir árlega til
að fullnægja þörf fyrir fjölg-
un íbúða sem stafar af nýjum
fjölskyldumyndunum. Til við-
bótar kemur þörfin fyrir nýj-
ar íbúðir til að útrýma lélegu
og óhæfu húsnæði og fyrir
íbúðir sem ganga úr sér af
ýmsum ástæðum.
Á s.l. ári náði íbúðafjöldinn
sem lokið var við ekki þessu
lágmarki. Hér var fullgerð að-
eins 541 íbúð og byrjað var á
aðeins 391 íbúð. Árið 1960 voru
642 íbúðir fullgerðar í Reykja-
vík og 1959 740 íbúðir. Ibúð-
um sem lokið er við og teknar
til notkunar hefur þannig
fækkað um 101 á einu ári en
um 199 á báðum árum viðreisn-
arinnar.
Augljóst er að útkoma þess
árs sem nú er byrjað verður
enn verri en þess sem var áð
líða. Þeim fer sífækkandi sem
treysta sér til að ráðast í bygg-
ingu íbúðar og það tekur sí-
fellt lengri tíma að ljúka þeim
íbúðum sem eru í byggingu.
Skorturinn á fjármagni til
byggingarstarfseminnar stendur
í vegi fyrir nauðsynlegri þróun í
byggingariðnaðinum.
Það er kjaraskerðingarstefna
ríkisstjórnarinnar, viðreisnar-
stefnan, sem er að stöðva íbúða-
byggingarnar í Reykjavík og
sama er að gerast úti um allt
land. Það var byrjað á um
helmingi færri íbúðum í kaup-
stöðum og kauptúnum utan
Reyk.iavíkur árið 1960 en 1959,
og það er víst að útkoman 1961
er enn verri, að það ár var
byrjað á enn færri íbúðum í
kaupstöðunum og kauptúnun-
ur en vinna fyrir allra brýn-
ustu lífsnauðsynjum þrátt fyrir
allan vinnuþrældóminn. Ggn-
valdur dýrtíðarinnar er að sliga
- f járhagsafkomu alþýðuheimil-
anna. Afgangsaurarnir í íbúða-
byggingu, eða í vexti og af-
borganir af lánum, ef þau eru
þá fáanleg, eru að verða óvíða
fyrir hendi.
Einu „viðreisnar11 ráðstafan-
ir ríkisstjórnarinnar á þessu
um úti um land en árið á und-
an.
Hér er því ríkisstjórnin að
ná árangri sem hún hefur eftir
sótzt. „Batamerkin“ eru aug-
ljós og fátæktin farin að segja
til sín. Dugnaðurinn og bjart-
sýnin, sem einkenndi tímabil
vinstri stjórnarinnar í íbúða-
byggingamálum, hafa orðið fyr-
ir þungum áföllum. Kaup-
skerðing, tollaklyfjar og tvenn-
ar gengislækkanir núverandi
ríkisstjórnar segja greinilega til
sín í stórfelldum samdrætti
-íbúðabygginganna.
Og hvemig á annað að vera?
Alþýða manna gerir vart bet-
sviði hafa verið að hækka
byggingarkostnaðinn. Gengis-
fellingarnar hafa lagzt af full-
uni þunga á allt innflutt bygg-
ingarefni og Sementsverksmiðja
ríkisins hefur heldur ekki lát-
ið s'inn hlut' éftir liggja í verð-
hækkunum.
Sjálft tekur ríkið tugi þús.
(ca. 40—70 þús. á íbúð) af
hverri íbúð sem reist er með
aðflutningsgjöldum og sölu-
skatti á efni til bygginga. Ekki
auðvelda þessar álögur ríkis-
stjórnarinnar almenningi bar-
áttuna fyrir að eignast íbúð.
Það má segja að ríkið taki
bróðurpartinn af hinum opin-
beru lánum, sem almenningur
fær, aftur í gegnum tollana.
Lánsmöguleikar íbúðabyggj-
enda eru með öllu óhæfir. All-
ur almenningur fær seint og
í smápörtum 1'4 til 1/5 af
kostnaðarverði íbúðar, sem orð-
ið er 400 til 500 þús. á með-
alíbúð í sambýlishúsi. Hitt
verða menn að leggja til sjálf-
ir af launatekjunum.
