Þjóðviljinn - 13.07.1963, Qupperneq 5

I r

jgardagur 13. iúlí 1963
ÞIÓÐVILIINN
Viktoría Halldórsdóttir:
ÞAD DUGAR EKKERT
MÓK LENGUR
Síðan ofurölvun unglinga og
bama á ferðareisu um Þjórsár-
dal í vor var gerð kunn öllufn
landslýð, bæði í blöðum og út-
varpi, virtist rofa til í hugum
margra og fólki fannst að eitt-
hvað væri nú ekki alveg eins
og það í réttu lagi ætti að vera
í menningarþjóðfélaginu. Marg-
ir hristu krullaða kollana. and-
vörpuðu og sögðu: Ja, hvemig
æskan er orðin.
En hver hefur alið upp þá
reykvísku æsku sem þarna var
að skemmta sér, og við hvaða
siðvenjur og umhverfi er hún
uppalin?
Sú glæsilega æska sem hér
um ræðir kom saklaus inn í
þennan heim og steig glöð sín
fyrstu spor á frjálsri grund. En
fljótlega varð gildra á veginum
sem sýndist girnileg. Það voru
sjoppur og vínbarir, sem ís-
lenzk stjórnarvöld höfðu leyft
að setja á stofn. Þar eyddu
borgárbörnin flestum frístund-
um sínum. Þessi ómenningar-
bæli voru eins og þéttriðið net
um alla borgina og staðsett
sem næst skólum og vinnu-
stöðvum.
Mörgum heimilum hefur
reynzt ókleyft að vernda börn
sín frá þessum gildrum.
Það hefur einnig verið
kappsmál stjórnarvalda að
koma vínveitingaleyfum á sem
flest hótel, og létu þau allar
aðvaranir um skaðsemi þess-
ara aðgerða eins og vind um
eyru þjóta. Stjórnarvöldin hafa
byggt og leigt stórhýsi til af-
nota fyrir vínsöluna og auglýst
með Stolti, ört vaxandi sölu,
ört vaxandi milljónafjölda, sem
áfengissalan færir ríkinu. (54
millj. á fyrra helmingi þessa
söluárs.)
Ríkið byggði svo fanga-
geymslu til að stinga inní
mönnum, sem af áfengis-
drykkju áttu ekki samleið með
mönnum. Aðalvinna lögregl-
unnar mun vera að sinna bess-
háttar fólki sem orðið er dýrum
lýkt vegna áfengisneyzlu og
kann ekki fótum sínum forráð.
Það mun látið óátalið af yf-
irvöldunum þá að bílstjórar
kaupi vín í stórum stíl í á-
fengissölunni, og þó vita allir
að þeir kaupa það aðeins til að
selja það þeim sem of ungir
eru til að fá afgreiðslu í Á-
fengisverzlun ríkisins. Þessir
óheillafuglar selja í bílum og
skúmaskotum eftir lokunartíma
vínverzlana og eru sem sagt
hjálparsveitir ríkisins til að
koma áfenginu ofan í ungling-
ana á ferðalögum og skemmti-
stöðvum um land allt.
Þessir leynivínsalar svo-
nefndu hafa lítið verið gagn-
rýndir af þvf opinbera, sem
vonlegt kann að vera, því að
beir hafa unnið með ríkinu að
því að fjölga að mun milljón-
um þeim. sem áfengisverzlun
ríkisins státar af. þó beir hagn-
ist dálítið sjálfir af sölunni,
leynivínsalarnir; því að sagt er,
að þeir leggi drjúgt á vöruna.
TTnpivaðsla þessara leynivínsala
-r öllum kunn, og gárungar
">fa að orðtaki sín á milli, um
■ sem kaupa sér bílskrjóð og
yra unglinga um allar sveitir
dansleiki og til útilegu:
Tann er á grænni grein, —
:nn að fá sér bíl og farinn
T selja“.
