Þjóðviljinn - 04.08.1962, Page 6

plÚÐVIUINN
Ctgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar:'Ivar H. Jónsson, Jón
Bjamason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit-
stjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 á mánuði.
„Forklúðrað44 mál
J^andsamband íslenzkra útvegsmanna hefur sent frá
sér útreikninga, sem munu vera einstakir í sinni
röð. Þar er reiknað út kaup háseta á þeim skipum,
sem undanfarið hafa mótmaslt úrskurði gerðardóms
varðandi kjör síldveiðisjómanna. Þetta eru ákaflega
athyglisverð viðbrögð. Ríkisstjórnin og máfgögn henn-
ar hafa ekkj þreytzt á því að hamra á, að gerðardóm-
urinn væri „hlutlaus" aðili og því mættu báðir aðilar
vel við úrskurð hans una. En hvernig sem á þvi stóð
var fulltrúi útgerðarmanna í dómnum fyllilega ánægð-
ur með niðurstöður hans og hreyfði engum mótmæl-
um. Og þegar sjómenn senda mótmæli gégn úrskurði
hins „hlutlausa gerðardóms", rjúka samtök útgerðar-
manna upp eins og á þau sé ráðizt og birtá útreikninga
um kaup þeirra manna, sem gerast svo djarfir að
mótmæla. Þessi vinnubrögð sýna glögglega, að „hlut-
leysi“ gerðardómsins var einungis til í orði, eins og
Þjóðviljinn benti á strax við skipun hans. Útgerðar-
menn höfðiu þar töglin og hagldirnar.
• •
lafnvel Alþýðublaðið hnéyikslast í gær á ósvífni LÍÚ-
" manna, sem eru þó sérstakir skjólstæðingar sjévar-
útvegsmálaráðherra, Emils Jonssonar, í þessu máli.
Leiðarahöfundur blaðsins gerist meira að segja svo
dreissugur í garð LÍÚ að láta eftirfarandi á þrykk
út ganga: „Útgerðarmenn hafa forklúðrað þessu máli
óskaplega, eins og bezt má sjá af því, að tvenns konar
kjör skuli vera á flotanum“. Já, það er sannarlega
von að manninum blöskri slík „forklúðrun11. En það
er kannski ekki úr vegi að rifja það aðeins upp fyrir
Aliþýðublaðið, hver á sök á því „að tvennskonar kjör
slkuli vera á flotanum“.
• •
igf I
R
itstjóri Alþýðublaðsins þarf ekki afthað en líta í
sitt eigið málgagn frá 26. júní s.l. en þar eru eftir-
farandi ummæli höfð eftir Jóni Sigurðssyni, formanni
' 'A Sjómannasambandsins: . . sagði (Jónj,fnnskot Þjóðv.)

að þetta væru harkalegri aðfarir en áðurí líkum til-
fellum. Sagði hann að er bráðabirgðá^g iféfðu verið
sett, þá hefði verið venja.n að framíefi^ja óbreytta
samninga, en með þessum lögum hefði samningsréttur
sjómanna verið að engu gerður“. Vegna setningar
þessara bráðabirgðalaga eru nú tvenns konar kjör á
bátaiflotanum. Og maðurinn sem „forkíúðraði þessu
máli“ svona herfilega er sjálfur formaður Alþýðu-
flokksins, Emil Jónsson, sjávarútvégsmálaráðherra.
Framlkoma útgerðarmanna gagnvart sjómönnum verð-
ur ekki varin með neinum skynsamlegum rökum. En
þó tók fyrst út yfir allan þjófabálk, þegar formaður
AIþýðu0okksins gekk í lið með þeim , til þess að
^ryggja að árásir þeirra á sjómannastéttina næðu fram
að ganga.
LÍÚ skal bent á það, að ekki -yæri úr vegi að það
reiknaði einnig nákvæmlega ut hlut útgerðarmanns-
ins, næst þegar það sendir frá sér þtÞéikninga um hlut
háseta á einstökum skipum. Og 1-itstjóra Alþýðublaðs-
ins skal bent á að kynna sér framkomu formanns Al-
þýðuflokksins gagnvart sjómönnum undanfarið, áður
en hann skrifar næsta leiðara um kjör sjómanna.
■ — b.
ísland d næg verkefni fyrir
alla sina ndttúrufrœðinga
Prófessor Áskell Löve í heim-
sókn, hann lítur inn. á Þjóð-
viljann að beiðni minni síðasta
daginn á íslandi, dök'kbrenndur
af sól og tekinn að grána á
hár, maður á fimmtugsaldri,
prófessor í grasafræði við há-
skóla í Kanada, víðkunnur nátt-
úrufræðingur og höfundur
margra vísindarita og ritgerða.
Og með sama glampann af gáf-
um og þrjózku í au.gu.m sem
enn eru ung ©g snör eins og
þegar við kynntumst fyrst í
Menntaskólanum í Reykjavík,
fyrir mörgum, mörgum ár-
um.
— Hvað hefurðu verið lengi
í Kanada og hvað heitir starf-
ið?
— Ég fór 1951 t'l Kanada og
varð þá aðstoðárprófessor eða
„associate professor“ eins og
það er kallað, í grasafræði við
Winnipegháskóla, og var þar til
1956. Þá flutti ég til Montreal,
og þar erum við bæði, Doris
kona mín og ég háskólakenn-
arar eða „full professors“ eins
og það heitir, við franska há-
skólann, en auk hans eru tveir
enskir háskólar í Montreal.
Engin kennsluskylda fylgir þó
embættum okkar, en við meg-
um kenna undir doktorspróf,
og gerum það. Menn sem eru
að búa sig undir doktorspróf
koma til okkar eitt ár eða tvö.
Einn nemandi okkar núna t.d.
er kcna sem á að taka við
prófessorsstöðu í grasafræði við
háskólann í Kraká, Póllandi,
nú í vetur.

