Þjóðviljinn - 24.08.1963, Blaðsíða 3

SÍÐA 3
I-augardagur 24. ágúst 1963
HððVILIINN
Stjórnarskipti í Noregi
Stjórn Gerhardsens
felld með vantrausti
OSLÓ 23/8 — í gærkvöld réðust örlög sósíaldemó-
kratastjórnar Gerhardsens í Noregi, er stórþing-
ið samþykkti vantrauststillögu borgarailokkanna
f jögurra eftir langar og ákafar umræður um námu-
slysið á Svalbarði. Með tillögunni greiddu atkvæði
74 þingmenn borgaraflokkanna og tveir þingmenn
Sósíalistíska þjóðarflokksins en gegn henni 74
þingmenn Sósíaldemókrataflokksins.
Pví næst var gengið til at-
kvæða um tillögu Finns Gustav-
sens, annars þingmanns Sósíal-
istíska þjóðarfiokksins, þess efn-
is að þingflokkur sósíaldemó-
krata skyldi hafa á hendi for-
göngu um myndun næstu rík-
isstjórnar. Engir greiddu at-
kvæði með tiilögu þessani nema
hinir tveir þingmenn Sósíaiist-
íska þjóðarflokksins.
Fyrsta sinn í 28 ár
Þar með er ákveðið að borg-
araleg ríkisstjóm setjist að
völdum í Noregi í fyrsta sinn
í 28 ár. Síðasta borgarastjómin
í Noregi var stjórn Mowincel
úr Vinstri flokknum, en krata-
foringinn Nygaardsvold leysti
hann af hólmi árið 1935. Ger-
hardsen hefur verið forsætis-
ráðherra frá því 25. júní 1945
að undanteknu tímabilinu frá 19.
r.óvember 1951 til 22. janúar
1955 þegar Oscar Torp var fyr-
ir ríkisstjórn sósíaldemókrata.
/
Lausnarbeiðni á \
morgun
Einar Gerhardsen mun biðj-
ast lausnar fyrir sig og ráðu-
Fangelsisvist
fyrir laga-
yfirtroðslur
PRAG 23/8 Tékkneska fréttastoí-
an Ceteka skýrði frá því í nótt
að tveir fyrrverandi innanríkis-
ráðherrar í Tékkóslóvakíu hefðu
verið dæmdir í fangelsi fyrir
að hafa útbúið falskar ákærur
og farið í kringum lögin í póli-
tískum málaferlum á árunum frá
1949 til 1954. Prchal ofursti var
dæqidur í sex ára fangelsi og
Kostal ofursti í sjö.
Báðir hafa menn þessir verið
Rudolf Slansky
sviptjr þegnréttindum. Ofurst-
arnir tveir voru varainnanrikis-
ráðherrar til ársins 1956. Dómur
var kveðinn upp eftir beim
skömmu eftir að fyrrverandi
framkvæmdast. tékkneska komm-
únistaflokksins. Rudolf Slansky,
var sýknaður af öllum ákærum
post mortem.
neyti sitt á morgun og mun
þá Ólafur konungur fela for-
manni stærsta stjómarandstöðu-
flokksins, John Lyng í Hægri
flokknum, að mynda nýja rík-
isstjóm. Þeir flokkar sem ásamt
Hægri flokknum munu taka
þátt í stjómarmynduninni eru
Vinstri flokkurinn, Miðflokkur-
inn og Kristilegi þjóðarflokkur-
inn. Hægri flokkurinn mun fá
fimm ráðherra, Miðflokkurinm
fjóra, Kristilegir þrjá og Vinstrir
þrjá. Enn hefur ekki verlð geng-
ið frá ráðherralistanum að fullu
en búizt er við því að svo geti
orðið strax eftir helgina.
