Þjóðviljinn - 14.03.1962, Qupperneq 4

Á árunum eftir stríðið. þegar
nýsköpunartogararnir tóku að
streyma til landsins, ríkti bjart-
sýni um framtíð íslenzkrar
togaraútgerðar. Sjómenn keppt-
ust um að komast á þessi glæsi-
legu skip, enda skiluðu þau
sjómönnum einna hagstæðust-
um lífskjörum er þá var um að
ræða fyrir alþýðu manna.
En því miður stóð þetta bjart-
sýnistímabil ekki lengi. Þegar
hinir vestrænu vinir vorir
Bretar settu löndunarbann á
íslenzkan fisk og siglingar tog-
aranna lögðust að mestu niður
en þeir tóku í staðinn að veiða
í salt og ís fyrir heimamarkað,
skipti alveg sköpum í þessum
undirrituðu samninga sem þeg-
ar á undirskriftardegi voru ó-
viðunandi og tókst með einhliða
áróðri í útvarpi að fá meiri-
hluta félagsbundinna sjómanna
til að samþykkja þá.
Samningarnir frá 1958 hafa
nú sungið sitt síðasta vers. Þeir
ásamt kaupránslögum Alþýðu-
flokksstjórnarinnar og minnk-
andi afla færðu togarasjómönn-
um tíu til tólf þúsund króna
tekjurýrnun á ári 1959 og 1960
hvort árið um sig miðað við
1958. Um árið 1961 verður ekk-
ert fullyrt, ep þó má telja víst
að brúttótekjur sjómanna hafi
hækkað eitthvað það ár. Á móti
Togari á veiðum" með fullan poka á síðunni.
kemur svo mikil rýrnun á
gjaldeyrisfríðindum sjómanna
og aukin dýrtíð; þegar allt
kemur til alls verður því tæpast
um mikla breytingu til batn-
aðar að ræða.
Leiðtogar fjölmennustu sam-
taka íslenzkra sjómanna hafa
að því er virðist haft tilhneig-
ingu til að trúa slagorðum
Morgunblaðsins um kjarabætur
án verkfalla. Að minnsta kosti
hafa togarasamningarnir verið
lausir nú á þriðja ár. Þessi
biðtími nægði þó ekki til að
leysa vandann, og vonandi læra
þessir menn af reynslunni.
Framhald á 10. síðu.
SVIKAM YLLAN
■■ .——III I) WWT—HT1T—TlBMMTTnni —1——M1——HTn-——
efnum. Þessi stórvirku fram-
leiðslutæki, sem árum saman
höfðu átt þess kost að velja úr
mannskap, voru nú ekki lengur
samkeppnisfær um vinnuaflið.
■ Hernámsvinna og önnur þægi-
legri störf í landi veittu mönn-
um betri lífskjör.
Islenzk stjórnarvöld, togara-
eigendur og forustumenn sjó-
mannasamtakanna brugðust
heldur ómannlega við hinum
breyttu viðhorfum. f stað þess
að snúa sér að því að skapa
togaraútgerðinni eðlilegan
starfsgrundvöll, og sjómönnun-
um eftirsóknarverð lífskjör, var
allt látið reka á reiðanum og
mánneklan á togurunum leyst á
þann hátt að inn voru fluttir
erlendir sjómenn í stórum stíl
Dg þeir látnir vinna við hlið
íslenzkra sjómanna fyrir mun
hagstæðari kjör en íslending-
arnir áttu við að búa.
Lágkúran og úrræðaleysið á
þessum árum birtist þó einna
skýrast í því að einn af valda-
mönnu.m þjóðfélagsins kom með
þá tillögu að togararnir yrðu
gerðir að nokkurskonar saka-
mannanýlendum, þar sem ís-
ienzkir brotamenn yrðu látnir
taka út refsingu.
Með deiga forustu og mikið
’ erlent vinnuafl í landinu var
framsókn íslenzkra togarasjó-
manna til bættra lífskjara
stöðvuð um árabil. Árið 1958
varð togaraútgerðinni hagstætt.
