Þjóðviljinn - 01.03.1962, Qupperneq 6

plÓÐVILJINM
fitcafandl: Bnmelnlngarllokkar alÞýBa — Básfallstaflokknrtnn. - Rltstfðrart
SCaenús KJartansson (4b.). Magnús Torfl Ólafsson. BlgurSur QuSmundsson. -
RríttarltstJórar: ívar H. Jónsson. Jón BJamason. - Auglýslngastjórf: QuSgslr
Magnússon — RJtstJórn. afgrelBsla, auglýsingar, prentsmiSJa: SkólavörBust. 19.
Biml 17-500 (5 Unur). AskrlítarverS kr. 55.00 á mán. — LausasöIuverS kr. 3.00.
PrentsmlSJa ÞJóSvllJans hJ[.
Bandaríska frelsið
r-
J áróðursferð til margra landa kom Robert Kennedy,
maður sem gerður var að dómsmálaráðherra Banda-
ríkjanna vegna þess að bróðir hans var kosinn for-
seti Bandaríkjanna, einnig til Vestur-Berlínar. Þar virð-
ist þessi bandaríski milljónamæringur hafa sett á svið
sjónleik, sem fréttastofur um allan hinn „frjálsa heim“
eru látnar skýra frá sem heimsviðburði, m.a. hafi
Kennedy þessi látið svo ummælt, að hann hafi ekki
vitað hvað frelsi var eða hvers virði frelsi var, fyrr
en hann kom til Berlínar.
Cjálfsagt hefði þessi fulltrúi bandaríska auðvaldsins
^ getað lært sitthvað um frelsi í heimalandi sínu,
Bandaríkjum Norður-Ameríku. Hann hefði getað minnzt
þess að sjálfur virðist hann og ríkisstjórnin líta á
skoðanafrelsi í stjórnmálum líkum augum og -Hitler
og Göbbels áður, eins og skýrast kemur fram í hinum
svívirðilegu réttarofsóknum bandarískra stjórnarvalda
undir forystu þessa sama Robert Kennedy gegn með-
limum bandaríska Kommúnistaflokksins, en þær að-
farir hafa verið fordæmdar af frjálshuga mönnum í
Bandaríkjunum sjálfum og bakað bandarísku ríkis-
stjórninni álitshnekki um heim allan. Og hann hefði
átt að geta lært eitthvað af kynnum sínum við „frels-
ið“ sem svertingjar og róttækir menn njóta í Suður-
ríkjum Bandaríkjanna, en meira að segja borgaraleg-
ir rithöfundar líkja því „frelsi“ við fasisma.
/"|g Robert Kennedy þyrfti ekki annað en ferðast um
lönd hinnar rómönsku Ameríku til að læra sitt-
'hvað um bandarískt frelsi og álit AmeríkuþjQðanna á
því. Og honum er áreiðanlega ekki ókunnugt um hve
mikilvægt bandaríska „frelsið“ er fyrir blóðsuguauð-
ihringana, sem arðræna þessi lönd og hlutast til um inn-
anríkismál þeirra á hinn ósvífnasta hátt og hafa stutt
þar til valda hvern þann fasistískan einræðiskúgara,
sem viljað hefur selja auðlindir lands síns bandarísku
auðhringunum fyrir völd.
T Bandaríkjunum njóta allir sama frelsis, segja mál-
pípur bandarísku ,,upplýsingarinnar“ hér á landi
og annars staðar. Þar er öllum frjálst að vinna sig upp
og verða milljónarar eins og Kennedy-bræðurnir og
(kaupa sér pólitísk völd hvað sem hæfileikunum líður.
Þar er öllum frjálst að taka þátt í hinu frjálsa og sæla
lífi fimm til sex milljóna atvinnuleysingja, sem er að
verða fastur þáttur í bandarísku þjóðlífi. Bandarísk
auðvaldsblöð hafa undanfarið skýrt frá því að með-
al hinna bandarísku atvinnuleysingjamilljóna sé kom-
in upp hugmynd um „austurfarir“, að hefja í stórum
stíl útflutning frá Bandaríkjunum, í þeirri von að
finna í Vestur-Evrópu eitthvað að gera, sem breytt gæti
hungurtilveru hins frjálsa bandaríska atvinnuleys-
ingja í eitthvað sem liktist mannsæmandi líf. En banda-
rísku auðvaldsblöðin telja það óráðlegt, því atvinn-
an sé ekki öruggari í Evrópu, þó sumstaðar sé nóg
að gera sem stendur, og auk þess muni Bandaríkja-
menn ekki kunna við sig í gamla heiminum!