Situr minnst í
mánuð
Eins og kunnugt er lét Finn
Gustavsen, leiðtogi Sósíalistíska
þjóðarflokksins, svo ummælt í
þinginu í gær að flokkur siinn
myndi bera fram vantrauststil-
lögu á stjóm borgaraflokkanna
þegar fyrsta daginn sem hún
sýndi sig í þinginu. Talið er
ólíklegt að kratar muni greiða
þeárri tillögu atkvæði og benda
því allar Iíkur til að borgara-
flokkastjórnin muni sitja að
völdum að minnsta kosti fram
yfir bæjar- og sveitarstjórna-
kosningarnar sem fram eiga að
fara eftir mánuð.
UmræðuTnar um námaslysið
sem lauk í kvöld höfðu staðið
í fjóra daga — 40 klukkustund-
ir samtals. Um það bil hékn-
ingur þingmannanna 150 tóku
til máls, sumir oftar en einu
sinni. Ber mönnum saman um
að frá striðslokum hafi engar
umræður á norska þinginu vak-
ið slika athygli sem þessar .
Jafnrétti í bankanum!
Kennedy stendur í ströngu
. Þingið vill skera
aðstoðina við nögl
WASHENGTON 23/8 — Þessa
dagana ræðir bandaríska full-
trúaþingið áætlim Kennedys
forseta um aðstoð við önnur
Iönd á næsta ári. f gær sam-
þykkti þingið breytingatillögu
sem bannar alla efnahagsaðstoð
við ríki sem verzla við Kúbu-
menn. Þingmenn úr hópi demó-
krata báru tillögu þessa fram.
Kennedy forseti lagði til að
samtals 4,1 milljarð dollara yrði
varið til aðstoðar við önnur lönd
Þingið samþykkti í dag að lækka
þessa upphæð niður í 3,1 millj-
arð. Efnahagsaðstoð við vanþró-
uð lönd var skert um 600 millj-
ónir dollara, fjárveiting til Suð-
ur-Ameríku um 150 milljónir og
hemaðaraðstoð við önnur lönd
um 225 milljónir. Þingið sam-
þykkti í gær breytingatillögu
frá repúblikönum og mælir hún
svo fyrir að helmingur lánanna
til Suður-Ameríku verði veittur
einkafyrirtækjum. Síðan mun
öldungadeildin fjalla um áætlun-
ina.
Ákærðar fyrir
þátttöku í
lestarráninu
LONDON 23/8 — í dag var bók-
haldari nokkur dreginn fyrir rétt
í Bretlandi og sakaður um hlut-
dcild í lestarráninu mikla, þegar
ræningjahópur komst undan með
um það bil 300 milljónir króna
í pokahorninu.
Maður þessi heitir Charles
Wilson og er þrítugur að aldri.
Hann kom fyrir rétt í þorpinu
Lunsdale í Buckinghamshire,
skammt frá ránsstaðnum. Hann
var handtekinn á laugardaginn.
Lögreglan í Leicester mun í
dag hafa handtekið enn einn
mann sem grunaður er um þátt-
töku í ráninu. Hinn handtekni
var þegar sendur til Jylesbury,
en bar hafa þeir sem annast
rannsókn málsins aðalbækistöðv-
ar sínar.
'íténriedý fórseti gaf í kvöld
út fréttatilkynningu og sagði að
samþykkt þingsins um að skera
niður efnahagsaðstoðina bæri
bæði vott um skammsýni og á-
byrgðarleysi. Kvað hann re-
públíkana ekki hafa hegðað sér
svo illa í þessutn efnum allt
frá stríðslokum, en margir demó-
kratar greiddu einnig atkvæði
með breytingatillögu þeirra.
Taldi forsetinn þunglega horfa
ef öldungadeildin samþykkti
breytingar fulltrúaþingsins. •—
Myndu þá Sovétríkin veita
Kúbumönnum jafn mikla aðstoð
og Bandaríkin veita öllum öðr-
um ríkjum í Rómönsku Amer-
íku samtals og yrði þá illt að
eiga við kommúnismann í þeim
heimshluta.
