Þjóðviljinn - 20.08.1963, Blaðsíða 5

t>riðjudagur 20. ágúst, 1963
ÞI6ÐVILIINN
SlÐA
Telkning eftir Clarke í „Daily Sketch“ í London.
HÆNSNASTRIDIÐ GETUR
RÐID AFDRIFARÍKT
Nýr háski steðjar að Atlanz-
hafsbandalaginu'. Megin-
landsríki Vestur-Evrópu hafa
serzt ber að slíkum fjandskar
og lúalegri framkomu í garð
bandarískra hænsna að viðbúið
er að „varnarsamtök frjáisra
þjóða“ liðist sundur af þeim
sökum, ef trúa má öllu sem
sagt hefur verið í Washington
síðustu viku. William Fullbright.
öldungardeildarmaður frá
hænsnaræktarfylkinu Arkansas
og formaður utanríkismála-
nefndar deildarinnar, hefur jýst
því yfir að verði tollmúrar
Efnahagsbandalags Evrópu gegn
bandarískum alifuglum ekki
jafnaðir við jörðu hið skjót-
asta geti svo farið að banda-
rískt herlið verði kallað heim
frá Evrópulöndum. Ríkisstjórn
Kennedy hefur ekki enn geng-
ið svo langt að lýsa því yfir
að Evrópumenn sem ekki vilja
leggja sér bandarískt hænsna-
kjöt til munns eigi ekki skil-
ið að njóta verndar bandarískra
vopna, en forsetinn boðaði í
fyrri viku að viðskiptastríð yrði
hafið 16. september næstkom-
andi gegn Efnahagsbandalags-
rfkjunum láti þau ekki af ó-
sæmilegri framkomu við frysta
hænsnaskrokka frá Bandarikj-
lilefni harðyrða þessara og
hótana er ákvörðun ráð-
herranefndar EBE um síðustu
mánaðamót að halda fast við
hækkun á verðtolli á innfluttu
hænsnakjöti úr 15 í 45%.
Hækkun þessi hefur svipt
bandaríska hænsnabændur álit-
legum markaði í Vestur-Þýzka-
landi. Fyrstu fimm mánuði árs-
ins 1962 átu Vestur-Þjóðverjar
31.100 tonn af bandarískum
hænsnum en á sama tímabili
þetta ár hrapaði innflutningur-
inn niður í 10.700 tonn. Banda-
ríkjastjórn metur skaða
hænsnaútflytjenda sinna 46
milljónir dollara á ári, og jafn-
. .skjóttv og ráðherrar .
anna staðfestu tollhæklíunina
skipaði. Kennedy viðskiptamála-
ráðuneytinu að undirbúa hefnd-
arráðstáfáriif, ’ ‘'þár' sérn'' ÍCUgh
væri goldið fyrir auga og tönn
fyrir tönn. Embættismenn
Bandaríkjastjórnar brugðu
skjótt við og birtu í fyrri viku
lista með 19 vörutegundum
sem hentugt væri að hækka
tolla á til að ná sér niðri á
hænsnaníðingunum evrópsku.
Innflutningur á þessum 19
varningstegundum frá löndum
EBE til Bandaríkjanna nam á
síðasta ári 111.5 milljónum
dollara, en Bandaríkjastjórn
kveðst muni fara í öllu eftir
tollasamningi GATT og láta sér
nægja að útiloka með tolia-
hækkunum frá bandarískum
markaði vörur frá EBE fyrir
nákvæmlega sömu 46 milljón-
irnar og hún telur tjón sinna
þegna nema.
Vörulistinn sem velja á úr
í hefndartoilaflokkinn er að
yfirlögðu ráði, hafður óþarfiega
umfangsmikill. Ætlun banda-
rískra stjórnarvalda er að
hræða sem flesta framleiðend-
ur og útflytjendur i löndum
Afle’ðingar afvopnunar eru
ekki vandamál fyrir Svía
Minna en fimm hundruðs-
hlutar af samanlagðri fram-
leiðslu Svíþjóðar fara til hern-
aðarþarfa. Þess vegna mundi
það ekki valda Svíum sérlega
miklum erfiðleikum að endur-
skipuleggja vinnuaflið og efna-
hagslífið, ef til almennrar af-
vopnunar kæmi. segir í skýrslu
sænsku stjórnarinnar til Sam-
einuðu þjóðanna i tilefni af at
hugun samtakanna á efnahags-
legum og félagsiegum' afleiðing-
um af.vopnunar.
