Þjóðviljinn - 19.10.1966, Blaðsíða 5

Miðvflcudagur 19. október 1966 — ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 5
AlþýðuhúsiB í Vest-
mannaeyjum lagfært
■ SL fösíudag, 14. október,
var Alþýðnhúsið í Vestmaima-
eyjmn tekið í notkun effir
miklar endurbætur. Er húsið
nú hið vistlegasta samkomu-
hús.
Árið 1964 bundust Knatt-
spymufélagið Týr og Leikfélag
Vestmannaeyja samtökum nra
leigu á Alþýðuhúsinu. Skyldi
Týr sjá um allar fjárhagsskuld-
bindmgar og rekstur hússins,
en leikfélagið fá ]>ar inni með
leifeæfingar sínar. Vonazt var
eftir nokkrum hagnaði af
rekstrinum, en hann heíur eng-
inn orðið þrátt fyrir mikið og
fómfúst sjálfboðaliðastarf fé-
laga í Tý. Kemur ]>ar eingöngu
til mflriTl viðhaldskostnaður og
ýmsar lagfæringar, sem ekki
varð komizt hjá, ef reka átti
búsið áfram, þar eð sífellt fór
þeim faekkandi, sem sóttu
skemmtanir í húsinu vegna
þess hve óvistlegt það var
orðið.
Varð því að ráði nú í haost
að stjóm Týs ákvað að gera
gagngerar breytingar á húsinu
að innan og freista þess að rá
félagana tfl þess að leggja
fram þá vinnu, sem tfl þyrfti.
Er skemmst frá því að segja
að í húsinu hefur verið fjöl-
menni svo að segja hvert ein-
asta kvöld í hálfan mánuð og
jafnan verið unnið fram eftir
nóttu. Stjórnendur verksins fyr-
ir félagvð hafa verið þeir Jörg-
en Knútsson og Sigurjón Jón-
asson. Hafa þeir félágár átt
flestar hugmyndírnar að breyt-
ingunum, en íjölmargir aðrir
lagt hönd á pióginn. Sérstak-
lcga á starfsnefmi hússins, auk
þeirra Jörgens og Sigurjóns,
þakkir skilið fyrir geysimikið
starf, sem seint vorðnr íull-
melið. Er það vpn stjórnar
Týs að þessi algjöra endurbót
á húsinu verði til þess að
marga fýsi að skemmta sér
hér og stendur öllum það til
boða í vetur.
Rekstri Alþýðuhússins verð-
ur þannig bagað í vetur að al-
mennrr dansleikir verða tvö til
þrjú kvöld í viku, en örmnr
kvöld verður húsið lcigt út eða
haldin kvikmynda- og skemmti-
kvöld fyrir yngri og ekiri fé-
laga, auk ungKngadansleifeja,
sem murm verða öðru hvoru.
Vonast stjórn Týs til þess að
allir gestir hússins, ungir sem
gamlir, gangi vel um það og
sýni þannig að þeir kunni að
meta það mikla starf, sem lagt
hefur verið í breytinguna.
(Frá Tý).
Svanurínn 35 ára
Hinn 9. október 1966, var
haldinn aðalfundur Lúðrasveit-
arinnar „Svanur" í Reykjavik.
í skýrslu fráfarandi stjórn-
ar kom m.a. fram, að á árinu
var haldið upp á 35 ára af-
mæli sveitarinnar með hljóm-
leikum í Austurbæjarbiói.
Áuk þess, sem lúðrasveitin
kom, fram. við ýmis opinber
tækifæri, var og leikið nokkr-
um sinnum i útvarp og á
sjálfstæðum útihljómleikum.
Ennfremur kom sveitin fram
á hinu fjölmenna lúðrasveita-
móti á Selfossi.
WASHINGTON 17/10. — Þekktur
bandarískur hagfræðingur, Walt-
er S. Salant, hefur látið í ljós
þé skoðun, að sú stefna Frakka
að halda áfram að taka inn gull
fyrir dollara geti leitt til þess að
hið alþjóðlega greiðslukerfi
hrynji.