Barátta bandarískra negra fyrir jafnréttindum á við hvíta menn heldur áfram af fuUum krafti.
Fyrir skömmu varð lögreglan I East St. Louis aö fylkja liði til að ryðja salarkynni banka elns,
en þar höfðu um 2000 negrar komið sér fyrir á gólfinu og létu þar mcð í ljós mótmæli sín gegn
því misréttii sem bankayfirvöldin beita við ráðningu starfsmanna.
30—100 búddatruarmenn hafa fallið
Herinn í Suður-Víetnam
hefur tekið við völdum
SAIGON 23/8 — Fregnír frá Suður-Vietnam
herma að herinn hafi tekið við stjórn landsins
og munu öll ráðuneytin hlýða fyrirskipunum það-
an. Haft er fyrir satt að hróðir Diems forseta,
Ngo Dinh Nhu, sé nú valdamesti maður lands-
ins, en hann var skipaður yfirmaðnr sérstaks her-
ráðs er herlög gengu í gildi á miðvikudaginn.
Utanríkisráðherrann í Suðúr-
Vietnam, Vu Van Mau, sem
sagði af sér emtoætti í gær
vegna gerræðis Diems, hefur
rakað höfuð sitt að hætti búdda-
munka. Ennfremur hefur hann
skýrt frá því að hann muni
bráðlega leggja upp í pílagrims-
ferð til Indlands.
Foreldrar frú Nhu
Sumir heimildarmenn hafa
það fyrir satt að Diem ein-
ræðisherra hafi alls ekki fall-
izt á afsögn ráðherrans. Hins-
vegar mun hann hafa fallizt á
lausnarbeiðni Washington-sendi-
herrans Tran Van Choung. Kona
,Skemmdarverka-
menn' saksóttir
PRETORlU og GENF 23/8 —
Dómsinálaráðherra Suður-Afríku,
Balthazar Vorster. skýrði frá því
í dag að 165 menn, bæði hvítir
og svartir, ýrðu á næstu tveimur
mánuðum dregnir fyrir rétt sak-
aðir um „skemmdarverk“ og önn-
ur hliðstæð afbrot. Auk þess
heldur lögreglan áfram að rann-
saka mál 85 „grunaðra“.
Lögregluríki
Eins og kunnugt er hefur
stjórn þeirra Verwoerds og Vost-
ers sett lög sem leyfa að mönn-
um sé haldið þrjá mánuði ífang-
elsi án þess að mál þeirra komi
fyrir rétt. Þar að auki er heim-
ilt að framlengja þessa fanga-
vist ef valdsmönnum sýnist svo.
Alþjóðlega lögfræðinganefndin í
Genf birti í dag yfirlýsingu þar
sem segir að lög þessi staðfesti
svo ekki sé um að viUast að S-
Afríka sé lögreglurfki.
Ennfremur segir í skýrslu lög-
fræðinganna að ríkisstjómin í
Suður-Afríku hafi tekið sér. vald
sem vera eigi í höndum dóm-
stólanna. Þar að auki meðhöndli
stjómarvöldin pólitíska fanga
þannig að það brýtur í bága við
öU mannréttindi.
Sendiherrar heim
Suður-afríska ríkisstjómin hef-
ur nú kallað heim sendiherra
sína í London. Ottawa, Washing-
ton og hjá Sameinuðu þjóðunum.
1 tilkynningu stjómarinnar um
þessa ákvörðun er ekki greint
frá ástæðum og hvorki utanríkis-
ráðherrann, Eric Louw. né aðrir
ráðamenn hafa fengizt til að
gefa skýringu á þessu. Búizt er
við að stjómin ætli sér að ráð-
færa sig við sendiherrana um
utanríkismál áður en allsherjar-
þing Sameinuðu þjóðanna kemur
saman, en gert er ráð fyrir að
þá muni Afríku- og Asíuriki enn
vekja máls á kynþáttaofsókaun-
um í Siður-Afríku.
hans hefOT"Verið áheyrnarfull- ■
trúi Suður-Vietnams hjá Sam-
einnðu þjóðumum. Hún er búdda-
trúar og þefur henni nú verið
veitt lausn frá embætti. Þau
hjónin eru foreldrar frú Ngo
Dinh Nhu, mágkonu Diems, en
hún hefur gengið fram fyrir
skjöldu í ofsóknunUm á hendur
búddatrúarmönnum og ‘ kveðst
bíða þess með tilhlökkun að
næsti búddamunkur brenni sjálf-
an sig í hel fyrir trú sína.
