Þjóðviljinn - 04.07.1962, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 04.07.1962, Blaðsíða 6
þlðÐVIIrJINN (teafandli Itntlnliinrllottan albfB* — Malkllstanokknrlzui. - ■ltoUórail lunti Klartansson (áb.), Uaanús Torti Ólatsson, BlKurBur GuBmundsson. — 'rittarltstjörar: ívar H. Jónsson, Jón BJarnason. — AuelýslnKastJórl: GuBssIr eacnússon. - Rttstjórn, afKrsldsla, auglýsingar, prsntsmlBJa: SkólarðrBust. 1«. Uatl 17-600 (S llnuz). AskrlltarverB kr. 66.00 á mán. — LausasöluvsrO kr. S.OO. Orsök er til alls fyrst Okottulæknar eru fyrirbrigði, sem flestir kannast við, og yfirleitt hefur trú manna á úrræði þeirra ekki farið vaxandi og munu flestir sammála um, að það sé þróun í rétta átt. Læknisdómar þeirra taka sjaldnast fyrir orsakir meinsemdanna, en hafa iðulega í för með sér nýja ikvilla. Það er því engin furða, þótt ýmislegt fari aflaga í íslenzku þjóðlífi nú til dags, þar sem hvorki meira né minna en sjö skottulæknar sitja í ráð- herrastólum landsins. Og það kemur æ betur í ljós með hverjum deginum sem líður, að öll læknisráð þess- ara manna, — í daglegu tali nefnd „viðreisn“, eru verri en einskis virði. Fylgikvillarnir bafa sem sé reynst slíkir, að þeir hafa vaxið sjálfum skottulæknun- um yfir höfuð. Fn alltaf eru samt einhverjir, sem trúa á kuklið, og mátti sjá iþess glögg dæmi í leiðara Vísis s.l. mánúdag. Þar er rí'kisstjórninni sungið'llof óg dýrð fyr- ir þann lífisins, pjexír, sem neifníst' Isrf&ábirgpqlþg, og sagt, að afleiðingarnar. séu þær, aði‘n4: se aílur-: floitinn kominn á- veiðah'óg afli nú milljónir. krÓHá• i þjóðar- búið! — Jiá, þáð er sátt og rétt, núvefandi ríkísstjórn væri illa'komin, ef ekki v'æiri til <þetliá fýrrbrigði,; sem nefnt er bráðabirgðalög og alls staðar er litið á sem örþðfiráð.- Én Vísir -gieýmir þvi bara, að þessir stjórn- aitoítjf eiga sjjjar orsakir, hér er að verki einn af fyl^ifevillum „úiðfeísnarinnar1*. , fú ninio>f * ■yiðreisnin‘‘ ,Qr .,tíÍrauíi;til þess áð koma Jhér^’a 'alræði ” peningavaldsins og ríkisstjórnin virðist staðráðin að 'knýja það fram, hvað sem þáð kostar. Er þar skemmst að minnast afskipta henriár af járnsmiða- verkfallinu í vor, þótt þar færi á annan veg ,en ætlað var. En þegar stórútgerðarvaldið var leinnig að tapa deilu sinni gagnvart sjómönnum, þá var þolinmæði stjórnarinnar á þrotum. Það var svo sannarlega ekki umihyggj'an fyrir hagsmunum þjóðarinnar, sefn knúði riikisstjórnina til að setja gerðardómslögin. Þar var verið að svipta sjómenn samningsrétti til þess eins að koma í veg fyrir óumflýjanlegan ósigur beirrar stefnu, sem heimtar öll völd í hendur peningavaldsins. fTvergi hefur þetta þó komið ljóslegar fram en í tog- aradeilunni. Á Akureyri er starfandi útgerðarfé- lag, sem er í eigu bæjarins, en er aðili að samtökum íslenzkra botnvörpuskipaeigenda. Fyrir skömmu sam- þýkktu