Slík endurskipulagning ■ er
þeim mun auðveldari sem Svíar
hafa yfir að ráða handhægu og
fljótvirku kerfi til að gera
nauðsynlegar breytingar á efna-
hagslífinu .segir í svarinu. End
urskipulagning efnahagslífsins
eftir afvopnun mundi þar aí*
auki að líkindum taka yfir a1!
langan tíma.
Því næst gefur skýi’slar
greinat'gerð um þær ráðstafani’
sem gerðar eru í Svíþjóð til að
koma í veg fyrir röskun á
vinnu.markaðinum, og er bai
einkum nefnd örvun á tilfærslu
vinnuaflsins, aðstæður til nýrr-
ar menntunar og viðleitni við
að skapa nýja atvinnumögu-
leika.
Ennfremur segir í svarinu. að
afleiðinga afvopnunar muni
gæta víðar en á vinnumarkað-
inum. þó þær verði sennilega
ekki jafnvíðtækar annars stað-
ar. Sumar iðngreinar helgi
meiri eða minni hluta starfsemi
sinnar framleiðslu hergagna, en
bær geti breytt um til annarrar
framleisðlu.
Vandamálið virðist ekki fyrst
og fremst vera það. hvort iðn-
greinarnar geti breytt um fram-
leiðslu. heldur hvort hægt
verður að finna markaði fyrir'
hina nýju framleiðslu. 1 þessu
sambandi er sú spurning fróð-
ieg, að hvaða marki batnandi
Kfskjör í þróunarlöndunum
muni skapa aukna eftirspurn
eftir- hluta af bessari fram-
'eiðslu. t.d. bílum. skipum og
landbúnaðarvélum. Stuðla ætti
að slíkri þróun á þann hátt, að
bróunarlöndunum verði hjálp-
að til að kaupa þá framleiðslu.
sem ekki þjónar vígbúnaði.
EBE, svo að þeir.gangi í skrokk
á stjórnum sínum og knýi þær
til að afturkalla að öllu eða
einhverju leyti tollahækkunina
á bandarískum hænsnum. Eins
og geta má nærri ráku ýmsir
þessara aðila upp ramakvein.
svo sem þýzkir framleiðendur
ljósmyndapappírs. sem óttast
að tapa 15 milljón dollara ár-
legri sölu til Bandaríkjanna.
Aðrir, eins og til dæmis Volk-
wagen-bílasmiðjurnár. létu sér
fátt um finnast. Sagði fulltrúi
Volkswagen að fyrirtæsínu
stæðu opnir nógir aðrir mark-
aðir fyrir sendiferðabíla sína og
fólksflutningabíla þó sá
bandaríski lokaðist. Edward
O.Toole, fréttaritari New York
Times í aðalstöðvum EBE í
Brussel, er þeirrar skoðunar að
áhrifin af hótun Bahdaríkja-
stjórnar hafi orðið þveröfug við
það sem fyrir henni vakti. Við-
leitni hennar til að hræða sé
svo augljós að menn í EBE-
löndunum hafi fokreiðst og
þjappi sér nú saman í fyrsta
skipti síðan de Gaulle útilokaði
Breta frá samtökunum í vetur.
Sitji EBE við sinn keip á næsta
ráðherrafundi, sem halda á 23.
september, verður Bandaríkja-^
stjóm að gera alvöru úr hótun
sinni. Þá má búast við gagnráð-
stöfunum af hálfu Evrópuríkj-
anna, sem telja Bandaríkja-
menn meta markaðsmissi sinn
alltof hátt, „og þar með væri
hafið miskunarlaus-t við
skiptasfríð". segir. O’Toole.
