Þjóðviljinn - 19.10.1962, Blaðsíða 6

3 SIÐA
Þ.TÓÐVILJINN
Föstudagur 19. október 1962
Fangarnir d
Djöflaeynni
Fyrir skömmu komu út æviminningar fransi
listmálarans og glæpamannsins Francis Lagram
es og eru ‘þær skráðár af bandaríska rithöfun'
inum William Murray. Lagrange er einhver mes
peninga- og málverkafalsari sem sögur fara a
Á árunum 1931 til 1942 var hann fangi á hinr
alræmdu Djöflaeyju. Frá öllu bessu skýrir hann
hreinskilnislega í bókinni
Mynd úr bókinni. Föngum gefið að éta
Á austurströnd Suður-Ameríku,
milli Brasilíu og Venezuela,
liggur Guyana. Nýlenduveldin
Bretland, Holland og Frakkland
hafa ráðið yfir sínum hlutanum
hvert. Fyrir utan stærstu borgina
í Franska-Guayana, hafnarborg-
ina Cayenne, liggja þrjár litlar
eyjar, Royale, St. Joseph og Du
Diable, Djöflaeyjan. Á eyjurr.
þessum og á meginlandinu var
hin alræmda íanganýiend;
Frakka, en hún dró nafn e
minnstu eynni, Djöflaeyjunni.
'Fyrstu refsifangamir vor>
fluttir frá Frakklandi til Guay-
ana árið 1852. Áður höfðu þó
pólitískir fangar verið sendir í
útlegð til nýlendunnar og létust
þeir oftastnær eftir miklar þján-
ingar úr hitabeltissjúkdómum
eða hungri. Það var þó ekki fyrr
en Dreyfus-málið var á döfinni
að athygli heimsins beindist að
Djöflaeynni.
Dreyfus á Djöflaeynni
Franski höfuðsmaðurinn Al-
fred Dreyfus var á fölskum for-
sendum dæmdur fyrir föður-
landssvik af herrétti og sendur
til Djöflaeyjarinnar. Þar dvaldist
hann til ársins 1899 en þá
heppnaðist að fá mál hans tekið
upp að nýju og varð mikið að
ganga á til þess.
Síðan hefur nafn Djöflaeyjar-
Höíundur bókarinnar, Francis
Lagrange peninga- og málvcrka.
falsari
innar vakið óhug . í brjóstum
manna um allan heim. Árið 1946
byrjuðu- Frakkar að leggja
fangabúðimar niður.
Francis Lagrange lifði því síð-
asta tímabil fanganýlendunnar
og lýsir því í bók sinni.
Faðir Lagrange var myndlist-
arfræðingur og listaverkasafnari
og fræddi son sinn um margt er
að slíku laut. Hann hefur þó að
öllum líkindum búizt við að son-
urinn notaði menntunina á ein-
hvern annan hátt en raun varð á.
Líf Lagrange varð róstusamt
og oftast hefur hann verið öfugu
megin við lögin. Lífsnautnamaö-

Lifuðu fólki úthýst
Kynþáttamisrétti
í Kaupmannahðf n
Hótelstjóri einn í Kaupmannahöfn hefur við- [
urkennt að litað fólk fái ekki gistingu á hóteli
sínu. Kveðst hann hafa tekið þessa ákvörðun
vegna þess að léttlyndar danskar stúlkur séu
svo gefnar fyrir litaða karlmenn!
Fyrir skömmu var S.A.
Thompson, verzlunarmanni
frá Ghana, úthýst úr „Det.
nye turisthotell“ við Col-
bjömsensgötu í Kaupmanna-
höfn. Verzlunarfyrirtæki eitt
þar í borg hafði pantað her-
bergi handa honum. Þegar
Thompson ætlaði að ganga að
herberginu vísu var sagt að
ekkert rúm væri fyrir hann
á hótelinu. Hótelstjórinn við-
urkenndi að dyravörðurinn
hefði breytt samkvæmt íyrir-
skipunum um að úthýsa lit-
uðu fólki.
Njóta meiri
kvenhylli
Hótelstjórinn gerði gre:
fyrir máli sínu í danska blaf
inu Politiken. Segir hann a<"
danskar stúlkur séu margar
hverjar ginnkeyptar fyrir út-
lendingum og taki af ein-
hverjum ástæðum litaða
menn fram yfir aðra.
— Vegna annarra gesta
okkar, segir hann, getum við I
ekki þolað að stúlkur þessar |
fái aðgang að hótelinu í fylgd ,
félaga sinna.
