Þjóðviljinn - 08.09.1966, Blaðsíða 6

g SÍÐA — ÞJOÐVILJINN — Fimmttidagur 8. september 1966.
Rætt
við einn mikilvirkasta
Svipmyndir frá Iðnsýningunni
Undanfarið hefur dvalizt hér
á landi Tékkinn dr. Ladislav
Heger. Dr. Heger má vera okk-
ur íslendingum aufúsugestur,
því fáir hafa á meginlandi »Evr-
ópu gengið betur fram í því
að kynna menningarstarf okk-
ar, íslendingasögur, konunga-
sögur og Eddur. Dr. Heger leit
inn til okkar á „Þjóðviljanum“
og við notuðum tækifærið til
þess að spyrja hann nánar um
þýðingar hans.
Doktor Heger er fæddur ár-
ið 1902; það var í Káupmanna-
höfn árið 1927 sem hann hóf
að fást við þýðingar fornís-
lenzkra bókmennta. Hann
stundáði þá nám í germönskum
fræðum, nánar til tekið í sögu-
legri málfræði, og doktorsrit-
gerð hans fjallaði einmitt um
greina í germönskum málum.
f Höfn las hann Heimskringlu
og undraðist þá mjög, hve
dýrðaróður Þórarins loftungu
'um Ólaf konung helga, sem
skilningslitlir samtlmamenn
vildu raunar kalla hinn digra, *
— líktust fornu lofkvæði um
Venceslaus, verndardýrling
tékknesku þjóðarinnar. Dr.
Heger þýddi þá þessar vísur
Þórarins, en lét að mestu þar
við sitja.
Síðan liðu fram árin, dr.
Heger gegndi ýmsum störfum,
lengst kennslustörfum, en var
síðustu árin bókavörður við há-
skólann í Prag; hann hefur nú
látið af störfum. Hann kveðst
fyrst hafa farið að vinna skipu-
-----------------------------<8>
Forráðamenn
sparisjóða
W
a
Að tilhlutan vestfirzkra spari-
sjóða komu forráðamenn um 30
sparisjóða saman til fundar í
Borgarnesi laugardaginn 3. til
sunnudaginn 4. september. Á
fundinum voru rædd ýmis á-
huga- og vandamál sparisjóða.
Megintilgangur fundarins var að
ræða stofnun sambands spari-
sjóða og kaus fundurinn 5 manna
nefnd til að vinna að frekari
undirbúningi málsins.
Frakkland
efst í bridge
VAR§JÁ 4/9 — Að loknum
spilunum á laúgardaginn á
Evrópumeístaramótinu í bridge
voru Frakkar komnir í annað
sætið á eftir Spánverjum sem
enn halda forystunni. Spánn
hefur 54 stig að Ioknum átta
umferðum, Frakkland 53, Nor-
egur 51, Holland 45, Bretland
43, ísrael 43, Svíþjóð 40, ír-
land 38, Belgía 36, Finnland 35,
Portúgal 35 og Danmörk 34. í
kvennaflokki er Noregur efst-
ur með 43 stig.
Dr. Hegcr.
lega að þessum þýðingum sín-
um á styrj aldarárunum, þetta
var eins og hann kömst að
orði á dönsku „tröst v en trist
tid“ — afþraying á ömurlegri
tíð, mætti lauslega þýða það.
Og dr. Heger hefur hvergi
verið smátækur. Þegar hafa
komið út á tékknesku í þýð-
ingu hans flokkur íslendinga-
sagna og eru 1 honum Eiríks
saga, Eyrbyggja, Gísla saga
Súrssonar, Laxdæla og Njála.
Auk þess hefur hann þýtt Sæ-
mundar-Eddu, sem að sögn hans
hafði djúp áhrif á þá tékkn-
esku menntamenn, sem henni
kynntust, svo og aðra. Annars
eru þessar þýðingar dr. Hegers
ekki hugsaðar sem fræðilegar
útgáfur heldur ætlaðar almenn-
um leséndum, enda líta Tékk-
ar á þessar bókmenntir sem
fagurfræði. (Tékkneskur pró-
fessor, L. Zatocil að nafni, hef-
ur gefið út Völsungasögu vis-
indalega sem handbók handa
þeim stúdentum sem leggja
stund á germönsk fræði). —
Og það má geta þess, að þýð-
ingár dr. Hcgers hafa fengið
frábæra dóma og selzt upp
sumar hverjar á fám dögum,
t.d. Grettissaga sem hann hef-
ud. þýtt auk þeirra bóka sem
áður voru nefncþar.