Okkur eldra fólkinu finnst
vrgir aðilar fara mjög gá-
islega með fjöregg þjóðarinn-
■ æskuna, með öllum þessum
förum, — að freista hennar
•q freklega sem gert er með
:ssu fossandi áfengisflóði úr
lum áttum. Fullorðnu fólki
kst misjafnlega að gæta sín,
^egar vín er á borðum og í
bílum, og er þá að undra
að unglingar falli fyrir því
tízku-fyrirbæri, sem nú herjar
grimmilega á siðgæði og feg-
urð og hefur þegar orðið mörgu
íslenzku heimili ólæknandi
meinsemd, komið mörgum efni-
legum unglingum á glæpa-
braut, valdið ólýsanlegum þján-
ingum, slysum og upplausn
heimila?
Þegar falleg stúlka og táp-
mikill piltur verða dýrum lík
inni í Þjórsárdal, hrökkva
menn við, en sá seki, sem seldi
þeim brjálæðismeðalið, er ekki
sóttur til saka. Smánin fellur
á þá unglinga, sem neyttu þess
áfengis, sem íslenzk stjórnar-
völd kaupa inn í landið til að
hagnýta heimsku og kæruleysi
eða barnaskap þegnanna, og
þar við situr. Grísirnir gjalda,
en gömul svín valda.
Það hefur margt verið ritað
og rætt um Þjórsárdals-
hneykslið. Menn hafa yfirleitt
talið það sorglegan vitnisburð
um mistök í uppeldinu, og mun
það sannast mála, að svo sé,
eins og ég hef bent á hér að
framan. — Um það atriði þarf
að ræða í fullri hreinsskilni,
en ekki vappa kringum sann-
leikann eins og köttur kring-
um heitan graut. Allir íslenzk-
ir foreldrar og uppalendur
ættu fyrir löngu að hafa gert
sér Ijóst, að hætta vofir yfir
börnum og unglingum með því
áfengisflóði, sem streymir út úr
áfengisverzlun ísl. ríkisins.
Valdhöfum þjóðarinnar finnst
eflaust, að þeir geti farið sínu
fram og boðið þjóðinni hvað ’
sem er, þar sem fólkið tekur
varla eftir því, sem er að ger-
ast í kringum það, — þegir við
öllu, aðeins hrekkur upp af
dvalanum, ef eitthvað stórkost-
legt kemur fyrir, en fellur svo
aftur í sama mókið. Það dug-
ar ekkert mók lengur.
Þjóðin er meira og minna
slösuð á sál og líkama vegna
drykkjuskapar, mörg heimili ó-
fær um að ala upp böm. Þeir
finna það bezt, sem fást við
kennslu og uppeldismál, hver
vandi þeim er á höndum vegna
breyttra aðstæðna og rótleysis
í öllum háttum, og framkomu
margra unglinga, sem má telj-
ást uggvænleg. Þær mörgu og
sívaxandi vínsölu-milljónir,
sem stjórnin státar af. eru ó-
umdeilanlega sorglegir blóðpen-
ingar, og við þær loðir bölvun
og óhamingja, sem oflangt mál
yrði um að ræða í lítilli blaða-
grein.
Islenzka þjóðin er að upplagi
tápmikil og getur fært ríkinu
nægar tekjur með vinnu sinni
til sjós og lands. Hún þarf ekki
á milljónum áfengissölunnar að
halda, enda munu þær millj-
ónir flestar fara aftur til þess
að annast aumingja og upptætt
heimili, — munaðarleysingja,
sem hafa orðið áfengissölunni
að bráð. Síaukin löggæzla
vegna drykkjuskapar lands-
manna mun líka hirða drjúgan
skerf, að ógleymdum þeim
starfsmannahóp, sem annast
sölu, — og svona mætti lengi
telja.
En mesta tapið, sem þjóðin
verður fyrir af áfengissölunni,
verður aldrei metið svo sem
vert væri, og verður ekki bætt
með milljónum, hvað margar
sem þær verða, ef haldið er á-
fram á sömu braut.
Það hefur tíðkazt nú í seinni
tíð að fá útlenda sérfræðinga
til hjálpar ríkisstjórn Islands
í erfiðum kringumstæðum, og
kvað hafa þótt tryggara held-
ur en ráð innlendra eingöngu.
Nú vil ég leyfa mér í allri vin-
semd að benda ríkisstjórn Is-
lands á að ráða til sín sér-
fræðing frá Svíþjóð til hjálpar
við að leysa þann vanda, sem
þjóð vor er komin í vegna á-
fengisneyzlu.