Tjó ekki sé þannig minnt nema á örfá atriði virðist
augljóst, að Robert Kennedy hefði átt að geta
lært ýmislegt um frelsið, án 'þess að þurfa að fara
alla leið til Berlínar i því skyni. Ekki sízt um fram-
kvæmd frelsishugsjóna í Bandaríkjum Norður-Amer-
íku og í löndum þar sem Bandaríkin halda við völd
fasistastjórnum, sem fólkið hatar og fyrirlítur. Eða er
það frelsi, sem Robert Kennedy metur mest, frelsi
bandarísku auðhringanna, frelsi arðræningjans og blóð-
sugunnar, sem auðgar sig á striti heilla kúgaðra þjóða,
frelsið til þess að láta fimm til sex milljónir Banda-
ríkjamanna ganga atvinnulausa, frelsið til að níðast á
hinum svörtu þegnum Bandaríkjanna eins og nazistar
níddust á Gyðingum?

Jakob Jakobsson
„Eiginlegar vetrarsíldveiðar,
þ.e. síldveiðar eftir áramót,
hófust ekki fyrr en 1961. Þær
voru að vísu reyndar 1960, en
um miðjan janúar hvarf síldin.
í fyrra tókst að fylgja göng-
unni eftir til febrúarloka og
eftir. stutt hlé í marz hófst
svo vorsíldarvertíðinj. þannig að
nokkrir bátar stunduðu ein-
göngu síldveiðar með herpinót
á árinu 1961, hreyfðu engin
veiðarfæri önnur en herpinót.
Arið 1961 eru því mörkuð tíma-
mót í íslenzkum síldveiðum.
Þetta, ásamt góðri sumarvertíð,
gerði það að verkum að síld-
veiðar Islendinga urðu meiri
en nokkru sinni í sögu Iands-
ins.
Það er draumur okkar að
hluti flotans geti stundað slík-
ar veiðar árið um kring“.
Orðin hér að ofan mælti
Jakob Jakobsson fiskifræðing-
ur í þann mund er hann var
að leggja af stað í fyrsta síld-
arleiðangur ársins á Ægi nú
eftir áramótin.
Sú kvað hafa verið tíðin að
Sovétmenn enduðu vart svo
ræðu né samþykkt um fram-
kvæmda-* og framfaraáætlanir
sínar að þeir nefndu ekki nafn
Stalíns, — og þótti íhaldskerl-
ingu.m úti á íslandi að vonum
slíkt firn mikil. Nú Ijúka báta-
skipstjórar á Islandi vart svo
nokkurri fundarsamþykkt að
þeir segi ekki: Við heiintum
Jakob yfir síldarleitina! (þegar
skal tekið fram að hér er síður
en svo verið að gefa í skyn
að nokkuð sé líkt með Jakobi
og bátaskipstjórunum annars-
vegar og sovézkum hinsvegar,
fram yfir það sem flestu fólki
er sameiginlegt).
En hver er hann þessi Jakob
sem sjómennirnir heimta?
Við hittum Jakob Jakobsson
uppi í hinu nýja húsi Fiski-
deildarinnar við Skúlagötu, þar
er vinnustaður hans þegar hann
er ekki einhversstaðar úti á
sjó að eltast við. síld. Þar uppi
hefur hann ágæta útsýn yfir
sundin blá, Akrafjall og Skarðs-
heiði og alla þá margrómuðu
fjólubláu drauma,...en kannski
verður honum eins oft litið á
flösku eina mikla sem hann
héfur á borðinu hjá sér; í þess-
ari flösku er nefnilega stærsta
síld heimsins; það er lygilega
mi.kill fiskur, sennilega norð-
lenzkrar tröllaættar. Þetta 10
ára síldartröll, 46,5 sm langt
veiddi Hrafn Sveinbjarnarson
út af Melrakkasléttu sumarið
1955 — og fannst einu dag-
blaðanna þá svo mjög um ágæti
bátsins að það tók fram að
hann hefði komið með þennan
risafisk innanborðs til hafnar.
Jakob er mjög viðfeldinn ung-
ur maður, Austfirðingur og
Húnvetningur að ætterni. Faðir
hans, Jakob Jakobsson, var 60
ár á sjó, lengstaf skipstjóri.