Þess má svo'geta hér, að dr.
Heger hefur þegar lokið við
að þýða Ólafs sögu helga úr
Heimskringlu, og gert er ráð
fyrir því að hún verði látin á
þrykk út ganga á næsta ári.
Það hefur að sjálfsögðu
ekki verið auðvelt verk að
þýða íslendingasögur yfir á
tékknesku, en dr. Heger nýtur
hér menntunar sinnar og þýðir
beint úr írummálinu, enda þótt
hann styðjist við þýðingar á
önnur mál. Að fyrirmynd Her-
manns Pálssonar og fleiri þýð-
enda hefur hann fellt úr meg-
inmáli ættartölur þær, sem
ekki. eru nauðsynlegar sögu-
þræðinum, en bætt þeim við í
bókarauka. Eddukvæðin hefur
hann „episerað" eins og hann
nefnir það, þar sem slíkt á við,
það er skotið inn „Hann mælti“,
„Hún kvað“ 'o. s. frv. Oft hef-
ur þýðingin reynst erfið við-
fangs, og að sumu hefur þýð-
andinn þurft að - hverfa aftur
og aftur. Hið knappa form
íslendingasagnanna er á stund-
um erfitt að flytja yfir á tékkn-
eskuna, en þó telur dr. Heger
stundum hafa vel tekizt hjá
sér, hann nefpir sem dæmi þeg-
ar Gunnar segir á þá leið: Og :
mun ég ríða heim og fara
hvergi — með því að notast
við stuðlasetningu hefur þetta
fengið hinn fegursta hljóm á
tékkneskunni. Sluðlasetningu
er annars ekki sérlega beitt í
tékkneskum skáldskap, og dr.
Heger telst svo til, að í Eddu-
þýðingum sinum sé það aðeins
um 70% vísnanna sem hann
láti stuðlásetninguna haldast.
Þá tekur ekki betra við þeg-
ar koma þeir staðir, þar sem
fræðimenn greinir á um merk-
inguna. Að sjálfsögðu verður
þá þýðandinn aðvelja og hafna
eins og þekking eða smekkur
býður. Dr. Heger nefnir dæmi
úr Njálu: Þar segir á einum
stað á þá leið, að illt sé þeim
er á ólandi' er alinn. Hvað er
svo þetta „óland“? Um það
má lengi deila, en dr. Heger
hefur tekið þann kostinn að
þýða þetta með tékkneskum
málshætti sem þýðir það, að
alls staðar sé gdít en heima
bezt. Hinsvegar sé þess að geta,
að þetta hið tékkneska mál-
tæki nái hvergi styrk íslenzk-
unnar — hvað sem hún kunni
að þýða í þessu dæminu.
Við spyrjum dr. Heger hvern-
ig á því standi, að þessar þýð-
ingar fornra bóka íslenzkra
skuli hafa fengið slíkan hljóm-
grunn með Tékkum. Hann svar-
ar því til, að ein ástæðan sé
sú, að Tékkar hafi ætíð haft
áhuga á germanskri menningu.
Svo sé þess að gæta, að mikið
sé um hliðstæður með íslend-
ingasögum og tékkneskum
skáldskap og veruleik. Þannig
megi nefna það, að þegar Þjóð-
verjar jöfnuðu þorpið Lidice
við jörðu og myrtu íbúana,
hafi prestinum verið boðin „út-
ganga" líkt og Njáli forðum —
en hann neitað eins og Njáll.
Vinsældir Grettissögu megi
skýra með þvi, að Tékkar eigi
sína útlaga í skáldskapnum og
slíkar sagnir njóti gífurlegra
vinsælda. Þannig hafi skáld-
saga eftii' höfund að nafni Al-
bracht um frægasta útlaga
þeirra Tékkanna, Nikola Suhap,
verið gefin út í 20 Útgáfum
á 30 árum. Slíkt útlagaefni hafi
jafnan verið vinsælt og það
sé margur Grettirinn í tékkn-
eskum skáldskap, þótt einn
beri hæst.
Hvað er svo næst á dagskrá
hjá þessum afkastamanni?
Hann segir það ekki fullákveð-
ið, kannski verði Kormákur
fyrir valinu, dr. Heger hefur
jafnan haft áhuga á skáldskap
hans. Þá hefur dr. Heger velt
Framhald á 9. síðu.
