Þjóðviljinn - 05.10.1962, Blaðsíða 7

þlÓÐVHIINN
tTtgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — SósíalistaílokKurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Toríi Ölafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsson, Jón
Bjarnason. — Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja:
Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 b'nur). Áskriftarverð kr.
65,00 á mánuði.
VERKFÖLL AÐ ÍTÖLSKUM HÆTTI
Gylfi heldur kosningaræðu
fjað er auðséð að þingkosningarnar næsta sumar eru
farnar að hafa áhrif á sálarlíf ráðherranna. Gylfi
Þ. Gíslason, ráðherra menntamála og annarra við-
skipta, hefur haldið ræðu í Alþýðuflokksfélagi Reykja-
víkur og að sögn Alþýðublaðsins birzt þar sem hinn
mildi landsfaðir sem öllum vildi gott gera, „Eg tel ekki
þörf á gengislækkun eða neinni annarri hhðstæðri
ráðstöfun, vegna hinna miklu kauphækkana undan-
farið“, hefur blaðið eftir ráðherranum, því „að þjóð-
arframleiðslan hefði aukizt svo mikið á þessu ári og
verðlag á útflutningsafurðum okkar verið svo hag-
stætt, að þjóðarbúið mundi geta risið undir kaup-
hækkununum". Og þetta nægði ekki til; ráðherra þessi
sem þrjú undanfarin ár hefur talið allar kauphækk-
anir kommúnistíska glæpi og tilræði við þjóðfélagið
sagði einnig „að hinir lægst launuðu, þ.e. Dagsbrúnar-
menn og opinberir starfsmenn hefðu dregizt aftur úr
hvað kaupgjald snerti. Þótt þessar stéttir fengju enn
nokkra hækkun væri ekki hætta á ferðum." Er sízt að
efa að verkamenn og opinberir starfsmenn muni fljót-
lega ganga eftir þeim fúlgum sem ráðherrann býð-
ur þannig fram.
t'n því miður kemur í ljós að væntanlegar þingkosn-
ingar hafa ekki góð áhrif á sannsögli ráðherrans eða
meðferð hans á hagfræðilegum staðreyndum. Alþýðu-
blaðið hefur eftir honum „að árin 1960, 1961 og 1962
yrði heildarkauphækkunin rúm 30%, en vísitalan mundi
hækka á sáriia tímabili um 27 stig eða 27%. Eftir yrðu
3—5%, sem væri hin raunverulega kauphækkun. Það
væri því rangt er Þjóðviljinn og Tíminn halda fram,
að lífskjörin hefðu versnað, þau hefðu batnað sem
þessu næmi.“ Ekki færir ráðherrann nein rök fyrir
þessum staðhæfingum sínum, enda eru þau ekki til-
tæk. Sé hinn almenni kauptaxti Dagsbrúnar tekinn
sem dæmi var hann kr. 23,86 um tímann 1959 þegar
viðreisnarflokkarnir tóku við. Sami taxti er nú kr.
24,80 um tímann; hann hefur þannig aðeins hækkað
um tæp 4%.. A sama tíma hefur hin almenna vísitala
verðlags og þjónustu 'hækkað um hvorki meira né
minna en 32%. Kaupmáttur tímakaupsins samkvæmt
þessum taxta hefur því lækkað um meira en einn
fimmta. Og skattfríðindi og fjölskyldubætur þeirra
sem þess njóta vega aðeins upp örlítið brot af þessari
kjaraskerðingu. Lækkunin á raunverulegu kaupi hefur
að sjálfsögðu komið misjafnlega niður, en allur þorri
launþega býr nú við mun skarðari hlut en hann gerði
fyrir tæpum fjórum árum. Það er vægast sagt ósæmi-
legt að ráðherra og hagfræðiprófessor skuli halda því
gagnstæða fram — jafnyel þótt kosning'ar séu á næsta
leiti.
'E’n við sMkum málflutningi ,geta, menn búizt næstu
mánuðina. Á sama hátt og ráðherrarnir reyna að
dylja veruleikann með fölsuðum tölum munu þeir
einnig fela fyrirætlanir sjálfra sín; þeir verða lunga-
mjúkir og brosmildir og munu í orði fylgja öllum
þjóðþrifamálum, einnig kauphækkunum. Nú er semsé
að hefjast sá eini tími kjörtímabilsins sem ráðamenn
óttast kjósendur. En verði hræðslan ástæðulaus munu
þeir birtast á nýjan leik í eðlilegu gervi. Þá getur
Gylfi Þ. Gíslason lýst yfir því að gengislækkun sé
óhjákvæmileg, á jafn sjálfsagðan hátt og hann segir
nú að hennar sé ekki þörf. Hann hefur leikið það
fyrr. — m.