bæjarfulltrúar á Akureyri, nýkiörnir fulltrú- ar fólksins, að bærinn tæki rekstur togaranna í sín- ar hendur. Hagsmunir bæjarbúa á Akureyri krefjast þess -að togararnir séu gerðir út. En fámenn auð- klíka í Reykjavík telur sig þess umkomna í krafti peningavaldsins að traðka á lýðræðislegum vilja og hagsmunum Akureyringa. Þeirri spurningu skal hér með beint til málgagna stjórnarflokkanna, hvort beri að meta meira lýðræðislega stjórnarhætti eða alræði peningavaldsins. Þetta tvennt getur ekki farið sam- an. Hrifning málgagna ríkisstjórnarinnar yfir bráða- birgðalögunum sýnir raunar að ríkisstjórnin hefur val- ið siiðari kostinn. En gerðardómslög hafa verið brotin á bak aftur. Þó er aðeins til eitt öruggt ráð til þess að koma í veg fyrir að sagan endurtaki sig. Það er að nema burt meinsemd „viðreisnarinnar“ og segja skottulœknunum upp. — b. Þjóðsagan um „varnar- s bandalagi NATO • Brezki Verkamannafl.þingmaðurinn Konni Zilliacus var á sínum tíma starfsmaður Þjóða- bandalagsins gamla og hefur ritað margar bæk- ur um alþjóðamál. • í greininni sem hér birtist kveður hann upp dóm yfir þeirri stefnu sem ber ávöxt í stofnun Atlanzhafsbandalagsins og forusturíki þess hafa síðan rekið. Hann lætur frumkvöðla og leiðtoga bandalagsins dæma sjálfa sig með eigin orðum. • Þessi grein er sú fyrri af tveimur sem Zilli- acus skrifaði fyrir norska blaðið Orientering, málgagn Sosialistisk Folkeparti. iT’ur.crmuu Þégar öldungadeild ameríska þingsins bjóst til að samþykkja stofriún Nató vorið 1949, hrós- aði- þingmaður 'nókjktir banda- lagiriu fyHr' þáð áð með því væri endUrvákið' híð svoriefnda „boxhanzkadlplómatí". 11 Harin bætti við, að þétta vaeri nauð- synlégt sökum Rúþsa, sem ekk- ert skildu nema vald. Af sömu ástæðu lýsti Wall , -Street Journal .5. apríl 1949 yf- ir fvillum stuðfringi við Nató, sem „afnemur ígrundvailarreglu sáttmála Samejnuðu; þjóðanna, leyfir lögum frumskógarins að hrósa sigri yfir alþjóðasam- vinnu á 'heimsmælikvarða .... gerir hervald að aðalatriði stjórnmálanna....... og lætur ■hrottalegt valdið koma í stað mannlegs eiginleika skynliem- innar“. Þegar enski utanríkisráðherr- ann Ernest Bevin lagði Nató fram til samþykktar í neðri- ;y sí ova ■■■ n'i-'í deild þingpms 12. maí 1949, hrósaði ', Winston Churchill ' barfdalaginu: " Loksins hafðr ! Verkamannaflokkurinn viður- kennt þá stefnu, er hann setti; fram í Fulton, Missouri, að við-í; stpddum Truman forseta .,-5. r. marz 1946. Við.