Hinn mikli karfaafli átti mest-
' an þátt í því. Það ár skilaði
3íka togarasjómönnunum all-
1 sæmilegum tekjum. Meðaltekjur
togarasjómanna það ár munu
hafa verið 85.000 krónur. Þó
hefði það ár átt að skila togara-
tsjémönnum lángtum hagstæð-
tnri útkomu, hefði allt verið
’ íaneð felldu um fiskverðið.
Þetta ár var gengið til samn-
1 Snga um togarakjörin. Nú voru
fyrir hendi öll skilyrði til að
gera hagstæða samninga. Hin-
tr erlendu sjómenn höfðu að
tnestu horfið af togurunum, og
.aflmh hafði verið fádæma góð-
tir. Því miður báru leiðtogar
ájómanna ekki gæfu til að hag-
Jiý.ta þetta gullna tækifæri. Þeir
Þegar leiðtogar Alþýðu-
fiokksins gengu íhaldinu end-
aniega á hönd fyrir og með
myndun núverandi ríkisstjóm-
ar, tókst íslenzka penjnga-
manninum að ná þeirri lang-
þráðu aðstöðu í taflinu við
verkamanninn, að koma sér
upp svikamyilu. Alþýðuflokk-
urinn var kringlan, sem hann
vantaði í myllusætið til að
fullkomna það verk.
Lengi hafði eignastéttin not-
að heiztu brodda Alþýðu-
flokksins eins og vatnamaður
notar Pjakk tíl að kanna fyrir
sándbleytu. Þeir voru jáfnan
til taks, ef auðstéttin óttaðist
að „liggja í“, þegar hún lagði
til ránsferða í land vinnustétt-
anna. Nú voru þessj amboð
dubbuð til ráðherradóms og
hafa í staðinn gegnt því hlut-
verki að fylla töiu uppréttra
handa á Alþingi til þess m.a.
að seija fr.á því réttinn, sem
það eítt hafði til að ákveða
gildi íslenzku krónunnar.
Með þesum verknaði var sú
sv'kamylla fullkomnuð, að
eignastéttin gæti með ríkis-
valdi sínu alltaf og svo til
samdægurs, gert að engu all-
an árangur, sem launafólk
næði fram með frjálsum samn-
ingum* Vfð1 ái^fRfiXirSkdhdílFÍ!
Með gengislögunum urðu
þáttaskil í baráttu verkalýðs-
stéttarinnar. Þessi þáttaskil
krefjast endurmats hennar á
aðstöðu sinnj um leið og þau
krefjast nýrra vopna til við-
bótar þeim, sem hún á og hef-
ur beitt til þéssa.
Það mun ekki líða langur
tími þar til launþégarnir hafa
RlklsvaldiS i
áttað sig eftir gerningahríðina,
sem að þeim var mögnuð nú,
og mörgum manninum hefur
orð ð ofraun um stund. Ný út-
sýn mun opnast, nýr skilning-
ur á aðstöðu og möguleikum
launþeganna til þess að rétta
hlut sinn.
Það verður brátt hverjum
launamanni ljósara en það
hefur verið á tveim síðustu
áratugum, hvílíku meginvopni
sú stétt þjóðfélagsins ræður,
sem fer með ríkisvaldjð o.g
beitir því. Með gengislögunum
og afnámj ahra kjarabóta, sem
barátta og samningar verka-
lýðsfélaganna færðu. liggur
þáð fyrir svart á hvítu að rík-
isvaldið í höndum eignastétt-
arinnar ^r hættulegasti óvinur
vinnandi manna í landinu. Það
er þessj staðreynd, sem aðför-
in mikla að launastéttunum,
1961, afhjúpaði. Og hún mun
óhjákvæmilega þyrla burt
meira og minna þokukenndum
hugmyndum manna um ríkis-
vald auðmannastéttarinnar. Þeg-
ar svo er komið að hún mund-
ar ríkisvaldið til höggs við
hverja hrærjngu vinnandi
fólks til bættra lífskjara, og
beitir því jafnframt skefja-
laust tíl þess að gera þá ríku
ríkari, þá opnast augu manna
fyrir því, að það er einmitt
þetta vopn, sem hið vinnandi
fólk þarf að hafa í höndum.