Jakob fiskifræðingur hefur
einnig stundað sjó frá ferm-
ingu — og fram á þennan dag
í fríum sínum. Fræði sín lærði
hann í Skotlandi og lauk prófi
þaðan 1956. Hjá Fiskideildinni
vann hann fyrst að veiðarfæra-
tilraunum og ýmsum síldar-
rannsóknum, en tók við stjórn
síldarrannsóknanna fyrir réttu
ári. Fyrirrennarar hans í því
starfi voru dr. Árni Friðriks-
son og dr. Hermann Einarsson.
— Og nú skulum við spyrja
Jakob nokkurra fávíslegra spurn-
inga.
— Hver er tilgangurinn með
þessu rannsóknarstarfi ykkar?
— Tilgangurinn með þessum
rannsóknum er að afla eins
mi.ki.llar vitneskju og unnt er
um síldina við Island, svo þá
vitneskju megi nota í þágu síld-
veiðanna á margan hátt, bæði
til að segja fyrir um veiðihorf-
ur og stofnstærð, m.a. með til-
liti til hugsanlegrar ofveiði. Og
þessi vitneskja hefur að sjálf-
sögðu mikil áhrif á veiðarnar.
Það eru miklar sveiflur á
stofninum|. en veiði fer einnig
mjög eftir hegðun síldarinnar,
torfustærð og því hvort torf-
urnar hreyfast hratt eða hægt,
ekki sízt vegna þess að herpi-
nótaveiðarnar, sem við stund-
um, takmarkast svo mjög við
torfustærð. Þetta á því fremur
við um síldveiðar en aðrar
veiðar.
— Hvemig farið þið að því
að afla þessarar vitneskju?
— Hvað viðvíkur stofnstærð
notum við einkurn þrennskonar
aðferðir. I fyrsta lagi að taka
sýnishorn úr aflanum og rann-
saka þau með tilliti til margs-
konar eiginleika: aldurs, kyn-
þroska. lengdar, þyngdar og
hryggjarliðafjölda.
Með þessum athugunum er í
fyrsta lagi unnt að greina síld-
arstofnana út frá þeim sýnis-
hornu.m sem tekin eru. Þegar
aldursákvarðanir eru bornar
saman frá ári til árs er oft
unnt að reikna út stærð hvers
aldursflokks. Við eigum við
ýmsa örðugleika að etja í þessu
efni, því ef þetta á að vera
öruggt verða sýnishornin að
vera eirikennandi fyrir allan
stofninn. Erfitt er að segja
um það, því við veiðum síldina
á göngu eða í vetrardvala, en
, ekki á . hrygningartímanum. Á
hrygningartímanum er maður
viss um að stofninn er til stað-
ar, annars ekki. Sýnishoornin
geta því gefið ranga mynd af
samsetningu stofnsins hverju
sinni.
Vegna þess hve erfitt er með
þessari aðferð að fá nákvæma
mynd af stofnstærðinni eru
framkvæmdar umfangsmiklar
merkingartilraunir á hverju ári,
þ.e. síldin er veidd, fest í hana
merki og síðan er henni sleppt
aftur í sjóinn. Hlutfallslegur
fjöldi endurheimtra merkja er
notaður tií að reikna út stofn-
stærðina.
HVAÐ GERA
ÞEIR í
FISKIDEILDINNI?
Sverrír Guðmundsson, aðstoðarm
Þriðja aðferðin við að ákvárða
stofnstærð er könnun á út-
breiðslu og stærð síldarstofna
með bergmálsleitartækjum eins
og notuð eru í Ægi. ■
Auk stofnstærðar eru göngur
síldarinnar eitt' af aðalviðfangs-
efnum okkar, Við rannsóknir á
göngum síldarinnar veita merk-
ingarnár öruggasta vitneskju,
auk þess fylgjumst við með
göngunum með notkun síldar-
leitartækjanna. Því má segja að
síldarmerkingarnar og síldar-
leitin þjóni rannsóknunum á
tvennan hátt, þ.e. auki þekkingu
okkar bæði á stofnstærð og
göngum síldarinnar.
— Hefur orðið árangur af
þessum merkingum ykkar?
— Já, árangur af síldarmerk-
ingum hefur orðið mjög mikill,
miklu meiri en hinir bjartsýn-
ustu þorðu að vona.
— Hvenær voru síldarmerk-
ingar fyrst hafnar?
— Síldarmerkingar hófust við
Norðurland árið 1948, en 1953
hófust þær við Suðvesturland.
Dr. Árni Friðriksson var braut-
ryðjandi amerískrar merkingar-
aðferðar í Evrópu og má með
r>
S6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 1. marz 1962