Þjóðviljinn - 22.05.1962, Síða 8

fÓDVIUINN
(Bteotanðl! B»i««)nln*»rí]otklr alMVa - W*lall«t»nolckmrliin. — BltoHðmt
SCnsnðt KJartanuon <*b.). ilainö* Toríl Olafsíon. BliurBur QuBmnndsaon. —
ffréétarltetlórar: irar H. Jónsson, Jón Blamason. — Auglýslmastlórl: OuBaalx
Marnilsscn - Ritstjám, afBreiBsla. auilýslngar, prantsmlBJa: SkólavBrBuat. 1».
17-600 (• iinur). AakrlftanrerB kr. 66.00 6 mán. — LausasöluvarO kr. 3.00.
PrantualBJa WóBvilJani 'n.JL
x4ístýra verSur þvingunar-
löguni í togaradeilunni
| dag hefur verkfall togaramann-a staðið í 73 daga
Það er orðið langt verkfall og víst er um það að
togarasjómönnum og fjölskyldum þeirra þykir óþarf-
lega hljótt um þá staðreynd, að hrokafullir milljóna-
Skuldaþrjótar og styrkþegar almennings, innsta klíka
Sjálfstæðisflokksins í Félagi íslenzkra botnvörpu-
skipaeigenda skuli allan þann tíma hafa neitað að
ganga til heiðarlegra samninga um bær sanngirnis-
kröfur sem togarasjómennirnir bera fram. Og svo vi-11
til, að blöð íhaldsins birta nú engar greinar
um að stjórnarmenn Sjómannafélags Reykjavíkur,
toppkratinn Jón Sigurðsson og íhaldsþingmaðurinn Pét-
Siguiðsson, seu að vinna nein vond verk gegn
þjóðfélaginu. Það sjást hvergi útreikningar um hve
mikíu þjóðarbuið tapar vegna þess að íhaldsklíkan í
ueitar um leiðrettingu samninga. Og bað fer raun-
ar furðu lítið fyrir því þessa sjötíu og þrjá verkfalls-
daga togaramanna að Pétur Sigurðsson skrifi í Morg-
unblaðið greinar til að sannfæra sjómenn um að far-
sælast sé að leita „kjarabóta án verkfalla", og heldur
ekki ræðir hann mikið þá kenningu. hve elskulegt.
sé að vinna að bættum kjörum sjómanna „stétt með
stétt“. i
Cjómönnum mun það almennt Ijóst, að það eru valda-
tklíkur Sjálfstæðisflokksins og ríkisstjómin sem
hindra samninga í togaraverkfallinu. Hrokagikkirnir
og milljónaskuldaþrjótarnir sem sendu Alþingi þá
úrslitakosti að ekki yrði samið um neinar kjarabæt-
ur til sjómanna nema afnumin væru vökulögin í nú-
verandi mynd, eru að reyna að framkvæma þá hótun.
Alþýðuflokkurinn, flokkur formanns "Sjómannafélags
Reykjavíkur, gæti knúið fram samninga í togaradeil-
unni þegar í stað, ef hann mæti ekki meira að vera
íhaldshækja í ríkisstjórn. Hernaðaraðferð Sjálfstæðis-
flokksins gegn togarasjóínönnum og heimilum þeirra
virðist eiga að vera sú, að láta verkfallið dragast enn
á langinn, draga það frarn yfir kosningar og „leysa“
það þá með einum hinna alræmdu bráðabirgðalaga,
sem eins vel gætu orðið um skemmdarverk á vökulög-
unum og lögbinding kaups.
F'n hvérs vegna er beðið fram yfir kosningar? Það
er ekki einungis til þess að fæla ekki fná kjósendur,
heldur líka vegna þess að Sjálfstæðisflokkurinn œtlar
að hafa úrslit kosninganna á sunnudaginn sem mæli-
kvarða á hve langt flokknum sé óhætt að ganga í of-
stækisárásum sínum á lífskjör fólksins og réttinda-
löggjöf eins og togaravökulögin. Það á að koma til
föður og móður togarahásetans, það á að senda íhalds-
smala inn á heimili togarasjómannsins sjálfs, og segja
honum og konu hans að leiðin til bættra lífskjara sé
að kjósa Sjálfstæðisflokkinn. Og svo á að hafa atkvæði
þeir-ra, ef þau fást, sem röksemd fyrir því að íhalds-
hrokagikkjunum í FÍB og í ríkisstjórn sé óhætt að
skammta togarasjómönnum skít úr hnefa og eyðileggja
vökulögin með bráðabirgðalögum, þvingunarlögum,
eftir kosningarnar. En það er hægt að afstýra þessum
Ijóta leik. það er hægt að gefa Sjálfstæðisflokknum þá
ráðningu á sunnudaginn kemur, að hann þori ekki að
mœta kjarakröfum og réttindabaráttu alþýðunnar í land-
inu með þvingunarlögum. Sú ráðning þarf einnig að
ná til Alþýðuflokksins, sem nú hefur skipt á öllum
fyrri hugsjónum fyrir þá eina að mega vera undir-
tylla hjá áhaldinu, ef takast mætti að forða því frá falli
í borgarstjórn og ríkisstjórn.
T.T'erkfall togarasjómanna, í sjötíu og þrjá daga, er orð-
" ið allt of langt- Það er krafa alls almennings að
gengið verði til tafarlausra samninga við togarasjó-
mennina, heiðarlegra samninga um þær réttmætukröf-
ur sem þeir hafa borið fram til leiðréttingar á kjör-
um sínum. — s.