Ákveðið var, að gefa pilt-
um þeim, er veríð hafa í Lúðra-
sveit drengja, undir stjórn
Karls O. Runólfssonar, kost á
að halda áfram námi og æfing-
um á hljóðfæri sín, með það
fyrir augum, að þeir gangi síð-
an mn í Lúðrasveitma Svan
sem fuflgildir félagar.
-Fundurinn þakkaði stjórn-
anda lúðrasveitarinnar, Jóni
Sigurðssyni trompetleikara, vel
unnin störf og fagnaði þvi að
mega njóta starfskrafta hans í
náinni framtíð.
★
Á fundinum var kosin ný
stjórn, og skipa hana eftir-
taldir menn: Formaður: Snæ-
bjöm Jónsson, varaform.: Guð-
jón Einarsson, ritari: Bjami
Gunnarsson, gjaldkeri: Bragi
Kr. Guðmundsson og með-
stjórnandi: Sigmar H. Sig-
urðsson.
Japanir smíða fyrstu farþegaflugvélarnar eftir stríðið
Japanir em nú famir að smfða farþegaflugvélar fyrir alþjóðlegan markað. Myndin er af einni nýjustn japönsku flugvélinni, YS-11,
— hverfihreyflavél sem að nndanförnu hefur verið á sýningar og kynnisfer* um USA. Hreyflar vélarinnar em af Rolls Royce-gerð.
Rímnafélagið gefur
út Rímnatal l—ll
Rímnafélagið hefur nýlega
sent frá sér Rímnatal I—II,
sem dr. Finnur Sigmundsson
fyrrverandi landsbókavörður
hefur tekið saman. Fyrrabind-
ið er 572 blaðsíður að stærð
og hefur að geyma hið raun-
verulcga rímnatal. I>ar er rím-
unum raðað í stafrófsröð eftir
heitum, getið höfundar, ef
hann er kunnur, greind tala
rímna í hverjum flokki og
hvenær ortar séu, ef þess er
getið í rímunum sjálfum. Síð-
an er vísað til handrita og
nefndar útgáfur, ef til eru,
birt upphafserindi fyrsta man-
söngs og efnisupphaf fyrstu
rímu, getið um, hvort ngfn
höfundar sé fólgið í niðurlagi
og stundum birt nafnvísa.
Loks er skýrt frá höfunda-
tölum og rímnatölum, sem
sum rímnaskáld fella inn í
mansöngva sína, eða annað,
sem ástæða þykir til að vekja
athygli á.
Síðara bindið er 256 blaðsíð-
ur að stærð. Þar er að finna
höfundaskrá, sem getur um
480 rímnaskálda, skrá um upp-
höf rímna, flokkun rímna eftir
öldum og loks skrá um manna-
nöfn, sem fyrir koma í báðum
bindum.
Talið er, að rímnakveðskap-
ur hefjist um miðja 14. öld.
Dr. Finnur Sigmundsson telur
um 1050 rímnaflokka, sem
varðveitzt hafa, en af þeim eru
einungis 240 prentaðir. Auk
þess nefnir hann rúmlega 300
flokka, sem talið er, að ortir
hafi verið, en hafa ekki fund-
izt í opinberum söfnum. Ein-
hverjir þeirra kunna þó að
koma fram í dagsljósið, því að
rímnahandrit eru víða til í
eigu einslaklinga og eru enn
að berast Landsbókasafni.
: ikvæmt aldursflokkun dr.
