Þjóðviljinn - 23.05.1963, Blaðsíða 8

3 SÍÐA
ÞJÖÐVILIINN
Fimmtudagurinn 23. mai 1963
Verksmiija bænda og verkamanna
VOPNAFIÖHÐUR -
FOLK OG BYGÖÐ
„Ég tel að Vopna-
fjörður sé að mörgu
leyti heppilegasti stað-
urinn til að reisa á síld-
arverksmiðju, og væri
þar sæmileg höfn
myndi enginm ágrein-
ingur verða um þetta.
Vopnafjörður liggur
bezt, allra þeirra staða
sem til greina koma,
við síldarmiðunum við
Langanes. Sigling það-
an er stutt og hrein“.
Nei, framanskráð er ekki
tekið úr raeðu neins frambjóð-
anda, og ekki heldur úr kosn-
ingafrumvarpi, sem slett hef-
ur verið inm á Alþingi mán-
uði fyrir kosningar. Þessi orð
er að finna í Snæfelli, tímariti
ungmenna og iþróttasambands
Austurlands, árið 1947. Höf-
undur þeirra er Bjarni Þórð-
arson í Neskaupstað, sem
ekki hefur svo vitað sé geng-
ið með þingmanni í maganum.
Hinsvegar er sá maður kunn-
ur fyrir það að telja að at-
vinnuvegirnir eigi að vera til
fyrir fólkið, en ekki fólkíð
fyrir atvinnúvegina.
Þessi orð eru heldur ekki
sögð í neinni tíkarlegri löngun
einhveinar nýríkrar moldar-
hrúgu til að gleypa sjálft sem
mest gull á sem skemmstum
tíma, því þess hefur enn ekki
heyrzt getið að lífshugsjón
Bjarna Þórðarsonar væri að
hagnast á náunganum.
Og Bjarni Þórðarsoru sagði
meira í Snæfelli: „Það sem
einkum mælir gegn því að
Vopnafjörður verði valinn er
hafnleysið. — En ég hygg að
sá þröskuldur sé ekki óyfir-
stiganlegur. — Það hefur á-
reiðanlega margt verið gert
vitlausara í hafnarmálum ís-
Iendinga, en þó höfn yrði gerð
á Vopnafirði......En það er
fjölmargt sem mælir með því
að gerð yrðu hafnarmann-
og byggð síldarbræðsia á
Firmakeppni Bridgesam-
bands Islands er nýlokið og
sigraði HREYFILL. s.f. Fyrir
Hreyfil spilaði einn af lands-
liðsmönnum okkar, Hjalti Elí-
asson. I öðru sæti var Trygg-
ing h.f., spilari Guðjón Jó-
hannsson og þriðja Bflasala
Björgúlfs, spilari Benedikt Jó-
h'-nnsson.
¥
Úrslit hafa nú borizt i
mannúðarkeppni þeirri, sem
haldin var til ágóða fyrir
hungrað fólk í heiminum.
Ein» og kunnugt er af fyrri
skrifum hér í þættinum tók
Bridgefélag Reykjavíkur þátt
í keppninni og sigruðu hjá
því Sigurður Helgason og Vil-
hjélmur Aðalsteinsson. 1
keppni þessari er spilað um
forkunnar fagran grip, Chari-
ty Challenge Cup. og hlutu
hann að þessu sinni Mr. Gre-
gory og Mr. Grundy frá Bolt-
on Golf Club i Bretlandi.
Fengu þeir 75,63 prósent skor,
sem er sérstaklega góð út-
koma. Þeir félagar Sigurður
og Vilhjálmur fengu 64,1%.
mjög sæmilega skor, sem
dugði þó aðeins í 57. sæti
Efstu fjórum pörunum bárust
skrautrituð verðlaunaskjöl að
SUdarverksmiðja Vopnafjarðarhrepps, — fyrsta síldarverksmiðja sem bændur og verkamenn reisa í sameinin.gu.
Vopnafirði. Vopnaf jörður ligg-
ur bezt, allra þeirra staða sem
til greina koma, við síldarmið-
unum við Langanes .... “
Þegar Bjami Þórðarson
skrifaði framanskráð var enn
vor í atvinnumálum okkar Is-
lendinga. Nýsköpunarstjómin
hafði þá á undanfömum árum
af kappi lagt grunninn undir
bætta afkomu íslenzku þjóð-
arinnar. En einmitt á árinu
1947 tók Stefanía sáluga við
völdum: Framsókn, Ihald og
kratar sameinuðust um það að
hætta slíku framferði og fara
eftirleiðis í einu og öllu eftir
vilja ríkisstjómar bandarískra
fjárplógshringa. Þessum þrí-
höfða s'kósveini braskhyggju
og erlendra sjónarmiða tókst
með ýmsum myndbreytingum,
að lafa við völd næsta áratug
og hindia það að hafizt væri
handa um byggingu síldar-
verksmiðju á Vopnafirði.