I
1
I
I
I
I
1
K
1
I
1
I
I
E
I
I
I
I
i
I
S
i
I
I
I
i
I
I
I
1
I
I
I
1
I
I
I
1
1
1
1
i
I
I
I
I
i
i
I
8
!
9
8
E
i
I
Á Ítalíu hefur um milljón málmiðnaðarmanna
háð verkfall undanfarnar vikur. Þetta verkfall er
fyrir margra hluta sakir mjög athyglisvert og lær-
dómsríkt, en þó ekki sízt fyrir þá sök, að í fylkingarbrjósti hafa verið ungir verkamenn í Fiat-
verksmiðjunum sem ekki hafa áður tekið þátt í verkalýðsbaráttu, enda ekki nema um fjórir af
hundraði þeirra í verkalýðsfélögum. Þeir hafa ekki risið upp fyrst og fremst vegna lélegra launa,
segir greinarhöfundur, Michel Bosquet, heldur gegn „harðstjórn fjármagnsins“.
„Því meira sem lífskjör verka-
manna batna, því kröfuharðari
verða þeir um önnur skilvrði"
ekki haldið áfram, voru ævin-
lega einhverjir úr hópi iþeirra
eldri sem sögðu mér að halda
mér saman.
En í byrjun ársins fór ég
að vinna í verksmiðjudeild þar
sem eingöngu unnu ungir menn.
Það var þar sem verksmiðju-
stjórnin tapaði spilinu:
Við ungu mennirnir, við
höfðum enga reynslu af atvinnu-
leysi eða ósigrum verkalýðsins.
Það liðu ekki nema nokkrir
mánuðir þar til við gerðum
innisetuverkfall. Við neituðum
að auka vinnuhiaðann. við
höfnuðum verðlaunakerfi
þeirra sem byggðist á öimusu-
gjöfum án þess að nokkur vissi
við hvað væri miðað. Við sögð-
um: Við erum ekki frjálsir
boraarar þegar farið er með
okkur sem þræla 50 klukku-
stundir á viku“.
Þeir samfögmið u sigri
sínum yfir óttanum
Og í júní i ár, þegar ahs-
herjarverkfall máimiðnaðar-
manna var boðað. eftir marg-
ar misheppnaðar tilraunir, varð
úr því almenn uppreisn. Og
í fylkingarbrjósti voru einmitt
þessir ungu ,.ópólitísku“ menn
(minna en 4 prósent verka-
manna hjá Fiat eru félags-
^ bundin); það voru þeir sem
stóðu verkfallsvörðinn, þögguðu
niður í verkstjórunum með
ískurflautum sínum og dreifðu
áróðursþréfum.
Þfegar verksmiðjulúðurinn
var þeyttur í síðasta sinn, voru
menn dálitla stund á báðum
áttum; Nokkur þúsund verka-
menn voru þegar komnir inn
í verksmiðjurnar; um tuttugu
þúsund gengu , fram.. og aftur
um götuna og biðu þess hvað
,.hinir“ gerðu. Og þegar síðasti
lúðurtónninn var þagnaður án
þess að nokkur hefði látið sig,
ætlaði allt um koll að keyra,
Verkfallsmenn hrópuðu blístr-
Síðari
hluti
Því meir sem lífskjör verka-
m-anna batna, því kröfu-
harðari verða þeir varðandi
önnur vinnuskilyrði, segir
Trentin, einn af fo.ringjum F.
I.O.M., sambands ítalskra
málmiðnaðarmanna.
í veitingakrá í Toríno gáfu
ungir verkamenn hjá Fiat mér
óumbeðnir skýringu á þessari
kenningu.
Fiat er heimsfrægt nafn á
einum af iðnaðarrisum Evrópu.
Fiat er ekki einungis ein af
þrem stærstu bílaverksmiðjum
Evrópu; það er einnig stærsta
einkafyrirtæki á Ítalíu með
100.000 verkamenn og megin-
afl í ítölskum stjórnmálum. Það
er vegna hinna miklu áhrifa
sem Fiathringurinn hefur á
ítölsk þjóðmál, að framleiðsla
bíla hefur verið látin ganga
fyrir byggingu íbúða eða smíði
dráttarvéla, að staðið hefur
verið við allar áætlanir um
vegalagningu, en bygging skóla,
sjúkrahúsa og lausn vandamála
sveitanna ha.fa verið látnar
sitja á hakanum. *)
Þessu fyrirtæki er stjórnað
af miklum skipulagsmeistara,
Valletta, sem ásamt Adriano
O'ivetti er talinn með „fram-
farasinnuðustu“ atvinnurekend-
um í Evrópu.