30—100 féllu
Ríkisstjórnin hefur sent um
1000 hermenn til Hue til þess
að gæta þess að útgöngúbann
stjómarinnar sé virt. Sjónar-
vottum segist svo frá að þús-
undir manna hafi snúizt til
vamar er herlið og lögregla
réðist að helztu búddahofum i
borginni á miðvikudaginn. Fólk
þetta beitti alls konar barefl-
um og tókst þvi i fyrstu að
hrekja hermennina brott frá hof-
unum. Fólkið varð þó að láta
undan síga er hermennirnir
vörpuðu táragassprengjum. Segja
sumir að herinn hafi orðið að
beita skriðdrekum áður en tókst
að ryðjast inn í hofin.
Stjórnin hafði tilkynnt að eng-
Inn hefði látið lífið í átökum
þessum en samkvæmt frásögn-
um sjónarvotta féllu að minnsta
kosti 30 menn í Hue og ef til
vill allt að 100.
sendiherra Bandaríkjanna í
Suður-Vietnam, kom til Sagon
í gærkvöld. Var þangaðkomu
hans flýtt um nokkra daga
vegna viðsjánna í landinu. Ekki
vildi hann segja blaðamönnum
neitt sem fréttnæmt þætti.
Prófessorar hand-
teknir
Meira en 300 stúdentar efndu
til mótmælaaðgerða úti fyrir
tækniháskólanum i Saigon
dag. Lögregla umkringdi hóp-
irin en ekki kom þó til átaka.
Margir háskólakennarar í Saig-
on hafa sagt af sér í mótmæla-
skyni við trúarbragðaofsóknirn-
ar. Handteknir hafa verið 17
af þeim 47 prófessorum i Hue
sem sagt hafa af sér.
Henry Capot Lodge, hinn nýi
Sprenging
enníUSA
WASHINGTON 23/8 —
Bandaríkjamenn sprengdn
í daa kjarnorkusprengju
neðanjarðar í Nevada-
auðninni. Segir í tilkynn-
ingu kjarnorkumálastjórn-
arinnar bandarísku að
styrkleiki sprengjurinar
hafi verið tiltölulega lít-
ill.
Bandaríkjamenn hafa
sprengt margar kjarnorku-
sprengjur neðanjarðar síð-
an Moskvusamningurinn
um takmarkað tilraiina-
bann var undirritaður. Eins
og kunnugt er bannar
samningurinn allar kjam-
orkutilraunir í andrúms-
loftinu, úti í himingeimn-
um og undir yfirborði
sjávar en kveður ekki á
um sprengingar neðanjarð-
ar.
Línan milli
leiðtoganna
brátt tilbáin
WASHINGTON 23/8 — Banda-
ríska utanríkisráðuneytið skýrði
frá því í dag að símalínan milli
Hvíta hússins í Washington og
Kreml I Moskvu yrði að öllum
líkindum tilbúin til notkunar 1.
september.
Bandarikjamenn komu útbún-
aði sínum fyrir í Moskvu þegar
1. ágúst og sovézku tækin sem
1 setja á niður í Washingtoia koma
þangað á mánudaginn og verður
strax hafizt handa um að koma
þeim fyrir.
Þegar fjarritunarkerfið verður
komið í gagnið geta Kennedy
Bandarík j aforseti og Krústioff
forsætisráðherra náð sambandi
hvor við annan tafralaust ef
nauðsyn krefur.
4