Þjóðviljinn - 21.04.1963, Blaðsíða 5

Sunnudagur 21. aPríl 1953
ÞJÖÐVILJINN
SÍÐA 5
KARL VILMUNDARSON
HVAR
ERU
ÞEIR?
• Á árunum um og
upp úr 1920 var mikill
og vaxandi áhugi fyrir
íþróttum í Vestmanna-
eyjum. Á þeim árum
kemur fram á sjónar-
sviðið ungur og efni-
legur íþróttamaður í
Eyjum — Friðrik Jes-
son — sem býr yfir
þeim hæfileikum, að
það er næs'tum sama
við hvað hann reynir.
Það byrjaði í
strákafélagi
Ég mun hafa verið á tólfta
árí þegar ég fyrst gekk í þetta
félag. Félag þetta hét „Grett-
ir“ og var eitt af þessum
strákafélögum sem voru hér og
þar um bæinn í Ey.ium. Þet+a
félag hafði athafnasvæði í vest-
urbænum og hafði eingöngu
knattspymu á stefnuskrá sinn;.
Félög þessi höfðu til afnota fyr-
ir sig opin svæði sem í þá daga
Voru víðsvegar um bæinn. Úr
þessu félagi fer ég svo og geng
í annað sem kallaði sig ..Fálk-
ann“. 1 því voru stærri strák-
ar, og það iðkaði einnig knati-
spyrnu.
Um sama leyti var í Eyjum
annað félag sem kallaði sig
Mjölni, og var áhrifasvæði þess
í austurbænum.
í vörn, og man ég t.d. eftir at-
viki sem ég hef oft síðan bros-
að að. Einn framherji Þórs var
snöggur og fljótur, og var mér
svolítið erfiður. Ég hugsaði svo
ráð mitt hvað ég gæti gert til
að trufla hann og gera honum
einhverja skráveifu. Hann var
harðskeyttur og hlífði mér ekki
svo mér fannst að ekkert gerði
til þótt að ég léti hann finna
fyrir mér þegar hann kæmi
næst.
Það beið ekki lengi að hann
kæmi, og notaði ég þá tækifær-
ið og skaut mjöðminni snögg-
lega út og fyrir hann með þeim
afleiðingum að hann hentist til
og datt á völlinn. Honum féll
þetta ekki sem bezt. gerði sér
lítið fyrir gekk til mín og lét
nú niður falla öíl knattspörk.
en sparkaði þeim mun duglegar
í „bossann“ á mér, og endurtók
unar á brautum að allt mótið
gat ekki farið fram þar.
Ég var verkstjóri við lagn-
ingu brautarinnar,1 og var það
mér kærkomið verk að vinna
að þessu mannvirki.
Þegar hér var komið, fór ég
að slá slöku við knattspymuna,
og einbeitti mér því meir að
frjálsum íþróttum.
Aðstaðan til æfinga var held-
ur erfið í Eyjum á þeim ár-
um. Þegar maður var að fara
á æfingar, varð maður oft að
fara með áhöldin í poka á bak-
inu annaðhvort inn í Dal eða
á flatirnar inn undir Hellunum.
Við þurftum að taka á bakið
hástökkssúlur og stengur, en á-
huginn bar okkur áfram og
það var eins og að ekkert gæti
stöðvað okkur.
Því er ekki að neita að það
var oft erfitt að velja á milli
—fyrsti íslenzki
tugjirautarmeistarinn
• Hann nær árangri,
sem nálgast það bezta
og verður methafi í
vissum greinum frjáls-
íþrótta,' og verður auk
þess mjög snjall knatt-
spyrnumaður.
í kringum þennan unga
mann bærist hressilegur and-
biasr, sem hrífur með sér
márgan ungan manninn til á-,-
huga um iðkun íþrótta. Hann
verður fyrirmynd þeirra.
Einn þessara manna, sem
hrifust áf Friðriki Jessyni. var
Karl Vilmundarson. Hann var
ekki hár í loftinu þegar hann
fór að iðka íþróttir, fyrst. knatt-
spyrnu og síðar frjálsar íþrótt-
ir. Ahuginn tók hann föstum
tökum, og hann lét ekkert
hamla sér frá því að æfa ag
vera með, þegar hann gat.
Ekki mun það þó alltaf hafa
verið auðvelt fyrir hann að
stunda æfingarnar af því kappi
sem hugurinn stóð til. Hann
var elztur átta systkina, og
þegar hann er aðeins tólf ára
missir hann föður sinn og verð-
ur að gerast fyrirvinna heimil-
isins — tólf ára drengurinn. —
Vinnumarkaðurinn á þeim ár-
um var þröngur og oft erfitt
að fá vinnu. en vinsamlegir
vinnuveitendur létu Karl oft-
ast sitja fyrir vinnu, ef hana
var að fá, og Karl brást ekki.
hvorki beim né móður sinni með
barnahóninn sinn. I þá dagn
varð að stunda vinnuna af
kappi ef menn áttu að halda
henni.