*) Auk 650.000 bila á ,. ári
framleiðir Fiathringurinn kæli-
skápa, eimreiðar, áhaldavélar,
efnavörur o.s.frv. Verðmæti
ársframleiðslunnar: um 50
milljarðar króna.
Það er skammt síðan Valletta
lýsti í blaðaviðtali öðrum ít-
ölskum atvinnurekendum sem
,,afturhaldsseggjum“ og „stein-
aldarmönnum“. Að hans áliti
ætti skynsamur atvinnurekandi
að geta ,.bundið“ verkamenn
sína við fvrirtækið með tvennu
móti; Bjóða þeim há laun og
veita þeim hvers kyns félagsleg
fríðindi, en bola þeim verka-
lýðsfélögum isem eru „ósam-
vinnuþýð“ úr fyrirtækinu.
Þessi stefna Valletta, sem
farið hafði að bandarískum
fyrirmyndum, gaf góða raun í
niu ár; Engin verkföll höfðu
verið háð í Fiatverksmiðjun-
um síðan árið 1953. Frá þess-
um tíma voru allir foringjar
og helztu málsvarar F.I.O.M.
settir til starfa i elztu og ófull-
komnustu deildum verksmið.i-
anna en allir samningar um
kjarabætur voru gerðir við
félög undir stjórn andkommún.
ista.
Meðmæli verkstjóra og
hinn sanni „Fiat-andi“
Gam’ir forvígismenn F.I.O.M.
sögðu sig úr samtökunum til
að halda vinnu sinní og sér-
hverri tilraun til áróðurs fyr-
ir þau var svarað með aðvör-
unar- eSa uppsagnarbréfum.
Það skipti minna máli ef menn
vildu komast í hærri launa-
flókka, hvort þeir höfðu til
þess starfskunnáttu. heldur en
hitt. hvort þeir höíðu meðmæli
verkstjóra og voru haldnir hin-
um sanna ,.Fiat-anda“.
Verkamenn voru bundnir Fi-
at frá vöggu til grafar, fengu
Fiat-hvítavoðir í hvert sinn
sem þeim fæddust börn. Fiat-
blómsveiga þegar þeir voru
lagðir til hinztu hvílu, Fiat-
íbúðir, góðar og ekki dýrar,
meðan þeir unnu hjá fyrirtæk-
inu, en húsvörðunum uppálagt
að fylgjast með öllum bréfum
og 'blöðum sem þeim bærust.
Þeir fengu einnig fagþjálfun
hjá fyrirtækinu, sem þeir höfðu
ekkert gagn að utan þess, og
yfir þeim var vakað af 1.600
verksmiðjuvörðum, sem stjórn-
að var af þremur fyrrverandi
ofurstum úr ítölsku herlögregl-
unni.
„Þanni? retur þetta
ekki haldið áfiam“
..Þegar ég kom til Fiat fyrir
þremur árum“, s’agði einn
hinna ungu manna mér, ,,var
ég settur við færiband og mér
sagt að herða á tveimur skrúf-
um. Mér var engin frekari
skýring gefin, Ég herti á skrúf-
unum og var að þrotum kom-
inn að dagsverki loknu, Ég fór
á námskeið og fór fram á að
verða settur í annað betra
starf. Mér var svarað að ég
hefði ekki hið rétta hugarfar.
Éa vissi þá ekki hvað verka-
lýðsfélag var. Ég hafði aldrei
skipt mér af stjórnmálum.
Ég sá að sumir strituðu sig
bókstaflega í hel, en aðrir
höfðu það náðugt. Við og við
var hert á vinnuhraðanum.
Þegar ég hafði orð á því við
strákana að þannig gæti þetta
Það er ekki einungis í hinum miklu iðnaðarborgum á Norð-
ur-ítalíu sem málmiðnaðarmenn hafa staðið i verkfalli undan-
farnar vikur. Verkfallið hefur verið háð urn allt landið og
sunnar í Iantlinu, cins og t.d. I Napoli, hefur verið jafnvel
enn meiri harka í því en í norðurhéruðunum. Myr.idirnar hér
á síðunni, sem þar cru teknar, bera órækt vitni um það
uðu og grétu og von bráðar
bættust félagar þeirra sem inni
voru í hópinn og þeir sam-
fögnuðu sigri sínum yfir ótt-
anum. Hundruð skírtein'a
..verkalýðsfélags Fiats“ voru
tætt í sundur. Frá því klukka.n
fimm um morguninn fram til
klukkan eitt um nóttina héldu
verkfallsmenn í Toríno ásamt
konum sínum og börnum og
þúsundum samborgara hátið:
Fiat, risinn mikli, tákn um
veldi ..nýkapítalismans“, var
ekki lengur ósigranlegur, öreig.
arnir höfðu aftur vaknað til
dáða í Fiat.
