Þjóðviljinn - 09.07.1964, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 9. júlí 1964
ÞJ6ÐVILJINN
SlÐA 3
Ú Þant, framkvœmdastjóri SÞ:
Krústjoff ómildur í máli
Sovézka tilfagan um friðar-
gæziulið SÞ vekur athygli
Bandaríkjastjórn ekki algerlega
andvíg henni, slær þó varnagla
WASHINGTON 8/7 — Tillaga sovétstjórnarinnar um að
komið verði upp sérstöku friðargæzluliði Sameinuðu þjóð-
anna, sem heyri undir Öryggisráðið, hefur vakið athygli
og fengið allgóðar undiritektir á vesturlöndum, þótt slegn-
ir séu varnaglar.
Það hefur einnig vakið nokkra fengið allgóðar undirtektir á
athygli með hvaða hætti kunn-
ugt varð um tillöguna. Það frétt-
ist fyrst af henni þegar japönsk
fréttastofa skýrði frá því í
fyrradag að sovézki sendifull-
trúinn í Tokio hefði afhent ut-
anríkisráðherra Japans orðsend-
ingu varðandi þessa tillögu. Þá
könnuðust hvorki utanríkisráðu-
neyti vesturveldanna né sendi-
ráð þeirra í Moskvu nokkuð
við hana, en síðar afhenti að-
alfulltrúi Sovétríkjanna hjá SÞ,
Federenko, fulltrúum vesturveld-
anna og Ú Þant framkvæmda-
stjóra afrit af tillögunni.
Undir Öryggisráðinu
Enn er lítið kunnugt um ein-
stök atriði hennar, en ætlunin
mun vera að friðargæziluliðið
verði undir stjóm öryggisráðs'
ins, þar sem stórveldin hafa
neitunarvald. og vera jafnvel
eingöngu skipað mönnum frá
þeim ríkjum sem þar eiga fasta-
fulltrúa. Eitt þeirra ríkja sem
á fastafulltrúa í ráðinu er
Formósa Sjang Kajséks, en þyk-
ir þó næsta ótrúlegt að sovét-
stjómin vTji fela mönnum hans
friðargæzlö' á vegum SÞ.
Tillagan hefur sem áður segir
vesturlöndum, enda þótt engar
opinberar yfirlýsingar um hana
liggi enn fyrir. Haft var eftir
góðum heimildum í London að
brezka stjórnin teldi tillöguna
mjög athyglisverða og myndi
kynna sér hana gaumgæfilega.
Sovézka orðsendingin sem
brezku stjórninni barst í gaer
er sögð vera alllangt skjal.
í Washington var sagt að
Bandaríkin myndu ekki lýsa
sig algerlega andvig tillögunni,
en sennilega setja það fyrir sig
að gert er ráð fyrir að friðar-
gæzluliðið lúti stjóm öryggis-
ráðsins sem háð er neitunarvaldi
stórveldanna, en ekki allsherj-
ariþingsins, þar sem meirihluti
nægir til ákvarðana.
Ú Þant sagði á blaðamanna-
fundi sínum í New York í dag
að tillagan væri mjög athyglis-
verð. Hann benti um leið á að
sovétstjórnin leggur meginá-
herzlu á að Öryggisráðið eitt
hafi samkvæmt stofnskrá SÞ
heimild til aðgerða gegn friðrof-
um, en stjórnir Bretlands og
Bandaríkjanna hafi áður lýst
sig andvíga því sjónarmiði.
Lev Landau var sakaður um
njósnir í þágu Þjóðverja
MOSKVU 8/7 Sovézki eðlisfræö-
ingurinn Lev Landau, sem fékk
nóbelsverðlaunin 1962, segir í
„Komsomolskaja Pravda“ í dag
að hann hafi á Stalinstímanum
setið í fangelsi, sakaður um
njósnir í þágu Þjóðverja.
Grein þessa skrifar Landau i
tilefni sjötugsafmælis hins mikla
sovézka kjameðlisfræðings, Pjotr
Kapitza, en hann segir að það
látinn laus eftir árs dvöl í fang-
elsinu.
Það var í byrjun heimsstyrj-
aldarinnar sem Landau var fang-
elsaður. — Fáránlegar sakir voru
bornar á mig. Nú er manni skapi
næst að hlæja að þessu. en þá
var mér ekki hlátur í huga.
Kapitza gekk sjálfur á fund
ráðamanna í Kremi og krafðizt
þess að Landau yrð! látinn laus.
— Það þarf ekki að taka það
hafi eimvörðungu verið Kapitza I fram að til bess þurfti einstakt
að þakka að harm hélt lífi og var I hugrekki, segir Landau.