það tækifaeri haf^i Chur- chill gert að , tillögu sinni að hervæðá og sameina liðstyrk Bandaríkjanna, Breska sam- , völdisins og Vestur-Evrópu til Fi? þess að stöðva og hrékja síðan á undanhald ógnun kommún- s\ ismans, en svo nefndi hann sér- hverja alvarlega ögrun við ríkj- andi þjóðfélagshætti, hvcrt heldur var heima fyrir eða í nýlendunum. Allar slíkar ögr- anir voru Ohurchill rússneskt ofbeldi, sem varð að mæta með vopnavaldi og bandalögum. Þegar áköf mótmæli komu Isíðar fram í neðrideildinni gegn þeirri tillögu Churdhills að John Foster Dulles 'h'leypa Vestur-Þýzkalandi í Nató, helt Bevin því fram 28. marz 1950 að 1 Fu.lton hefði Churchill í rauninni aðhyllzt stefnu, sem þýddi „fyrirbygg- ingarstríð“. Bevin hafði á réttu að standa, en það hafði Chur- Chill einnig er hann hélt því fram, að Nató væri framkvæmd á Fultontillögum hans. Því Nató leggur að jöfnu „vörn,“ „saminga í krafti af'ls“ og „hömlun gegn kommúnism- anum“. Einn af helztu upphafs- monnum Nató var George F. Kennan, sem var forstöðumað- ur stjórrimáladeildar banda- ríska utánríkisráðúneýtisins fyrstu fimrii árin eftir stríð. 1 hinni i'rægu „Mr..X“ gréfn; sinni í tímaritinú Foreign Áffairs í (Áttjíjo^^iááfel^ýrði Kennan hvað „hömlun“ þýddi: Að skýr- skota ti'l skynsemi og sameig- inlegra hagsmuna væri fásinna- gagnvart Sovétríkjunum. Leið- togar þeirra skildu aðeins vald belti af herriaðartíáiídaiögúm og hérstöövum til þess að ;,'liamla“ úgégn kommúnismanum. „Höml- ;;ún“ stefndi ekki aðeinls að því ;jáð „halda vígstöðunni og vona hið bezta“ sagði Kenrian,- ,..Því: enda þótt það væri ýkjur að - -<segja,' að Bandaríkin> ein og án' aðstoðar, gáetu neytt aflsrriu.nar ■ gegn kornmúnisnianum' og ’fljót- lega framkailað hrun Sovétveld- isins....... þá gætu þau auk- ið að miklum mun stjórnmála- vandræði sovétleiðtoganna .... 'og flýtt á þann hátt þróun, sem að lokum hlvti að leiða til hru.ns Sovétríkjanna“. „Sovétveldið. hélt Kennan á- fram, bar sjálft í sér kjarnann að eigin ihruni. Þessi þróun var þegar langt á veg jkomin.......... Sovétsamveldið gæti á einni nóttu breytzt úr einu hinna sterkitstu í eitt hinna veikustu cg vesælu.stu þjóðfélaga .... Þetta er ékki unnt að sanna. Og heldu.r ekki afsanna“. Skömmu síðar dró Byrnes ut- anríkisráðherra sig í hlé og gaf út bók (I hreinskilni sagt) þar sem hann hélt því fram, að Sovétríkin hefðu beðið svo mik- ið tjón í stríðinu og sovét-þjóð- irnar þörfnuðust friðar í svo ríku.m mæli, að 'landið væri limlest og veiklað og myndi draga til baka 'herstyrk |tinn frá Austur-Evrópu, ef Banda- ríkin ógnuðu. með atómsprengj- unni. Austur-Evrópa yrði svo „frelsuð“ af vestu.rveldunum. Það er að segja, Austur-Evrópa yrði lögð undir íhlutun gagn- byltingarsinna, til þess að steypa af stóli ríkísstjórnum efFrstríðsáranna, stöðva þjóð- félagj.byltinguna og endurreisa fyrri þjóðfélagsháttu.' ef unnt væm . jneð hjálp stjórnmálalegs lýðræðis, en án þess ef nauð- syn krefði (eins og í Kóreu, Suður-Vietnam, Formósu, Thai- landi, Tyrklandi, Iran og öðr- "u.rri éinræðis ríkj um,' sfem 'éVu" stofnuð eða studd af Banda- ríkjunum — svo ekki sé minnzt á“ bandámann ‘‘þeirra ’ Franco :lheí'shöfðírij*ja eða NáVó-banda- martri vorn Salazar. hinn fas- ! istisltk1 ‘ ‘éiriræðilsrierrá Pcrtú- gals). ’ Tinies tók afstöðu ,gegn til- lögu Byrnés, vegna'þéss að huri myndi hafa í ‘fpr .rrieð spr ,,fyVirbyirigarstríð‘‘! ' 'En þaði 1, vár emmi’tt þessi ' stefna, sem, ‘r wiristori.' Öiurchill barðist fyi'- ir á. þessum árúm bæði á þingi og úti u.m land, bar serri hann jók óg eridu.rbætt'' P'uíon-póli- tfk , isíria 'eins og Tiún birtist í Nató. Þegar reþúV'kanar leystu demókrata af hólmi varð Dull- es utanríkisráðherra og herti „hömlunarstefnuna“ með því er hann sjálfur nefndi hina „ó- vægilegri og öflu.gri frelsunar- stefnu“, Skömmu síðar dró Kennan sig í hlé úr utanríkis- þjónustunni sökum þess, að Konni Zilliacus stefna Dullesar gæti þvingað fram stríð. Eins og hann reit í bók sinrri Realities of Ameri- can Foreign Policy, sem út k'om í september 1954: „Nafngiftin frelsun .... eins og hún er oftast notuð hérlendis og eink- u.m af þeim, sem skoða sig öf'l- ugustu fylgismenn hennar -- virðist byggð á tveim mikil- vægum fcrsendum: 1 fyrsta lagi að steypa með valdi kommúnismanum á öllu áhrifá- ^svæði., ^pvélríkjanna- eða á hlu.ta af því; í öðru lagi að slíjkt hrun eigi að vera ákveð- ið markmið fyrir veritræna en þó. einkum bandaríska stjómar- stefnu .... Ég helfi, að við verðpm að- horfast í augu við ; það, ,að fef, þaú .er,jþetta, seiii við ætlum okkur .3...- þá töl- um við :V>m ákveðna tegund af pólitjk, sem eftir öllu að dæma ihlýtur að enda með stríði, sé hún rekin nógu langt“. Sú pólitík, er stefndi að ,.fyrirbyggingastríði“ < eðá að þvi^ að „þviTiga 'fra'fn úrslit gegn Sovétríkjunum'1 átti sér raunL 'veru.lega sterkan og háværan stu.Dning í Bandaríkjunum og með hinum afturhaldssamar^ hægrimönnum í Bretl;, meðari menn héldu, að atómsprengjan væri hið „algilda vopn“ og að eirJokun Bandaríkjanna á því gerði Vestu.rveldunum kleift að neyða Sovétríkin til hlýðni. 'Þr) si skoðu.n á „vörn“ er af sama toga spunninn og valda- jafnvægið, þ e.a.s. Nató. Hve Winston Churchill langt Vesturveldin vilja í hvert sinn ganga í notkun hennar byggist á mati þeirra á hlut- fallslegu afli og einbeitni beggja aðila. Hin frumstæða atómsprengja, sem Bandaríkin höfðu einc.kun á, var aldrei neitt „algi'lt“ v-pn. Framleiðslan á rússneskum at- óm- og vetnissprengjum ásamt eldflau.gum hefur gert hug- myndina um „fyrirbyggingar- stríð“ að þjóðmorðabrjálæði. En hin valdapólitivika „varnar“- hugmynd hefur aldrei verið gefin upp á bátinn, af því að 'hún er u.ndirstaðan undir sjálfu Atlanzhafsbandalaginu: Það er ekki lengra síðan en 4. des. 1957, að þáverandi utanríkis- ráðherra Bretlands Selwyn Lloyd viðurkenndi, að brezka stjórnin héldi áfram þeirri stefnu, sem Harpl^ Macmijlilpn lýsti 12. maí 1955. .Sem utan- ríkisráðherra sagði MacmiÍlan þá, áð Nató og baridarísk at- ómvopn hefðu „stöðvað Rúss-' ana á- ypstri“ og að „við; álítum,; að undir