Þjóðviljinn - 20.08.1963, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 20. ágúst 1963
HÓÐVILJINN
SÍÐA 3
Mál Helanders biskuns1 Mi KW<w áhóta • Brmmi'k
tekið upp aftur í dag
Dœmdur frá embœffi fyrir niSskrif,
en taliS að hann verSi nú sýknaSur
STOKKHÓLMI 19/8 — Á morgun hefjast fyrir Hæsta-
rétti Svíþjóðar, Svea Hovratt, réttarhöld i máli Dicks
Helanders biskups, sem vakið hefur meiri athygli en
flest önnur dómsmál á Norðurlöndum á seinni tímum, en
hann var fyrir tíu árum dæmdur eftir líkum fyrir níð-
skrif um keppinauta sína um embættið áður en biskups-
kjör fór fram og sviptur embættinu.
Þessi dómur var mjög vefengd-
ar á sínum tima og árið 1954
sóttu 24 prestar í biskupsdæminu
Strángnás-stifti) um náðun fyrir
felander, en hann baðst bá und-
m bví að vera náðaður og sagði:
- Ég er saklaus, get því ekki
eðið um náð, heldur aðeins
.rafizt réttlætis.
Áfrýjun hafnað
Málið hafði verið rekið fyrir
réttinum í Uppsölum og höfðu
KScSfSíKSiSOSK
Helander í biskupsskrúða
dómaramir orðið sammála um
sök Helanders. Á sömu leið fór
fyrir Svea Hovrátt. Æðri dóm-
stóll (Högsta domstolen) neitaði
einnig einróma beiðni Helanders
um að fá málið tekið upp aftur.
Það leit því ekki úr fyrir að Hel-
ander myndi nokkru sipni fá
tækifæri til uppreisnar æru sinni,
en á siðustu árum hefur verið
safnað miklu af gögnum honum
í vil, og voru þau svo viðamikil
að Svea Hovrátt sá sér ekki
lengur fært að standa gegn því
að málið yrði tekið fyrir aftur.
Hlutur Kiellands
Sönnunargögnin sem urðu til
að fella Helander biskup voru
hvorki mörg né traustvekjandi.
Þar var helzt um að ræða. að
nokkrir sérfræðingar í fingraför-
um töldu sig hafa vissu fyrir að®.
för sem fundust á sumum bréf-
anna væru eftir Helander. Einnig
báru aðrir sérfræðingar að stíll-
inn á bréfunum bæru ýms sömu
einkenni og ritverk Helanders.
Norski blaðamaðurinn og leik-
skáldið Axel Kielland varð einna
fyrstur til að efast um að hin-
ar einrómu niðurstöður dómstól-
anna hefðu við riægileg rök að
styðjast. Hann skrifaði bók um
málið „La os se pá saken“, þar
sem hann gagnrýndi forsendur
dómsins (og reyndar varð málið
honum efniviður í leikrit sem
sýnt var víða, m.a. í Reykjavík).
Þar sem fingraförin höfðu skipt
svo miklu máli í forsendum
dómsins vakti það geysilega at-
hygli þegar einn helzti fingra-
farasérfræðingur Scotland Yards
og aðrý- slíkir fræðimenn bæði
frá Noregi, Finnlandi og Sviss,
komust að þeirri niðurstöðu að
engin leið væri að nota fingra-
förin sem fundust sem sönnun-
<■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
■
■
Loftárás gerð á i
olíustöð á Kúbuí
, “ ,
HAVANA 19/8 — Blaðið :
„Revolución“ skýrir frá því :
\ að sncmma sunnudagsmorguns ■
| hafi verið gerðar sprengju- ■
; árásir úr flugvél á olíuflutn- :
: ingalest og olíugeyma í hafn- j
; arborginni Casilda í miðhluta j
i fylkisins Las Villas. Blaðið ■
i birti myndir af hinum eyði- ■
| lögðu olíugeymum. Þetta er :
: önnur Ioftárásin sem gcrð er j
i á Kúbu að nóttu til síðustu :
■ daga. Á fimmtudaginn var •
i varpað sprengju að sykur- ■
| hreinsunarstöð í Camaguey- :
■ en hún hæfði ekki.
Fyrsta verkfall
í um fjörutíu ár
LONDON 19/8 — Byggirigaverka-
menn í Bretlandi eru nú að
leggja út í fyrstu verkföll sín
í nær 40 ár. Ætlunin er að 150.