Það þykir tíðindum sæta í Evrópu að maður á vitsmunastigi kúreka úr villta vestrinu ætli sér þá
dul að taka við forystu voldugasta ríkis auðvald sheimsins. Eugu að siður er það staðreynd að nú
má telja algerlega víst að Barry Goldwater, öldungadeildarmaður og kúreki frá Arizona, verði í
framboði fyrir Repúblikana í forsetakosningunum í Bandaríkjunum í haust. Þing flokksins sem út-
nefna mun forsetaefni hans hcfst í San Francisco á mánudaginn og Goldwater er talínn eiga vís-
an stuðning meirihluta fulltrúa. Það hcfur komið i ljós að 60 af 100 fulltrúum í hinni mikilvægu
dagskrárnefnd þingsins styðja Goldwater, en nef ndin getur valdið miklu um gang mála á því.
I MYNDIN sýnir að Goldwater hefur síður en svo nokkuð á móti því að lcika hlutverk kúrekans.
Vandamálin í Suður- Vietnam
verða ekki leyst með stríði
NEW YORK 8/7 — Ú t*ant, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, gagnrýndi í dag óbeinlínis
Bandaríkin fyrir stríðsævintýri þeirra í Suður-
Vietnam, þegar hann lýsti því yfir á fundi með
blaðamönnum í aðalstöðvum samitakanna, að
vandamál Suður-Vietnams yrðu ekki leyst með
hemaði, heldur bæri að leita lausnarinnar við
samningaborðið. Hann lagði því til að kölluð yrði
saman ráðstefna þeirra ríkja sem áttu fulltrúa á
Genfarráðstefnunni um Indókína.
Varar við íhlutun
á Kúbu og Kýpur
MOSKVU 8/7 — í ræðu sem Krústjoff forsæþisráðherra
hélt í dag yfir nýskipuðum foringjum í hernum fór hann
hörðum orðum um Bandaríkin, Tyrkland og Atlanzhafs-
bandalagið og sagði að íhlutun þeirra á Kúbu og Kýpur
gæti orðið afdrifarík.
Ú Þant sagði að það yrði æ
Ijósara með hverjum degi að
hernaðaraðgerðir gætu ekki orð-
ið til að koma á friði í Suður-
Vietnam. Eina skynsamlega leið-
in til lausnar- vandanum væru
viðræður og samningaumleitan-
ir allra aðila sem hlut ættu að
máli. Enn æflti að vera von til
þess að slíkar samningaviðræð-
ur bæru árangur, enda þótt
mjög væri farið að halla und-
an fæti.
Samningur milli
Kína og Rúmeníu
BÚKAREST 8/7 — Stjórnir
Kína og Rúmeníu hafa gert með
sér samning um aukna sam-
vinnu um landbúnað, matvæla-
iðnað og olíuvinnslu. Sameiginl.
nefnd þeirra hefur setið á rök-
stólum í Búkarest síðustu níu
daga og fjallað um visinda- og
tæknilega samvinnu landanna á
þessum sviðum. Kínverjar gerðu
nýlega svipaðan samning við
Pólverja.
Fréttamönnum var ljóst að
enda þótt Ú Þant hefði ekki
nefnt Bandaríkin sérstaklega á
nafn eða íhlutun þeirra í mál-
efni Suður-Vietnams voru þessi
ummæli hans harðorð fordæm-
ing á stefnu þeirra.
Aðspurður sagði hann að hann
hefði margsinnis skýrt aðalfull-
trúa Bandaríkjanna hjá SÞ,
Adlai Stevenson, frá þessu við-
horfi sínu. Hann hefði undan-
farin tiu ár, eða allt frá þvi
að Genfarráðstefnan um Indó-
kína kom á friði þar, verið
sannfærður um að sá friður
yrði aldrei tryggður með vald-
beitingu og hemaðáraðgerðum.
Hann kvað Sameinuðu þjóð-
irnar hins vegar ekki hafa tök
á því að hlutast til um mál
Suður-Vietnams eins og nú
stæði, m.a. vegna þess að ýms
þau ríki sem ættu þar mestan
hlut að væru ekki í samtökun-
um.
Hins vegar gætu SÞ síðar
orðið þar að gagni, t.d. með því
að sjá um að framfylgt yrði
samningum sem gerðir væru.
Ekki virðast horfur á að
Bandaríkjastjórn láti sér segj-
ast við þessi alvarlegu viðvör-
unarorð framkvæmdastjórans.