áframhaldandi þrýsf-i ingi neyðiít þeir fyrr eða síð- ar 'til að láta undan í Austur- Þýzkalandi". ■■'■, : George F. Kennan, sem tólf árum áður ’hafði varið „höml- unarstefnuna“ harmaði það í Foreign Affairs í janúar, 1959, að tilgangurinn með Nató „væri ekki sá að byggja upp samningsaðstöðu rrieð rriálá- miðlu.n fyrir augum, heldur. -að kbma upp slíku.m yfirburðaher- styrk í Vestur-Evrópu, að öll mótstaða hlyti að víkja, og Evrópa yrði að lokum samein- uð af sjálfu. sér og með okkar ski'yrðum. 'án þess að nauðsyn. legt reyndLt að semja við helztu andstæðinga okkar eða koma nokkuð til móts við kröf- ur þeirra“. Ernest Bevin Það er þetta sem átt er við með „samningum út frá afli“. Það er sífellt brct á anda og eðli sáttmála Sameinuðu þjóð- anna. Eins og Tryggve Lie benti á í fyrstu ársskýrslu sinni til allsherjarþings Sameinu.ðu þjóð- anna, byggði sáttmálinn á þeirri forsendu, að fastir meðlimir ör- yggisráðsini) (þ.e.a.s. stórveldin) fylgdu af hollustu þeirri skyldu sinni að beita aldrei valdi hvor gegn öðrum og leysa deilur sín- ar á friðsamlegan hátt í anda sátta og samkomulags. Með því að safna nokkrum af hinum föstu meðlimum ör- yggisráðsins saman í hernaðar- bandalag, sem kemur fram við tannan meðlim, SbvétríkisinG eins og hugsanlegan óvin, hefur Nató ■ (pneð Varsjárbandalagið sem mótsvara) eyðilagt sameig- 'inlegt. öryggiskerfi Sameinuðu þjððariná, sem e‘r Ráð samvinnu stórveldáriná' í miííiA Nató hverfv.r- aftu-r’ til þeirra ■ áðferða valdajafnv^ægisins, sem Samein- uðu þjóöirnp.r á.ttu að útrýma. SIDGÆDI NÁMSMEYIA HITAMÁL í FÍNASTA KVENNASKÓLA í USA Skólastúlkur í Vassar með reiðhjólin sín útifyrir einni af bygg- ingum skólans, Auðugir foreldrar keppast um að koma dætrum sinum til náms í Vassar, því þar hafa stúlkur af fínustu ættum Bandaríkjanna hlotið menntun sína kynslóð fram af kynslóð. „Skólinn ætlast til þess af sér hverjum nemanda að hegðun hans uppfylli ströngustu kröf- ur,” segir í skölareglum Vassar, menntastofnunar, sem hefur kynslóð eftir kynslóð fóstrað dætur bandarísks fyrirfólks. Kvennaskóli þessi bykir hinn fínasti í Bandaríkjunum og er kunnur fyrir að veita staðgóða fræðslu sem gre.iða verður með háum skólagjöldum. Sú var tíðin að engin hisp- ursmær í Vassar þurfti að spyrja hverjar væru hinar ströngu kröfur sem gerðar voru til hegðunar hennar, allir vissu hvað ung stú’.ka af góðum ætt- um mátti ekki gera vildi hún ekki tefla mannorði sínu í voða. En nú er öldin önnur. Siða- reglur hafa gengið úr skorðum, hegðun ungs fólks er frjáls- legri, sumir vildu kannski segja taumlausari, en í fyrri daga. Þessa gætir líka í Vassar, stúlk urnar fá heimsóknir frá strák- unum við Yaleháskóla í ná- grannaborginni New Haven og heimsækja þá_ sjálfar. Ekkert er út á það sett þótt kvenna- skólastúlkurnar skjótist inn í öldurhús og fái sér kokteil. Því var bað að stúdenta- ráð Vassar tók að brjóta heii- ann um hvað telja beri „hinar ströngustu kröfur” nú í dag. Þetta mál kom UPP v!