En sigurinn var einnig þeirra
verkalvð'foringja sem árum
saman höfðu a-Idrei, hvernig
sem á móti blés, hætt að halda
því fram ,.að því auðveldara
er að fá verkamenn til baráttu
sem markið er sett hærra“.
Að áliti þessara foringja
voru kröfur sem settar voru
fram fvrir hönd verkamanna í
öllu landinu, almennar kröfur
með megináherz'u á kaup-
hækkanir. ekki lengur tíl þess
fallnar að örva menn til bar-
áttu.
í fyrsta lagi sökum þess að
bezt reknu iðnfyrirtækin gátu
veitt verkamönnum sínum
hærri laun en farið var fram
á. Emnig vegna þess að kaup-
hækkanir einar sér breyttu
engu um valdahlutföllin innan
fyrirtækjanna né stöðu verka-
manna, að því leyti sem hún
var „óþolandi". Og að lokum
gátu slíkar almennar kaupkröf-
ur ekki veitt verkalýðsstéttinni
áhrifavald um markmið og til-
högun framleiðslunnar.
F.I.O.M. tekur udu
nýja baráttuaðferð
Það var af þessum ástæðum
sem forysta F.I.O.M. ákvað að
taka upp ,,sundurliðaða“ bar-
áttuaðferð. Hún setti fram í
baráttunni fyrir nýjum heild-
arsamningum almennar kröfur:
Málmiðnaðarmenn skila í dag
jafnmiklum afköstum á 37
klukkustundum og þeir gerðu
á 48 stundum fyrir þremur ár-
um. Það var því ekki komizt
hjá allsherjar endurskoðun
kaupsamninganna.
En um einstök atriði slíkra
samninga skyldi samið við
hvert fyrirtæki o.g þau tengd
vinnuskilyrðum op vinnuaf-
köstum á hverjum stað. Við
hið hefðbundna kaup í tíma-
og ákvæðisvinnu skyldu bætast
afkastaverðlaun, sem færu eft-
ir vísitölu vinnuafkasta og
væru tekin unp til endurskoð-
unar með vissu millibili af
fulltrúum verkamanna og
stjórn fyrirtækisins.
Með þessu móti fengju verka-
lýðsfé’.ögin sðstöðu til að hafa
vakandi ausa með raunveru-
legum fjármunum fyrirtækis-
ins, framieiðs'u- og fjárfesting-
aráformum bess. fyrirsjáanleg-
um breyiingum á framleiðslu-
tækni og skipulagningu. Það
er ekki einungis skipu'ag fram-
leiðslunnar (vinnuhraði, fag-
þjálfun, launaflokkun, sam-
setning vinnuvakta o.s.frv.)
sem þannig yrði gert að samn-
ingsatriði verkamanna og
vinnuveitenda, heldur einnig
fjármála- og viðskiptapó’.itík
Framhald á 10. síðu.
Arni Jóhannsson:
Fellið gerðar
Nú þegar kosningar á full-
trúum ti.l Alþýðusambandsþings
fara fram í Sjómannasambandi
íslands í fyrsta skipti með alls-
herjaratkvæðagreiðslu, verður
mér hugsað til þess hversu
fjarri fer því að starfandi sjó-
menn fái notið þess réttar sem
þeir 'eiga til þess að ráða full-
trúum sínum. Eins og okkur
er bezt kunnugt, sem þekkjum
fyrirkomulag o.g uppbyggingu
þá er allt við það miðað að
landliðið, sem skipað er mönn-
um allra stétta fái úrslitaáhrif
í kosningum, meðan miklum
hluta starfandi sjómanna er

Arni Jóliannsson
með öllu fyrirmunað að neyta
atkvæðisréttar s:’ns. Með því að
kosningin er látin standa að-
eins í 2 daga er meirihluti
togarasjómanna sviptur at-
kvæðisrétti sínum og eins þeir
sjómannafélagar sem á farskip-
um starfa og ekki eru í höfn
þegar kosið er. Hinsvegar
munu atkvæði landliðsins. svo
sem hóteleigenda, skífulagn-
ingameistara. sútara, skóara,
pylsukaupmanna. iðnrekenda,
forstjóra, ljósmyndara. verk-
stjóra, rafmagnsrukkara,
bankastjóra, blómasala og póst-
pokagerðarmanna koma öll til
skila, ef að vprda lætnr; bað
befur a.m.k. verið re.glan þau
25 ár sem ég hef verið félags-
maður í Sjómannafélagi
Revkjavíkur og fylgzt með
kosningum þar.