Finns eru 78 rímnaflokkar ort-
ir fyrir 1600, 148-á 1-7. öld, 248
á 18. öld, 505 á 19. öld og 75
á 20. öld. Eftir að hafa gert
grein fyrir þessari flokkun,
segir dr. Finnur: „Því hefur
löngum verið haldið fram, að
Jónas Hallgrimsson hafi með
ritdómi sínum um Trístansrím-
ur Sigurðar Breiðfjörðs gengið
af rímunum dauðum eða því
sem næst. Það er þó staðreynd,
að um helmingur rímna, sem
varðveittar eru frá 19. öld, eru
ortar eftir að ritdómur Jónas-
ar birtist í Fjölni. Eigi aðeins
eldri skáldin héldu áfram að
kveða rímur, heldur komu
mörg ný til sögunnar. Ritdóm-
ur Jónasar var auðvitað að
mörgu leyti réttmæt ádrepa,
Dr. Finnur Signiundssoa
en þó mun það hafa dregið úr
áhrifum hans, að margir litu
svo á, að verið væri að hirta
Sigurð fyrir áreitni hans við
Fjölni.'Mörgum fannst fátt um
það timarit í fyrstu, en vin-
sældir Sigurðar hinsvegar rót-
grónar hjá almenningi. —
Rímur voru ortar í • svipuðum
stíl og áður alla 19. öldina.
Um aldamótin komu Alþingis-
rímurnar til sögunnar og urðu
fyrirmynd ýmissa kveðlinga í
rímnastíl, sem síðan hafa tíðk-
azt. Á fyrstu áratugum aldar-
innar voru þó ortar nokkrar
rimur út af sögum í svipuðum
stíl og á fyrri öldum, en þeim
kveðskap mun nú að mestu
lokið.“
■ Rímnafélagig gerir sér vonir
um, að þetta rímnatal, sem er
árangur margra ára ígripa-
vinnu dr. Finns, eins og hann
getur í formála, eigi eftir að
koma fræði- og fróðleiksmönn-
um að miklu gagni.
Rímnafélagið var stofnað árið
1947 og er fyrst og fremst út-
gáfufélag. Útgáfubækur þess
eru nú orðnar 10 talsins, auk
Rímnatals I—II, f jögurra auka-
rita og ljóðmæla Símonar
Dalskálds. Á síðastliðnu ári
komu út Brávallarímur eftir
Áma Böðvarsson skáld á Ökr-
um, sem uppi var á árunum
1713—1776. Sá dr. Bjöm K.
Þórólfsson um þá útgáfu og
ritar gagnmerkan inngang um
skáldið og kveðskap þess.
Rímnafélagið nýtur nokkurs
ríkisstyrks til úgáfu sinnar, en
byggir þó fjárhagsafkomu sína
einkum á félagsmðnnum sín-
um, sem gangast einungis und-
ir þá kvöð að gjalda útgáfu-
bækurnar kostnaðarverðL
Nokkttr ár eru liðin, síðan
gangskör var gerð að því að
auka tölu félagsmanna, en nú
er ætlunin að reyna það. Þeir
sem ábuga kynnu að hafa á
því að ganga í félagið og.
kaupá útgáfubækur þess, sem
kosta nú aflar um kr. 1300,00
geta snúið sér til Stefáns Sfcef-
ánssonar bóksala, Laugavogi S,
eða stjómar félagsins, en bana
skipa nú: PáH Þorsteinsson al-
þingismaður, forseti; Grímar
M. Helgason cand. mag„ rifcari,
og Ragnar Jónsson hæstarétt-
arlögmaður, sem tók við gjald-
kerastörfum við lát Friðgeirs
Bjarnarsonar stjórnarráðsfufl-
trúa, en Friðgeir heitinn var
hinn ötulasti og áhugasamasti
félagsmaður um margra ára
skeið.
Kvikmyndir
GRIKKINN
Z0RBA
MikjállKakojannishefur unn-
ið það þarfa verk að búa
til kvikmyndina „Grikkinn
Zorba“ eftir sögu Kazantsakis-
ar, sem nú er sýnd í Nýja Bíói.
Skáldsagan var byggð á per-
sónulegri reynslu höfundarins —
það er hann sjálfur sem fer
með Alexis Zorba til Krítar,
en í kvikmyndinni hefur sú
lausn verið valin, að setja í
stað höfundar ungan Englend-
ing, grískættaðan, skáld og
bókaorm. sem er á leið til Krít-
ar til að hleypa lífi í námu,
sem hann hefur erft þar eftir
föður sinn. Á þann veg er hægt
að leysa þann vanda að aðal-
persónurnar talast við á ensku.