Aðeins betur settir eru þeir
sem byggja í verkamannabú-
stöðum eða fá lán hjá lífeyris-
sjóðum. En það er bitamunur
en ekki fjár.
Og svo er allt kórónað með
svo snarvitlausri vaxtapólitík
að þau litlu lán sem fást eru
sem helsi um háls lántakenda,
hvað þá ef lánsu.pphæðin hækk-
aði án þess að vaxtaokrið væri
afnumið um leið.
Allir sjá að ekki . verður
haldið áfram á þessari braut
nema með algjöru hruni íbúða- ’
bygginga í landinu. Það þarf
bæöi p.ð stórauka lánastarfsemi
til íbúðabygginga og Iækka
vextina. Lágmarksframlag ríkis-
ins sjálfs er að fella niður að-
flutningsgjald og söluskatt af
efni til hóflegra íbúða. Með því
væri um leið lækkaður bygg-
ingarkostnaðurinn og mönnum
auðveldaður róðurinn. Fyrir
þessu berjast nú Alþýðubanda-
lagsmenn bæði á Alþingi og í
borgarstjórn.
Þverskallist ríkisstjórnin og
flokkar hennar við kröfunum
um stóraukna lánamöguleika og
lækkaða vexti á lánum til
íbúðabygginga, verður ekki um
það deilt að þessir aðilar vilja
leiða húsnæðisskortinn að nýju
yfir alþýðuna eins og hann
var verstur fyrir nokkrum ár-
um, eða áðu.r en sú byggingar-
alda reis sem fylgdi í kjölfar
vinstri stjórnarinnar og þeirra
umbóta sem hún beitti sér fyr-
ir í húsnæðismálunum.
Og húsnæðisskorti fylgir ó-
hjákvæmilega hækkandi húsa-
leiga, og þar með enn versn-
andi afkoma almennings. Fyr-
ir þessu hafa menn reynsluna.
Takist ríkisstjórninni að halda
áfram að lama íbúðabygging-
arnar eins og hún hefur gert
það sem af er valdatíma sínum,
verður iþeirri þróun ekki af-
stýrt.
Fœkkun á tveim viðreisnar-
órum nemur 199 íbuðum
Miðvikudagur 24. janúar 1962 — ÞJÓÐVILJINN —
þlOÐVILJINN
Útgefandl: Samelnlngarflokkur altýBu — Sósíallstaflokkurlnn. — Rltstjórari
Magnús KjartaDsson (áb.), Magnús Torfi Olafsson, Sigurður Guðmundsson. —
PréttaritstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Ouðgelr
Magnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Bimi 17-500 (5 línur). Áskriítarverð kr. 50,00 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
PrentsmiÖJa Þjóðviljans h.f.
Örlagarílmr alþýðusigur j
J þessum mánuði, janúar 1962, eru rétt tuttugu ár i
liðin frá því að sameinað iafturhald landsins lagði f
til atlögu við verkalýðshreyfinguna. „Þjóðstjórnin“ ■
alræmda setti þá bráðabirgðalög, gerðardómslögin sem
svo voru nefnd. Átti gerðardómur að kveða á um kaup- I
gjald í landinu, en þó miða við að grunnkaup hækk- |
aði ekki frá því sem var í árslok 1941. Verkföll voru |
bönnuð, og gífurlegar sektir lagðar við ef útaf var ■
brugðið; sektirnar hefðu tæmt sjóði verkalýðsfélaganna
á skömmum tíma. Ætlun -afturhaldsins var augljós: I
Það átti með lögum að lama verkalýðshreyfinguna |
í eitt skipti fyrir öll og banna allar kjarabætur sem >
nokkru næmi. Ef sameinuðu afturhaldi landsins hefði
tekizt þetta tilræði við verkalýðshreyfinguna og kjara- I
baráttu fólksins hefði hlotizt af því stórkostlegt tjón, |
ekki einungis fyrir alþýðuna, heldur beinlínis fyrir _
þjóðina alla. Þetta er augljóst, þó ekki væri^ annað ■
haft í huga en sú staðreynd, að án hinna miklu kaup- f
hæikkana sem verk-alýðurinn knúði fram 1942, hefði g
ekki farið mikið fyrir erlendum innstæðum íslendinga _
í stríðslok, þeim erlendu innstæðum er gerðu nýsköp- 1
unina mögulega; þann grunn sem íslenzkt atvinnulíf |
hefur -síðan byggt á.
