Þjóðviljinn - 01.04.1962, Qupperneq 7

\RNARINS
i
I6LSINS?
— Já öminm etur mikið af
hræjum. En ég -hef ekki fengið
neitt staðfest tilfelli um að hann
hafi drepið lömb. Hinsvegar
tekur hann iambahræ — og
þau finnast vitamilega á varp-
stöðum hans.
— En hann er vargur í æð-
arvarpi?
— Hann tekur töluvert af
æðarfugli, en arnarstofninn er
það JítiIJ og æðarstofninn það
stór, að ég tel ekki að öminn
geti haft nein áhrif á stærð
æðarstofnsins. Aðalhættan Jigg-
ur í þvi að hann verpir ein-
staka sinnum í æðarvarpi, t.d.
í eyjum, og vittl Iþá æðarfuglinn
flýja úr þeim hóttma sem örn-
inn sezt að í. En slikt kemur
afarsjaldan fyrir.
— En tekur hann ekttd eggin?
— Nei, örninn m.un ekki taka
egg og því ætti að vera óhætt
að eitra egg fyrir svartbak. ÍÞað
er líka bannað í Snæfellsness-
Dala- Barðastrandar- og Isa-
fjarðansýslum að eitra nema í
egg, en á þvf vill verða mis-
brestur. Það er eiitrað í ski'okka
fyrir ref — og fiskslor, eins og
örninn á Breiðafirði drapst af.
— Samkvæmt þeim athug-
unum sem ég gerði við hreiður
er æðaríugl 25% -af fæðu am-
arins, hi'ognkettsi 21%, fýll 16%,
fjarðardjúp. (Ljósm. Bj. Björnss.)
lundi .12%, silumgur 9%, lambs-
hræ 7% og ýmsar fuglategund-
ir — og köli, enn færri prósent.
Þessar tölur eru byggðar á
fæðuleifúm sem voru við hreiðr-
in.
— Svo hættan fyrir „silungs-
bændur“ er þá ekki meiri en
þetta?
— Nei, iþað er engin hætta á
-að örninn eyðileggi silungs-
veiði þótt hann kræki sér í
nokkrar bröndur við og við.
— Eru virkilega hvergi emir
á landinu nema fyrir vestan?
— Nei, iþessi ipör sem enn
eru aftir eru öll á Vestfjörð-
um og við Bneiðafjörð. Lengi
var par d Hvalfirði, — nú er
þar bara stakur öm. Hann hef-
ur sézt einn á flugi s.l. 9 ár.
Annar stakur örn sést oft á
flugi við Sogið, en allt fram á
stríðsárin síðustu verpti öm í
Núpshiíð.
— Hversvegna ná þessir
stöku emir sér ekki í nýjan
rnaka?
— J>að er mjög ólíklegt að
þessir emir hitti nokkru sinni
aðra errú því ernir halda sig
y.firleitt við bær stöðv’ar þar
sem þeir hafa tekið sér ból-
festu.
— Hvað um stærð og aldur
þessa tígidega fugtts?
— Já, öminn er rnjög tígu-
legur fugl, einkum á flugi,
vængttiaf hans getur orðið tveir
og hálfur metri. Hann getur
orðið 50—60 ára gamall, hef-
ur orðið hað í dýragörðum, en
það er vafasamt að emir verði
svo gamlir úti í náttúrunni og
tel ég vafasamt að þeir verði
eldri en 20—30 ára.
— Hvað eiga emir marga
unga?
— Hver amarhjón munu að
meðaltali koma upp einum
unga annaðbvort ár.
— Hvað verpir hann mörg-
um eggjum?
— Eggin eru 2—3, en sjaldan
komast upp nema tveir ungar
og offast aðeins einn. Það kem-
ur til af því að aldursmunur
getur verið itöluvert mikill. Það
getur liðið attlt að viku frá
því örninn verpir fyrsta egg-
inu þangað til hann verpir þvi
næsta. Þess vegna eru ungarn-
ir misgamlir, annar getur verið
vikugamall þegar ihinn brýtur
skurnina og því kæft þann
litla, eða blátt áfram afétið
hann og drepið-hann úr húngri.
— Hann verpir í klettum?
— Já, hreiðrin eru oft í lág-
um klettum, oft ofan á klett-
um. Þau eru oftast á aðgengi-
iegum stöðum, og hefur það
vafalaust valdið miklu um
farítkun arnarins hve auðvelt er
að komast að hreiðrum hans
og eyðileggja þáu. Það mun þó
ekki gert mikið að því nú orð-
ið.
—- Hvernig er hreiðurgerðin?