matik, sem mætti kannski
nefna á íslenzku kerfisfræði
með tilliti til þróunarfræði. Við
sem vinnum á því sviði höfum
félagsskap með okkur, Inter-
national Organisation of Bio-
systematists, alþjóðasaimtök þró-
unarkerfisfræðinga. Sá félags-
skapu.r gengst fyrir alþjóða-
fundum hér og þar, nýlega í
Kau.pmannahöfn og Neuchatel
í Sviss. Nú í byrjun október
■verður einn slíkur fundur í Mont-
real, svipuð ráðstefna og hér
var í sumar en meira sérhæfð.
Sá fundur lendir mest á mér
hvað skipulagningu snertir, því
ég er sem stendur forseti þessa
félagsskapar.

— Hvert er þá aðalstarfið,
auk kennslunnar?
— Rannsóknir, og það alger-
lega frjálsar rannsóknir, aðal-
lega á sviði þróunarfræði og
jurtalandafræði og svo auðvitað
kerfisfræði í sambandi við það.
í rannsóknunum höfum við
lagt aðaláherzlu á þróun jurta-
ríkisins á norðurhvelinu, nán-
ar tiltekið í austurhluta Norð-
ur-Ameríku ©g vesturhluta Evr-
ópu, og í heimskautalöndunum.
Okkar stúdentar hafa flestir
unnið meira og minna að rann-
sóknu.m á þessum sviðum. Tveir
þeirra eru hér með okkur, báð-
ir franskir Kanadamenn, báðir
að búa sig undir doktorsritgerð,
annar um bláklukku.r, hinn um
fjallagróður í Austur-Kanada.
Hér er líka Svíi með okkur
á, leið vestur, sem er að skrifa
doktorsritgerð um vingla á
norðurhveli, cg mu.n verja b.ana
í Lundi. Hann hefur líka verið
með mér á Spáni í vor og sum-
ar. Enn einn nemandi er að
fara vestur á næstunni, Breti
sem við höfum sameiginlega
með Cambridge, en Cambridge-
'háskóli gerir annars ekki mik-
ið að því að taka gi.lt nám frá
öðru.m háskólu.m. Sá er að
rannsaka gu.Umúrur. Tveir
nemendur okkar hafa verið að
rannsaka hveiti og sögu hveitis-
ins. Hafa þeir hvor um sig
leyst úr vissum vandamálum
varðandi það 'hvaðan hveitið er
komið og hvernig það myndast.
Allt þetta heyrir til bíósyste-
— Hvað geturðu sagt mér í
fáum orðum um stóru bókina
ykkar úm litþráðatölur evr-
ópskra jurta?
— 1 sambandi við rannsóknir
okkar hjónanna á evrópskum
jurtum gáfum við út 1948 hér
'heima lista yfir litþráðatölur
jurta á Norðurlöndum. At-
vinnudeildin var útgefandinn.
Strax á eftir tókum við að
vinna að stærri bók um svipað
efni, litþráðatölur og kerfisfræði
jurta í Norður-, Mið- og Vest-
ur-Evrópu. Því verki var ekki
lokið fyrr en í fyrra, og var
þá orðið rit um 600 bls., hand-
bók um þær æðri jurtir sem
til eru á þessu svæði og þeirra
klassifikasjónir. Við áttum sam-
vinnu við fjölda fólks í Evrópu
og Ameríku um þetta rit. Og
iþað í allri Evrópu, ek'ki bara
Vestur-Evrópu. Og grasafræði
er á hærra stigi í Sovétríkjun-
um og öðrum Austur-Evrópu-
ríkjum en í Vestur-Evrópu, að
Svíþjóð einni undanskilinni.
Við unnum þetta verk okkar
í samráði við útgefendur nýju
Evrópu-flórunnar sem verið er
að búa u.ndir prentun, og ná á
yrir allt jurtaríki Evrópu frá
Úralfjöllu.m vestur til íslands.
Það er Linnaean-Society í
Lcndon sem kostar útgáfu þess
mikla verks. Ég er þar í útgáfu-
nefndinni vegna litþráðatalanna
aðallega og takmarkana teg-
undanna. En fyrir Island er í
útgáfunefndinni Ingimar Ósk-
arsson.
Prófessor Askell Löve
kom alla leið frá írak. Við
fórum í ferðalög, ekki langt frá
Praíha, þá þrjá daga upp í
Risafjöll. Þarna voru góðir
fu.ndir, þrjá heila daga, fram-
söguræður og umræður. Yngri
tékknesku grasafræðingarnir
eru mjög fært fólk, en eiga í
erfiðleikum með alþjóðleg sam-
bönd, kvarta um skriffinnsku
sem trufli ferðalög vísinda-
mannanna meira að segja milli
Austur-Evrópulandanna.