Hótelstjórinn kveðst hafa
gripið til þessara ráðstaíana I
til að forðast siðferðisspjöll. i
Virðist hann telja það sið- j
samlegra að léttlyndar stúlk-
ur dveljist næturlangt hjá
hvítum mönnum en svörtum.
Lögreglan hótar
lokun
Mál þetta hefur vakið
mikla ólgu í Danmörku? Lög-
regluyfirvöldin í Kaupmanna-
höfn hafa tilkynnt að þau
hafi leyfi til að loka hverju
því hóteli sem neiti að hýsa í
lítað fólk. Danska ferða-1
mannasambandið hyggst <
halda stjómarfund um málið ;
og ræða væntanlegar aðgerð-
ir gegn slíkum gistihúsuœ. i
ar er hann af guðs náð, en jafn-
m valda konur honum ógæfu.
Iftir fyrri heimsstyrjöldina fór
ann til Hamborgar til að kvæn-
st stúlku sem hann hafði orðið
stfanginn af áður en stríðið
rauzt út. Franska leyniþjónust-
m mun hafa hjálpað honum til
að komast til Þýzkalands. Enda
bótt hann hafi gleymt því og
aldrei uppfyllt skuldbindingar
sínar við hana, var honum
nokkrum árum síðar vísað úr
landi sem njósnara. Skemmtileg-
ar eru lýsingar hans á því er
ofsafenginn lögreglumaður yfir-
heyrir hann. Margar vikur líða án
þess að hann fái tækifæri til að
koma einu orði að fyrir Þjóð-
verjanum og kveðst hann smám
sarr.an hafi komizt á þá skoðun
„að Þjóðverjar refsi njósnurum
með því að loka þá inni hjá vit-
firringi tvisvar á dag“.
Glæpir borga sig
— aðeins í bili
Hann fór aftur til Parísar án,
eiginkonu og bama. Þar freistar
hann gæfunnar sem listmálari. |
En velgengni hans er ekki upp
á marga fiska og kvennamál
hans krefjast æ meira. Þegar
hann hefur unnið verðlaun í
frímerkjasamkeppni kemur dul-
arfullur maður í heimsókn til
hans. Heitir sá Joel og tilheyrir
alþjóðlegum glæpaflokki. Joel
þessi biður hann um að falsa
nokkur sjaldgæf frímerki og
Lagrange slær til. Þetta er þó
aðeins upphafið. Bráðlega tekur
hann til við málverkafalsanir og
enn voldugri glæpasamtök taka
hann í þjónustu sína. Hann
byrjar nú einnig að falsa pen-
i inga í stórum stfl.
j Skemmtilegust er þó ef til vill
| saga af því er hann falsar verk
j eitt eftir mikinn ítalskan meist-
ara. Málverkið var í eigu lista-
safns eins úti á landi. Hann
verður hugfanginn af verkefnj
I sínu og leggur sig allan fram.
j Stolt hans var mikið er eftir-
líking hans var hengd upp í
safninu en frummyndin hvarf
yfir Atlanzhafið í hendur kaup-
enda í Bandaríkjunum.
En að lokum fer allt út um
þúfur. Ein vinkvenna hans verð-
nr afbrýðisöm- og gengur á fund
lögreglunnar. Hann er dæmdur t
ævilangt fangelsi í franska
Guayana.
Flóttatilraunir
En Lagrange er snjall náungi.
Daginn eftir að hann var settur
á land í franska Guayana
heppnaðist honum að flýja til
hollenzka hlutans. Nokkra hríð
tókst honum að blekkja yfirvöld-
in en bráðlega komust þau að
hinu sanna og sendu hann aft-
ur til Frakkanna.
Alla fanga í nýlencjunni
dreymdi um að flýja, enda þótt
sagt sé að aldrei hafi ílóttatil-
raun heppnazt. Löngu síðar
reyndi Lagrange enn að flýja
og komst nú mun lengra en í
fyrra skiptið en var þá gripinn.
En hann hlýtur að búa yfir.
miklum töfrum því að honum
tókst að krækja sér í ýmis konar
fríðindi þau mörgu og löngu ár
sem hann eyddi í fanganýlend-
unni, oft við hinn hræðilegustu
aðbúð.
Hann var fenginn til að
skreyta inrkju eina og teikna
mannamyndir fyrir varðmenn
fangabúðanna. Hann tók þátt í
leiðangri til að gera kort af
eyjunum og teiknaði myndir af
dvalarstöðum Dreyfusar sem
notaðar voru í sagnfræðilegt
verk. Hann varð heimiliskenn-
ari hjá yfirmanni fynganýlend-
unnar cg tældi innfædda ástmcy
hans. Þess síðasttalda varð hann
að gjalda með fimm ára tugthúss-
vist á eyjunum.
Lagrange lýsir lífinu í fanga-
búðunum með hinni mestu ró-
semd. Hann segir frá því er
hann og aðrir erfiðuslu fangarn-
ir voru settir í gapastokk um
nætur. Hann ræðir um sadisma
varðmannanna og lýsir ringul-
reið og glæpum meðal yfir-
..... beitir

Franskí IiiUuðsmaúurinn Alfreð
Dreyíus. Ilann sat saklaus í
fangabúðunum á Djöflaeynni.
hann hæfni snni við að falsa
bar.daríska dollaraseðla fyrir einn
yfirmannanna sem síðar hvarf til
Bandaríkjanna.
I.agrange segir að erfiðasta
tímabilið í nýlendunni hafi ver-
ið meðan Frakkland var á valdi
nazista. Petain-klíkan sendi um-
boðsmann sinn til að stjórna
Guayana. Djibouti ofursti hóf
fyrstu ræðu sína með þessum
orðum: „Þið eruð allir skepnur!
Og vegna þess að þið eruð
skepnur verðið þið meðhöndlaðir
sem skepnur; Þið eru hingað
komnir til að gjalda glæpa ykk-
ar og það munið þið sannarlega
gera!“ Og fangarnir lifðu í al-
gjöru helvíti undir stjórn fas-
ista-ofurstans. Margir dóu úr
hungri eða ofreynslu við grjót-
burðinn. Aftökur fyrir smámuni
voru daglegt brauð.
En einnig þetta ástand leið
undir lok. Eftir landgönguna í
Normandí sendu Bandaríkja-
menn herskip til Guayana. Dji-
bouti hvarf og Frank ofursti
fékk tækifæri til að breiða yf-
ir skrifborð sitt myndina sem
Lagrange haföi gert eftir fyrir-
sögn hans. öðru megin á henni
stendur Petain en hinum megin
leiðtogi hins frjálsa Frakklands
de Gaulle.
Árið 1942 var Lagrange náð-
aöur skilorðsbundið og flutti 'frá
Royale til St. Laurent á megin-
landinu og settist að utan
fangabúðanna en var enn und-
ir eftirliti.
Samt sem áður lét Lagrange
ek’ af fyrri iðju og falsaði all-
mikið af hollenzkum peningum.
Þeir sem lesa bók Lagrange
munu skenimta sér konunglega.
En þeir munu einnig íá upplýs-
ingar um franskt réttarfar og
refsingar — frá manni sem
reynt hefur þetta allt á sjálfum
sér.
Ofsóknarlög í Suður-Afríku
Hvít kona dæmd í fímm
óra fre/sisskerðingu
Helen Joseph, sem löngum
hefur gagnrýnt kynþáttamisrétt-
ið í Suður-Afríku, var um síð-
ustu hclgi dæmd í fimm ára
stofufangelsi. Dómur þessi cr
hinn fyrsti sem kveðinn er upp
í samræmi við hin nýju
„skemmdarvcrkalög“ Vorsters
dómsmálaráðherra.
Frú Helen Joseph er 57 ára að
aldri og ritari í kvennasamtök-
ur.um suður-afríkönsku. Næstu
fimm árin má hún ekki yfirgefa
heimili sitt í Jóhannesarborg
frá því klukkan 18.30 til 6.30.
Hún verður að gefa sig fram
við lögregluna á hverjum degi
nema á helgum, en þá má hún
alls ekki yfirgefa heimili sitt.
Helen Joseph hefur áður verið
bannað að yfirgefa Jóhannesar-
borg í fimm ár. Þegar það tíma-
bil var liðið beið hún ekki boð-
anna heldur heimsótti svertingja
þá sem vísað hafði verið til af-
skekktra landshorna af stjóm-
málaástæöum. Samkvæmt hinum
nýja dómi fær hún ekki leyfi til
að heimsækja verksmiðjur eða
svertingj ahverf i.
Svarta akurliljan
Vcrstcr dómsmálaráðherra
h-rmaði á langardaginn alla
mótmadafundi gegn handtöku
„Svörtu akurliljunnar“, Nelson
Mandela, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóra afríkanska þjóð-
þingsins scm nú hcfur veriö
bannað.
Mandela átti að draga fyrir
rétt í Jóhannesarborg og saka
hann um lýðæsingar, en af ör-
yggisástæðum verður mál hans
tekið fyrir í gömlu Gyðinga-
kirkjunni í Pretoria.