Akvörðun Bandaríkjastjórnar
að leggja út í hænsnakjöts-
stríð við EBE stafar ekki nema
að nokkru leyti af þörfinni á
að gera hænsnabændum og
þingfulltrúum þeirra til hæfis
Fryst hænsni námu aðeins 1.2%
af innflutningi EBE-landanna
frá Bandaríkjunum á síðasta
ári. En Kennedy hefur marg-
lýst yfir af afstaða Bandaríki
anna til EBE muni fara eftir
því hver kjör varningi frá
Bandaríkjunum, og þá fyrst og
fremst landbúnaðarafurðum,
verða búin á hinum sameigin-
lega markaði, og hann telur
ekki seinna vænna að sýna að
hugur fylgir máli. Stefna EBE í
landbúnaðarmálum er enn ó-
ráðin, en Bandaríkjamenn taka
tollmúrinn gegn hænsnakjöti
vestan yfir Atlanzhaf sem
merki vaxandi tilhneigingar í
þá átt að gera EBE að hátolla-
svæði þar sem þjóðirnar stefni
að því að vera sem mest sjálf-
um sér nógar um matvælafram-
leiðslu. Snemma á næsta ári
kernur saman ráðstefna um
tollamál, og markmið Banda-
ríkjastjórnar er að gera þar
samning um gagnkvæihar toiia-
lækkanir sem tryggi banda-
rískum varningi greiðan aðgang
að mar-kaðnum innan EBE
Hótunin um hefndarráðstafamr
vegna hænsnakjötstollsins á að
sýna Evrópuríkjunum að í því
máli muni Bandaríkjastjórn
ekki sætta sig við afsvar held-
ur beita öllum tiltækum ráðum
til að hafa vilja sinn fram.
Rómarsamningurinn, stofn-
skrá EBE, kveður svo á 1 að
sameiginlegur búvörumarkaður
aðildarríkja þurfi ekki að vera
kominn á fyrr en 1969, en nú
hefur de Gaulle Frakklands-
forseti krafizt þess opinberlega
að stefna í landbúnaðarmálum
verði mörkuð fyrir fullt og allt
áður en yfirstandandi ár er úti.
Þetta er ekki fróm ósk af hans
hálfu heldur úrslitakostir. Á
síðasta fundi sínum með frétta-
mönnum lýsti de Gaulle yfir
að misræmið milli frjálsra
verzlunar með iðnaðarvarning
og hömlubundinna viðskiota
með búvörur milli ríkja EBE
gæti ekki ríkt óbreytt lengur.
Þar að auki benti hann á tolla-
viðræðumar sem framundan
eru við Bandaríkin og nýjar
viðræður við Bretland og sagði
nauðsyn bera til að bandalagið
hafi skipað hinum þýðingar-
mestu málum til frambúðar áð-
ur en þær hefjast. Verði það
ekki gert, ef það dregst fram-
yfir áramót að ná samkomulagi
um landbúnaðarmálin, má bú-
ast við að EBE líði undir lok
segir Frakklandsforseti.
Ekki fór de Gaulle í neina
launkofa með hverju hann
hyggst koma fram með úrslita-
kostum sínum. Stefna stjórnar
hans er að gera lönd EBE sjálf-
um sér nóg um landbúnaöar-
afurðir. ört vaxandi framleiðsla
fransks landbúnaðar á að koma
í stað innflutnings frá Banda-
ríkjunúm og b’rezkum sámveld-
islöndum. Viðskiptastríð milli
meginlandsríkja Vestur-Evróou
og engilsaxneskra ríkja sem
leiða hlýtur af þessari stefnu
er frönskum valdhöfum ekkert
á móti skapi, það er yfirlýst
stefna de Gaulle að hnekkja
áhrifum Engilsaxa á megin-
landinu. Fyrir de Gaulle vakir
að knýja Vestur-Þýzkaland til
að velja og velja í snatri milli
Frakka og Engilsaxa. Þýzkaland
er helzti búvöruinnflytjandinn
innan EBE og hefur því fljótt^
á litið sterka samningsaðstöðu
gagnvart Frakklandi, en de
Gaulle þykist kunna ráð við
því. Krafan um að skipan land-
búnaðarmála EBE verði ákveð-
in fyrir næstu áramót er dul-
búin hótun í garð vesturþýzku
stjórnarinnar. 1 viðleitni siwni
til að hindra samkomulag milli
Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna sem feli í sér viðurkenn-
ingu Vesturveldanna í verki
á Austur-Þýzkalandi reiðir
stjómin í Bonn sig á stuðmng
Frakklands. De Gaulle hyggst
láta Þjóðverja gjalda fulltingið
því verði að fallast á stefnu
hans í landbúnaðarmálum EBE.
Á næstu mánuðum verður úr
því skorið hvort Sovétríkjunum
og Vesturveldunum tekst að
kom sér saman um ráðstafanir
CltókeUtt Thé D»iÍjiSití(tÖ».. Xionaoú
til að draga úr viðsjám í Mið-
Evrópu, og de Gaulle krefst
þess að Vestur-Þjóðverjar fall-
ist fyrir áramót á landbúnaðar-
stefnu af hálfu EBE sem hon-
um er að skapi.
Franski forsetinn stefnir enn
sem fyrr að því að gera
EBE að nýju, vesturevrópsku
stórveldi undir franskri forustu.
Honum er ósárt um þótt band-
arískar hersveitir í Vestur-
Þýzkalandi taki saman föggur
sínar og hverfi heim, þeim mun
háðari verða vesturþýzkir vald-
hafar frönskum kjarnorkuvopn-
abúnaði. Nokkur undanfarin Ar
hefur greiðslujöfnuður Banda-
ríkjanna verið óhagstæður og
gull streymt út úr Knoxvirki í
fjárhirzlur ríkisbanka Frakk-
lands og Vestur-Þýzkalands.
Svo er komið að Bandaríkja-
stjórn hefur í fyrsta skipti í
sögu landsins lagt hömlur á út-
flutning fjár með því að skatt-
leggja kaup bandarískra aðila
á erlendum verðbréfum og eign-
um. Greiðsiuhalli Bandaríkj-
anna stafar ekki af óhagstæð-
um viðskiptajöfnuði, honum
veldur fyrst og fremst herkos’tn-
áður Bandaríkjanna víða um
heim, en einkum í Vestur-Evr-
ópu. Verði bandarískum varn-
ingi bolað burt af markaðs-
svæði EBE, gerast þær raddir
í Bandaríkjunum sem krefjast
þess að tjónið verði bætt með
hcimkvaðningu hers frá Vest-
ur-Evrópu vafalaust æðihávær-
ar, En forseti Frakklands græt-
ur það þurrum tárum að orð
Fulbrights öldungadeildarþing-
manns rætist.
M. T. Ó.
Sænsk gjöf til
flóttamanna
Ávísun á fjárhæð sem nemur
18.000 dollurum var afhent
Flóttamannahjálp Sameinuðu
þjóðanna 18. júlí sl. af forstjðra
sænska Rauða krossinn. Jan de
Geer. Ávísunin er enn ein gjöf
til flóttamannahjálparinnar frá
minningarsjóði Elsu Brand-
ström, sem stofnaður var 1947
til minningar um Elsu Brand-
ström og hið mikla mannúðar-
starf hennar. Féð verður notað
til »ð mennta unga flóttamenn
í Austurríki.
(Frá Sameinuðu þjóðunum)
Ráðstefna um barnavernd
haldin í Varsjá
Meðal þeirra efna, sem rædd
eru á svæðisbundinni ráðstefnu
Sameinuðu Þjóðanna í Varsjá
dagana 6.—19. ágúst, eru hin
skaðlegu áhrif sem ákveðnar
glæpa og hryllingsfrásagnir
í myndablöðum, útvarpi, sjón-
varpi og kvikmyndum hafa ?
„réttindi barnsins”. Þátttakend
ur eru frá 25 aðildaríkjum Sam"
einuðu þjóðanna eða sérstofn-
unum þeirra í Evrópu. Meðal
þeirra eru háttsettir embættis-
menn í félagsmálastarfi ein-
stakra ríkja, prófessorar í lög-
um, fulltrúar ákæruvaldsins oe
' ippeldisf ræðingar.
Umræður ráðstefnunnar
nunu fara fram á grundvelli
vfirlýsingarinnar um réttindi
barnsins, sem samþykkt var af
Allsherjarþinginu 20. nóvember
1959. 1 10 liðum kveður yfir-
lýsingin á um rétt bamsins
til þess að njóta 'sérstakrar
verndar, s:ð fá tækifæri til að
þroskast á heilbrigðan og eðli-
legan hátt við frjálsar og mann-
sæmandi aðstæður og alast upp
„í anda skilnings, umburðar-
lyndis, vináttu þjóða á milli,
friðar og alþjóðlegs bræðra-
lags”.
Til að komast að niðurstöðu
um, hvemig bezt verði stuðlað
að framkvæmd bessara mark-
miða ræðir ráðstefnan m.a.
vandamál eins og: vanræksla
eða grimmd, læknishiálp. leik-
ir og dægradvöl, vangefin
Framhald á 7. síðu.
I
I
Á