Vafalaust hefur hínn ungi
maður oft átt í érfiðleikum með
að gera upp á milli áhuga síns
fyrir íþróttaiðkunum. ástundun
vinhunnar og hvíldarinnar.
En Karli var gefið í vöggu-
gjöf mikið þrek. sterk líkams-
bygging og hóflegur skaphiti
Vafalaust hafa þessir eigin-
leikar verið honum lykill að
því að geta skipt sér svo á
milli leiks og skyldu. með þeim
árangri sem raun varð á.
Það lætur að líkum að Kan
hafi ekkj haft mikinn tíma ti1
að sitja a skólabekk lengur en
skyldan bauð. Hann hefur því
alla tíð: unníð ýmsa verka-
mannavinnu. og nú um margra
ára skeið hefur hann unnið hiá
fyrirtækinu „Bernhard Feter-
sen“ hér í bæ, og gerir það
énn.
KarJ tók því vel að segja
eitthvpa trá ferli sínum sem
íþró+'....-- en gat þess þó
að fr- Mu væri að segja, og
fer það '*ér á eftir.
Þessi félög efndu stundum
til kappleikja sem fóru fram
á Brimhólum. Var þar oft bar-
izt ’ hart, og mátti stundum
engu muna að til handalög-
mála kæmi til þess að jafna
það sem ekki varð útkljáð i
sjálfum leiknum! Allt slapp
þetta þó stórtíðindalaust, og oft
var gaman að vera þátttakandi
í leikjum þessum.
Síðar gekk svo Fálkinn inn
í Tý og Mjölnir inn í Þór og
mynduðu þar 2. flokk félag-
anna.
Karl Vilmundarson.
á yngrj árum.
Það eftirminnilegasta frá
þessum tímum var það þegar
valið var lið úr Tý og Þór
til þess að keppa á móti í Rvík.
Þetta mun hafa verið í fyrsta
sinn sem ánnár flokkur fór
slíka ferð til Rvíkur, til þátt-
töku í Islandsmóti.
Fórum við á bát til Stokks-
eyrar og þaðan til Rvíkur á
stórum gráum bílum sem voru
kallaðir „beljumar". Þótt við
töpuðum fyrir öllum liðunum
nema einu, var þetta þó mikið
ævintýri. Við vorum í boði KR
og bjuggum hjá KR-ingum hér
og þar.
Þegar maður rifjar upp leik-
ina í gamla daga milli Þórs
og Týs er því ekki að neita að
þar var oft mikill hiti í mönn-
um, og þá ekki sfður áhorf-
endum, því þeir skiptust í tvo
flokka og héldu hvor með sínu
liði og gaf hvorugur eftir.
Ég var félagi í Tý og lék
það tvisvar! Dómarinn gerði
engar athugasemdir, þétta voru
svona ,.prívat“-viðskipti okkar
í milli, en oft hef ég brosað að
þessu atviki!
Hvort félag sína
búningslaut!
Aðstaðan fyrir knattspymu-
menn til æfinga og leikja í þá
daga var ekki sérlega aðlað-
andi. Engir búningsklefar voru
við völlinn. og ekkert vatn Þl
að fá bað. Sumir biuggu sig
heima og fóru inneftir í bún-
ingunum og tóku á sig vfir-
hafnir, aðrir bjuggu sig inn við
völlin. og hafði þá hvort fé-
lagið sína laut fyrir sig til að
klæðast í eða koma saman í
hálfleik. Að vísu myndaðist bar
oft skjól þvj' áhugasamir fé-
lagar slóu hring um keppend-
urna, en kalt var í vestan og
suðvestan strekkingi. og ef
rigndi bætti það ekki úr skák!
Ég var mikill áhugamaður
um knattspymu á þessum ár-
um. og ,ég minnist þess alltaf,
þegar Týr vann bæði vor og
haustkeppnina 1926. Það var
stórt ár fyrir okkur strákana
sem héldum með Tý. Heyrðu
annars, þú varst með það ár, er
það ekki rétt? (Ég roðnaði upn
í hársrætur. ég átti svo litinn
þátt í bví, ég kunni og vissi
svo lít.ið um knattspymu þá.
en það var ævíntýri að fá að
vera með!)
Frá þessum árum minmst ág
úr knattspymunni þeirra Frið-
riks Jessonar og Georgs Gísla-
sonar úr Þór.