— Hreiðurgerðin er lítilfjör-
fleg. oft ekki nema laut í jarð-
veginn, en stundum líka birki-
: tturkar. hnís. og. mosi og gras að
innán. H.iá Örnum erlendis get-
ur hreiðrið orðið 1—2ja metra
hár hraukur, einkum þar sem
ernii- vérpa í trjám og byggja
hreiður úr limi og greinum.
— Er það sérstök arnarteg-
und sem verpir hér á landi?
— Nei, okkar örnj Haliaeétus
alhicilla, er sama teeundin og
er á Grænlandi. Norðurlöndum,
Þýzkalandi, Balkanlöndunum,
Tyi'kttandi. Sovétríkjunum og
allt austur að Kyrrahafi. I
Bandaríkjunum er I£ka náskyld
tegu.nd. nema hvað hausinn á
bandaríska eminum' er hvítur.
Örríinn er fyrir löngu horfinn
af -Bretlandseyjum, og hafði
verið útrýmt i Danmörku líkav
en hann er nú farinn að vera
þar eitthvað aftur og eru Dan-
ir stoltir af.
— Hvað segir þú um síðustu
ásökunina á hendur erninum
— að hann sé hættulegur sel
og valdi „selabændum11 tjóni?
— Það er sagt að hann fæli
selinn í burtu þegar hann tek-
ur sér bólfestu á skeri ,þar sem
þeir kæpa, og þykir mér það
ólíklegt, án þess þó að ég geti
nokkuð um það sagt með vissu.
f hæsta lagii gæti örninn e.t.v.
komið þvi til leiðar að selirnir
flyttu sig í næsta sker. En fár-
ánlegt væri að halda því fram
að öíminn drepi selina.
— Hvað telur þú íslenzka
arnai'stofninum hættulegast nú?
— Það er eflaust eitrunin
sem fer verst með hann.
★
Við þöttvkum hinum unga
náttúrufræðingi fyrir fræðsluaa
um örninn. Um það þarf víst
NEW YORK — Eins og við
mátti búast hefur ákvörðun
Grace Kelly, furstynju af
Monaco, að hefja aftur kvik-
myndaleik vakið mikið fjaðra-
fok í Bandaríkjunum. M. a.
hefur kvikmyndafélagið Me-
tro-Goldwyn-Mayer látið þau
boð út gauga, að það telji
Grace Kelly enn samnings-
bundna við sig og hún geti því
ekki leikið í kvikmyndum
annárra.
Þegar leikkonan gekk að
eiga Rainer fursta var hún á
samningi hjá MGM. Félagið
segir að þeim samningi hafi
aldrei verið formlega riftað,
heldur hafi aðeins verið um
þegjandi samkomulag að ræða
að ákvæði hans skyldu ekki
koma til framkvæmda eftir að
Kelly gekk í hjónabandið. Nú
þegar hún hins vegar ætli að
hefja jkvikmyndaleik að nýju,
gangi samningurinn aftur í
gildi.
Eins og kunnugt er hefur
Grace Kelly samið við hinn
fræga kvikmyndastjóra, AI-
fred Hitchcock, að leika í
einni kvikmynd fyrir hánn.
ekki að deila ad hinn fáliðaði
arnarstofn sé í hættu. Það
tókst a.m.k. á sínum tíma. að.
ráða -niðurlögum síðasta geir-
fuglsins þótt ekki væri í þá
daga tilfengnir lögfræðingar að
sækja mál á hendur honum.
Fram að þessu hafa Vestfirð-
ingar ekki borið á torg kvart-
anir sínar yfir iþéiiii æðar-
fuglsski'okkum er örninn etur.
Enginn þarf að efa hinn góða
tilgang með þeirri hugmynd að
ríkið greiði það tjón er örninn
kann að valda. En myndi það
reynast giftudrýgs.t að taka upp
þann nýja sið að krefjast skaða-
bóta fyrir tjón allt er hugsan-
legt væri að kenna erninum?
Þegar hefur verið staðhæft að
sel standi ógn (máski dauði!) af
erninum. Hve langt myndi líða
þar til ríkið yrði krafið; skaða-
bóta vegna horfinna húskatta
í nágrenni arnarhreiðra?
Mörgurn er mjög ógeðfelld sú
tilhugsun að útrýmt verði dýfa-
iOg jurtategundum á landi hér,
sem lítið er til af nema lands-
fólkiny ,;s.é greitt fé fyrir að
sjá þær í friði. Fáa langar tO
að sagan af endalokum" géif-
ifuglsins endurtaki sig. Það
skyldi því ætlað að treysta
megi því að arnarins bíði ekki
sömu örlög hér og geirfuglsins.