En svo gerðist það, að
Framsókn rámaði I það að
fátækir bændur hefðu á sínum
tíma stofnað flokkinn til þess
að vinna fyrr alþýðu sveit-
anna en alls ekki fyrir olíu-
sala, gjaldeyrisbraskara,
hlutabréfaspekúlanta og emb-
ættasníki í höfuðstaðnum —
og myndaði vinstri stjóm
með sósíalistum. Og Vopnfirð-
ingar gripu tækifærið: verka-
menn í Vopnafirði og bændur
Hjalti Elíasson, sigurvegari í
firmakeppni Bridgesambands
íslands. Hann spilaði fyrir
HREYFIL sl.
Rætt vii Sigurjón Þorbergs
son framkv.stjVopnafirði
í Vopnafjarðardölum ákváðu
að byggja sjálfir síldarverk-
smiðju, fyrst til valda var
komin stjórn sem ekki bein-
línis bannaði þeim að byggja
né hundsaði þá, heldur veitti
þeim nauðsynlegan stuðning.
Vopnafjörður er fyrsta og
eina hreppsfélagið, sem á síld-
arverksmiðju, eina sveitin í
Landinu þar sem verkamenn á
mölinni og bændur í dölum
sameinast um að byggja og
eiga stórt atvinnufyrirtæki.
Og nú erum við komin til
kauptúnsins á Vopnafirði. Þáð
kafarýkur úr allstórri bygg-
ingu á sjávarbakkanum og
mikinn hita leggur á móti
okkur; það leynir sér ekki á
lyktinni hvað hér er unnið. 1
gamalli byggingu finnum við
forstjórann, Sigurjón Þor-
bergsson. Hanin er önnum kaf-
inn, en loks koma út frá hon-
um ungir menn — og þá er
röðin komin að okkur.
utan. sem afhent voru á að-
alfundi Bridgefélags Reykja-
víkur sl. þriðjudagskvöld.
A
Fréttir eru nú óðum að
berast frá hinum ýmsu lönd-
um Evrópu, hvernig lands-
lið þeirra verði skipuð á Evr-
ópumeistaramótinu í Baden-
Baden í Þýzkalandi í sumar.
Hollenzka liðið verður skip-
að þremur pörum — Boend-
er-Helleman (Hague) — Cats-
Verboeg (Amsterdam) — Ouds-
hoorn-Kornalijnslijper (Rott-
erdam). Mér kemur nokkuð á
óvart, að enginn af hollenzku
spilurunum, sem heimsóttu
Bridgefélag Reykjavíkur í
haust, eru i liðinu, sérstak-
lega þar sem tveir þeirra.
Kreyns og Slavenburg, eru
nýbakaðir Hollandsmeistarar
með miklum yfirburðum.
Finnar spiluðu yfir 500
spila keppni um landsliðsrétt-
indin og sigruðu þessir menn:
Jokinen-Sulin (171) — Guth-
wert-Kajaste (128) — Laakso-
Nupponen (72). Nöfnin koma
ókunnuglega fyrir sjónir og
eru þetta eflaust nýliðar hvað
Evrópumet snertir.
Irar senda gamalkunna
landsliðsmenn: Read-Shrage,
Coman-Fitzgerald og nýlíöa-
parið MacHale-Barry.
— Hvenær byggðuð þið
þessa síldarverksmðju, Sigur-
jón?
— Það var byrjað að
byggja hana 1958. — Það
hafði lengi verið óskadraumur
að fá hingað verksmiðju. Það
var oft samþykkt áskorun á
ríkisstjórniina að byggja síld-
arverksmiðju austan Langa-
ness — en sú áskorun kom
aldrei til framkvæmda.
— En hvemig stóð þá á
því að þið fenguð loks þessa
þráðu verksmiðju?
— Hreppurinn á verksmiðj-
una, og sjónarmið ríkisstjóm-
arinnar á þeim tíma (1957—
’58) voru okkur það velviljuð
að þetta kom til framkvæmda.
Þetta hefur allt verið byggt
upp fyrir ríkistryggð lán, án
þess hefði þetta ekki verið
unnt fyrir okkur.
— Það hefur þurft óvenju-
lega framsýni og áræði til að
sveitarfélag réðist í slíka
framkvæmd. Vom ekki marg-
bridge
■
Frá Sviss kemur sterkt lið
og spiluðu fjórir þeirra á Evr- j
ópumeistaramótinu í Torquay: :
Bardola-Bernsconi-Besse- Ort- •
iz. Með þeim eru Durouvenoz
oe Jacobi. :
■
■
■
♦
■
■
■
Heimsmeistarakeppnin verð-
ur haldin í St. Vincent á Ital- ■
íu dagana 14.—24. júní n. k. ■
Þar keppa Frakkar, ttalir, j
Bandaríkjamenn og Argen- :
tínumenn. ttalir eru núver- •
andi heimsmeistarar en for- •
föll verða í hinu gamla sigur- j
sæla liði þeirra. Liðið verður j
skipað Belladonna-Ticci Cam- :
illo Pabis (kemur í stað Av-
arelli) — D’Alelio-Chiaradia
— Forquet-Garozzo. ■
* |
Ölympiukeppni, með röðuð- ■
um spilum, verður spiluð í ■
haust dagana 30. október og
6. nóvember. Að venju sjá i
Ástralíumenn um framkvæmd i
keppninnar. og væri óskandi •
að Bridgesamband tslands •
hlutaðist til um þátttökurétt. ■
ir sem töldu fjai-stæðu að
verja fé hreppsins í slíkt?