Á nýliðnu vori var sagt frá
því í dagblöðum, að í Svíþjóð
kunni menn að leysa þann
vanda, sem íslenzka þjóðin
þarfnast nú að leysturverði taf-
arlaust. Þar hvarf áfengi af
markaðnum vegna verkfalla,
sem bruggarar sænska ríkisins
gerðu. Áhrifin af því, að áfeng-
ið var tekið úr umferð, létu
ekki á sér standa: Sænska út-
varpið skýrði frá því, að slys-
um hefði fækkað stórkostlega;
skýrslur lögreglunnar sýndu
ört fækkandi afbrot unglinga,
og hverskonar vandræðum í
umferðamálum var að miklu
leyti aflétt. Sænska ríkið hef-
ur þarna fengið leiðarvísi að
hinni réttu lausn til úrbóta á
ómenningu og tjóni, sem áfeng-
issala veldur.
Að endingu þetta:
Islenzka ríkisstjórnin hlýtur
að sjá, að eina trygga leiðin er
að loka áfengisverzlun ríkis-
ins og öllum vínveitingastöðum,
til að byrja með yfir sumar-
mánuðina, og gefa starfsfólkinu,
sem. þar hefur unnið, langt frí.
Þetta fólk myndi gleðjast, og
þjóðin öll myndi fagna því að
geta unað algáð við vinnu
skemmtun og hvíld eitt sumar,
eftir alla þá brotsjói, sem yfir
hafa gengið að undanförnu.
Lögreglan gæti einbeitt sér að
því að verja landið fyrir smygli
af sjó og úr lofti. Og ef trúlega
væri unnið að, myndi árangur-
inn verða sá, að fáir landsmenn
myndu óska eftir því, að ríkið
opnaði aftur með haustinu á-
fengiselfina, sem flest vand-
ræði í uppeldismálum stafa
frá.
Ég vóna, að fólk hætti að
hrista kollinn yfir spillingu,
en einbeiti sér að því að fá
fram raunhæfar aðgerðir til að
stöðva tjón og vandræði lands-
manna, svo hinn fagri gróður,
æskan, fái að alast upp í
hreinu andrúmslofti og geti
skemmt sér algáð á fögium
stöðum íslands, sem svo margir
eru, að fáum mun endast ævin
til að skoða þá alla.
1. júlí 1963
Viktoría Halldórsdóttir,
Sólbakka, Stokkseyri.
328 nemendur í
Vesturbæjarskóla
Gagnfræðaskóla Vesturbæjar
var slitið 1. júnj sl.
Innritaðir nemendur á s.l.
hausti voru 328 í 13 deildum.
Fastjr kennarar voru 14 auk
skólastjóra, en stundakennarar
voru 10.
Unglingpróf þreyttu 45, 41
nemandi innanskóla og 4 utan-
skóla. 41 stóðst prófið, þrír stóð-
ust ekki og einn lauk ekki prófi.
Hæsta einkunn á gagnfræðaprófi
hlaut Arngeir Hreiðmar Lúð-
víksson, 8,11. Hæsta einkunn
á 3. bekkjar prófi hlaut ÓU
Már Aronsson úr verknámsdeild,
8,56. Hæsta einkunn á prófi upp
úr 1. bekk hlaut Guðrún Guð-
mundsdóttir 8,57. Bókaverðlaun
hlutu þeir, sem skarað höfðu
fram úr í námi og einnig trún-
aðarmenn úr nemendahópi fyr-
ir vel unnin störf. 4 gagnfræð-
ingar hlutu bókaverðlaun frá
British Council fyrir góða
kunnáttu í ensku, þau Sævar
Guðmundsson. Nína Gautadótt-
ir, Inga Aðils og Þórunn Ein-
arsdóttir. Inga Aðils'hlaut einn-
ig bókaverðlaun frá þýzka
sendiráðinu fyrir þýzkukunn-
áttu.
Óskar Magnússon, skólastjóri
ræddi nokkuð húsnæðisvandræði
skólans, en sneri síðan máli sínu
til hinna nýju gagnfræðinga og
bað þá hafa það ætíð hugfast,
að trúmennska og skyldurækni
í starfi væri bezta veganestið,
þegar þau gengju nú inn í skóla
lífsins, og árnaði þeim allrar
blessunnar. Sagði hann síðan
slitið 35. starfsári skólans.