þegar þetta gerðist, fyrir réttum tuttugu árum, var I
Alþýðusambandið enn undir einokunarstjórn Al- ■
þýðuflokksins, endia þótt flobkurinn hefði neyðzt til
að afnema þá einokun að því er tók til lagalegs að- ■
skilnaðar flokksins og Alþýðusambandsins. Dagsbrún |
var þá undir stjórn sem Sjálfstæðisfl. réði mestu í. ■
Iðnaðarmannafélögin sem áttu í verkfalli um áramótin 1
urðu undan að láta. Hvaðan var vamar að vænta fyrir *
verkalýð landsins er svo grátt var leikinn af valdhöf- |
um landsins og sameinuðu afturhaldi þess? Andstað- ■
an gegn ofbeldisaðgerðum þjóðstjórniarvaldsins var
9kipulögð af Sósíalistaflokknum, aðalmálgagni hans |
Nýju dagblaði og öðrum blöðum flokksins og vinstri I
mönnium í verkalýðsfélögunum. Og afturhaldinu var -
efcki rótt. Seint í janúar setur ríkisstjómin ný bráða- ■
birgðalög til að „fresta“ bæjarstjórnarkosningum í |
Reykjavík. En þær voru haldnar úti um land 27. ■
janúar og urðu stórsigur fyrir Sósíalistaflokkinn. Og ,
í febrúarbyrjun vinna vinstri menn úrslitasigur í ■
Verkamannnafélaginu D-agsbrún, er Sigurður Guðna- |
son og félagar hans tóku þar við stjórn. ■
JJg næstu mánuði hefur verkalýður Reykjavíkur og |
verkamenn víðsvegar um land eina hina árangurs- ■
ríkustu kjarabaráttu, sem nokkru sinni hefur verið háð 1
á íslandi. í febrúar hvetur Nýtt dagblað, málgagn Sósí- ■
alistaflok-ksins, verkamen-n til að hefja kjarab-arátt- |
una með hinni sérkennilegu aðferð skæruhernaðarins. ■
Verkalýðsfélögin fóru ekki í verkfall, en vinnuhópar
lögðu niður vinnu með svo markvissum hætti og skipu- ■
lega að sameinað afturhald Vinnuveitendasambands- I
ins og ríkisstjórnarinnar réð ekki við neitt, engar .
kúgunartilraunir þessara aðila megnuðu að berja þessa *
nýstárlegu kjarabaráttu á bak aftur. Þegar kom fram I
á sumar va-r ljóst að verkamenn höfðu unnið stórsig- I
ur, grunnkaupið var stórhækkað, afturhaldsríkisstjórn- ,
in sundr-aðist, gerðardómurinn (sem í sátu m.a. Gunnar ■
Thoroddsen og Vilhjálmur Þór) var orðinn brosleg og |
máttlaus stofnun sem enginn tók mark á, og höfund- I
ar igerðardómslaganna lögðu svo rækilega niður skott- _
ið að biðja sjálfir Alþingi að afnema þau lagaslitur ■
sem þessi kúgunarlög voru orðin. En hollt er að minn- |
ast þess nú, á tuttugu ára afmæli skæruhernaðarins I
og gerðardómslaganna, hvernig íhaldið kemur fram _
gagnvart verkalýðshreyfingunni þegar það telur sig ■
hafa afl til að berja hana niður. Sá vilji afturhaldsins |
á íslandi er enn samur og jafn, þó bardagaaðferð- l
ir þess gegn verkalýðsfélögunum séu aðrar sem stend- _
ur. — s. ■
£) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 24. janúar 1962