000 af um milljón verkamönmim
í iðngreininni taki þátt í skyndi-
verkföllum, en félagar þeirra
hægi á sér við vinnuna. Þetta
er gert til að knýja fram kröf-
ur um 40 stunda vinnuviku og
um 10 króna kauphækkun á
klukkustund.
Til vdnstri er eitt þcirra fingrafara sem fannst á einu níðbréfanna,
en til hægri er fingrafar Helanders biskups. Á sjö stöðum sem
merktír eru ber fingraförunum saman, en yfirleitt þykir nauðsyn-
legt að samræmið sé miiklu meira til þess að fingraför séu nothæf
sein sonnunargögn
argögn, þótt þeim svipaði að
nokkru leyti til fingrafara Hél-
anders. Einn þessara sérfræð-
inga hélt því m.a.s. fram að
fingraförin gætu alls ekki verið
eftir Helander og það hlyti því
að vera önnur persóna sem hand-
fjatlað hefði bréfin. Dómstólamir
höfðu hins vegar stuðzt við á-
litsgerðir sérfræðinga dönsku
lögreglunnar og bandarísku sam-
bandslögreglunnar FBI sem töldu
óyggjandi að fingraförin væru
Helanders.
Kvcnmaður höfundurinn?
Einnig hefur þótt mikil ástæða
til að efast um niðurstöður sér-
fræðinganna sem þóttust geta
haldið því fram með vissu að
sömu stíleinkenni væru á bréfun-
um og á ritverkum Helanders.
Aðrir jafn nafntogaðir sérfræð-
ingar hafa komizt að þveröfugri
niðurstöðu, þ.e. að óhugsandi sé
að Helander hafi skrifað bréfin.
Þeir hafa haldið fram að ekki
komi til mála að háskólamennt-
aður maður^ hefði skrifað sumt
af því sem stóð í bréfunum eða
notað slíkt orðalag og aðrir þykj-
ast vissir um að bréfin hafi verið
skrifuð af „kvenlegri persónu"
Hylmir Helander yfir?
Þess hefur verið getið til (það
gerði Kielland líka í leikriti
sínu) að einhver sem velviljaður
var Helander og stóð honum
nærri hafi gert honum þann
bjamargreiða að skrifa bréfin og
að hann viti jafnvel hver það
var. Hann hafi því frá upphafi
getað hreinsað nafn sitt með því
að benda á þann sem sökina átti,
en hafi heldur kosið að bera sína
byrði en koma upp um hann —
eða hana.
Löng réttarhöld
Fyrri réttarhöldin yfir Heland-
er hófust í ágúst 1953 og lauk
ekki fyrr en í desember og sekt-
ardómurinn yfir honum var síð-
an staðfestur árið eftir af Svea
Hovrátt eftir löng réttarhöld.
Nú þegar málið er loks tekið
upp aftur eftir heilan áratug
hefur bætzt við svo mikið af
nýjum gögnum að fullvíst er tal-
ið að dómur verði ekki kveðinn
upp fyrr en eftir marga mánuði,
varla fyrr en "í desember.
Það er mjög almenn skoðun
í Svfþjóð að Helander biskup
verði sýknaður að þessu sinni á
þeirri forsendu að gögn málsins
nægi ekki til að sanna sök hans.
En ólíklegt þykir að nokkru sinni
komist upp um hver það var
í rauninni sem skrifaði þessi ör-
lagaríku bréf.
Forseta þess Kongólýðveldis sem áður var nýlendar Frakka, Foulbert Youlou ábóta, var steypt af
stóli fyrir helgina. Það var herinn sem stóð fyrir því, en Youlou hefur verið mjög óvinsæll af
alþýðu manna, ekki sízt fyrir þjónustu sína við Frakka. Skipuð hefur verið bráðabirgðastjóm og
er forseti hennar Massamba-Dcbat, scm sagður er hafa hreinan skjöld. — Myndin sýnfr mannf jölda
í höfuðborginni Brazzaville fagna falli Youlous.
68 ríki hafa gengizt undir sprengingabann
undsrrita Moskvusáttmála
BONN 19/8 — Fulltrúar vesturþýzku st’jórnarinnar í
Moskvu, London og Washington undirrituðu í dag sátt-
málann, sem stórveldin gerðu með sér í Moskvu um
bann við tilraunum með kjarnavopn alls staðar nema
neðanjarðar. Hún hafði þrjózkast við að undirrita sátt-
málann, en neyddist til þess að lokum vegna þess hve
Bandaríkjastjórn lagði fast að henni.