Um sama leyti og Ú Þant
ræddi við blaðamenn í New York
sagði hinn nýskipaði sendi-
herra Bandaríkjanna í Saigon,
Maxwell Taylor hershöfðingi, að
hann teldi að Bandaríkin fylgdu
nú alveg réttri stefnu í barátt-
unni við skæruliða kommúnista
í Suður-Vietnam. Eina sem með
þyrfti væri að henni væri fylgt
af festu og ég er viss um að
það verður gert á næstu mán-
uðum, sagði hershöfðinginn.
MOSKVU 8/7 Málgagn sovézka
kommúnistaflokksins, „Pravda",
birtir í dag grein þar sem sagt
er að kínverska stjórnin sýni
stjórn Salazars í Portúgal furðu-
legt umburðarlyndi.
I greininni er minnzt á orð-
róm sem birtur hefur verið í
blöðum á vesturlöndum um að
Kína og Portúgal muni á næst-
unni taka upp stjórnmálasam-
band sín á milli, og er það talið
undarlegt að þessi orðrómur skuli
ekki hafa verið borinn til baka
i Peking.
Kínverskir ráðamenn láti sem
þeir séu hinir einu sönnu bylt-
Hann hafði áður setið á fundi
með Khanh hershöfðingja.
Óhugsandi
Og j Honolulu á Hawaii sagði
Harry Felt flotaforingi, sem fyr-
ir skömmu lét af starfi sem yf-
irmaður alls herafla Bandaríkj-
anna á Kyrrahafi, að hann gæti
ekki hugsað sér að Bandaríkin
yrðu að lúta í lægra haldi í
stríðinu í Suður-Vietnam. Ef svo
færi, myndi það leiða til þess
að allir vinir og bandamenn
þeirra í Asíu myndu bregðast
þeim.
ingarsinnar en orðagjálfur þeirra
komi heldur illa heim við þá
staðreynd. að þeir láti Portúgöl-
um haldast uppi að hafa ný-
lendu, Macao, á strönd Kína og
hafi' vinsamlegt samband við
ýmsar undirtyllur Portúgala þar,
m.a. formann verzlunarráðsins í
nýlendunni, mann að nafni Ho
Jing, sem standi fyrir ópíum-
flutningi frá Kína til Macao.
Hann sagði að Sovétríkin væru
andvíg landvinningastríðum, en
myndu af fremsta megni aðstoða
hverja kúgaða þjóð sem berðist
fyrir frelsi sínu gegn nýlendu-
herrum og heimsvaldasinnum. —
Við álítum að slíkar þjóðir hafi
rétt til að grípa til vopna til
varnar sjálfstæði sínu og frelsi
og við hjálpum þeim ekki að-
eins í orði, heldur einnig í verki,
sagði Krústjoff.
Haldi Bandaríkin áfram að
brjóta gegn lofthelgi Kúbu og
hlutast til um innanlandsmál
Kúbumanna. getur það haft
hinar alvarlegustu afleiðingar,
sagði hann ennfremur.
Sama máli gegndi um íhlutun
Stjórnarmyndun-
in í Kongó erfið
LEOPOLVILLE 8/7 — Það ætl-
ar að ganga erfiðlega fyrir
Moise Tshombe að koma sam-
an stjórn í Kongó, og virðist
greinilegt eins og búizt hafði
verið við að Kasavúbú forseti
kæri sig ekki um að hann taki
við stjómartaumunum. Kasavú-
bú hefur fjórum sinnum síðustu
tvo dagana neitað að taka á
móti Tshombe.
annarra rikja á Kýpur. — Kýp-
urvandamálið mun leysast af
sjálfu sér, ef verkamenn og
bændur af tyrkneskum og grísk-
um stofni fá að jafna ágrein-
inginn í friði án íhlutunar
framandi afla. Við erum ná-
grannar Tyrkja og viljum búa
með þeim í friði og vináttu.
En því miður eru í Tyrklandi
þau öfl að verki sem vilja setja
Kýpurbúum afarkosti, en hóta
ella vopnaðri ihlutun.
Suður-Ródesía á
samveldisfundi
LONDON 8/7 — Ljóst er orð-
ið að ástandið i Suður-Ródesíu
verður höfuðmálið á ráðstefnu
forsætisráðherra brezku sam-
veldislandanna sem hófst í
London í dag. Fulltrúar hinna
sjö afrísku samveldislanda fengu
komið því fram að það mál yrði
annað í röðinni á dagskrá ráð-
stefnunnar, á eftir almennum
umræðum um heimsástandið.
Brezka stjórnin beið ósigur á
ráðstefnunni, en hún hefur vilj-
að halda því fram að hvorki
Bretland né önnur samveldis-
lönd geti skipt sér af gangi mála
i Suður-Ródesíu.
Kúrekinn sem ætlar sér í Hvíta húsið
Grein r „Pravda"
Deilt á Kína fyrír
mildi við Portúgala