— Hvernig þótti þér ráð-
stefnan hér í Reykjavík' takast?
— Hún tókst vel, ekki sízt
þátttaka Islendinganná, 'þeir
gerðu allt mjög vel sem þeir
gerðu, og stóðu fyllilega á
spcrði erlendu vísindamönnun-
u.m. Og það þótt þeir búi enn
við sömu lélegu aðstæðurnar og
áður, skort á bókum, tækjum,
farartækjum og einföldystu á-
höldum. En ráðstefnan hefur á-
reiðanlega vakið athygli er-
lendra vísindamanna á Jslandi,
sem getur orðið ’okkur mikils
virði, því það var úrvalsfólk,
sem ráðstefnuna sótti.

af öllu miklu betri laun svo
þeir þurfi ekki að verja veru-
legum hluta starfsdags síns til
unglingakennslu, við eigum vís-
indamenn í fremstu röð í sín-
um greinum náttúruvísinda, en
einnig þeir verða að slíta sér
út á kennslu.
Brýn þörf er á raunvísinda-
deild við Háskóla Islands,
henni þarf að koma upp eins
fljótt og kostur er. Hún þyrfti
ekki að vera stór í sniðum
strax, vel mætti byrja með
kennslu fyrir kennara æðri
skólanna, líkt og BA-deildin
nú; og byggja svo smám sam-
an ofan á hana æðri menntun-
arstig.
—' Hvað telurðu helzt skorta
á aðbúnað íslenzkra náttúru-
fræðinga?
— Þeir verða að fá betri að-
stöðu til rannsókna að öllu
leyti, betri áhöld, bókakost,
farartáeki. og þó líklega fremst

— Tími.nn flýgu.r og þú á
föru.m. Hvað geturðu sagt mér
um fjölskylduna?
— Við eigum bara tvær stelp-
ur, 21 árs og 16 ára. Sú eldri
er. að fara til Kaliforníu að
gifta sig sænsk-amerískum
manni, sú yngri er í skóla enn.
— Og hvenær kemu.rðu al-
kominn heim?
— Það má fjandinn vita! Og
þó — það sem við erum að gera
þarna vestra gætum við gert
hvar sem væri ef við hefðum
• rannsóknartækin, aðstoðarmenn,
bókakost, möguleika á ferða-
lögum. Við höfum þarna í
Montreal að vísu mjög góð
skilyrði, að mega vinna að vís-
indarannsóknum alveg eftir
lokkar höfði. En það er samt
hryggilegt að íslenzkir náttúru-
fræðingar skuli ílendast erlend-
is, eins og nú er að verða um
allmarga þeirra. Hér eru sann-
arlega nóg verkefni fyrir alla
íslenzka náttúru.fræðinga, meiri
verkefni óleyst en víðasthvar
annars staðar. Náttúrufræði.ng-
arnir sem heima hafa verið
hafa unnið þrekvirki, en landið
er stórt og lega þess færir
margs konar vandamál upp í
fangið á náttúrufræðingnum,
sem garnan er og gagnlegt að
glíma við.