Eða eigum við kannski eftir að
lifa að lesa auglýsingu á þessa
tteið:
Hami(r síðasta islenzka arn-
arins verður seldur hæstbjóð-
anða á listmunauppboði S.B.
í Sjálfstæðishúsinu í dag.
Uppboðið hefst stundvíslega
kl. 5 siðdegis. —
Og mæta þar síðan reykneskum
búðartokum sérvitra ttiringaeig-
enda í Efnahagsbandalaginu,
bjóðandi mörk og dollara fyrir
þetta ;.,kuriositat“ — síðasta 'ís-
lenzka amarhræið.
Má ekki treysta því að metn-
aður og siðgæði Breiðfirðinga
og Vestfirðinga sé enn á því
stigi að þeir lofi erninum að
lifa í landinu — án þess að
þeim sé greitt íé fyrir?
Mynd þessi, Marnie, verður
gerð eftir enskri skáldsögu og
verður hrollvekja eins og aðr-
ar myndir Hitcheoclís. Gert
er ráð fyrir, að myndatakan
muni kosta yfir milljón doll-
ara og ætlar Hitchcock sjálf-
ur að leggja fram alttt féð, en
það er nær eins dæmi að
leikstjóri taki á sig alla á-
hættuna sjálfur. Hitchcock
gerir sjálfsagt ráð fyrir að í
þessu tilviki verði ekki um
neina áhættu að ræða, nafn
Grace Kelly sé næg trygging
fyrir því.
Enda þótt tilkynnt ttiafi ver-
ið að Kelly ætli sér aðeins að
leika í .þessari einu kvikmynd
(hún segist gera það til að
afla fjár til guðsþakkar-
verka), þá þykjast-menn vita
betur í Hollywood. Þar er
þrálátur orðrómur að bún hafi
ákveðið að snúa sér aftur að
kvikmyndunum fyrir fullt og
allt. Líka er fullyrt, að Ráiniér
maður hennar hafi ákveðið að
’seppa af sér furstatigninni og
komi þar ýmsar ástæður til
m. a. ósamkomulag við
frönsku stjórnina, en miklar
MGM sepir Grace Kelly
enn bundna af samnlngi
AfsláHarfar
á Sœluvikuna
Flugfélagið veitir afslátt af
flugfargjöldum milli Reykjavík-
ur og Sauðárliróks dagana 31.
rnarz til 10. apríl vegna Sælu-
viku Skagfirðinga. Farið kost-
ar krónur 655 fram og aftur á
tvímiða.
Sæluvikan hefst í dag og
stendur til 8. apríl. Skemmtan-
ir verða alla daga vikunnar.
Leikfélag Sauðárkróks sýnir
Júnó og' páfuglinn og einnig
reviu sem nefnist Glaumbæv.
Verkakvennafélagið Aldan
gengst fyrir sýningunni RauSur
iog’nn brann, þar sem fjallað
verður um bæjarlífið á Krókn-
um. Sama félag sér um söng-
skemmtun og einnig synguv
kirkjukór . Sauðárkróks. Auk
þessara skemmtana verða svo
kvikmyndasýningar og dansleik-
ir.
Flugferðir frá Reykjavik til
Sauðárkróks verða þriðjudag,
fimimtudag, laugardag og miáske
oftar ef ‘ eftirspurn krefst.
„Vi8 sem vinnum
eldhússtörfin"
sýnt á Akureyri
AKUREYRI 28/3 — Leikfélag
Akureyrar frumsýndi í gærkvöld,
þriðjudag, gamanleikinn jVið
sem vinnum eldhússtörfin“, sem
gerður er eftir samnefndri skáld-
sögu norsku skáldkonunnar Sig-
rid Boo.
Leikstjóri er Jóhann ögmunds-
son, en leikendur 14 að tölu og
að miklu leyti nýliðar á sviði.
Aðalhlutverkið leikur Sigríður
Angantýsdóttir frá Sólgarði í
Saurbæjarhreppi.
Lcikhúsið var fullsetið á frum-
sýningunni og leiknum ágætlega
tekið.
Grace Kelly
erjur hafa verið milli þeirra
upp á síðkastið. Einnig er sagt
að Onassis skipakóngur, sem
í rauninni á furstadæmið,
vilji losna við Rainier, og
lagskona hans, söngkonan
Maria Callas, er sögð mundu
fagna þvi, að hin siðastranga
furstynja færi frá Monaco. Og
vitaskuld hefur komið upp sá
kvittur, að Rainier og Grace
séu. í þahn veginn að skilja.
.5
Sunnudagur 1. apríl 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (7