Þjóðviljinn - 05.01.1963, Blaðsíða 3

&a«sardag«r 5. J-anísar J®68 *— 28. -árssftasr
“> œiasaift*—-———* ' ■ ■".■...... ...........................—'•'■ ■"■ 1 ...............■■■■■'■■—-sibá-^
Sjálfstæðisöflin
urðu á eitt sátt
f fyrrinótt tókst samkomulag milli þeirra fjög--
urra flokka á Lögþinginu í Færeyjum sem fastast
standa vörð um sjálfstæði færeysku þjóðarinnar
og er með því lokið forráðum dansklundaðra
stjórnmálamanna úr Sambandsflokknum og flokki
sósíaldemókrata. Þjóðveldisflokkurinn, sá flokkur
sem lengst vill ganga í aðskilnaði frá Danmörku
hefur með þessari stjórnarmyndun unnið eftir-
minnilegan sigur og formaður hans, Erlendur Pat-
ursson, er nú orðinn varalögmaður Færeyja.
Hin nýja landsstjóm er l»ann-
ið skipuð að Hákon Ðjurhus frá
Fólkaflokknum er lögrmaður (for-
sætisráðherra) og fer jafnframt
með félagsmái, Erlendur Paturs-
son er varalögmaður og fer með
fjármál og alvinnumál, og jþar
með sérstaklega sjávarútvegsmál,
Karsten Hoydal einnig frá Fjóð-
veldisflokknum annast landbún-
aðar- og viðskiptamál og Niels
Winther Poulsen frá Sjálfsstjórn-
arflokknum fer með mennta-
mál.
Þjóðveldisflokkurinn hefur
þannig tvo af fjórum landsstjóm-
armönnum og þá sem hafa á
hendi veigamestu málin.
Víðtæk ocr róttæk
stefnuskrá
Þjóðviljinn hringdi í Erlend
Patursson í gærkvöld og fékk
hjá honum eftirfarandi vitneskju
um stefnumið og starfsáaetlun
hinnar nýju- landsstjórnar:
— f fyrsta lagi krefjumst við
breytinga á þeim stjórnarlögum
sem Danir hafa sett okkur,
þannig að við munum ekki við-
urkenna neina milliríkjasamn-
inga og engin lög sem Lögþing-
ið hefur ekki samþykkt. Danir
munu þannig ekki geta þvingað
upp á okkur nýjum landhelgis-
samningum við Breta sem við
sættum okkur ekki við. Við mun-
um áskilia okkur neitunarvald.
Réttur til eigin milli-
ríkjasamninga
— Þá krefjumst við þess, sagði
Erlendur. að í málum, sem varða
hgsmuni okkar Færeyinga fá-
um við rétt til að semja upp á
eigin spýtur, bæði við önnur ríki
og ríkjasamsteypur. Við ættum
bannig að get.a tekið upn samn-
inga við t.d. íslendinga eða Norð-
menn eða Efnahagsbandalag
Evrópu án þess að spyrja Dani.
Ennfremur munum við áskilja
okkur rétt til að eiga fulltrúa í
þeim milliríkjaviðræðum sem
Danir eiga aðild að. eins og t-d.
samningunum við EBE.
Færeyskur þegnréttur
— I>á munum vlð krefjast
sérstaks þegnréttar fyrir Færcy-
inga og mun sá einn geta öðlazt
hann sem fæddur er í Færeyj-
um af færeyskum foreldrum.
Enginn gætl fengið þann rétt
nema hann kynni færeyska
tungu og teldi sig að öðru leyti
Færeying og Færeyjar sitt föð-
urland.
— 1 fjórða lagi krefjumst við
að allir færeyskir þegnar fái
sérstakt færeyskt vegabréf.
Danskan skal víkja
— 1 fimmta lagi munum við
stefna að því að færeyska taki
algerlega við af dönsku. Þannig
munum við krefjast þess að
öllum opinberum stoínunum
verðí gert skylt að bera fram
mál sitt. munnlega sem skrif-
lega, á færeysku ef Færeying-
ur á í hlut.
— 1 sjötta lagi viljum vSð að
færeysld C" ’ ” fji fulla viður-
kenningu bæði utan lands og
innan og að lokum munum við
beita okkur gegn því að nokkur
færeyskur maður sitji á þingi
Dana.
Nýskipan í atvinnu -
málum
— Þetta eru þau mál sem ser-
staklega varða samskipti okkar
við Dani og samstarfsflokkarn-
ir fjórir hafa orðið sammála um
sameiginlega afstöðu í. En auk
þess er í stefnuskrá hinnar nýju
landsstjómar gert ráð fyrir
miklum nýjungum í atvinnumál-
um, á gerbreytingu atvinnuhátta
sem hafi tvennt í för með sér:
Annarsvegar að hráefhið sem
landsmenn afla, fiskurinn, sé
nýtt í landinu sjálfu á hag-
kvæman hátt en ekki flutt út
öðrum til gróða og í öðru lagi
að fiskiflotanum sé haldið úti
og fiskimönnum tryggð slík kjör
að þeir uni sér á sjónum.
Tólf mílna landhelgi
— Þá hafa stjómarflokkarnir
orðið ásáttir um að þegar samn-
ingur sá sem Danir gerðu við
Breta um sex og sex mílna land-
helgi fellur úr gildii 23. apríl
næstkomandi, vcrði tekin upp
óskoruð tólf mílna landhclgi við
Færeyjar með beinum grunnlín-
um og verði það gert einhliða
með útgáfu reglugerðar án
nokkurra samninga. Þá er ítrek-
uð full samstaða um samþykkt
Lögþingsins frá árinu 1958 um
að Færeyingar áskilji sér rétt
til að ráða einir yfir öllu land-
grunninu við Færeyjar.
Félagsmál, skólamál
— I stefnuskrá stjómarflokk-
anna er gert ráð fyrir ýmsum
félagslegum umbótum, fullkomn-
um almannatryggingum sem fái
fé beint úr landsjóði, en sjúkra-
samlög verði lögð niður og nef-
skattar til þeirra. Stjómarflokk-
amir hafa einnig á stefnuskrá
sinni að koma á almennu líf-
tryggingakerfi í Færeyjum,
stofna byggingasjóði og koma
öðrum hagsmunamálum alþýðu
manna fram.
— Þá gerum við þá kröfu að
skólar í Færeyjum verði miðað-
ir við þarfir og óskir Færey-
inga, og að kennslubækur allar
verði á færeysku. Við munum
vinna að því að komið verði
upp vísi að háskóla í Færeyjum,
þar sem kennd verði fyrst og
fremst færeysk tunga og saga
Færeyinga.
Lögþingið eiga
lokaorðið
— Varðandi Efnahagsbandalag-
Evrópu og samninga þá sem nú
standa fyrir dyrum milli þess
og Dana munum við kerfjast
þess að Lögþingið eigi þar
lokaorðið að því leyti sem slíkir
samningar kunna að ná til Fær-
eyinga og að verkalýðshreyfing-
in fái að fylgjast með öllum
gangi xnála.
Stöðv Hpping
hervir^a
— Þá að þan
Iög sem þing Dana hefur sam-
þykkt um dauðarefsingu við
landráðutn verði ógilt í Færeyj-
um, einnig þau dönsku lög scm
heimila að Færeyingur sé tek-
inn til herþjónustu, dveljist
hann í Danmörku.
— 1 samræmi við þær kröfur
er sú að hætt verði byggingu
þeirra hernaðarmannvirkja sem
nú eru að rísa í Færeyjum (Lor-
anstöðin skammt frá Þórshöfn).
„Miðar í rétta átt"
Af því sem hér hefur verið
talið má sjá að það er bæði
víðtæk og róttæk stefnuskrá sem
hin nýja landsstjórn Færeyinga
hefur sett sér og stiklaði Er-
lendur þó á stóru. Þegar hann '
er spurður að lokum hvað hon-
um finnist um hina nýju stjóm
og stefnuskrá hennar svarar
hann:
Þó að við höfum ekki feng-
ið allt það fram sem við vildum,
þó að við verðum enn um sinn
að geyma höfuðkröfu okkar um
algeran aðskilnað frá Dönum og
stofnun sjálfstæðs færeysks lýð-
veldis, finnst okkur að þetta
samkomulag miði í rétta átt.
Það felur í sér þá nýskipun í
atvinnumálum sem við höfum
jafnan lagt höfuðáherzlu á og
miðar að því að lyfta af okkur
Færeyingum nýlenduoki þess
fólks sem framleiðir hráefni
handa öðrum. Með þeirri ger-
breytingu atvinnuhátta sem við
stefnum að viljum við bæði
tryggja verkalýðinn gegn kjara-
skerðingu og búa í haginn fyrir
stórbætt kjör hans. En ekki telj-
um við það síður mikilvægt að
nú eru horfur á því að við Fær-
eyingar eignumst menntastofnun,
okkar eigið lærdómssetur, segir
sjálfstæðisforingi Færeyinga, Er-
lendur Paturson, að lokum. ás.
■ « jk kjk h berst einræðisstjóm Ngo Dinh Diems af miklu offorsi gegn þjóð
1 ©llOUl ” tf llslalSÍlli sinni, en útsendarar bandarisku heimsvaldasinnanna stjórna hem-
aðarframkvæmdum. Ofbeldismennirnir smala bændafólkinu í svonefnd „hernaðarleg þorp“, þ.e.a.s.
fangabúöir. Fyrst eru þeirra eigin þorp brennd til kaldra kola — og konumar og bömin á mynd-
inni horfa á hús sín fuðra upp áður en þau verða rekin af stað.
Sameinuðu þjóðirnar
sækja fram í Kongó!
SALISBXJRY, LONDON og LEOPOLDVILLE 4/1.
— í dag börðust hermenn Sameinuðu þjóðanna
og Tsjombe-liðar meðfram þjóðveginum milli Jod-
otville og Kolwesi í Katanga. Kolwesi er nú eina
borgin í fylkinu sem Tsjombe hefur enn tangar-
liald á. Dr. Ralph Bunche, varaframkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, hélt í dag til Leopoldville
og hyggst hann ræða við sendimenn samtakanna
um frekari aðgerðir í Katanga.
<$> Útvarpsfréttir frá Salisbury
berma að tvær brýr hafi verið
sprengdar í loft upp í bardög-
unum í dag. Önnur þeirra var
jámbrautarbrú 32 kílómetra frá
Jadotville en hin bílbrú 24
kílómetrum lengra í burtu. Lít-
ur því út fyrir að Hð Sameinuðu
þjóðanna sæki fram í átt til
Kolwezi.
Hermenn Sameinuðu þjóðanna
hafa JadotviHe á sínu valdi og
vinna að því að styrkja sig í
sessi. I dag komu þeir í veg
íyrir að flokki Tsjombe-liða
tækist að vinna skemmdarverk
á opinberum byggingum í borg-
inni.
Sögusagnir eru á kreiki um
að herforingjar Sameinuðu, þjóð-
anna í Katanga hafi gengið
lengra en æðstu menn samtak-
anna óska og tekið JadotviHe
í heimildarleysi. Ralph Bunche
vararframkvæmdastjóri, sem í
dag var staddur í London á
Gegn kjsrnavopnum.
Hvarvetna í heiminum
magnast andstaða almenn-
ings gegn tilraunnm með kjamavopn. Enda þótt borgirnar klæðist
jólaskartinu má fólk ekki gleyma þeirri ógn sem því stafar af
gjöreyðingartækjunum. Friðarsinnar í Hclsinki efndu því til mób
mælaaðgcrða fjnrlr fáeinum dögnm, gengu um borgina og höfðu
kröfnr sínar á Iofti. A myndinni sést meðal annarra Carl Iversen
prófessor, en hann er einn af frcmstn forystumönnum I friðar-
hreyfingunni finnskn.
leið til LeopoldviUe, sagði að
rétt væri að hemaðaraðgerðim-
ar hefðu ekki verið nægilega
samræmdar. Hinsvegar neitaði
hann að umboðsmenn samtak-
anna hefðu vitandi vits brotið
gegn fyrirmælum. 1 höfuðstöðv-
um Sameinuðu þjóðanna hefur
því sömuleiðis verið neitað að
herforingjar hafi gengið lengra
en efni stóðu tiL Þaðan berast
einnig þær fréttir að herhð sam-
takanna hafi ekki í hyggju aö
sækja lengra fram í átt til Kol-
wesi þar sem Tsjombe og menn
hans láta fyrir berast.
Sendinefnd Katanga í Brussel
sendi í dag út yfirlýsingu sem
undrrituð er af Tsjombe „for-
seta“. Hvetur Tsjombe Katanga-
búa til að vera tilbúna til bar-
áttu þar til yfir lýkur. Kveðst
hann berjast fyrir réttlæti og
muni málstaður sinn sigra að
lokum. Segir hann að málstað-
ur Katanga sé málstaður allr-
ai Afríku. Fer hann hrakleg-
um orðum um Sameinuðu þjóð-
imar, „hin svokölluðu friðar-
samtök“ sem vila ekki fyrir sér
að brytja niður óbreytta borg-
ara.
Bandaríkjastjóm skoraði í dag
á Tsjombe að láta af niðurrifs-
stefnu sinni, hindra skemmdar-
verk og eyðileggingu á iðnað-
axmannvirkjum í Katanga og
beita sér ekki gegn áætlun CT
Þants um endursameiningu
Kongós.
Sjónvarpshnettir-
nir komnir í lag
NEW YORK 4/1. — 1 gær fór
bandaríski sjónvarpshnötturinn
Telstar í gang öllum að óvörum
eftir 43 daga dauðadá. Ekki
minni furðu þykir það sæta að
í dag tók hinn sjónvarpshnött-
urinn, Relay, viðbragð, en sá
hcfur verið næstum óvirkur alla
tíð frá því hann var sendur á
loft hinn 13. desember.
Vísindamenn sendu í dag tví-
vegis sjónvarpsmyndir gegnum
Relay, fyrst innan Bandaríkjanna
og síðar yfir Atlanzhafið. Þykja
sendingar þessar hafa tekizt með
ógætum.
Relay var sendur á loft 20 dög-
um eftir að Telstar varð óvirk-
ur. Geimsksotið heppnaðist vel og
bundu menn miklar vonir við
hnöttinn. Þegar Relay voru síð-
an send merki ^varaði hann að
vísu en mun daufar en búizt
hafði verið við. Var augljóst að
sólarrafhlöður hnattarins voru
úr lagi færðar og hættu því
Bandaríkjamenn við að senda
sjónvarpsmyndir til Evrópu með
aðstoð hnattarins.
Talið er að geislun í hiirún-
geimnum hafi truflað tæki þau
í hnöttunum sem opna og loka
fyrir senditækin samkvæmt
merkjum frá jörðu.