YFIRLYSING
frá Jóni Haraldssyni arkitekt
í tilefni af samþykkt haest-
virtrar Skipulagsstjórnar ríkis-
ins á skipulagi miðbæjar Hafn-
arfjarðar og sýningar tillagna'
þeirra er frammi liggja í Hafn-
arfirði um þessar mundir, vill
undirritaður taka fram eftirfar-
andi:
Skipulagstillögur þessar eru
að verulegu leyti byggðar á
hugmyndum undírritaðs, sem
fram komá' í bókinni Miðbær
Hafnarfjarðar, tillaga að skipu-
lagi 1964.
Þeim hefur þó verið breytt
án samráðs við höfund og í al-
geru heimildarleysi, þrátt fyrir
ítrekaðar aðvaranir til Skipu-
lagsstjórnar ríkisins.
Þá hefur og málsmeðferð
verið á þann veg, að brotin eru
lög um meðferð skipulagsmála
frá 1965.
Loks hefur starfsmaður skrif.
stofu Skipulags rikisins, fengizt
við teikningar að stórhýsi á
skipulagssvæðinu, meðan að
skipulagsstarfinu var unnið
af sama manni. sem vissu-
lega er andstætt frumregl-
um heiðarlegrar skipulagsvinnu
og gróf misnotkun á embættis-
aðstöðu.
Af fyrrgreindum ástæðum sér
undirritaður sig knúinn til eft-
irfarandi aðgerða:
Eldhúsinnréttingar cru nokkrar syndar á Iðnsýningunni. Þessi er
f-rá fyrirtækinu Ilagi h-f. á Akureyri.
1. Að stefna Skipulagsstjórn
ríkisins til refsingar fyrir
brot á höfundalögum 13/
1905.
2. Að krefjast miskabóta úr
hendi sama aðila fyrir mis-
þyrmingu á verki minu fram-
kvæmdri á skrifstofu Skipu-
lags ríkisins.
3. Að stefna form. Skipulags-
stjórnar ríkisins, Herði
Bjarnasyni, Gunnlaugi Páls-
syni og Hrafnkeli Thorlacius
arkitektum hjá Skipulagi
ríkisins fyrir félagdóm Arki-
■ tektafélags íslánds fyrir gróf
brot á siðareglum félagsins j
svo og á reglum Alþjóða-
sambands arkitekta sam- ;
þykktum á þingi U.I.A. (Un. j
ion Internationale des Archi-
tectes) í Haag 1955.
Loks lýsi ég ábyrgð á hend-
ur skrifstofu Skipulags ríkisins
fyrir grófa misnotkun á em-
bættisaðstöðu og fúsk, svo og á
hendur skipulagsstjórn fyrir
brot á skipulagslögum frá 1965
varðandi meðferð skipulags-
mála þessara.
Reykjavík, 7. sept. 1966
Jón Haraldsson, arkitekt.
Gamla kompaníið er eitt elzta og þekktasta trésmíðaverkstæðið
í Kcykjavík. Hér sjáum við gesti virða fyrir sér sýningarskála
Vþess á Iðnsýningunni.
Hver sígaretta styttir lífíð um 15 mín.
Fólk, sem ekki hefur reykt
innan við fimmtugsaldurinn,
lifir að meðaltali átta, níu ár-
um lengur en vanareykinga-
menn. Það er heimsþekktur
vísindamaður og sígarettuand-
skoti, prófessor Alton Ochsner
frá Bandarikjunum, sem lét
þessi ummæli falla nýlega á
læknaþingi í Kaupmannahöfn.
Alton Ochsner skýrði enn-
fremur frá því, að það hefði
verið reiknað út tölfræðilega,
að hver vindlingur stytti líf
viðkomandi um meir en 15
mínútur-
Á annarri hverri mínútu
deyr maður í Bandaríkjunum
vegna tóbaksreykinga,- Það er
meir en jafnvel umferðin hef-
ur á samvizkunni
Sígarettur auka hættuna á
lungnakrabba, en pípa o
vindlingar eru vart eins
hættuleg nautnalyf. Hafi mað-
ur á annað borð fengið snert
if lungnakrabba. er algjör
lífsnauðsyn að hætta að
reykja, 'þar , eð jafnvel ein
sígaretta á dag er nægileg til
þess, að sjúkdómurinn áger-
ist, sagði Ochsner.
Að lokum þetta: Aðeins
tæplega sex prósent þeirra
manna, sem fram til þessa
hafa verið skprnir upp við
lungnakrabba, hafa hlotið
bata.
(„Land og Folk“)
Ilansahúsgögn eru nú mjög í tízku, enda fjölbrcytt eins og sjá
má af sýningarstúku fyrirtækisins.
Þa« er Skaifan scm framleiðir þetta sófasett. Gunnar Magnússon
húsgagnaarkitekt tciknaði.
i