Friðrik örfaði mig
til þátttöku
Friðrik Jesson sem þá var
methafi í stangarstökki. og
fleiri greinum frjálsra íþrótta,
var sá maðurinn sem ég hreifst
mest af á þessum árum fyrir
ágæti hans í íþróttum. og það
var fyrir áhrif frá honum að
ég tók þátt í fvrsta frjáls-
íþróttamótinu í Eyjum 1930.
Það gekk betur en ég þorði að
vona. Ég vann kringlukastið
og varð annar í langstökki
Þetta örfaði mig til að fara að
æfa að staðaldri og reglubund-
ið.
Árið eftir átti svo hluti af
Meistaramótinu í frjálsum i-
bróttum að fara fram í Evium
og gekk mér bar nokkuð ve!
Eftir þetta mót var háfizt
handa um að gera hlaupabraut
inni í Herjólfsdal, sem mark-
aði veruleg tímamót í sög ■>
frjálsíbrótta í Vestmannaeyi-
um. Var brautin 300 m að
lengd, en það var vegna vönt-
vinnunnar og áhugans fyrir f-
þróttunum. Ég vann oft við
höfnina og var þá stundum
tímum saman sem það þurfti
að vinna þegar lágsjávað var,
næstum sama á hvaða tíma
sólarhrings sem var.
Einu sinni hafði svo til geng-
ið um nokkuð langan tíma og
ég ekki komizt á æfingu. Þá
var það eit.t sinn að ég freist-
aðist til að fara á æfingu um
kvöld á þeim tíma sem ég átti
að koma og vinna við annan
hafnarhausinn. og kom svo á
venjulegum tíma til vinnu um
morguninn eftir. Vcrkstjórinn
var ekkert hýr í bragði þegar
ég kom. Fékk ég ósvikna of-
anígjöf fyrir sviksemina og það,
fylgdi með að það væri aðeins
af því að hann hefði þekkt
föður minn að hann ræki mig
ekki úr vinnunni! Ég sagði
ekki orð og skammaðist mín
niður fyrir allar hellur. og kom
betta ekki fyrir aftur.
Þess má geta að um þessar
mundir æfði ég í fimleikaflokki
sem Friðrik Jesson stjórnaði og
héldum við oft sýningar. Var
betta góð undirstaða fyrir mig.
Árið 1932 var ákveðið að
frjálsíþróttamenn skyldu fjöl-
menna á Allsherjarmótið í
Reykjavík. og fór þangað all-
sterk sveit. Okkur gekk bara
vel, fengum mörg stig. Ég vann
fimmtarþrautina og eitthvað af
hlaupunum unnum við.
Ein keppni úr Vestmanna-
eyjum er mér alltaf nokkuð
minnisstæð, en það var í 1500
m hlaupi. Yfirleitt æfði ég ekki
hlaup; nema spretthlaup. en ég
frétti að fara ætti fram eftir
nokkum tima 1500 m hlaup og
í slíku hlaupi hafði ég aldrei
keppt. Mig langaði samt að
reyna. en vildi ekkert láta á
því bera, og æfði á laun og í
myrkri og æfði þá alltaf á
bunnum skóm. Svo kom hlauna
dagurinn. og ég var með. Ég
hugsaði mér að vera fyrstur
alla leiðina og vera nógu
grimmur, og hélt mig 50—100
metrum á undan hinum. en
begar ég á sem svarar 100 m
eftir að marki fæ ég „sting“ í
hiartað. og þori ekki annað en
að stansa og láta hina fara
framúr mér. Ég hafði aldrei
fundið til þessa fyrr. en betta
var sem betur fer -ekkert al-
varlegt og hef ekki fundið bað
sfðan. Ég hefði bara átt. að
halda áfram. en annað Jærði
ég og bað var að láta hina
revndari leiða hlaunið n» *ako
-ía3r) endasprettinn!
Vyrsta sinri konrJ
'"'"bnut
Árið 1931 kynntist ég Jó-
Karl glímir við eina lýsistunnuna í lýsishreinsunarstöð Bernhard
Petersen, þar sem hann hefur starfað úm árabil. Myndina tók
Ijósm. Þjóv., Ari Kárason, fyrir fáeinum dögum.
hanm Jóhannssyni frá Reykja-
vík, mjög virkum frjálsíþrótta-
manni úr Ármanni og hafði
hann mikinn áhuga á þvi að ég
gæti fengið betri aðstöðu til f-
. þróttaiðkana. en það var ýmis-
legt sem ekki var svo auðvelt
að leysa, atvinna og fleira.