Vesturþýzka stjómin hafði bor-
ið fram þá ástæðu fyrir tregðu
sinni að undirrita sáttmálann að
með því myndi hún óbeinlinis
viðurkenna stjórn Austur-Þýzka-
lands, sem varð einna fyrst til
að undirrita hann eftir að stór-
veldin höfðu gert það._____
Hálfan mánuð í Júgóslavíu
Krústjoff kemur
til Belgrad í dag
Sú skýring var ekki talin ann-
að en fyrirsláttur. enda lét Bonn-
stjómin sér nægja í dag að lýsa
yfir að undirskrift hennar þýddi
á engan hátt að hún viðurkenndi
öll þau ríki sem gerzt hafa að-
ilar að sáttmálanum, en meðal
þeirra eru mörg sem Vestur-
Þýzkaland hefur ekki stjóm-
málasamband við.
Hina raunvemlegu ástæðu fyr-
ir tregðu Bonnstjómarinnar að
fallast á sprengingabann er að
leita í hinum sérstöku tengslum
milli hennar og frönsku stjóm-
arinnar, sem algerlega hefur
hafnað sprengingabanninu og m.
a.s. boðað nýjar kjarnorkuspreng-
ingar á næstunni.
Brugðið út af venju
1 Moskvu undirritaði samning-
inn Scholl sendifulltrúi í fjar-
mikla athygli að hann brá út
af þeirri venju að nokkur vel
valin orð séu sögð við slíkt tæki-
færi. Hann stóð upp og mælti:
Ég þakka fyrir. Ég hef engu við
það að bæta. — Sovézki embætt-
ismaðurinn sem viðstaddur var
undirritunina leit forviða upp frá
skjölum sínum, en tók eftir
nokkra stund i útrétta hönd
þýzka sendimannsins.
Knappstein sendiherra í Wash-
ington sem þar undirritaði sátt-
málann hélt hins vegar stutta
tölu og sagði m.a. að vonir stæðu
til að sáttmálinn yrði fyrsta
skrefið 4 leið til að draga úr
viðsjám í heiminum.
BELGRÁD 19/8 — Nikita Krú-
stjoff, forsætisráðherra Sovétríkj-
anna. er væntanlegur til Belgrad
eftir hádegi á morgun og mun
hann dveljast í orlofi í Júgó-
slavíu fram til 3. september.
Enda þótt svo sé látið heita
að Krústjoff fari til Júgóslavíu
sér til hvíldar og hressingar er
enginn vafi talinn á að ferð hans
þangað eigi sér pólitískar orsakir
og að hann muni nota dvölina
þar til viðræðna við Tító forseta
um þau mál sem nú eru efst á
baugi, bæði í sairiskiptum rikj-
anna og á alþjóðavettvangi.
1 för með Krústjoff verður
kona hans Nína, Sergei sonur
hans og Élena dóttir hans, einn-
ig þrír starfsmenn sovézka
kommúnistaflokksins, m.a. Júrí
Andropoff sem annast sérstak-
lega samskipti flökksins við
bræðraflokka í öðrum sósíalist-
ískum ríkjum. Andropoff var
einnig í föruneyti Bresnéffs for-
seta þegar hann kom í opinbera
heimsókn til Júgóslavíu fyrir
tæpu ári.
Krústjoff og fylgdarlið mun
ferðast víða um landið. Tító for-
seti tekur á móti honum við
komuna, en næst munu beir
hittast um helgina. þá á eyrmi
Brioni, þar sem sumarhöll Júgó-
slavíuforseta er.
Ssldveiði Norð-
manna hér eykst
BERGEN 19/8 — Glaðnað hef-
ur yfir síldveiðum norsku skip-
anna á miðunum við ísland
síðustu sólarhringa. í skeyti frá
flotanum til norsku fiskimála-
stjórnarinnar segir að rekneta-
bátar hafi fengið allt að 120
tunnum, en hinir allt að 2.000
hektólítrum síðasta sólarhring-
veru pendiherrans. Það vakti ail- inn. Gott veður sé á miðunum.
ABYRGMRSTARF
Ríkisfjárhirzluna vantar karlmann til gjald-
kerastarfa.
Upplýsingar í skrifstofunni.
RÍKISFÉHIRÐIR.
*