Landsprófsdeild skólans var
slitið 13. júní. 23 nemendur luku
prófi, þar af 18 með meira en
5.00 í landsprófsgreinum og 14
með framhaidseinkunn (6.00 og
yfir). Hæsta einkunn á landsprófi
að þessu sinni hlaut Hafsteinn
Skúlason, 8,57 næst hæstir voru
Matthías Halldórsson, 8,20 og
Rögnvaldur Ingólfsson, 8,16.
Ársrit og tímarit
Garðyrkjuritið 1963, ársrit
Garðyrkjufélags íslands, er
komið út, Efni ritsjns er mjög
fjölbreytt, greinar lengrj og
styttrj um 30 talsíns og rit-
ar ritgtjórjnn mjög margar
þeirra, m.a. Hitt og þetta,
Grænar jurtir á góu, páska-
hret, Landið brejdir svip, Fjör-
efni grænmetis, Garðyrkjumál,
Gömul er garðyrkjan, Hvemig
kemur blómunum saman?,
Skuggablóm, Skjólgirðingar,
skjólibelti o.fl. Þá ritar dr.
Björn Sigurbjörnsson greinina
Garðávextir úr frystiskáp,
Sturla Friðriksson skrifar um
gu’.rófnaafbrigði, Sverrir Vil-
hjálmsson á greinarnar Nýjung
í matvælageymslu og Frysting
islenzks grænmetis, Reynir Vil-
hjálmsson ritar: Starf garð-
yrkjumannsins í byggingariðn-
aðinum, Axel Magnússon: Leys.
anleiki og blöndun áburðar-
efna og Skordýralyf og myind-
un ónæmis gegn þeim. Þá eru
greinar eftir Óla Val Hansson
og^ gitthvað fleira efni.
í Iðnaðarmálum, 1.—2. hefti
þ.á. er m.a. sagt frá verk-
stjórnarnámskeiðum veturinn
1962—’63, Stefán Aðalsteinsson
búfjárfræðingur ræðir um ís-
lenzka ull og gærur sem hrá-
efni til iðnaðar Sagt er frá
atvinnudeild háskóians, sem
átti 25 ára starfsafmæ'i ó sl.
ári og birt löng grein um i'-
lenzka rannsóknastarfsemi og
gildi hennar. Sitthvað fleira r
í ritinu.
SIÐA R
Úr víðri veröld
JAPAN — Sem kunnugt er verða næstu olympíuleikar, hin-
ir átjándu í röðinni, lialdnjr í Tokio á næsta ári. Er þetta
jafnframt í fyrsta skipti sem efnt er til þessarar miklu
íþróttahátíðar í Asíu. — Japanir hafa á undanförnum árum
búið sig af kappi undir leikana, reist ný og fullkomin
íþróttamannvirki, komið upp olýmpíuþorpi og haft mikinn
viðbúnað í hótel- og gistihúsamálum. — Japanska undir-
búningsnefndin skýrði nýlega frá því að alls yrðu 2.768.000
aðgöngumiðar til sölu í sambandi við olympíuleikana, þar
af verða 20 þúsund miðar seldir eriendis og hefst sala þeirra
í marzmánuði n.k. — Myndin er af aðalíþróttaleikvanginum
í Tokio.
UNGVERJALAND — Hér sér inn í aðalvélasalinn í hinu
mikla raforkuveri (orkugjafi: kol) skammt frá Tisapalkon
í Ungverjalandi. Aðaltúrbínurnar eru fjórar, og framleiða
50 þúsund kílówöj,t hver.
RÚMENÍA — Á síðustu árum hefur borgin Iasi í norð-aust-
ur hluta Rúmeníu komizt í tölu hinna mestu iðnaðarborga
þar í landi og jafnframt orðið mikilvæg menningarmiðstöð.
Uppbygging borgarinnar hefur verið hröð og sést hér á mynd-
inni eitt af hinum nýlegri íbúðarhverfum borgarinnar.
MONGÓLÍA — Það hafa mörg hús risið upp í Ulan-Bator
höfuðborg alþýðulýðveldisins Mongólíu á siðustu árum. — Á
myndinni sjást nokkur ný íbúðarhús í borginnl.
i