Stjórnboröiö og mælaþiIiO í sovczkri kjarnorkurafstöð sem reist var í tilraunaskyni.
Merk bék um kierncsraginsóknir gefln út í E
„Samstarfsmenn mínir í
stofnuninni og ég sjálfur vor-
um þeirrar skoðunar, að nauð-
synlegt væri að taka til við
atómkjarnann. En þar \'ar sá
þrándur í götu, að þetta var
um mitt árið og þegar hafði
verið gengið frá fjárveiting-
um til starfsemi okkar, en
hinar nýju rannsóknir, sem
við höfðum í huga, hefðu hins
vegar haft í för með sér við-
toótarkostnað, sem numið hefði
nokkrum hundruðum þúsunda
rúblna. Ég fór þá á fund Ser-
gei Ordsjonikidse, sem var for-
seti yfirstjórnar atvinnumála,
iagöi málið fyrir hann, cg
kvaddi hann eftir aðeins tíu
mínútur og hafði þá í höndum
umboð frá honum, sem heimil-
aði stofnu.ninni þá upphæð, sem
ég hafði farið fram á“.
veigaiítill né tilviijunarkennd-
ur, heldur hefur hann frá upp-
hafi íyliilega verið sambæri-
iegur við hlut enskra. þýzkra,
ítalskra og annarra evrópskra
vísindamanna, sem síðar flutt-
ust margir hverjir til Banda-
ríkjanna og gerðust bandarískir
þegnar.
Þetta atvik, sem hinn mikli
sovézki eðlisfræðingur Abram
Joffe segir frá, gerðist ekki —
eins og margir lesendur á vest-
urlöndum gætu haldið — eft-
ir síðari heimsstyrjöldina, held-
ur árið 1930. Frá því er skýrt
í bók sem nýlega kom út í
Bandaríkjunum (Arnold Kram-
ish: Atcmic Energy in the Sov-
iet Union), en í henni fær al-
menningur á vesturlöndum í
fyrsta sinn staðgóða vitneskju
um það sem sérfræðingar hafa
alltaf vitað, um rannsóknir
sovézkra vísindamanna á at-
ómkjarnanum á árunum fyrir
síðari heimsstyrjöldina. Nokkr-
ar óljósar fregnir höfðu menn
áður haft af þessu starfi, eins
og t.d. í bókum Jungk og
nokkurra annarra, en það er
fyiist nú pð menn geta á
grundvelli bókar Kramish gert
sér fulla grein fyrir þeirri
staðreynd að skerfur sovézkra
vísindamanna til framþróunar
kjarneðlisfræðinnar er hvorki
Kramish segir þannig að
rannsóknaflokkur sá sem próf-
essor Igor Kúrtsjatoff stjórnaði
í Leníngrad hafi „endurtekið,
sannprófað og útfært frekar
kjarnatilraunir þær sem gerðar
voru annars staðar, einkum til-
raunir Enrico Fermi í Róm,
og auk þess leystu þeir af
hendi ýms mikilvæg verkefni
sem voru algerlega þeirra eig-
in .... Satt að segja er starf
Kúrtsjatoffs svo nátengt megin-
þræðinum í fyrsta þætti kjarna-
rannsóknanna og starfi ann-
arra honum frægari, að erfitt
er að skýra, hve tiltölulega ó-
þekktur hann var á vesturlönd-
um fram til ársins 1955“.
Flestum mun kunnugt nú
hversu mjög kjarneðlisrann-
sóknir eru komnar undir hin-
u-m svonefndu „hraðaaukningar-
tækjum“, en nýjustu vélar
þessarar tegundar — sú sov-
ézka í Dúbna, sú evrópska í
■Genf og sú bandaríska í Berke-
iey — eru risavaxin tæki.
Fyrstu vélarnar af þessari gerð,
sem voru vitaskuld miklu
minni í sniðum en þær sem nú
eru smíðaðar, en samt mjög
dýrar miðað við fé það sem
vísindastofnanir höfðu hand-
bært fyrir þrjátíu árum eða
svo, voru smíðaðar upp úr
1930 í Bandaríkjunum, ein-
mitt af þeirri ástæðu að há-
skólar þar vestra höfðu úr
rneiru að spila en vísindastofn-
anir í Evrópu.
Það var þá líka vegna þess-
ara tækja meðal annars að
ófáir evrópskir eðlisfræðingar
fluttust á þessu.m árum til
Bandaríkjanna. En Sovétríkin
eignuðust líka sinn fyrsta
„cyclotrón“, þann fyrsta í
Evrópu, árið 1937 og heyrði
hann undir radíumstofnunina í
Leníngrad.
Smíði tveggja annarra svip-
aðra véla var langt komið um
sumarið 1941, þegar hersveitir
Hitlers ruddust inn í Sovétrík-
in. „Annar og þriðji sovézki
cyclotrónninn", segir Kram-
ish, „glötuðust þannig í strið-
inu. En smíðisáætlanir þeirra
bera þess vitni á hve hátt stig
kjarnarannsóknir vom komnar
í Sovétríkjunum í lck þriðja
áratugsins. Teikningarnar að
báðum ^vélunum sýna að sov-
ézkir vísindamenn stóðu starfs-
félögum sínum á vesturiöndum
fullkomlega á sporði bæði í
Igor Kúrtsjatoff (annar frá vins
þjóðlegn kjflrnorkuráfl
fræðilegum rannsóknum og
tilraunatækni".
. Það er • nú á allra vitorði ;
grundvallartilraunin að kljú
úraiikjarnann var gerð í ár
íg) — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudagurinn 22. maí 1962