Verjandi Mandela, Joe Slovo,
fær ekki að yfirgefa Jóhannesar-
borg, þar sem hann er í ferða-
banni samkvæmt ofsóknarlögum
gegn kommúnistum. Af þeim
sökum getur hann ekki várið
slijólstæðing sinn.
Mandela er 44 ára að aldri.
Hann er lögfraíðingur að mennt
og lærisveinn nóbelsverðlauna-
hafans Luthuli. í maí í fyrra
gc-kkst hann fyrir allsherjarverk-
íalli þegar Suður-Afríka varð
sjálfstætt lýðveldi utan brezka
samveldisins. Vegna verkfallsins
varð Mandela að fara huldu
höíði og hlaut viðumefnið
„Svarta akurliljan" vegna hæfi-
leika sinna til að felíc sig íyrir
lögreglunni. En fyrir skömmu
var hann handtekinn er hann
var að koma til Suður-Afríku úr
• 'lpnlandsför.
fyrir
brennu og
170 rán
Scx meðlimir í vestur-
þýzka A1 Capone-flokknum
liafa verið dregnir fyrir ung-
lingarétt í Frankcnthal. Þeir
eru sakaðir um 170 þjófnaði
og Iíkamsárásir á tímabilinu
frá 1953 til 1961. Forsprakk-
inn er 26 ára að aldri og helit-
ir Bernhard Kimmel. Tvítug
vinkona hans, Skammbyssu-
Tilli, er fulltrúi kvenkynsins
á ákærubekknum.
En þetta er aðcins upphaf-
ið. Glæpamcnnírnir ungu eru
einnig sakaðir um morð og
mun vcnjulegur dómstóll
fjalla um það mál síðar.
I átta ár hefur glæpa-
flokknum heppnazt að leika
á lögregluna í Pfalz. Félag-
amir brutust inn í hvern
bankann eftir annan og
sprengdu upp alla peninga-
skápa sem þeir komust i
námunda við. En á gamlárs-
kvöld 1960 gengu þeir full-
langt. Þá kveiktu þeir í húsi
einu og drápu man-n á fimm'
tugsaldri.
Eftir húsbrunann komst log'
reglan á slóð þeirra og ailir
meðlimir glæpaflokksins, að
einum undanskildum, voru
handteknir á , fyrs'tu þrem
mánuðum ársins 1960.
Skotar fá
að drekka á
sunnu-
dögum
Um síðustu helgi var mik-
ill og almennur fögnuður
meðal Skota. Þeir 'yftu glös-
um og skáluðu fyrir nýfengnu
frelsi, réttindum til að drekka
áfengi á sunnudögum.
í troðfullum gistihúsum gin
allt Skotland var ákaft fagn-
að endalokum gamalla skozkra
laga sem mæla svo fyrir að
aðeins raunverulegir ferða.
menn hafi rétt til að njóta
veitinga á gistlhúsum á
sunnudögum. Og raunveruleg-
ur ferðamaður varð að hafa
ferðazt að minnsta kosti fimm
kílómetra til áfangastaðarins.
Af þessum sökúm hefur
löngum verig talsvert um
helgarferðir í Skotlandi. Þús-
undir þorstlátra Skota hafa
lagt af stað til bæjar — ein-
hvers bæjar sem var í fimm
kílómetra fjarlægð og hafði
yfir bar að ráða. Þegar þang-
að var komið var nafn og
heimilisfang ritað í gestabók-
ina og drykkjan síðan hafin.
Öllu þessu umstangi lauk í
eitt skipti fyrir öll tim helg-
ina
Fagnaðurinn var einna rösk-
legastur í Glasgow. Langar
biðraðir mynduðust úti fyrir
þeim 29 gistihúsum sem vín-
veitingaleyfi hafa. En knæp-
urnar 11.000 að tölu voru
lokaðar eftir sem áður. Lög-
in mæla svo. fyrír að þær
skuli vera lokaðar á sunnu-
dögum
Dyrum margra gistihúsanna
varð að loka hálfri klukku-
stund eftir að þær höfðu ver-
ið opnaðar. Ösin inni var orð-
in svo gífurleg að ekki var
nokkur leið að þrengja fleir-
sm inn.
Og hvað um hina raunveru-
legu ferðamenn? Þeir drógu
sig hæversklega í hlé og sett-
ust að á börunum sem mcrkt-
ir voru: „Aðeins fyrir gesti“
I
« *
i