Það er næsta fróðlegt að
ræða við þá launþega í dag,
sem nýlokið hafa atkvæða-
greiðslu í verkalýðsfélagi sínu
ög kusu eftjr vilja kaupráns-
flokkanna. Það er engu líkara
en þe.'r séu að vakna af dá-
‘Svefni, svo magnaður var seið-
urinn. sem réði gerðum þeirra.
Enginn mælir ríkisstjórninni
bót. Það örlar ekki á vo,n til
þess hjá nokkrum manni, að
hún muni færa ho.num brot af
því sem hún hefur lofað; batn-
andi kjörum og minnkandi
þrældómi. Sumir þessara
manna stynia því meira að
segja upp, að nú þurfi verka-
lýðsfélögin að taka til sinna
ráða. En þá standa þeir um
leið frammi fyrir þeirri spurn-
■ingu: Hvað gera félög.'n, þar
sem menn kaupránsstefnunnar
voru kosnir til valda? Munu
þeir rísa gegn yfirboðurum
sínum? Og þótt þeim væri
þröngvað til þess, mundu þeir
yfirboðarar ekki enn á ný beita
svikamyllu sinni eins og þeir
hafa boðað, gegn „réttlátum"
sem „ranglátum11 verkalýðsfé-
lögum, meðan þeir vjta, að
samtökin eru klofin um afstöð-
una til kaupránsstefnunnar?
Það ber allt að einum brunni
hjá þessum launþegum. Þeir
standa frammi fyrir því, að
hafa trúað fölskum loforðum
og veikt mátt verkalýðshreyf-
ingarinnar t.'I þess að iftna
sóknarskyldu sína við launa-
stéttimar af höndum. Það er
aðe'ns eitt ráð í augsýn. Það
er enn sem fvrr hið gamla
góða ráð, að þoka sér saman
um hagsmunamálin hvaða
flokki, sem menn telja sig
fylgja. Á því er verkalýðs-
hreyfingin byggð og mótuð, og
það fer eftir því hversu vel
launþegunum tekst að varð-
veita þennan kjama hve sterk
samtök þeirra eru á hverjum
tíma. Nú um skeið hefur sókn-
in snúizt upp í vörn, það hef-
ur tekizt að villa um fyrir
stórum hópum manna og dylja
fyr'r þeim hið sanna um eðli
og lögmál hagsmunabaráttunn-
ar. Til þess að snúa þessari
þróun þurfum við að binda
foksand blekkinganna, svo all-
ir launþegar geti fylgzt að,
greint kennileitin, sem vísa
veginn. Verkalýðshreyfingin
þarf ekkj aðeins að hvetja sín
gömlu vopn í egg, og rekja
gamlar slóðir, hún þarf einn-
ig að marka nýjar leiðir. Og
hún þarf að m.nnast þess að
nú dugar íslenzka launþegan-
um ekkert minna en að ráða
ríkisvaldinu ,ál fslandi — ráða
því vopni', sem nú freklegar en
nokkru sinni fyrr hefur verið
notað gegn henni til rána og
valdníðslu.
Yfirráðin til alþýðunnar var
krafa, sem fyrstu leíðtogar ís-
lenzkra verkalýðsfélaga og AI-
þýðuflokksýns settu að mark-
miði. Þetta merki Alþýðu-
flokksins er löngu fallið úr
höndum hans og fáir í þeim
flokki munu- valda því í dag.
En það er einmitt þessi krafa
sem eignastéttin hefur, allar
götur síðan hún fyrst var bo.r-
in fram, eytt orku sinnj og
fjármunum til að bæla niður
og sundra fólkinu frá. Þessi
sama eignastétt hefur nú enn
á ný og aldrei betur gert þessa
kröfu ferska og ljósa, gert
framkvæmd hennar að lífs-
nauðsyn vinnandi fólks í land-
inu. St.
höndum eígnasféftarinnar er
hætfulegasfi óvinur vinnandi manna
H) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 14. marz 1962