Þessi ungi maður, Basil (Alan
Bates) hittir í Pireus roskinn
Grikkja, Alexis Zorba (Ant-
hony Quinn), þeim verður vel
tfl vina og þeir halda til Krít-
ar saman.
Zorba sjálfur er. eins og nafn
myndarinnar gefur tfl kynna,
burðarás þessa verks. Einstak-
lega minnisstæð persóna, full-
ur af merkilegum lífsþrótti og
lífsþorsta, sem stýrir öllum við-
brögðum hans við duttlungum
tilverunnar. ásamt með mik-
illi hlýju og samúðarfuilum
skilningi á mannlegum veik-
leika og heimskupörum. Hann
gengur að hverjum hlut með
náttúrlegu hikleysi og hispurs-
leysi — hvort sem það er að
koma í veg fyrir þá synd gagn-
vart guði almáttugum að kona
sofi ein í rúmi eða hrinda í
framkvæmd glannalegum á-
formum um verklegar fram-
Zorba (Anthony Quinn) hefur talið Basil (Alan Bates) á að
taka sig með til Kritar.
kvæmdir fyrir hinn bókfróða
og óreynda húsbónda sinn. Og
skakkaföllum mætir hann með
sjálfsögðu æðruleysi; hann hef-
ur látið reisa allmikið og tíma-
írekt mannvirki, rennibraut
sem á að skila því timbri til
sjávar sem á að bjarga hon-
um og Basil undan íjárhagsleg-
um áhyggjum. Og þegar allt
hrynur eins og spilaborg við
fyrstu tilraun og þar með
margar vonir er það að sjálf-
sögðu ekki til annars en að
hlæja að, því alltaf má fá ann-
að skip — hefurðu nokkurn
tíma séð jafn glæsilegt hrun,
húsbóndi sæll, og sástu hvað
munkarnir urðu hrreddir?
Anthony Quinn fer á kostum
í hlutverki þessa jarðneska
Don Quijote og Alan Bates er
mjög viðfeldinn í hlutverki
Basils, velviljaðs en þróttlítils
menntamanns. Og fleiri persón-
ur eru ágætlega vel gerðar:
bæði maddama Hortensa, frönsk
léttúðarkona og hótelstýra, sem
man fífil sinn fegri og lifir í
sælum minningum um þá daga
begar fjórir aðmírálar böðuðu
hana í kampavíni (Lfla Ked-
rova) og Ekkjan (Irene Papas),
ung kona og fögur sem allir
karlmenn þorpsins hata vegna
þess að hún hleypir engum
inn fyrir dyr.
Og við sjáum einnig líf
Krítar, forneskjulegt, sterkt og
grimmdarlegt. Höfundar verks-
ins sýna okkur þessa tilveru
af fullkomnu miskunnarleysi í
tveim atriðum, sem torvelt
verður að afmá í vitund áhorf-
anda: morðið á ekkjunni. dauði
maddömu Hortense. Fjnrra at-
riðið heyrir líklega til þeim,
sem ekki er hægt að tala um:
heilt samfélag tekur í raun og
veru þátt í að mjmða æsku og
fegurð fyrir sakir fornra hug-
mynda tim blóð og hefnd —
einn maður rekur hnífinn í
hiarta ekkjunnar, en allir eru
reiðubúnir að gera hið sama.
Hitt atriðið er ekki síður á-
takanlegt, þótt með öðrum
hætti sé: Meðan Hortense berst
við dauðann flögra skorpnar
svartklaeddar kerlingar um hús
hennar eins og hrægammar og
stela eigum hennar. tvær
þeirra hafa meira að segja
sezt að við rúmstokk hennar
— líklega tekst leikstjóra og
kvikmyndatökumanni hvergi
betur en einmitt hér. — Á.B.