— Einstaka maður var
smeykur við að hleypa
hreppnum í svona miklar
skuldir, en þegar fór að ganga
vel vill enginn missa þetta.
— Hvenær tók verksmiðjan
til starfa ? Og hver eru af-
köstini?
— Fyrstá sumárið vár verk-
smiðjan ekki tilbúin í byrjun
síldarvertíðar, en hóf starf á
árinu.
Afköst voru 2000 mál á sól-
arhring til að byrja með, en
eru nú orðin 4500—5000 mál.
Þá höfum við löndunartæki og
lýsisgeymslan hefur verið
stækkuð svo hún rúmar nú
3900 tonn. Áður þurftum við
að flytja lýsi til geymslu á
Hjalteyri, með geysilegum
aukakostmaði.
— Hve mikla framleiðslu
hafið þið komizt upp í?
— Það var unnið úr 146
þús. málum sumarið 1961, og
nú, í ágúst, erum við orðnir
jafnháir og í fyrrahaust.
— Fyrir hve mikið hafið
þið framleitt?
— Með því að áætla áriö I
ár höfum við framleitt fyrir
135 millj. kr. Árið 1961 skil-
aði góðum hagnaði.
— Eru menn þá ekki hætt-
ir að áttast um fé hreppsins
— eða hvað kostaði verk-
smiðjan ?
— Jú, menn eru hættir að
vera hræddir við að verksmiðj-
an sökkvi í skuldir. Stofn-
kostnaðurinn var ekki nema
5 milljónir.
— Hve mikið hefur verið
greitt í vinnulaun á þessum
árum?
— Vinnulaun 1961 voru 2,7
millj. kr. Samtals höfum viö
greitt í vinnulaun til ársloka
1961 7,4 millj. kr. — á 4
árum.
— Eruð þið kannski að
hugsa um að stækka verk-
smiðjuna?
— Það er ekki niægilegt að
auka afkastagetuna. Okkur
vantar meiri mjölgeymslu,
höfum 2500 tonna geymslu
núna, en afköstin 1961 vnm
3500 tonn.
Það hefði mátt hafa stærri
verksmiðju hér, því samtals í
31 sólarhring hafa skip þurft
að bíða afgreiðslu hér í höfn-
inni, en þróarrýmið er 25 þús.
mál.
— Hve margir vinna við
verksmiðjuna?
— Það vinina við hana 60
—70 manns, heimafólk og að-
komufólk, því heimafólkið
hrekkur ekki til.
— Hefur e’kki fjölgað í
þorpinu síðan verksmiðjan var
byggð ?
— Nei, það hefur ekki
fjölgað að neinu verulegu ráði
ennþá, en lifnaðarhættir hafa
breytzt, menn ei-u hættir að
hafa kýr og kindur, tekjurnar
hafa aukizt og menm lifa bet-
ur en áður.
— Hvernig er höfnin?
— Höfnin er frekar grunn;
Fellin eru stærstu skip eem
hafa komið hér að bryggju.
Það er fyrirhugað að loka
sundinu fyrir sjávargangi að
austanverðu, eni á vetrum
getur gert mikið rót í höfn-
inni meðan sundið er opið.
Dýpið er takmarkað, og er
erfitt að breyta þvi; það er
klapparbotn í höfninni.
Okkur vantar meira við-
legupláss þegar svona mikil
umferð er komini um höfnina
— og það er verið að láta
sig dreyma um að byggja
nýja hafnarbryggju. Vita-
stjórnin hefur teiknað þetta
og áætlað verkið á 11—12
millj. kr.
— O —
Þegar framangreint rabb
fór fram var vinnslan í verk-
smiðjunni í fullum gangi. —
Á s.l. sumri tók sáldarverk-
smiðjan á Vopnafirði á móti
246 þús. málum síldar, mjöl-
framleiðslan varö 5900 tonm
og lýsið 5600 tonn. Söluverð
þessa varð um 70 millj. kr.
brúttó.
Bændur í hreppnum nutu
þeirra vildarkjara að fá síld-
armjöl eftir þörfum vaxta-
laust til aprílloka og var auk
þess veittur 1000 kr. afsláttur
á hverju tonni.
Svo vitnað sé aftur í grein
Bjarna Þórðarsonar í Snæfelli,
segir hann eftir að hafa talið
upp það er ynndst við bygg-
ingu slldarverksmiðju á
Vopnafirði: „Loks myndi
þjóðarbúið auðgast um milljón
á milljón ofan“. Á síðasta
sumri skipti það milljónatug-
nrv’
J. B.