Slík fé’agsstarfsemi er auð-
vitað með ö’i'u óbolandi. pð hin-
um raunveruleeu starfandi sjó-
mönnum sé bægt frá áhrifum
á gang hagsmunamála sinna,
en pólitísku vildarliði. sem fyr-
ir ’.öngu er ko.mið úr öllum
tengslum við starfssvið sjó-
mannsins og þau kjör sem hann
á við að búa, sé smalað á kjör-
stað til þess að viðhalda völd-
um pólitiskra spekúlanta eins
og Jóns Sigurðssonar. sem ekki
hefur komið á sjó í síðast’.iðin
30 ár eða lengur.
Afleiðingar þessa ástands í
félagsmálum s.iómanna koma
lika æ skýrar í liós því lengur
sem liður. og nú skiptir það
líka ekki lengur krónum eða
aurum sem við það tapast að
'sjómenn fá ekki aðstöðu til
að ráða málum sínum sjálfir,
heldur tugum milljóna, eins og
gerðardómslög Emils og Jóns
Sigurðssonar bera gleggstan
vott um.
Það eru ekki mörg ár siðan
Emil Jónsson ■ gerðardómsráð-
herra talaði á hátíðardegi sjó-
manna af svölum Alþingishúss-
ins um ís’.enzku hetjurnar á
hafinu, sem færðu sjö sinnum
meiri björg í bú en nokku.r
annar sjómaður í lieimi, sam-
•kvæmt alþjóðaskýrslum. og
minnti jafnframt á það, að
verður væri verkamaðurinn
launanna. En bað er oft ljúf-
ur sær í ræðun íslenzkra
valdamanna á siómannadaginn
og ó'ikuT ^eim ofsa sem yfir
gengur þegar til rúmhelgu dag-
anna kemur o.g sjómannastétt-
in krefst réttar síns og sóma-
samlegra lífskjara. Þá eru öll
b'.íðmæli orðin að svæsrustu
lagafjötrum sem binda hendur
sjómanna og ræna Þá sjálf-
sögðum réttindum til þess að
njóta arðsins af striti sínu og
yfirburða afköstum.
Gerðardómur Emils Jónsson-
ar er eftirminnilegt dæmi um
tviveðrunginn í þeim pó’.itísku
trúðum, sem of lengi hafa feng-
ið að leika með lífskjör ís-
lerzkrar sjómannastéttar.
Mörgum ókuumugum vex það
í augum þegar hin afkastá-
mikla hönd íslenzkra sjómanna
ber mikið úr býtum eftir afla-
sæ’a vertíð, en hafa þeir hin-
ir söniu lnig’eitt það hve miirg
þau eru árin sem sjómaðurimi
gekk slippur frá starfi, örygg-
islaus um afkomu sina, og átti
enga bjargráðasjóði til\að forða
með gjaldþroti fjölskyldu sinn-
ar?
Hin stórvirku tæki sem rú
eru komin í notkun eiga
vissulega ekki að vera nein
séreijja e'nhverAr útva'dra
scm í landi sitja. Sjómaður-
inn á að heimta þar sinn
lilut refjalaust.
Og hverjum kemur til hug-
að að hann muni verja ver sín-
um hluta af miklum afla en
þeir sem ráðið hafa í útgerðar-
málurn síðustu árin og tekið
þar ómældar fúlgur til sinna
þarfa, hvernig sem útgerðin
g'ekk?
Þá er að geta afreka Jóns
Sigurðssonar þinglóðs (sjó-
mannasambandsfqrseta),
Togaraverkfatlið stóð í 130
daga. Þetta verkfall hefði aldr-
ei þurft að standa svo.n.a lengi
ef þinglóðsinn hefði snúið sér
í tæka t.íð til þingliðs Alþýðu-
flokksins, 'sem ber öll mál er
snerta verkalýðshreyfinguna
á Islandi undir hann fyrst.
og bá einnig setningu gerð-
ardómslaganna, sem rændi
hvern síldveiðisjómann í S.
R. frá Jo—43 5 þús k’’. (á
mann) þá rúmu 2 mánuði
Framliald á 10. síðu.
j g) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 5. október 1962
Föstudagur 5. október 1962
ÞJÓÐVILJINN
(7.