Tveim árum síðar verð ég
að fara á síld og gerast sjó-
maður á síldarbát. Þá er það
einu 'sinni 'i lándlegu á Húsa-
vík að farið er með mig til al-
kunns spámanns þar á staðn-
um, svo að ég gæti skyggnzt
svolitið inn í framtíðina.
Spámaðurinn tilkynnir mér
þá að áður en langt um líði
muni ég fara á annan fjöl-
mennari stað og setjast þar
að. Eitthvað fleira sagði hann
mér, en ég lagði ekki mikinn
trúnað á þessa spádóma. En
hvað skeður? Um haustið fæ
ég tilboð um atvinnu í Rvik.
og það verður úr að ég tek
henni og flyzt þangað í fe-
brúar 1934. Gekk ég þá í Ár-
rnann og keppti fyrir það með-
an ég æfði og var með, en
það voru næstu fjögur árin.
Æfði ég af miklum krafti og
elju, og flestar greinar. Á
Allsherjarmótinu um sumarið
keppti ég í eftirtöldum grein-
um: 100, 200. langstökki. þrí-
stökki, grindahlaupi, kringlu-
kasti, fimmtarþraut og stang-
arstökki. Á þessu eina móti
vann ég 59 stig! En harkan var
mikil í þessum Allsherjarmót-
um og ég held. að þetta mót
hafi KR unnið með einu stigi!
Og ég stríddi vini mínum Þor-
geiri í Gufunesi oft með bvi
að hann hefði gefið KR þetta
eina stig með bátttöku sinni
í fimmtarþraut, en orðið að
liggja í harðsperrum í viku á
eftir!!
Um haustið hreyfði Ólafur
Sveinsson því við mig að ée
skyldi reyna við tugþraut. og
varð það úr að efnt var til
tugþrautarmóts i fyrsta sinn
hér á landi. Keppendur voru
brír, þeir Gísli Kærnested.
Steinn Guðmundsson og ég.
Náði ég eitthvað um eða vfii
5000 stigum. Gísli varð annar
og Steinn þriðii. Var bet.ta Ts-
landsmet eg átti ée hað um
"okkurt skeið Eins átti ég met-
:ð f fimmtarbrautinni har tii
Kristián Vatnes kom til sög-
unnar.
Á bessu ári mun ée einnie
hafa bætt metið í stangarstökký
en eldra metið átti félagi minn
og fyrirennari Friðrik Jesson.
Héðinn Valdimarsson
gaf mér mánaðarlaun!
Undirbúningur undir Olymp-
íuförina til Berlín 1936 verður
mér alltaf minnisstæður. Mér
fannst það skemmtilegt, að
vera valinn til þeirrar farar,
en mér var það jafnljóst að ég
gat ekki tekið þvi boði. eða
þeim heiðri. Ég gat ekki verið
svo lengi frá vinnu, með það
stóra heimili sem ég hafði, og
ekkert öryggi fyrir þvi að ég
fengi að halda vinnunni þegar
heim kæmi.
Þá er það að húsbóndi minn
Héðinn Valdimarsson kallar
mig fyrir sig og segir mér að
hann hafi heyrt að ég væri
valinn til Olympíufarar. Játaði
ég því, en sagði jafnframt að
ég sæi ekki fram á það að ég
gæti tekið því af fjárhags-
ástæðum. Ræddi hann betta
svo við mig um stund og bað
mig svo að bíða andartak. Brá
hann sér síðan frá andartak,
kom síðan og afhenti mér mán-
aðarkaup. heilar 250 krónur. og
bar með að ég þvrfti ekkert að
óttast um vinnuna, en frá bessu
mátti ég alls ekki segia. Mér
finnst að ég megi rjúfa betta
þagnariieit nú eftir 27 ár. og
að fram megi koma betta vin-
arbragð Héðins við mig,
Af íbróttamönnum leikianna
í Berlín verður mér alltaf
Jessie Owens minnisstæða'tur.
Hann var ímvnd hins full-
komna íbróttamanns hvurt cem
hann var i kennni eða utan
vallar. Hann virtist aldrei taka
á í kenpni. aJlt kom betta -vn
eðJilega og eins og af siálfa
sér.
MJnnicrííioH Þloiin
Þegar ég fer að rifia upp
minnisstæð atvik. kemur vmis-
legt fram; annars var betta
allt skemmtilegt. og margt
minnisstætt. Ég held bó að
fyrsta 100 m hlaupið hafi verið
bað sem ég muni einna lengst
Jón KaldaJ hafði sagt mér
til i beirri grein og eggjaði
mig á að leggia stvmH - bqna.
Aðalkeppinauturírm rv ''arð-
ar Gíriason og höfðv 'ngir
spretthlaunarar á beirr -rUm
Framhald af 10. síðu.