ð endur- skoðun skólahandbókarinnar vegna endurprentunar. Stúdentaráðið sneri sér með þetta vandamál til skólastj., ungfrú Söru Blanding, sem stjórnað hefur Vassar í 16 ár og lætur af störfum að tveim árum liðnum fyrir aldurs sakir, en hún er 63 ára. Ungfrú Bland- ing kailaði nemendur á sal og lagði þeim lífsreglurnar. Manno.rðsspjöll fylgja því að Ungfrú Blanding drekka sig drukkinn, og sama máli gegnir um kynmök fyrir ihjónaband, hvort heldur er í heimavist skólans eða utan 'hennar, sagði skólastjórinn. Vassar þoiir ekk! og mun ekki þola nemendum sínum „hneykslanlega eða ósæmilega hegðun”. Sérhver námsmey sem ekl tekst að gæta sóma síns ætti að fara úr skólanum af sjálfs dá.ðum áður en henni er vísað brott, sagði ungfrúin að loku.m. Ræða skólastjórans vakti akafar umræður Vassarmeyja. Kemur kynlíf nemenda skólan- um nokkurn skapaðan hlut við? Þannig var spurt, oy skóla-' blaðlð brá við og gerði skoð- anakönnun. Ungfrú Blanding hlau.t stuðn- ing meiri'hlutans. Af þeim sem spurðrir voru tcku 52% afstððu með henni. „Skólinn verður að standa vörð um sóma ungra stúlkna.” sagði ein námsmær. „Drykkjuskapur og kynmök ut- an hjónabands bera vott um skort á ábyrgðartilf.nningu gagnvart þjóðfélaginu.” En stór ihluti námsmeyja, alls 40%, Var á öðru máli. „Væri ræða skóla- stjóra tekin alvarlega,” sagði nGúuksklukka“ flgnars Þórðar- sonar komin út Leikrit Agnars Þórðarsonar „Gauksklukkan“ er komið út á forlagi, Jlelgafells. Leikrit þetta var sem kunnugt er sýnt í Þjóðleikhúsinu vorið 1958 úndir leikstjórn Lárusar Pálssonar. Það er- •,! tveim þátt- um og gerist í Reykjav'.'k: nú á tímum. Persónur eru 12. „Gauksklukkan“ er prentuð í 250 tö’usettum eintökum. Bókin er 186 blaðsíður að stærð, prent- uð í Víkingsprenti. ein úr þeim f’.okki, „yrðu lík'ega tveir þriðju nemenda að fara úr skólanum.” Önnur stúlka var hæðin: „Sé það ætlunin að Vassar sé fræðslustofnun frá Viktoríutímabilinu fyrir óspjail aðar meyjar, ætt; að taka það skýrt fram á umsóknareyðu- blöðum um skólavist. Niðurstaðan af umræðunum varð sú að mikill meirihluti nemenda reyndist þeirrar skoð- unar að einkalíf nemenda vai'ði skólann aðeins að vissu marki, það er að segja að svo miklu leyti sem verði opinbert. Skól- inn hefur því aðe’ns rátt til að skipta sér af hegðun nemenda, að hún valdi stofnuninni ,,op- in.berum álitshnekki”, segja 81 % námsmeyja. Umræðu.rnar um hegðun námsmeyja i Vassar hafa vakið mikla athygli í Bandaríkjunum. Foreldrar sem eiga dætur í skólanum hafa tekið eindregna afstöðu með Blanding skóla- stjóra. ■ 0) — ÞJÓBVILJINN — Miðvikudagur 4. júlí 1962 Miðvikudagur 4, júlí 1962 — ÞJÓÐVILJINN — {J

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.