Og samtalsstund okkar er lið-
in, hraðfleyg, á síðasta degi Ás-
kels á Islandi að þessu sinni og
þó enn hafi ekki verið minnzt
nema á fæst af því sem gaman
væri að ræða við þennan
Reykjavíkurdreng, einn þeirra
sem kom úr sárustu fátækt og
brauzt til mennta, og hefur nú
skapað sér aðstöðu til þess vís-
indastarfs sem hann þráði, —
iþá er ekki um annað að gera
en kveðja og óska honum cg
konu hans góðs gengis — og
Islandi þess að það fái að njóta
þekkingar þeirra hjónanna og
starfs — þó síðar verði.
S. G.

— Þú ert oft á ferðinni í Evr-
ópu?
— Já, frá 1954 hef ég farið
þetta tvisvar þrisvar á ári til
Evrópu í sambandi við alþjóð-
lega fundi og rannsóknir og
rit.
Ég var að koma frá Tékkó-
slóvakíu í sumar þegar ég kom
hingað. Tékkneska akademían
hélt upp á 50 ára afmæli tékk-
neska grasafræðifélagsins og
hafði boðið fólki víða að, frem-
ur fáu.m þó að vestan, tveimu.r
Brétu.m, mér éinum frá Amer-
íku, tveimur frá Vestur-Þýzka-
landi, tveir komu frá Sovét-
ríkjunum, einir 70 frá Póllandi,
nokkrir frá Ungvérjalandi, A-
Þýzkalandi og víðár að, einn
amenn
Strau.ss, stríðsmálaráðherra V-
Þýzkalands, hélt nýlega' mikla
stríðsæsingaræðu í útvárpið í
Bayern. Sagði hann meðfil ann-
ars, að allt Natósvæðið, 'allt til
marka Austur-Þýzkalandsi skyldi
vera „atóm-varið“. Þess’ vegna
er nauðsynlegt, sagði hann, að
vestur4þýzki herinn fái 'kjarna-
vopn ti.l umráða. Einkum þótti
stríðsráðherranu.m „minniháttar
kjarnavopn" æskileg.
— Það ér útilokað aði standa
útan við tækniþróuniha, og
mannkynið verður að venja sig
við sambýlið við kjarnorku-
sprengjuna, sagði ráðherrann.
Strauss hlaut þegar stuðning
frá Kliesing, hernaðarsérfræð-
ingi Adenauers-flokksins. Hann
lýsti: því yfir að koma þyrfti
fyrir kjarnavopnum meðfram
gjörvöllum landamærum Austur-
Þýzkalands og Tékkóslóvakíu. —
Krafðist hann þess að kjarnorku-
væðingu vesturþýzka hersins
yrði hraðað eins og mögulegt
væri.
Síldarverksmiðjan
isfirði er tekin til
Nýja síldarverksmiðjan
á Seyðisfirði er tekin til
starfa og hefur vinnsl-
an gengið vel það sem
af er. í gærmorgun
voru allar þrær verk-
smiðjunnar fullar, en
þær taka yfir 20 þúsund
mál síldar samtals.
Fréttaritari Þjóðviljans á
Seyðisfirði leit sem snöggvast
inn í nýju sáldarverksmiðjuna
sl. miðvikudagsk'völd. Þá voru
iðnaðarmenn að leg.gja síðustu
hönd á ver.k ,sitt og var ver-
ið að kanna og reyna vélasam-
stæður verksmiðjunnar. Mynd-
írnar voru teknar við það
tæikifæri.
IFréttamaðurinn hitti fyrst
• fyrir Kristján Þórðarson,
sem stóð við suðukarið. Kristj-
án hefur unnið við íallar þrjár
síldarverksmiðjurnar, sem ver-
ið hafa á þessum sama stað
á Seyðisfirði, og stjórnað bæði
pressum og suðukörum, enda
vel reyndur í starfinu.
2Ingvi Sigvaldason, starfs
• maður Vélsmiðjunnar Stál,
sást tróna hátt uppi undir
rjáfri við rafsuðuvinnu. Ham-
aðist hann við að ljúka bygg-
ingunríi., ásamt fleirum iðnað-
armönnum.
3Formaður Verkakvennafé-
• lagsins Brynju, Ágústa
Ásgeirsdóttir, stóð við pokun-
arvélina og saumjaði pokana
saman eftir að vogin hafði lok.
ið sínu starfi.
4Við síldarverksmiðjuna
• vinna nokkrar stúlkur
og liittum við meðal armarra
Margréti Þorsteinsdóttur, eina
af forystukonum í Verka-
kvennafélaginu Brynju. Hún
stóð við gufuspúandi skilvind-
Ljósmyndir:
Gísii
Sigurðsson
6)
ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 4. ágúst 1962
Laugardagur 4. ágúst 1962
ÞJÓÐVILJINN
(7.